Ρόμπερτ Γουάιζ
Ο Ρόμπερτ Γουάιζ (Robert Earl Wise, 10 Σεπτεμβρίου 1914 - 14 Σεπτεμβρίου 2005) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης, μοντέρ και κινηματογραφικός παραγωγός, βραβευμένος με δυο Όσκαρ Σκηνοθεσίας για τις ταινίες Γουέστ Σάιντ Στόρι (West Side Story, 1961) και Η Μελωδία της Ευτυχίας (The Sound of Music, 1965). Ο Γουάιζ ήταν επίσης υπεύθυνος για το μοντάζ των ταινιών του Όρσον Γουέλς Πολίτης Κέιν (Citizen Kane, 1941) και Οι Υπέροχοι Άμπερσον (The Magnificent Ambersons, 1942). Σημαντική θέση στη φιλμογραφία του ως σκηνοθέτη κατέχουν οι ταινίες Σκλάβος του Εγκλήματος (Born to Kill, 1947), Βασανισμένα Κορμιά (The Set-Up, 1949), Όταν η Γη Σταματήσει (The Day the Earth Stood Still, 1951), Εμείς οι Ζωντανοί (Somebody Up There Likes Me, 1956), Ένοχες Γυναίκες (Until They Sail, 1957), Τα Γεράκια των Θαλασσών (Run Silent Run Deep, 1958), Θέλω να Ζήσω! (I Want to Live!, 1958), Ο Στοιχειωμένος Πύργος (The Haunting, 1963), Τα Βότσαλα της Άμμου (The Sand Pebbles, 1966), Η Σταρ (Star!, 1968) και Το Χίντενμπουργκ φλέγεται (The Hindenburg, 1975). Ο Γουάιζ υπήρξε πρόεδρος του Σωματείου Σκηνοθετών Αμερικής από το 1971 εώς και το 1975, καθώς και πρόεδρος της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών από το 1984 εώς και το 1987.
| Ρόμπερτ Γουάιζ | |
|---|---|
 | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Robert Wise (Αγγλικά) |
| Γέννηση | 10 Σεπτεμβρίου 1914[1][2][3] Γουίντσεστερ |
| Θάνατος | 14 Σεπτεμβρίου 2005[1][2][4] Λος Άντζελες[5] |
| Αιτία θανάτου | έμφραγμα του μυοκαρδίου |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Σπουδές | Franklin College και Connersville High School[6] |
| Ιδιότητα | σκηνοθέτης κινηματογράφου[7], παραγωγός ταινιών, μοντέρ[8], συνδικαλιστής, σκηνοθέτης[8] και παραγωγός[8] |
| Βραβεύσεις | Εθνικό μετάλλιο των τεχνών, Βραβείο της Ένωσης Αμερικανών Σκηνοθετών, Όσκαρ Σκηνοθεσίας (1962), Όσκαρ Σκηνοθεσίας (1966), Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας (1962), Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας (1966), AFI Life Achievement Award (1998), αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[9] και Bραβείο Έρβιν Θάλμπεργκ (1967) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Γουάιζ σκηνοθέτησε με επιτυχία πολλά διαφορετικά κινηματογραφικά είδη (φιλμ νουάρ, γουέστερν, μιούζικαλ, τρόμου, επιστημονικής φαντασίας και μελόδραμα) και το 1998 τιμήθηκε με βραβείο καριέρας από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου.
Καριέρα
ΕπεξεργασίαΟ Γουάιζ ξεκίνησε να εργάζεται ως μοντέρ στο χώρο του κινηματογράφου κατά τα μέσα της δεκαετίας του '30, δείχνοντας από νωρίς τις ικανότητες του και το 1941 βρέθηκε υποψήφιος για Όσκαρ καλύτερου μοντάζ για την ταινία του Όρσον Γουέλς Πολίτης Κέιν (Citizen Kane)[10]. Στα 30 του, το 1944, έκανε το ντεμπούτο ως σκηνοθέτης της ταινίας τρόμου Οι Άνθρωποι Γάτες Εκδικούνται (The Curse of the Cat People), αντικαθιστώντας τον σκηνοθέτη που είχε αναλάβει αρχικά την ταινία, ο οποίος δεν ήταν πλέον διαθέσιμος[11]. Την επόμενη χρονιά έκανε την πρώτη του επιτυχία σκηνοθετώντας τους Μπέλα Λουγκόζι και Μπόρις Καρλόφ στην ταινία Η Εκδίκηση του Νεκρού (The Body Snatcher, 1945)[12] και μετά από μια σειρά ταινιών