Դարիո Արջենտո
Դարիո Արջենտո (իտալ.՝ Dario Argento, սեպտեմբերի 7, 1940[1], Հռոմ, Իտալիայի թագավորություն[2]), իտալացի կինոռեժիսոր, պրոդյուսեր և սցենարիստ։ Առավել հայտնի է սարսափ ժանրի ֆիլմերի աշխատանքներով` մասնավորապես ջալլո անունով հայտնի ենթաժանրի աշխատանքներով և ժամանակակից սարսափ և սլեշեր ֆիլմերում թողած ազդեցությամբ։
 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 7, 1940[1] (83 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Հռոմ, Իտալիայի թագավորություն[2] |
| Քաղաքացիություն |  Իտալիա |
| Մասնագիտացում | կինոռեժիսոր, կինոպրոդյուսեր, սցենարիստ, կոմպոզիտոր, ռեժիսոր և դերասան |
| Ոճ(եր) | թրիլեր, giallo? և սարսափ ֆիլմ |
| Պարգևներ | |
| IMDb | ID ID 0000783 |
Կենսագրություն խմբագրել
Դարիո Արջենտոն ծնվել է 1940 թվականի սեպտեմբերի 7-ին Հռոմում։ Դարիոյի հայրը եղել է կինոպրոսյուսեր Սալվատոր Արջենտոն, ով մեծ ներդրում է ունեցել իտալացի հետպատերազմյան ժամանակաշրջանի կինեմատոգրաֆների վրա, իսկ քեռին եղել է Կլաուդիո Արջենտոն` Սցենարիստև պրոդյուսեր։ Արջենտոյի կինոկարիերան սկսվել է հռոմական «Paese Sera» օրաթերթով, որում նա գրում էր իր առաջին ֆիլմերի սցենարները. դա «Սպագետտի Վեսթերներն» էր։ Նրա սցենարը «Մի երեկո ճաշի շուրջ» ֆիլմի համար սցենարը գրավեց Գոֆրեդի Լոմբարդոյի ուշադրությունը, ով գլխավորում էր «Տիտանուս» կինոկազմակերպությունը։ Արդյունքում Արջենտոն 2 տարվա ընթացքում գրեց 12 սցենարներ կազմակերխության տարբեր ֆիլմերի համար։
1970 թվականին հայտնվում է Արջենտոյի առաջին ջալլոն` «Փխրուն թևերով թռչունը»։ Ֆիլմի պրոդյուսերությամբ զբաղվել է նրա հոր ընկերությունը։ Այս ֆիլմի ստեղծումը Արջենտինոյին հայտնի դարձրեց ինչպես Իտալիայում, այնպես էլ դրա սահմաններից դուրս։ Շատ ջալլոներ նկարելով` նա տացել է «բռնության Վիսկոնտի» մականունը[3]։ 1971 և 1972 թվականներին դուրս են գալիս «Տասպոչանի կատուն» և «Չորս ճանճեր մոխրագույն թավշի վրա» ֆիլմերը[3]։
1972 թվականին նա մասնակցել է իտալական հեռուստատեսության համար «Դուռ դեպի մթություն» անվանմամբ հեռուստասերիալի ստեղծմանը, որտեղ հանդես է եկել որպես ռեժիսոր և սցենարիստ։ 1973 թվականին էկրան է բարձրացել նրա նոր ֆիլմը «5 օր Միլանում» անվանմամբ, որում դերերից մեկը տանում էր Ադրիանո Չոլոնտանոն։ Ֆիլմն ուներ սև հումորի տեսարաններ։
1984 թվականին դուրս եկավ Արջենտինոյի խոսքերով ամենաանձնական ֆիլմերից մեկը` Ֆենոմեններ վերնագրով։ Ֆիլմը արժանացել է բազմաթիվ գնահատականների` ընդ որում թե՛ հիացական, թե՛ քննադատական։ Սա հանդիսացել է Արջենտոյի առաջին անգլերեն ֆիլմը։ Ֆիլմում մասնակցություն է ունեցել ռեժիսորի ավագ դուստրը` Ֆիորա Արջենտոն։ 1987 թվականին Արջենտոն հայտնվեց հեռուստատեսության մեջ` հանդիսանալով Ջալլո նախագծի ստեղծողներից մեկը։ Նույն տարում էլ դուրս եկավ նրա «Սարսափն օպերայում» ֆիլմը։
1990 թվականին Արջենտոն համագործակցել է Ջորջ Ռոմերոյի հետ «Երկու դաժան հայացքներ» ֆիլմի համար։ 1993 թվականին էկրան բարձրացավ «Տրավմա» ֆիլմը։ Դրա մեջ խաղացել են ռեժիսորի երկու աղջիկները, և ֆիլմը նկարահանվել է ԱՄՆ-ում։ 1994 թվականին կայացել է ֆանտաստիկական կինոների երկրորդ միջազգային փառատոնը Մոնրեալում, որտեղ Արջենտոն մրցանակ է ստացել ամբողջ կյանքի ձեռքբերումների համար։ 1996 թվականին դուրս եկավ «Ստենդալի ախտանիշը», որում գլխավոր դերում հանդես էր գալիս Ասյա Արջենտոն։
Ֆիլմագրություն խմբագրել
| Տարեթիվ | Հայերեն անվանում | Ֆիլմի բնօրինակ անվանում | Պաշտոնը |
|---|---|---|---|
| 1967 | Scusi, lei è favorevole o contrario? | Դերասան(Priest), Սցենարիստ | |
