گویش کلارستاق
گویش کلارستاقی در منطقه کلارستاق تکلم می‌شود. نظرات گوناگونی در بین زبان‌شناسان در مورد طبقه‌بندی این گویش وجود دارد. در کتاب راهنمای زبانهای ایرانی که به ویراستاری رودیگر اشمیت منتشر شده، گویش بومی مناطق از چالوس تا خود تنکابن (گویش منطقه کلارستاق) گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد.[۱] وبگاه گلاتولوگ گویش کلارستاق و گویش کلاردشت را گویش‌هایی از زبان مازندرانی می‌داند.[۲][۳] حبیب برجیان گویش مناطق کجور و کلار را از لهجه‌های زبان مازندرانی می‌داند.[۴] ایران کلباسی گویش کلاردشت و تنکابن را گونه‌ای از زبان مازندرانی می‌داند.[۵] طبق دانشنامه ایرانیکا به نقل از دونالد استیلو در بین تنکابن و کلاردشت گویش‌ها حالت انتقال بین گیلکی و مازندرانی دارند؛ و آن را شاخه‌ای زبانی مجزا از گیلکی و مازندرانی طبقه‌بندی کرده‌اند. گویش‌های بومی کلارستاق و تنکابن را بدین ترتیب می‌توان چنان‌که دونالد استیلو پیشنهاد می‌کند، یک گروه زبانی مجزا درون پیوستار گفتاری در طول مناطق ساحلی و ارتفاعات کرانهٔ خزر دانست. این گروه حدوداً بین کلاردشت در شرق، و رامسر در غرب کشیده شده‌است و زین رو توسط دونالد استیلو کاسپین مرکزی تعیین شده‌است؛ با وجود این اتفاق نظر بر سر آن کم است،[۶] فردوس آقاگل‌زاده گویش چالوس و کلاردشت را گویشی از زبان مازندرانی معرفی می‌کند.[۷]در سال ۱۳۸۱ «واژه‌نامه بزرگ تبری» به ویراستاری «جهانگیر نصری اشرفی» منتشر شد که در بردارندۀ واژگانی از گویش‌های عباس‌آباد و آمل و بابل و بهشهر و علی‌آباد کتول و کردکوی و نوشهر و ساری و تنکابن و دیگر مناطق بود.[۸] در کتاب واژه‌نامه بزرگ تبری گویشی که در منطقه کلارستاق شامل چالوس و تنکابن شرقی (کلارستاق باستانی، برخی از روستاهای کوهپایه‌ای منطقه بیرون بشم و لنگا و نواحی جلگه‌ای از آب چالوس و عباس‌آباد و رودخانه نشتا به مرکزیت عباس‌آباد) تکلم می‌شود گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد.[۹] شماری از پژوهشگران زبان‌شناس، گویش منطقه تنکابن (گویش تنکابنی) را گویشی از زبان مازندرانی غربی می‌دانند.[۱۰] زبان گیلکی به دو گویش غربی (بیه پس) و شرقی (بیه پیش) تقسیم می‌شود و گاه دو گویش دیلمی_اشکوری و گویش بینابین چابکسری_تنکابنی (رامسری_تنکابنی) که به طبری_گیلکی (محدوده تنکابن تا چابکسر) معروف است هم به این فهرست اضافه می‌شوند.[۱۱]زبان مازندرانی زبانی است که در استان مازندران و قسمت‌هایی از استان‌های گلستان، سمنان، تهران و البرز رایج است. مازندرانی استان مازندران به سه گویش غربی، مرکزی و شرقی تقسیم می‌گردد. گویش طبری چالوس (کلارستاقی) جز گویش غربی مازندرانی محسوب می‌شود. گویش مازندرانی غربی در محدودۀ میان چالوس و تنکابن گویش می‌شود.[۱۲]گویش کلارستاقی از سمت شرق با گویش کجوری در شهرستان نوشهر و شرق چالوس و از سمت غرب با گویش تنکابنی در شهر تنکابن هم‌جوار است.[۱۳][۱۴]
| کلارستاقی | |
|---|---|
| زبان بومی در | ایران استان مازندران |
| الفبای فارسی | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | – |
طبقه‌بندی
ویرایشدر امتداد کوهپایه‌های شمالی البرز و ساحل خزر، گروه زبانی کاسپین تشکیل یک زنجیره گویشی بدون انقطاع را می‌دهد که ۵۵۰ کیلومتر امتداد دارد، گیلکی در غرب آن و مازندرانی در شرق آن قرار دارند.[۱۵] گویشوران این زنجیره زبان خود را گلکی می‌خوانند. گویش‌های میانه دو سوی این زنجیره، گروه زبانهای کاسپین مرکزی یا گویش‌های کلارستاق خوانده شده‌اند.[۱۶] زبان محلی کاسپینی مورد تکلم در کلارستاق و نیز گویش‌های تنکابن را نمی‌توان به درستی به عنوان مازندرانی یا گیلکی طبقه‌بندی کرد. این‌ها به عنوان نوعی انتقال بین دو گروه زبانی عمل می‌کنند. گویش‌های محلی کلارستاق و تنکابن را می‌توان زین رو به عنوان گروه زبانی مجزای سوم درون زنجیره گویشی در امتداد ناحیه ساحلی خزر و در کنار ارتفاعات در نظر گرفت.[۱۷] پروژه ایرانی شمال‌غربی مؤسسه ماکس پلانک منطقه حدودی تنکابن تا کلاردشت را زیرمجموعه زبان کاسپین مرکزی طبقه‌بندی می‌کند، این زبان انتقالی نرم از گیلکی در غرب تا مازندرانی در شرق را نشانی می‌دهد و تعریف خط مشخص جدا کننده این نواحی گویشی غیرممکن است.[۱۸]
واژه‌نامه بزرگ تبری نوشته است که طبری رویانی یکی از کهن‌ترین گویش‌های زبان مازندرانی است که در نواحی غربی طبرستان گویش می‌شد که خود به دو لهجهٔ طبری کلارستاقی و طبری کجوری تقسیم می‌شود. منطقه رویان کهن از نواحی غربی طبرستان بوده‌است که شامل شهرستان‌های نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت (کلار)، عباس‌آباد (لنگا)، تنکابن و رامسر (سختسر) می‌شده‌است و گاهی مرز غربی آن تا رودسر (هوسم) ادامه می‌یافت مردم رویان کهن به زبان طبری و گویش طبری رویانی که زبان اسپهبدان طبرستان نیز بود سخن می‌گفتند.[۱۹]زبان گیلکی به دو گویش غربی (بیه پس) و شرقی (بیه پیش) تقسیم می‌شود و گاه دو گویش دیلمی_اشکوری و گویش بینابین چابکسری_تنکابنی (رامسری_تنکابنی) که به طبری_گیلکی (محدوده تنکابن تا چابکسر) معروف است هم به این فهرست اضافه می‌شوند.[۲۰]زبان مازندرانی زبانی است که در استان مازندران و قسمت‌هایی از استان‌های گلستان، سمنان، تهران و البرز رایج است. مازندرانی استان مازندران به سه گویش غربی، مرکزی و شرقی تقسیم می‌گردد. گویش طبری چالوس (کلارستاقی) جز گویش غربی مازندرانی محسوب می‌شود. گویش مازندرانی غربی در محدودۀ میان چالوس و تنکابن گویش می‌شود.[۲۱]
مقایسه ضمایر
ویرایشدر مازندرانی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.
