Գլաձոր (գյուղ)

Գլաձոր
Գյուղ
	Գլաձոր
	Գլաձոր
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Վայոց ձորի մարզ
Համայնք	Եղեգնաձոր խոշորացված համայնք
Համայնքապետի ներկայացուցիչ	Նաիրի Մարտիրոսյան
Հիմնադրված է	1830 թ.
ԲԾՄ	1350 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	2126 մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 281
Փոստային ինդեքս	3607
Պաշտոնական կայք	gladzorhamaynq.am/Pages/Home/Default.aspx
	Գլաձոր (գյուղ) (Հայաստան)
	Գլաձոր (գյուղ) (Վայոց ձորի մարզ)
	Գլաձոր Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գլաձոր (այլ կիրառումներ)

Գլաձոր (նախկին անվանումը՝ Օրթաքենդ),գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Վայոց ձորի մարզի Եղեգնաձորի տարածաշրջանում^[2], մարզկենտրոն Եղեգնաձորից անմիջապես հյուսիս-արևելք, Եղեգիս գետի ափերին։

Մայրաքաղաք Երևանից գտնվում է 120 կմ հեռավորության վրա, բարձրությունը ծովի մակարդակից կազմում է մոտ 1350 մ։

Կլիմա խմբագրել

Կլիման մերձարևադարձային է, չոր, ցամաքային։ Ամռանը շոգ է, ձմռանը՝ ցուրտ։ Տարեկան տեղումների քանակը 300-350 մմ է։

Պատմություն խմբագրել

Գյուղը հիմնադրվել է 1830 թ.։ Նախկինում ունեցել է Օրթաքենդ անվանումը, 1946 թ. վերանվանվել է Գլաձոր։ Ներկայիս բնակիչները 1830 - ական թվականներին ներգաղթել են ռուս-պարսկական պատերազմի տարիներին, Պարսկահայաստանի Խոյի և Սալմաստի գավառներից։

Բնակչություն խմբագրել

Նախնիները 1828-1830 թթ.-ին ներգաղթել են Խոյից և Սալմաստից։

Գլաձորի ազգաբնակչության փոփոխությունը^[3].

Տարի	1831	1873	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2011
Բնակիչ	128	410^[4]	703	812	1255	1364	1878	2105	2454	2259	2126^[1]

Տնտեսություն խմբագրել

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ, այգեգործությամբ և մեղվաբուծությամբ։ Այստեղ կլիման նպաստավոր է այգեգործության և խաղողագործության համար։ 2011 թ. տնտեսությունների թիվը կազմում էր 881։

Պատմամշակութային կառույցներ խմբագրել

Գլաձորում են գտնվում «Սպիտակավոր», Սբ. Աստվածածին, Սբ. Հրեշտակապետաց 1692 թ. եկեղեցիները, XII-XIV դարերի խաչքարեր իսկ գյուղից հարավ-արևմուտք՝ «Վարդանի» բերդը (IX դար)։

«Սպիտակավորը» կառուցվել է XII դարում Պռոշյանների կողմից, 80-ական թվականներին հուշարձանի տարածքում է ամփոփվել հայ պետական, ռազմական գործիչ, քաղաքագետ-իմաստասեր Գարեգին Նժդեհի աճյունի մի մասը, որն այնտեղ է հասել նրա եղբոր և մի խումբ նվիրյալների ջանքերով, հաշվի առնելով զորավարի ցանկությունը։

«Սուրբ Հակոբ» եկեղեցին կառուցվել է 18-րդ դարում, որը մարզի գործող եղեկեցիներից է։ 2010 թվականից ընթանում են եկեղեցու վերանորոգման և համալիր կառույցների շինարական աշխատանքները, որոնք ավարտին կհասցվեն 2011 թվականի վերջին։

Գլաձորի տարածքից քիչ հեռու գտնվում են Աղբերց և Թանահատի վանքերը, որտեղ XIII դարում գործել է Գլաձորի համալսարանը։

Գլաձորի համալսարան խմբագրել

Գլաձորի համալսարանը եղել է Միջնադարյան Հայաստանի նշանավոր ուսումնական կաճառ։ Որպես համալսարան ձեռագրերում հիշատակվում է 1291 թվականից։ Հիմնադրվել է Թանադե վանքում՝ Խաղբակյան Պռոշ իշխանի նախաձեռնությամբ և Օրբելյան իշխանական տան ու Սյունաց մետրոպոլիտության աջակցությամբ։ Գոյատևել է մինչև 1340-ական թվականներին։