Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն
Եվրոպայում Անվտանգության և Համագործակցության Կազմակերպություն (հապավում՝ ԵԱՀԿ, անգլ.՝ OSCE, անգլ.՝ Organization for Security and Co-operation in Europe) 1975 թվականին հիմնված տարածաշրջանային անվտանգության խոշորագույն կազմակերպություն, որը ներառում է 57 պետություններ Եվրոպայից, Կենտրոնական Ասիայից և Հյուսիսային Ամերիկայից։ Կազմակերպության գլխամասը գտնվում է Վիեննայում, ունի 550 աշխատակից։
| Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | միջկառավարական կազմակերպություն |
| Երկիր |  Ավստրիա |
| Հապավում | OSCE, OSCE, ОБСЕ, OSZE, OSCE, OSCE, OSCE, OBWE, ОБСЄ, AGİT, OVSE, OSCE, OESS, ОЕБС, OEBS, АИХО, ETYJ, 欧安组织, 歐安組織, ESBO, EDSO, ОБСЕ, ЕАБХАБ, EBESZ, ԵԱՀԿ, ЕККУ, OSCE, OBSE, OESS, ΟΑΣΕ, OSKE, ЕҚЫҰ, EQIU, ەقىۇ, ეუთო, ÖSE, OSCE, אבש״א, OTSE, OSSE, OSCE, OSBE, OSSE, OSCE, YXHT, ЙХҲТ, ОБСЕ, OBSE, OVSE, ეუწო, ESLA, АБСЕ, ОССЕ, OVSE, OSCE, ATƏT և OSCE |
| Նախորդող | Հելսինկիի եզրափակիչ ակտ |
| Հիմնադրված | 1975 |
| Գլխադասային գրասենյակ | Վիեննա, Ավստրիա[1] |
| Պաշտ. լեզու(ներ) | ռուսերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, անգլերեն, իտալերեն և իսպաներեն |
| Ղեկավար | Իվիցա Դաչիչ և Helga Schmid? |
| Պարգևներ | |
| Կայք | osce.org(անգլ.), osce.org/de/(գերմ.), osce.org/fr(ֆր.), osce.org/it(իտալ.), osce.org/ru(ռուս.), osce.org/ro/moldova(ռում.) և osce.org/bs/mission-to-bosnia-and-herzegovina(բոսն.) |
Կազմակերպությունը կոչված է կանխելու ծագող հակամարտությունները տարածաշրջանում։
Հակամարտությունները կանխելու և կարգավորելու հիմնական միջոցներն են՝
- Զինամթերքների տարածման վերահսկում
- Դիվանագիտական ջանքեր՝ հակամարտությունները կարգավորելու համար
- Փոխվստահության և անվտանգության պայմանների ստեղծում
- Մարդու իրավունքների պաշտպանություն
- Դեմոկրատական ինստիտուտների ստեղծում
- Ընտրությունների մոնիտորինգ
- Տնտեսական և էկոլոգիական անվտանգություն
Բոլոր ԵԱՀԿ անդամ-երկրներն ունեն հավասար կարգավիճակ։
Պատմություն խմբագրել
2018 թվականի հունվարի 1-ից ԵԱՀԿ-ում նախագահությունը անցնում է Իտալիային, որը միջազգային կազմակերպության քաղաքականության առաջնահերթությունը առաջին հերթին դարձնում է իր համար առավել կարևոր «միջերկրական» ուղղությունը։ Դեռևս 2016 թվականի հուլիսին Իտալիային ԵԱՀԿ ժամանակավոր նախագահությունը հանձնելու որոշումն արժանանում է 57 անդամների միաձայն հավանությանը։ Այն ժամանակ Իտալիայի արտաքին գործերի նախարար Պաոլո Ջենտիլոնին որպես իտալական նախագահության առաջնային խնդիրներ նշել էր «ուկրաինական ճգնաժամի կարգավորումը» և ԵԱՀԿ տարածքում սառեցված հակամարտությունները, միգրանտների և փախստականների ճգնաժամը, ինչպես նաև Միջերկրական ծովի հարավային ափերի երկրների միջև համագործակցության ամրապնդումը»։ ԵԱՀԿ-ում իտալական նախագահության առաջնահերթություններից է դառնում լիակատար քաղաքական աջակցությունը Ուկրաինայի արևելքում ստեղծված իրավիճակի կարգավորմանը՝ Մինսկի համաձայնագրերին ու բանակցությունների նորմանդական ձևաչափին համապատասխան։ Հատուկ ուշադրություն դարձվում Եվրոպայում մյուս խնդրահարույց հարցերին` Աբխազիային և Հարավային Օսեթիային, Արցախին ու Մերձդնեստրին։ Իտալիայի ԱԳՆ-ն իր աշխատանքն իրականացնում է ԵԱՀԿ անվտանգության երեք ոլորտներում՝ ռազմական քաղաքականություն, տնտեսություն և շրջակա միջավայրի պաշտպանություն, ինչպես նաև մարդու իրավունքների հարգում։ Նույն «ակտիվ մոտեցումը» ցուցաբերվում է նաև «նոր անդրազգային մարտահրավերների պարագայում՝ ահաբեկչություն, կիբերանվտանգություն, մաքսանենգության դեմ պայքար՝ թմրանյութերից մինչև մշակութային արժեքներ»[2]։ Իտալիայի արտաքին գործերի նախարար Անջելինո Ալֆանոն նշանակվում է ԵԱՀԿ նախագահ[3]։
Մասնակից երկրներ խմբագրել
| Երկիր | Դարձել է անդամ | Ստորագրել է Հելսինկիի եզրափակիչ ակտ | Ստորագրել է Փարիզի խարտիա |
|---|---|---|---|
 Ալբանիա | 1991 Հունիսի 19 | 1991 Սեպտեմբերի 16 | 1991 Սեպտեմբերի 17 |
 Անդորրա | 1996 Ապրիլի 25 | 1999 Նոյեմբերի 10 | 1998 Փետրվարի 17 |
 Հայաստան | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Հուլիսի 8 | 1992 Ապրիլի 17 |
| Ավստրիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Ադրբեջան | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Հուլիսի 8 | 1993 Դեկտեմբերի 20 |