| ضمیر | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| فاعلی، ساری[۲۲] | men | te | ve | emâ | šemâ | vešun |
| مفعولی، ساری | mere | tere | vere | emâre | šemâre | vešunre |
| ملکی، ساری | me | te | vene | ame | šeme | vešune |
| فاعلی، چالوس[۲۳] | men | to | ve | amâ | šomâ | vešon |
| مفعولی، چالوس | mene/mere | tere | vere | amâre | šomâre | vešonre |
| ملکی، چالوس | me | te | ve | ame | šeme | vešone |
| فاعلی، کلاردشت[۲۴][۲۵] | men | to | un/on | amâ | šomâ | ušon |
| مفعولی، کلاردشت | mene | tere | une/vere | amâre | šomâre | ušone |
| ملکی، کلاردشت | me | te | une/ve | ame | šeme | ušone |
| فاعلی، شهمیرزاد[۲۶] | mo | to/tu | ü/o | h-ama | šamâ | ošan |
| مفعولی، شهمیرزاد | mar-a | tar-a/ter | ür-a | hamira | šamira | ošanra |
| ملکی، شهمیرزاد | me | to/te | e | hami | šami | ošene |
| ملکی، تنکابنی | mi | ti | vi | ami | šimi | ušane |
| فاعلی، تنکابنی | mo | to | vi | amâ | šomâ | ušân |
| مفعولی، تنکابنی | mere | tere | vere | amere | šemere | ušâne |
ساختار گویش کلارستاقی
ویرایششناسه (چالوس)
ویرایشدر زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در زبان طبری سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[۲۷](نمونه زیر براساس گویش چالوس صرف شده‌است)
۱. گذشته:
- بن ماضی ساده: _buārd = رفت
- بن ماضی استمراری: _še_ma = می‌رفت
| گذشته | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | i | e | emi | enni | enne |
| شناسه پس از واکه | me | i | ∅ | mi | nni | nne |
| شناسه پس از واکه (ی) | yame | ∅ | ya | yami | yanni | yanne |
۲. حال ساده:
- بن مضارع اخباری: _še = می‌رود
| حال ساده | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | ni | ne | emi | enni | enne |
| شناسه پس از واکه | me | ni | ne | mi | nni | nne |
۳. حال التزامی:
- بن مضارع التزامی: _buār = برود
| حال التزامی | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | am | i | e | im | in | an |
| شناسه پس از واکه | m | y | ∅ | ym | yn | n |
| شناسه پس از واکه (ی) | yam | yey | ye | yeym | yeyn | yan |
صرف فعل (چالوس)
ویرایشدر جدول زیر فعل رفتن (buārden) بر اساس لهجه چالوس در زمانهای مختلف صرف می‌شود.[۲۸]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | buārdeme | buārdi | buārde | buārdemi | buārdenni | buārdenne |
| گذشته کامل | buārde-biyame | buārde_bi | buārde_biya | buārde-biyami | buārde-biyanni | buārde-biyanne |
| گذشته التزامی | buārde-bum | buārde-buy | buārde-buye | buārde-buym | buārde-buyn | buārde-bun |
| گذشته التزامی کامل | buārde-bi-bum | buārde-bi-buy | buārde-bi-buye | buārde-bi-buym | buārde-bi-buyn | buārde-bi-bun |
| گذشته استمراری | še_ma_me | še_ma_i | še_ma | še_ma_mi | še_ma_nni | še_ma_nne |
| گذشته در حال انجام | dar-šemame | dar-šemai | dar-šema | dar-šemami | dar-šemanni | dar-šemanne |
| حال ساده/آینده | šeme | šeni | šene | šemi | šenni | šenne |
| حال در حال انجام | dar-šeme | dar-šeni | dar-šene | dar-šemi | dar-šenni | dar-šenne |
| حال التزامی | buāram | buāri | buāre | buārim | buārin | buāran |
| حال التزامی | xāyme buāram | xāyni buāri | xāyne buāre | xāymi buārim | xåynni buāri | xāynne buāran |
در جدول زیر فعل آمدن (bimān) بر اساس لهجه چالوس در زمانهای مختلف صرف می‌شود. [۲۹]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | bimāme | bimāi | bimā | bimāmi | bimānni | bimānne |
| گذشته کامل | bimā-biyame | bimā_bi | bimā_biya | bimā-biyami | bimā-biyanni | bimā-biyanne |
| گذشته التزامی | bimā-bum | bimā-buy | bimā-buye | bimā-buym | bimā-buyn | bimā-bun |
| گذشته التزامی کامل | bimā-bi-bum | bimā-bi-buy | bimā-bi-buye | bima-bi-buym | bimā-bi-buyn | bimā-bi-bun |
| گذشته استمراری | e_ma_me | e_ma_i | e_ma | e_ma_mi | e_ma_nni | e_ma_nne |
| گذشته در حال انجام | dar_emame | dar_emai | dar_ema | dar_emami | dar_emanni | dar_emanne |
| حال ساده/آینده | eme | eni | ene | emi | enni | enne |
| حال در حال انجام | dar_eme | dar_eni | dar_ene | dar_emi | dar_enni | dar_enne |
| حال التزامی | biyem | biyey | biye | biyeym | biyeyn | biyen |
| آینده | xāyme biyem | xāyni biyey | xāyne biye | xāymi biyeym | xāynni biyeyn | xāynne biyen |
شناسه (کلاردشت)
ویرایشدر زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در زبان طبری سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[۳۰](نمونه زیر براساس گویش کلاردشت صرف شده‌است)
۱. گذشته:
- بن ماضی ساده: _ba_berd = برد
- بن ماضی استمراری: _bard = می‌بَرد
| گذشته | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | i | e | emi | enni | enne |
