आण्विक ज्यामिति

आण्विक ज्यामिति से तात्पर्य किसी अणु में परमाणुओं की त्रिविमीय स्थिति से है। आणविक ज्यामिति कई कारणों से महत्वपूर्ण है। इससे ही पदार्थ के अनेक गुण जैसे क्रियाशीलता, ध्रुवता, रंग, फेज, चुम्बकीयता तथा जैविक क्रियाशीलता आदि निर्धारित होते हैं।

जल के अणु में परमाणुओं का विन्यास

आणविक ज्यामिति के प्रकार

संपादित करें
  • रैखिक
  • समतल त्रिकोणीय
  • वक्र
  • चतुष्फलकीय
  • अष्टफलकीय
  • पिरामिडीय
  • द्विपिरामिडीय त्रिकोणीय

आण्विक ज्यामिति की सारणी (VSEPR सारणी)

संपादित करें
आबन्धीय इलेक्ट्रॉन-युग्मएकाकी युग्मइलेक्ट्रॉन डोमेनआकारआदर्श बँध कोणउदाहरणछबि
2
0
2
रैखिक
180°
3
0
3
समतल त्रिकोणीय
120°
2
1
3
वक्र
120° (119°)
4
0
4
चतुष्फलकीय
109.5°
3
1
4
त्रिकोणीय पिरामिडीय
107°
2
2
4
वक्र
109.5° (104.5°)
5
0
5
त्रिकोणीय द्विपिरामिडीय
90°, 120°, 180°
4
1
5
सी-सौ
180°, 120°, 90° (173.1°, 101.6°)
3
2
5
T-आकारिक
90°, 180° (87.5°, < 180°)
2
3
5
रैखिक
180°
6
0
6
अष्टफलकीय
90°, 180°
5
1
6
वर्ग पिरामिडीय
90° (84.8°), 180°
4
2
6
समतल वर्ग
90°, 180°
7
0
7
पंचभुज पिरामिडीय
90°, 72°, 180°
6
1
7
पंचभुज पिरामिडीय
72°, 90°, 144°
XeOF5
5
2
7
समतल पंचभुज
72°, 144°
8
0
8
वर्ग ऐण्टी-प्रिस्मीय
9
0
9
tricapped trigonal prismatic
🔥 Top keywords: क्लियोपाट्रा ७कबीरविशेष:खोजमुखपृष्ठभारत के राज्य तथा केन्द्र-शासित प्रदेशनालन्दा महाविहारहृदयसत्य नारायण व्रत कथाभारत का केन्द्रीय मंत्रिमण्डलनालन्दा विश्वविद्यालयभारत के प्रधान मंत्रियों की सूचीद्रौपदी मुर्मूप्रेमचंदआईसीसी विश्व ट्वेन्टी २०तुलसीदासहिन्दी की गिनतीकामाख्या मन्दिररासायनिक तत्वों की सूचीखाटूश्यामजीमहादेवी वर्मासूरदासमिया खलीफ़ाभारत का संविधानहनुमान चालीसासुभाष चन्द्र बोसभीमराव आम्बेडकरइंस्टाग्रामसंज्ञा और उसके भेदलोकसभा अध्यक्षभारतश्री संकटनाशनं गणेश स्तोत्रनरेन्द्र मोदीमहात्मा गांधीमौसमविराट कोहलीभारत के राष्ट्रपतियों की सूचीश्रीमद्भगवद्गीतागौतम बुद्धजय श्री राम