| 1967 | Մեզ ինչ-որ մեկը մատնել է | Qualcuno ha tradito | Սցենարիստ |
| 1968 | Այսօր ինձ, վաղը` քեզ | Oggi a me… domani a te! | Սցենարիստ |
| 1968 | Comandamenti per un gangster | Սցենարիստ | |
| 1968 | Commandos | Սցենարիստ | |
| 1968 | Սեքսուալ հեղափոխություն | La Rivoluzione sessuale | Սցենարիստ |
| 1968 | Մի անգամ վայրի արևմուտքում | C’era una volta il West | Սցենարիստ |
| 1968 | Հերոսները երբեք չեն մահանում | Les Héros ne meurent jamais | Սցենարիստ |
| 1969 | Պարանը և ավանակը | Une corde, un Colt | Սցենարիստ |
| 1969 | Ընթրի՛ր | Metti una sera a cena | Սցենարիստ |
| 1969 | Հավանականությունը` զրո | Probabilità zero | Սցենարիստ |
| 1969 | Հոգևորականների լեգեոն | La Legione dei dannati | Սցենարիստ |
| 1969 | 5 հոգու բանակը | Un Esercito di cinque uomini | Սցենարիստ |
| 1969 | Զգացմունքների եղանակ | La Stagione dei sensi | Սցենարիստ |
| 1970 | Փխրուն փետուրներով թռչունը | L' Uccello dalle piume di cristallo | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Դերասան(Murderer’s Hands) |
| 1971 | Տասպոչանի կատուն | Il Gatto a nove code | Ռեժիսոր, Սցենարիստ |
| 1972 | Չորս ճանճեր մոխրագույն թավշի վրա | 4 mosche di velluto grigio | Ռեժիսոր, Սցենարիստ |
| 1972 | Così sia | Սցենարիստ | |
| 1972 | Դուռ դեպի մթություն | Testimone oculare և Il tram | Ռեժիսոր, Պրոդյուսեր, Սցենարիստ |
| 1973 | 5 օր | Le cinque giornate | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Դերասան(Bandaged man with Tranzunto) |
| 1973 | Խաղալիք] | La Bambola | Պրոդյուսեր |
| 1975 | Արնակարմիր | Profondo rosso | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Դերասան(Murderer’s Hands) |
| 1977 | Սուսպիրիա | Suspiria | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, композитор, Դերասան(Narrator) |
| 1978 | Մեռյալների մայրամուտը | Սցենարի խորհրդական, երաժշտության համահեղինակ | |
| 1979 | Ինֆերնո | Inferno | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Դերասան(Narrator, Murderer’s Hands, озвучка, в титрах не указан) |
| 1982 | Դող | Tenebre | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Դերասան(Narrator, Murderer’s Hands) |
| 1985 | Ֆենոմեններ]] | Phenomena | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Պրոդյուսեր, Դերասան(Narrator) |
| 1985 | Դեմոններ | Demoni | Սցենարիստ, Պրոդյուսեր |
| 1985 | Bellissimo: Immagini del cinema italiano | Դերասան(խաղում է ինքն իրեն) | |
| 1985 | Դարիո Արջենտոյի սարսափների աշխարհը (դոկումենտալ) | Il Mondo dell’orrore di Dario Argento | Դերասան(խաղում է ինքն իրեն) |
| 1986 | Դեմոններ 2 | Demoni 2… L’incubo ritorna | Սցենարիստ, Պրոդյուսեր |
| 1987 | Օպերա | Opera | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Պրոդյուսեր, Դերասան(рассказчик, озвучка, в титрах не указан) |
| 1987 | Հեռուստատեսային շոուTrussardi նորաձևության տան համար | Trussardi Action | Ռեժիսոր |
| 1988 | Եկեղեցի | La Chiesa | Սցենարիստ, Պրոդյուսեր |
| 1988 | Դետեկտիվ | Gialla | Պրոդյուսեր |
| 1990 | Երկու դաժան հայացքներ («Սև կատու» էպիզոդ) | Due occhi diabolici | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Պրոդյուսեր |
| 1991 | Dario Argento: Master of Horror | Դերասան (խաղում է ինքն իրեն) | |
| 1991 | Աղանդ | La setta | Սցենարիստ, Պրոդյուսեր |
| 1992 | Անմեղ արյուն (էպիզոդներից մեկը) | Innosent blood | Դերասան (Paramedic) |