| شناسه پس از واکه | me | i | e | mi | nni | nne |
| شناسه پس از واکه (ی) | yame | ∅ | ya | yami | yanni | yanne |
در جدول زیر افعال خوردن (boxordan)، آمدن (bimân) و دیدن (badiyân) در زمان گذشته صرف شده‌اند.
| گذشته | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | baxordeme | baxordi | baxorde | baxordemi | baxordenni | baxordenne |
| شناسه پس از واکه | bimâme | bimâi | bimâe | bimâmi | bimânni | bimânne |
| شناسه پس از واکه (ی) | badiyame | badi | bidiya | badiyami | badiyanni | badiyanne |
۲. حال ساده:
- بن مضارع اخباری: _bar = می‌بُرد
| حال ساده | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | ni | ne | emi | enni | enne |
| شناسه پس از واکه | me | ni | ne | mi | nni | nne |
در جدول زیر افعال خوردن (boxordan) و خواستن (bexâysan) در زمان حال صرف شده‌اند.
| حال ساده | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | xoreme | xorni | xorne | xoremi | xorenni | xorenne |
| شناسه پس از واکه | xâyme | xâyni | xâyne | xâymi | xâynni | xâynne |
۳. حال التزامی:
- بن مضارع التزامی: _ba_ber = ببرد
| حال التزامی | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | am | i | e | im | in | an |
| شناسه پس از واکه | m | y | e | ym | yn | n |
| شناسه پس از واکه (ی) | yam | yey | ye | yeym | yeyn | yan |
در جدول زیر افعال خوردن (boxordan)، رفتن (beyšan) و آمدن (bimân) در زمان حال التزامی صرف شده‌اند.
| حال التزامی | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | baxoram | baxori | baxore | baxorim | baxorin | baxoran |
| شناسه پس از واکه | bašom | bašoy | bašoe | bašoym | bašoyn | bašon |
| شناسه پس از واکه (ی) | biyam | biyey | biye | biyeyem | biyeyn | biyan |
صرف فعل (کلاردشت)
ویرایشدر جدول زیر فعل بردن (baberden) بر اساس لهجه کلاردشت در زمانهای مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمانهای: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل استمراری n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمانهای: حال ساده، گذشته استمراری و حال التزامی n در ابتدای فعل اصلی می‌آید.[۳۱]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | baberdeme | baberdi | baberde | baberdemi | baberdenni | baberdenne |
| گذشته کامل | baberde-biyame | baberde_bi | baberde_biya | baberde-biyami | baberde-biyanni | baberde-biyanne |
| گذشته التزامی | baberde-bum | baberde-buy | baberde-buye | baberde-buym | baberde-buyn | baberde-bun |
| گذشته التزامی کامل | baberde-bi-bum | baberde-bi-buy | baberde-bi-buye | baberde-bi-buym | baberde-bi-buyn | baberde-bi-bun |
| گذشته استمراری | bar_imi_yame | bar_imi | bar_imi_ya | bar_imi_yami | bar_imi_yanni | bar_imi_yanne |
| گذشته در حال انجام | dabiyame-barimiyame | dabi-barimi | dabiya-barimiya | dabiyami-barimiyami | dabiyanni-barimiyamnni | dabiyanne-barimiyanne |
| حال ساده/آینده | barme | barni | barne | baremi | barenni | barenne |
| حال در حال انجام | darme-bareme | dari-barni | dare-barne | darmi-baremi | darni-barenni | darne-barenne |
| حال التزامی | baberam | baberi | babere | baberim | baberin | baberan |
| حال التزامی | xāyme baberam | xāyni baberi | xāyne babere | xāymi baberim | xāynni baberin | xāynne baberan |
در جدول زیر فعل رفتن (beyšan) بر اساس لهجه کلاردشت در زمانهای مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمانهای: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل استمراری n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمانهای: حال ساده، گذشته استمراری و حال التزامی n در ابتدای فعل اصلی می‌آید.[۳۲]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | beyšame | beyši | beyša | beyšami | beyšanni | beyšanne |
| گذشته کامل | beyša-biyame | beyša_bi | beyša_biya | beyša-biyami | beyša-biyanni | beyša-biyanne |
| گذشته التزامی | beyša-bum | beyša-buy | beyša-buye | beyša-buym | beyša-buyn | beyša-bun |
| گذشته التزامی کامل | beyša-bi-bum | beyša-bi-buy | beyša-bi-buye | beyša-bi-buym | beyša-bi-buyn | beyša-bi-bun |
| گذشته استمراری | šo_mi_yame | šo_mi | šo_mi_ya | šo_mi_yami | šo_mi_yanni | šo_mi_yanne |
| گذشته در حال انجام | dabiyame-šomiyame | dabi-šomi | dabiya-šomiya | dabiyami-šomiyami | dabiyanni-šomiyamnni | dabiyanne-šomiyanne |
| حال ساده/آینده | šome | šoni | šone | šomi | šonni | šonne |
| حال در حال انجام | darme-šome | dari-šoni | dare-šone | darmi-šomi | darni-šonni | darne-šonne |
| حال التزامی | bašom | bašoy | bašo | bašoym | bašoyn | bašon |
| حال التزامی | xāyme bašom | xāyni bašoy | xāyne bašo | xāymi bašoym | xāynni bašoyn | xāynne bašon |