 Բելառուս | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Փետրվարի 26 | 1993 Ապրիլի 8 |
 Բելգիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Բոսնիա և Հերցեգովինա | 1992 Ապրիլի 30 | 1992 Հուլիսի 8 | |
 Բուլղարիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Կանադա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Խորվաթիա | 1992 Մարտի 24 | 1992 Հուլիսի 8 | |
 Կիպրոս | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Չեխիա | 1993 Հունվարի 1 | ||
 Դանիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Էստոնիա | 1991 Սեպտեմբերի 10 | 1992 Հոկտեմբերի 14 | 1991 Դեկտեմբերի 6 |
 Ֆինլանդիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Ֆրանսիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Վրաստան | 1992 Մարտի 24 | 1992 Հուլիսի 8 | 1994 Հունվարի 21 |
 Գերմանիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Հունաստան | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
.svg){kind=small} Վատիկան | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Հունգարիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Իսլանդիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Իռլանդիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Իտալիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Ղազախստան | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Հուլիսի 8 | 1992 Սեպտեմբերի 23 |
 Ղրղզստան | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Հուլիսի 8 | 1994 Հունիսի 3 |
 Լատվիա | 1991 Սեպտեմբերի 10 | 1991 Հոկտեմբերի 14 | 1991 Դեկտեմբերի 6 |
 Լիխտենշտայն | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Լիտվա | 1991 Սեպտեմբերի 10 | 1991 Հոկտեմբերի 14 | 1991 Դեկտեմբերի 6 |
 Լյուքսեմբուրգ | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Մակեդոնիա | 1995 Հոկտեմբերի 12 | ||
 Մալթա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Մոլդովա | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Փետրվարի 26 | 1993 Հունվարի 29 |
 Մոնակո | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Մոնղոլիա | 2012 Նոյեմբերի 21 | ||
 Չեռնոգորիա | 2006 Հունիսի 22 | 2006 Սեպտեմբերի 1 | |
 Նիդերլանդներ | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Նորվեգիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Լեհաստան | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Պորտուգալիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Ռումինիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Ռուսաստան | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Սան Մարինո | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Սերբիա | 1973 Հունիսի 25 | ||
 Սլովակիա | 1993 Հունվարի 1 | ||
 Սլովենիա | 1992 Մարտի 24 | 1992 Հուլիսի 8 | 1993 Մարտի 8 |
 Իսպանիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Շվեդիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Շվեյցարիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Տաջիկստան | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Փետրվարի 26 | |
 Թուրքիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Թուրքմենստան | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Հուլիսի 8 | |
 Ուկրաինա | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Փետրվարի 26 | 1992 Հունիսի 16 |
.svg){kind=small} Մեծ Բրիտանիա | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 ԱՄՆ | 1973 Հունիսի 25 | 1975 Օգոստոսի 1 | 1990 Նոյեմբերի 21 |
 Ուզբեկստան | 1992 Հունվարի 30 | 1992 Փետրվարի 26 | 1993 Հոկտեմբերի 27 |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Contacts
- ↑ «ԵԱՀԿ նախագահությունը կստանձնի Իտալիան․ առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվելու ղարաբաղյան հակամարտությանը». news.am. 2018 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 2-ին.
- ↑ «Анджелино Альфано: поиск решения кризиса на Украине — приоритет ОБСЕ - РИА Новости, 30.01.2018» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 2-ին.
Արտաքին Հղումներ խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 531)։  |