| 1993 | Տրավմա | Trauma | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Պրոդյուսեր |
| 1995 | Մնացորդնոր | Il Cielo è sempre più blu | Դերասան (Man Confessing To Fransiscan Monk) |
| 1996 | Ստենդալի ախտանիշ | La Sindrome di Stendhal | Ռեժիսոր, Սցենարիստ, Պրոդյուսեր |
| 1997 | Մոմով դիմակ | M.D.C. — Maschera di cera | Պրոդյուսեր, Սցենարիստ |
| 1998 | Օպերայի հոգին | Il Fantasma dell’opera | Ռեժիսոր, Սցենարիստ |
| 2000 | Scarlet Diva | Scarlet Diva | Պրոդյուսեր |
| 2000 | Fear, Panic & Censorship | Դերասան | |
| 2000 | Deep Red 25th Anniversary | Դերասան(խաղում է ինքն իրեն) | |
| 2000 | Անքուն | Non ho sonno | Ռեժիսոր, Պրոդյուսեր, Սցենարիստ |
| 2002 | Սարսափի մասնագետներ | Masters of Horror | Ռեժիսոր, Դերասան (խաղում է ինքն իրեն) |
| 2003 | Խաղացողը | Il Cartaio | Ռեժիսոր, Պրոդյուսեր, Սցենարիստ |
| 2005 | Դուք սիրում եք Հիչկոկին | Ti piace Hitchcock? | Ռեժիսոր, Սցենարիստ |
| 2006 | Tempus fugit | Դերասան | |
| 2007 | Երրորդ մայրը | La Terza madre | Ռեժիսոր, Պրոդյուսեր, Սցենարիստ |
| 2008 | Dead On: The Life and Cinema of George A. Romero | Դերասան (խաղում է ինքն իրեն) | |
| 2009 | Ջալլո | Giallo | Ռեժիսոր |
| 2012 | Դրակուլա 3D | Dracula 3D | Ռեժիսոր, Պրոդյուսեր, Սցենարիստ |
| 2015 | Մակբեթ 2 | Macbeth | Ռեժիսոր |
Ժառանգություն խմբագրել
«Դարիո Արջենտոյի սարսափների աշխարհում» դոկումենտալ ֆիլմը նվիրված է Արջենտոյին, նա ինքը նկարահանվել է կամեոյում։
Գոյություն ունի իտալական կոմիքս սարսափ ժանրում` «Արնակարմիրը»։
Ստեղծվում է կինոյի մասին ամերիկական ամսագիր «Deep Red» անվանմամբ։
1976 թվականին լույս է տեսել «12 արյունոտ պատմվածքներ» գիրքը, որի խմբագրմամբ զբաղվում է Դարիոն։ Գիրքը տպագրող հրատարակչությունը նույնպես կոչվել է ֆիլմի պես` «արնակարմիր»։
Նույն անվանումը կրում է Իտալիայում խանութների մի ցանց։
Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել
- Հռոմում Դարիո Արջենտոն բացել է սեփական խանութը` թանգարանի հետ միաժամանակ, ուր կարելի է գտնել շատ իրեր` կապված իտալական սարսափ ֆիլմերի հետ։ Իսկ խանութի նկուղում գտնվում են շատ սարքեր, որոնք նրա ֆիլմերի դեկորացիաներն են հանդիսանում։
- Իր կինեմատոգրաֆական ստեղծագործությունները հրապարակելուց առաջ Արջենտոն ստիպված է լինում գրաքննություն անցնել, որն անցկացնում են մրցատյաններ և հոգեբաններ։
- Սթիվեն Քինգը առաջարկել է նրան ֆիլմ նկարահանել «Սալեմայի գիշերներում» ստեղծագործության հիման վրա, սակայն Արջենտոն հրաժարվել է, քանի որ չի ցանկացել աշխատել այն սյուժեներով, որ ինքը չի գրել։ Ինչպես նաև, Արջենտոն 1985 թվականին պատրաստվում էր Ռիգոլետո օպերան բեմադրել, որում Մատուանի դուքսը վամպիր էր։ Սակայն օպերան այն անընդունելի համարեց։
- Իր գրեթե բոլոր ֆիլմերում Արջենտոն օգտագործել է հատուկ տեսախցիկներ
- Դարիո Արջենտոյի շատ ֆիլմերի երաժշտություններ կատարում է իտալական Goblin խումբը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 filmportal.de — 2005.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119477572 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ 3,0 3,1 «Ռեժիսորի կենսագրությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 1-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Դարիո Արջենտո» (անգլ.) Internet Movie Database կայքում
- Հոդվածներ Դարիոյի մասին «Սեանս» կայքում Արխիվացված 2008-09-21 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դարիո Արջենտո» հոդվածին։ |