در جدول زیر فعل آمدن (bimân) بر اساس لهجه کلاردشت در زمانهای مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمانهای: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل استمراری n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمانهای: حال ساده، گذشته استمراری و حال التزامی n در ابتدای فعل اصلی می‌آید.[۳۳]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | bimâme | bimâi | bimâ | bimâmi | bimânni | bimânne |
| گذشته کامل | bimâ-biyame | bimâ_bi | bimâ_biya | bimâ-biyami | bimâ-biyanni | bimâ-biyanne |
| گذشته التزامی | bimâ-bum | bimâ-buy | bimâ-buye | bimâ-buym | bimâ-buyn | bimâ-bun |
| گذشته التزامی کامل | bimâ-bi-bum | bimâ-bi-buy | bimâ-bi-buye | bimâ-bi-buym | bimâ-bi-buyn | bimâ-bi-bun |
| گذشته استمراری | e_mi_yame | e_mi | e_mi_ya | e_mi_yami | e_mi_yanni | e_mi_yanne |
| گذشته در حال انجام | dabiyame-emiyame | dabi-emi | dabiya-emiya | dabiyami-emiyami | dabiyanni-emiyamnni | dabiyanne-emiyanne |
| حال ساده/آینده | eme | eni | ene | emi | enni | enne |
| حال در حال انجام | darme-eme | dari-eni | dare-ene | darmi-emi | darni-enni | darne-enne |
| حال التزامی | biyam | biyey | biye | biyeym | baiyeyn | biyan |
| حال التزامی | xāyme biyam | xāyni biyey | xāyne biye | xāymi biyeym | xāynni biyeyn | xāynne biyan |
شناسه (سلمانشهر)
ویرایشدر زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در زبان طبری سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[۳۴](نمونه زیر براساس گویش سلمانشهر صرف شده‌است)
۱. گذشته:
- بن ماضی ساده: _bey_ši = رفت
- بن ماضی استمراری: _šo_mi = می‌رفت
| گذشته | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | i | e | emi | enni | enne |
| شناسه پس از واکه | me | i | e | mi | nni | nne |
| شناسه پس از واکه (ی) | yame | ∅ | ya | yami | yanni | yanne |
۲. حال ساده:
- بن مضارع اخباری: _šo = می‌رود
| حال ساده | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | ni | ne | emi | enni | enne |
| شناسه پس از واکه | me | ni | ne | mi | nni | nne |
۳. حال التزامی:
- بن مضارع التزامی: _bašo = برود
| حال التزامی | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | am | i | e | im | in | an |
| شناسه پس از واکه | m | y | e | ym | yn | n |
| شناسه پس از واکه (ی) | yam | yey | ye | yeym | yeyn | yan |
صرف فعل (سلمانشهر)
ویرایشدر جدول زیر فعل کردن (hâkorden) بر اساس لهجه سلمانشهر در زمانهای مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمانهای: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل استمراری n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمانهای: حال ساده، گذشته استمراری و حال التزامی n در ابتدای فعل اصلی می‌آید.[۳۵]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | hâkordeme | hâkordi | hâkorde | hâkordemi | hâkordeni | hâkordene |
| گذشته کامل | hâkorde-biyame | hâkorde_bi | hâkorde_biya | hâkorde-biyami | hâkorde-biyanni | hâkorde-biyanne |
| گذشته التزامی | hâkorde-bum | hâkorde-buy | hâkorde-buye | hâkorde-buym | hâkorde-buyn | hâkorde-bun |
| گذشته التزامی کامل | hâkorde-bi-bum | hâkorde-bi-buy | hâkorde-bi-buye | hâkorde-bi-buym | hâkorde-bi-buyn | hâkorde-bi-bun |
| گذشته استمراری نوع اول | ko_mi_yame | ko_mi | ko_mi_ya | ko_mi_yami | ko_mi_yanni | ko_mi_yanne |
| گذشته استمراری نوع دوم | kordeme | kordi | korde | kordemi | kordeni | kordene |
| گذشته در حال انجام | dabiyame-komiyame | dabi-komi | dabiya-komiya | dabiyami-komiyami | dabiyanni-komiyamnni | dabiyanne-komiyanne |
| حال ساده/آینده | kome | koni | kone | komi | konni | konne |
| حال در حال انجام | darme-kome | dari-koni | dare-kone | darmi-komi | darni-konni | darne-konne |
| حال التزامی | hâkonem | hâkoni | hâkone | hâkonim | hâkonin | hâkonen |
| حال التزامی | xāme hâkonem | xāni hâkoni | xāne hâkone | xāmi hâkonim | xānni hâkonin | xānne hâkonen |
در جدول زیر فعل آمدن (bimân) بر اساس لهجه سلمانشهر در زمانهای مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمانهای: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل استمراری n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمانهای: حال ساده، گذشته استمراری و حال التزامی n در ابتدای فعل اصلی می‌آید.[۳۶]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | bemâme | bemâi | bemâ | bemâmi | bemânni | bemânne |
| گذشته کامل | bemâ-biyame | bemâ_bi | bemâ_biya | bemâ-biyami | bemâ-biyanni | bemâ-biyanne |
| گذشته التزامی | bemâ-bum | bemâ-buy | bemâ-buye | bemâ-buym | bemâ-buyn | bemâ-bun |
