Դերսիմի կոտորած

Դերսիմի կոտորած, իրադարձություն, որ տեղի է ունեցել Թուրքիայի Թունջելիի մարզում^[1] 1937 և 1938 թվականներին, Դերսիմի ապստամբությունից անմիջապես հետո, Թուրքիայի զինված ուժերը ամենադաժան կերպով ճնշել են ապստամբությունը, կազմակերպելով զանգվածային ջարդեր և էթնիկ մաքրում տեղական բնակչության շրջանում՝ հիմնականում ալևի քրդեր և զազաներ, նաև կրոնափոխ և ձուլված հայեր^[2]։ Արդյունքում տարբեր տվյալներով սպանվել է 13,606 մինչև 70,000 քաղաքացիական բնակչության^[3]։

2011 թվականի նոյեմբերի 23-ին Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանը հրապարակային ներողություն է խնդրել Դերսիմի կոտորածի համար՝ անվանելով այն Թուրքիայի պատմության ամենից ողբերգական էջերից մեկը։ Սակայն իր խոսքում Էրդողանը փորձել է արդարացնել Թուրքիայի ղեկավարությունը՝ դնելով սպանդի պատասխանատվության ողջ մեղքը, որքան էլ տարօրինակ է, Դերսիմում ապրող հայերի վրա, բառացի ասելով, որ հայերը գրավել են ամբողջ առևտուրը Դերսիմում և Աթաթուրքը ստիպված էր «դաս տալ հայերին», ինչպես նաև «մի քիչ չափն անցել են» և հայերից բացի նաև զազաներն են տուժել։ Նման «ներողությունը» ոչ մի քննադատության չի դիմանում և ավելի շուտ նպատակ ուներ տրամադրել զազաներին հայերի դեմ, ինչպես նաև արդարացնել թուրքական քաղաքականությունը։  Այս «ներողությունը» վրդովմուքնի ալիք է բարձրացրել Թուրքիայում, առաջին հերթին Դերսիմի բնակիչների շրջանում, որոնց մեծ մասը ազգակցական կապեր ունեն հայերի հետ և հայերի հետ միասին էլ տուժել են թուրքական իշխանությունների կազմակերպած ոճրագործությունից։