| گذشته التزامی کامل | bemâ-bi-bum | bemâ-bi-buy | bemâ-bi-buye | bemâ-bi-buym | bemâ-bi-buyn | bemâ-bi-bun |
| گذشته استمراری | e_mi_yame | e_mi | e_mi_ya | e_mi_yami | e_mi_yanni | e_mi_yanne |
| گذشته در حال انجام | dabiyame-emiyame | dabi-emi | dabiya-emiya | dabiyami-emiyami | dabiyanni-emiyamnni | dabiyanne-emiyanne |
| حال ساده/آینده | eme | eni | ene | emi | enni | enne |
| حال در حال انجام | darme-eme | dari-eni | dare-ene | darmi-emi | darni-enni | darne-enne |
| حال التزامی | biyam | biyey | biye | biyeym | baiyeyn | biyan |
| حال التزامی | xāme biyam | xāni biyey | xāne biye | xāmi biyeym | xānni biyeyn | xānne biyan |
شناسه (عباس‌آباد)
ویرایشدر زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در زبان طبری سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[۳۷](نمونه زیر براساس گویش عباس‌آباد صرف شده‌است)
۱. گذشته:
- بن ماضی ساده: _bo_ma = آمد
- بن ماضی استمراری: _e_mbi = می‌آمد
| گذشته | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | i | e | emi | enni | enen |
| شناسه پس از واکه | me | i | e | mi | nni | nen |
| شناسه پس از واکه (ی) | yame | ∅ | ya | yami | yanni | yanen |
۲. حال ساده:
- بن مضارع اخباری: _e = می‌آید
| حال ساده | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | eme | ni | ne | emi | enni | enen |
| شناسه پس از واکه | me | ni | ne | mi | nni | nen |
۳. حال التزامی:
- بن مضارع التزامی: _bi = بیاید
| حال التزامی | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شناسه پس از همخوان | am | i | e | im | in | an |
| شناسه پس از واکه | m | y | e | ym | yn | n |
| شناسه پس از واکه (ی) | yam | yey | ye | yeym | yeyn | yan |
صرف فعل (عباس‌آباد)
ویرایشدر جدول زیر فعل گفتن (boten) بر اساس لهجه عباس‌آباد در زمانهای مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمانهای: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل استمراری n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمانهای: حال ساده، گذشته استمراری و حال التزامی n در ابتدای فعل اصلی می‌آید.[۳۸]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | boteme | boti | bote | botemi | boteni | botenen |
| گذشته کامل | bote-biyame | bote_bi | bote_biya | bote-biyami | bote-biyanni | bote-biyanen |
| گذشته التزامی | bote-bum | bote-buy | bote-buye | bote-buym | bote-buyn | bote-bun |
| گذشته التزامی کامل | bote-bi-bum | bote-bi-buy | bote-bi-buye | bote-bi-buym | bote-bi-buyn | bote-bi-bun |
| گذشته استمراری نوع اول | go_mbi_yame | go_mbi | go_mbi_ya | go_mbi_yami | go_mbi_yanni | go_mbi_yanen |
| گذشته استمراری نوع دوم | goteme | goti | gote | gotemi | goteni | gotenen |
| گذشته در حال انجام | dabiyame-gombiyame | dabi-gombi | dabiya-gombiya | dabiyami-gombiyami | dabiyanni-gombiyamnni | dabiyanen-gombiyanen |
| حال ساده/آینده | gome | goni | gone | gomi | gonni | gonen |
| حال در حال انجام | darme-gome | dari-goni | dare-gone | darmi-gomi | darni-gonni | daren-gonen |
| حال التزامی | bom | boy | bo | boym | boyn | bon |
| حال التزامی | xāme bom | xāni boy | xāne bo | xāmi boym | xānni boyn | xānen bon |
در جدول زیر فعل آمدن (bimân) بر اساس لهجه عباس‌آباد در زمانهای مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمانهای: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل استمراری n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمانهای: حال ساده، گذشته استمراری و حال التزامی n در ابتدای فعل اصلی می‌آید.[۳۹]
| زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| گذشته ساده | bomâme | bomâi | bomâ | bomâmi | bomânni | bomânen |
| گذشته کامل | bomâ-biyame | bomâ_bi | bomâ_biya | bomâ-biyami | bomâ-biyanni | bomâ-biyanen |
| گذشته التزامی | bomâ-bum | bomâ-buy | bomâ-buye | bomâ-buym | bomâ-buyn | bomâ-bun |
| گذشته التزامی کامل | bomâ-bi-bum | bomâ-bi-buy | bomâ-bi-buye | bomâ-bi-buym | bomâ-bi-buyn | bomâ-bi-bun |
| گذشته استمراری | e_mbi_yame | e_mbi | e_mbi_ya | e_mbi_yami | e_mbi_yanni | e_mbi_yanen |
| گذشته در حال انجام | dabiyame-embiyame | dabi-embi | dabiya-embiya | dabiyami-embiyami | dabiyanni-embiyamnni | dabiyanen-embiyanen |
| حال ساده/آینده | eme | eni | ene | emi | enni | enen |
| حال در حال انجام | darme-eme | dari-eni | dare-ene | darmi-emi | darni-enni | daren-enen |
| حال التزامی | biyam | biyey | biye | biyeym | baiyeyn | biyan |
| حال التزامی | xāme biyam | xāni biyey | xāne biye | xāmi biyeym | xānni biyeyn | xānen biyan |
نشانه نکره
ویرایشاسم نکره در زبان مازندرانی با چندین نشانه همراه هست.
- در زبان مازندرانی نشانه نکره[i] یک نشانهٔ پر رنگ هست. این نشانه بعد از اسامی مختوم به صامت به همین شکل ظاهر می‌گردد اما پس از اسم‌هایی که به یک مصوت ختم شده باشند همراه با واج میانجی ای آشکار می‌شود که معمولاً به صورت نکره[e] قابل تشخیص است. نشانهٔ مذکور هم پس از اسم مفرد می‌آید و هم جمع و یک نشانه پسایند است. (نمونه زیر براساس گویش چالوس تنظیم شده‌است)[۴۰]
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| اسبی سر پل گیر کرده‌است | asbi pel-e sar gir hākurde |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| دختری آمد | kijaei bimā |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| مردانی داشتند می‌آمدند | mardakuni dar- emanne |
- نشانه دیگر در زبان مازندرانی برعکس نشانه [i] یک نشانه پیشین است که در گویش چالوس (کلارستاقی) بصورت [ya,ye] و [yattā] می‌باشد که برابر با [yek] در زبان فارسی است. نشانه مذکور در گویش رامسری بصورت [ye] و در گویش ساروی (شرق مازندران) به شکل [attā] و [yattā] و در گویش رشت (گویش غرب گیلان) به شکل [i] و [itā] می‌باشد. (نمونه زیر براساس گویش چالوس تنظیم شده‌است)[۴۱]
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| روزی پیش من می‌آیی | ye ruz me var eni |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| یک زن دارد می‌آید | yattā zanā dar-e ene |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| یک شب باید بروم پیش حسن | ya šu veni buāram hasane var |
- نشانهٔ نکره [i] و دیگر شکل یا شکل‌های آن، گاه همراه با نشانهٔ نکرهٔ دیگر، یعنی [ya] , [ye] و [yattā] برای یک اسم به کار گرفته می‌شوند و به کمک یکدیگر نشانهٔ ترکیبی به وجود می‌آورند. (نمونه زیر براساس گویش چالوس تنظیم شده‌است)[۴۲]
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| یک روز باید پیش تو بیایم | ya ruzi veni biyam te var |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| جایی او را دیده‌ام | ya jaei vere baiyamme |
- در زبان مازندرانی هم صفت‌های مبهمی چون [hič] ، [har] و غیره می‌توانند با همراهی [i] یا بدون آن، اسم را نکره کند. (نمونه زیر بر اساس گویش چالوس تنظیم شده‌است)[۴۳]
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| هر دختری دختر من نمی‌شود | har kijāei me kijā navune |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| هیچ درختی وجود ندارد | hič dari da-niye |
نشانه جمع
ویرایشدر زبان مازندرانی از نشانه‌های [on]،[šon] ,[kon]،[ât] و [ville] برای جمع استفاده می‌شود.[۴۴]
- از نشانهٔ [on] فقط برای اسم جاندار استفاده می‌شود.
| پسرها | rikâ on |
| دخترها | kijâ on |
| پدر بزرگ‌ها | gate piyar on |
| بچه‌ها | vače on |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| پسرها دارشتند می‌رفتند | rikâon dar šemanne |
- از نشانهٔ [šon] برای اسامی جاندار و غیر جاندار استفاده می‌شود.
| پسرها | rikâ šon |
| دخترها | kijâ šon |
| زن‌ها | zenâ šon |
| مردها | mardi šon |
| پدر بزرگ‌ها | gate piyar šon |
| مورچه‌ها | malije šon |
| گردوها | âqoz šon |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| پسرها دارند می‌روند | rikâšon dar šenne |
- از نشانهٔ [kon] برای اسامی جاندار و غیر جاندار استفاده می‌شود.
| پله‌ها | pelle kon |
| زن‌ها | zenâ kon |
| مردها | marde kon |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| از پله‌ها بالا رفتم | pellekon je jur buārdeme |
- از نشانهٔ [ât] به‌صورت محدود استفاده می‌شود.
| ده‌ها | deh ât |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| پسرم به ده‌های آنها دارد می‌رود | me rikâ ošone dehât dar šene |
- از نشانهٔ [ville] به‌صورت محدود استفاده می‌شود.
| بچه‌ها | vače ville |
| فارسی معیار | مازندرانی (لهجه چالوس) |
|---|---|
| بچه‌ها در شهر شما هستند | vačeville šeme šahre dele darene |
نمونه واژگان گویش کلارستاقی
ویرایششماری از واژه‌های مازندرانی در گویش کلارستاقی (کلاردشت) و قائمشهر با برابر گیلکی و فارسی و انگلیسی آن در اینجا به الفبای فونتیک بین‌المللی آوانویسی شده‌است:
| مازندرانی (لهجه قائمشهر) | مازندرانی (لهجه کلارستاقی)[۴۵] | گیلکی | فارسی | فارسی آوانویسی شده | انگلیسی |
|---|---|---|---|---|---|
| dim | dim | dim | روی/چهره/دیم | ruy/čehreh | face |
| vače | vače | zäy | کودک/بچه | kudæk/bæčé | Child |
| piyer | piyar | pier | پدر | pedær | Father |
| ši piyer | ši piyar | mərdə per | پدرشوهر | pedær šohar | Father-in-law |
| kijâ/deter | kijâ/detar | kor/kilka/läku | دختر | doxtær | Girl/Daughter |
| rikâ/peser | rikâ/pesar | rey/ri | پسر | pesær | Boy/Son |
| kerk | kerk | kark | مرغ خانگی | morgh khanegi | Hen |
| guw | gow | gäb | گاو | gāv | Cow |
| melije | malije | pitär | مورچه | murčé | Ant |
| kangeli | zanbur/kangoli | siftäl=garzak | زنبور | zanbur | Bee |
| bâmeši | piča/bameši | piča/piche | گربه/پیشی | gorbe/piši | Cat |
| mičkâ | miška | malĵå, čičini | گنجشک | gonješk | Sparrow |
| zemun/geder | zamon | zəmat | زمان | zaman | Time |
| esare/rooja | esâre/setâre | kiĵi/setarə | ستاره | setare | Star |
| nesum/sâyne | nesum/sâye | nesä/saye | سایه | saye | Shadow |
| jur | jur | buĵor / jor | بالا | bāla | Up |
| gat | gat | pilə=pila | بزرگ | bozorg | Big |
| vene | vene/eštehâ | vastån | اشتها یا میل | ešteha یا meyl | Appetite |
| bašendiyen | bašeniyan/barixtan | šondån/fotan | ریختن مایعات | rixtan e mayeāt | Bottling |
ضرب‌المثل
ویرایشبرخی ضرب‌المثل‌های مازندرانی به لهجه کلارستاقی.[۴۶]
gâleše meyl buy , varzâre dušene
ترجمه: مِیلِ چوپان باشد گاوِ نر را می‌دوشد
sire če qame vašnae
ترجمه: سیرا چه غم گرسنه است
doz dozze e bangene , xodâ re girne xanne
ترجمه: دزد دزد را بدزدد، خدا را خنده می‌گیرد
ترانه محلی
ویرایشبرخی ترانه‌های محلی به زبان مازندرانی با لهجهٔ کلارستاقی.[۴۷]
agar vene beyri yâr devare
siyâ mar bazene , del babuye pare
ترجمه: اگر باید بگیری یار دوبارهمار سیاه بزند دل بشود پاره
elâhi bamiran te piyar o te mâr
men o te âsheqi beyre qerâr
ترجمه: الهی بمیرند پدر تو و مادر توعاشقی من و تو بگیرد قرار
boro boro boro , me xânembâlâ
anâre lab dârne čon hat tâ lampâ
ترجمه: بیا بیا بیا خانم بالا (اسم خاص) ی منلب انار داری چون هفت تا لامپا (چراغ)
amir gine jon , daryâ ye u čanni šure
nadome yaqube češm čer kure
ترجمه: امیر می‌گوید جان (جانِ من)، آب دریا چقدر شور استنمی‌دانم چشم یعقوب چرا کور است
jiri juri nakon ey yâre nâdon
te hamrâ qarenne juri âdemon
ترجمه: پایینی بالایی نکن ای یار نادانبا تو قهرند آدم‌های بالایی
daryâ ye dele nâhal bezâme dâr babuye
bolbol boxone o hašt o čar babuye
ترجمه: در دریا نهال زدم درخت بشودبلبل بخواند و هشت و چهار بشود
qarib soxan zane , del bune pâre
duso došman mene hakordenne avare
ترجمه: غریب حرف می‌زند دل می‌شود آوارهدوست و دشمن مرا کردند آواره
ây mardomon nadome mene čiye
qabule dele men nadome kiye
ترجمه: آی مردمان نمی‌دانم به من چیست (به من جه می‌گذرد)قبول دل من نمی‌دانم کیست
qabule del men un masse kijâ
Kijâ mâle mene , mardome čiye
ترجمه: قبول دل من آن دختر مست (است)دختر مال من است، به مردم چیست (به مردم چه ارتباط دارد)
amir gone jon me kâr če zâr babiya
me xotangâ pelemjâr babiya
ترجمه:امیر می‌گوید جان (جانِ من)، کار من چه زار شدخوابگاه من علفزار شد (جای علف هرز) شد
تعدادی جمله
ویرایشبرخی جملات به زبان مازندرانی با لهجه کلارستاقی.[۴۸]
habse dele dakete
در حبس افتاده‌است
qezâye bapete xâyme
غذای پخته می‌خواهم
qezâye bomones nexâyme
غذای نپخته نمی‌خواهم
zena šir duše
زن شیر می‌دوشد
ve riš esfe a
ریش او سفید است
xow dari neres
خواب داری بلند نشو
me qalb kote
قلب من می‌تپد
me piyare das beškesse
دست پدرم شکست
vače ye mardi bimâ
بچهٔ مرد آمد
hudi hamra bimânne
با همدیگر آمدند
gattare berâre badiyame
برادر بزرگتر را دیدم
ve daste dapeteme
دست او را پیچیدم
men âsiyo re dagerdâneme
من آسیاب را می‌گردانم
še dowr gerdeme
دور خود می‌گردم
men ve sedâ ye hamrâ še ja yesardari baperesseme
من با صدای او از سر جای خود پریدم
Čanni ya
چند است
ušon hudi re dus darnne
آنها همدیگر را دوست دارند
Kijâ o rika vene kâr hâkonan
دختر و پسر باید کار کنند
to bašo men ham ime
تو برو من هم می‌آیم
diruz nimâme čon kar dašteme
دیروز نیامدم چون کار داشتم
beyšame va une badiyame
رفتم و او را دیدم
ve dim kelače
صورت او آبله رو است
še dowr bageresse
دور خود گشت
te xaxor koje ine te re bavine
خواهر او کجا کی آید تو را ببیند
te koje šoni
تو کجا می‌روی
xone dareme
خانه هستم
bene sar bakete
روی زمین افتاد
me rikâ boro me kaše
پسرم بیا بغل من
te ši ve sedâ darbimâ
شوهرت صدایش درآمد
ve re beš
او را نگاه کن
bâre daven
بار را ببند
ve gali beyte
گلوی او گرفته‌است
te re hâdâme
به تو دادم
me ben qali dare
زیر من قالی هست
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ اشمیت، رودیگر (١٣٨٢). راهنمای زبانهای ایرانی. به کوشش ترجمه زیر نظر حسن رضایی باغ بیدی. تهران: انتشارات ققنوس. ص. صفحه ۴۹۰ جلد دوم. شابک ۹۶۴-۳۱۱-۴۸۸-۰.
- ↑ Dialect: Kalarestaqi, , “Dialect: Kalarestaqi” glottolog,
- ↑ Dialect: Kelardashti, , “Dialect: Kelardashti” glottolog,
- ↑ برجیان، حبیب (۱۳۸۸). متون طبری. تهران: آینه میراث صاحب امتیاز مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب. ص. ۱۱. شابک ۱۵۶۱-۹۴۰۰ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: length (کمک). - ↑ کلباسی، ایران (۱۳۸۳). «گذشته نقلی در لهجه ها و گویش های ایرانی». ویژه نامه نامه فرهنگستان (گویش شناسی) (۲): ۸۲.
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/kalarestaq-2-restored
- ↑ آقاگل‌زاده، فردوس (۱۳۹۵). زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبان‌شناختی (تحقیقی میدانی - اطلس زبانی). نشر دانشگاه تربیت مدرس. ص. ۱۷۲.
- ↑ The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)., (Prods Oktor Skjærvø), “IRAN vi. IRANIAN LANGUAGES AND SCRIPTS (2) Documentation” Encyclopædia Iranica, online edition
- ↑ نصری اشرافی، جهانگیر (۱۳۷۷). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحات ۲۷ و ۳۰ جلد اول. شابک ۹۶۴۹۱۱۳۱۵۰.
- ↑ زندی، بهمن؛ روشن، بلقیس؛ نصیری الموتی، سارا. «جایگاه و کاربرد زبان فارسی و گویش تنکابنی در شهر تنکابن». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۲.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۱.
- ↑ DIMLĪ in Encyclopædia Iranica = Linguistic position of Dimlī. After their migration in the Middle Ages, for almost a millennium the Dimlīs had no direct contact with their closest linguistic relatives. Nevertheless, their language has preserved numerous isoglosses with the dialects of the southern Caspian region, and its place in the Caspian dialect group of Northwest Iranian is clear. The Caspian dialects comprise Ṭālešī, Harzan(d)ī, Gūrānī, Gīlakī, Māzandarānī, and some dialects in Tātī-speaking areas and in the area around Semnān. Historically the Caspian dialects belong to the “Northwest Iranian group of languages” and are related to Parthian (see Windfuhr). The isoglosses are of historical phonetic, morphological, and lexical order, Garnik Asatrian
- ↑ in Variations of the language of "Pahalvi" are still spoken among Iranians.The Kurds of Iran as well as many Kurds of Turkey and Iraq speak variations of Pahlavi. Turks cannot understand Kurdish and require interpreters to communicate with Kurds who speak Sorani and/or Kurmanjii (variations of Pahalvi amongst Kurds). The people of northern Iran speak variations of Pahalvi as well - Mazandarani and Gilani for example. Baluchi in southeast Iran also has Pahlavi elements (e.g. Ahsen "Iron" or "Eisen" in English and Ahsan in Pahlavi - "Ahsen" is not "Iron" in Turkish), By Dr. Kaveh Farrokh
- ↑ Borjian, Habib (2014-01-14). "The Tabaroid dialects of the Central Alborz: Language convergence between Tabari and Persian". Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae (به انگلیسی). 66 (4): 427–441. doi:10.1556/aorient.66.2013.4.5. ISSN 0001-6446. Retrieved 2020-07-12.
- ↑ Burjiyān, Ḥ. (2013). Is There Continuity Between Persian and Caspian?: Linguistic Relationships in the South-central Alborz. American oriental series: Essay (به انگلیسی). American Oriental Society. p. 1. Retrieved 2020-05-14.
- ↑ "KALĀRESTĀQ ii. The Dialect – Encyclopaedia Iranica". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). 2010-09-30. Retrieved 2020-05-14.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link) - ↑ Institute, Max Planck. "Former Dept. of Linguistics - Northwest Iranian Project". Max Planck Institute Leipzig | Home (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-12.
- ↑ واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حیسن صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۲.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۱.
- ↑ گویش ساری (مازندرانی)، گیتی شکری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، سال 1374، ص 75
- ↑ آقاگل‌زاده، فردوس (۱۳۹۵). زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبان‌شناختی (تحقیقی میدانی - اطلس زبانی). نشر دانشگاه تربیت مدرس. ص. ۱۱۹.
- ↑ ثمره, یدالله. "تحلیل ساختاری فعل در گویش گیلکی کلاردشت" (PDF). ensani.ir.
- ↑ گویش کلاردشت (رودبارک)، ایران کلباسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، سال 1376، ص 44
- ↑ راهنمای زبانهای ایرانی، رودریگر اشمیت، انتشارات ققنوس، سال 1388، جلد دوم، ص 504
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15 گویش کلارستاقی چالوس، ۱٠.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15 گویش کلارستاقی چالوس، ۱٠.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15 گویش کلارستاقی چالوس، ۱۱.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۹۱.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۹۸–۹۳.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۱۶۹.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۱۶۳.
- ↑ علی اصغر یوسفی نیا، لنگا، ۱۹۰-۱۹۳.
- ↑ علی اصغر یوسفی نیا، لنگا، ۱۹۰-۱۹۳.
- ↑ علی اصغر یوسفی نیا، لنگا، ۱۹۰-۱۹۳.
- ↑ علی اصغر یوسفی نیا، لنگا، ۱۹۰-۱۹۳.
- ↑ علی اصغر یوسفی نیا، لنگا، ۱۹۰-۱۹۳.
- ↑ علی اصغر یوسفی نیا، لنگا، ۱۹۰-۱۹۳.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۱٠.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۱٠.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۱١.
- ↑ دکتر فرزاد بختیاری مرکیه، تاریخ کنفرانس بین‌المللی =بررسی مسائل جاری زبان‌ها، گویش‌ها و زبانشناسی14_15، ۱١.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۳۸.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۱٧۴_۲۷۲.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۱۶۱.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۱۵۷.
- ↑ کلباسی، گویش کلاردشت (رودبارک)، ۱۴۶.