Β' διαλογής καθιερώθηκε με τη σκηνοθεσία της ταινίας Βασανισμένα Κορμιά (The Set-Up, 1949)[13], με πρωταγωνιστή τον Ρόμπερτ Ράιαν. Το 1951 γύρισε την ταινία επιστημονικής φαντασίας Όταν η Γη Σταματήσει (The Day the Earth Stood Still, 1951) με τους Πατρίσια Νιλ και Σαμ Τζάφι, ενώ το 1956 τον Πολ Νιούμαν και τον Στηβ ΜακΚουήν στην ταινία Εμείς οι Ζωντανοί (Somebody Up There Likes Me, 1956)[14]. Μετά τη συνεργασία του το 1958 με τον Κλαρκ Γκέιμπλ στην ταινία Τα Γεράκια των Θαλασσών (Run Silent Run Deep), ανέλαβε τη σκηνοθεσία (σε συνεργασία με τον Τζερόμ Ρόμπινς) της ταινίας-μιούζικαλ Γουέστ Σάιντ Στόρι (West Side Story, 1961) που βραβεύτηκε με 10 βραβεία Όσκαρ, του χάρισε το πρώτο του Όσκαρ Σκηνοθεσίας[15] και καθιέρωσε την Νάταλι Γουντ ως αστέρα πρώτου μεγέθους. Τέσσερα χρόνια αργότερα σκηνοθέτησε τους Τζούλι Άντριους και Κρίστοφερ Πλάμερ στο μιούζικαλ Η Μελωδία της Ευτυχίας (The Sound of Music, 1965) που βραβεύτηκε με 5 βραβεία Όσκαρ και του χάρισε το δεύτερο Όσκαρ Σκηνοθεσίας[16]. Όντας στο μεταίχμιο της δόξας ο Γουάιζ άρχισε να σκηνοθετεί λιγότερες ταινίες και το 1966 σκηνοθέτησε τον Στηβ ΜακΚουήν στην επική ταινία Τα Βότσαλα της Άμμου (The Sand Pebbles, 1966)[17]. Κατά τη δεκαετία του '70 σκηνοθέτησε τους Τζορτζ Σι Σκοτ και Αν Μπάνκροφτ στην ταινία Το Χίντενμπεργκ Καίγεται (The Hindenburg, 1975), τους Άντονι Χόπκινς και Μάρσα Μέισον στο θρίλερ Μετεμψύχωση (Audrey Rose, 1977) καθώς και την πρώτη ταινία της σειράς Σταρ Τρεκ.
Το 1998 έλαβε βραβείο καριέρας από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου και το 2000 σκηνοθέτησε την τελευταία του ταινία A Storm in Summer. Ο Γουάιζ απεβίωσε το 2005 σε ηλικία 91 ετών από καρδιακή προσβολή.
Φιλμογραφία
Επεξεργασία| Έτος | Ταινία | Σκηνοθέτης | Διευθυντής Εκτέλεσης Παραγωγής | Μοντέρ | Ηθοποιός | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1934 | Η Εύθυμη Ζωντοχήρα (The Gay Divorcee) | Υπεύθυνος για τα ηχητικά εφέ | ||||
| Ανθρώπινη Δουλεία (Of Human Bondage) | ||||||
| 1935 | Τοπ Χατ (Top Hat) | |||||
| Ο Καταδότης (The Informer) | ||||||
| 1939 | Το Βαλς του Χωρισμού (The Story of Vernon and Irene Castle) | Βοηθός Μοντέρ | ||||
| Δεσποινίς Μητέρα (Bachelor Mother) | Ναι | |||||
| Ξανθός Κίνδυνος (5th Ave Girl) | Ναι | |||||
| Η Παναγία των Παρισίων (The Hunchback of Notre Dame) | Ναι | |||||
| 1940 | Ποια απ' τις Δυο; (My Favorite Wife) | Ναι | ||||
| Γυναίκες στην Πάλη της Ζωής (Dance, Girl, Dance) | Ναι | |||||
| 1941 | Πολίτης Κέιν (Citizen Kane) | Ναι | Υποψηφιότητα — Όσκαρ Καλύτερου Μοντάζ | |||
| Έρως και Χρήμα (The Devil and Daniel Webster) | Ναι | |||||
| 1942 | Οι Υπέροχοι Άμπερσον (The Magnificent Ambersons) | Ναι | Σκηνοθέτης σε πρόσθετες σκηνές (Απίστωτος) | |||
| 7 Ημέρες Ευθυμίας (Seven Days' Leave) | Ναι | |||||
| 1943 | Ιπτάμενοι Μαχητές (Bombardier) | Ναι | ||||
| Το Δίλημμα (The Fallen Sparrow) | Ναι | |||||
| The Iron Major | Ναι | |||||
| 1944 | Αποστολή στη Δαμασκό (Action in Arabia) | Σκηνοθέτης δεύτερης μονάδας | ||||
| Οι Άνθρωποι Γάτες Εκδικούνται (The Curse of the Cat People) | Ναι | Αντικαταστάτης του σκηνοθέτη Γκάνθερ φον Φριτς | ||||
| Δεσποινίς Φιφί (Mademoiselle Fifi) | Ναι | |||||
| 1945 | Η Εκδίκηση του Νεκρού (The Body Snatcher) | Ναι | ||||
| Ο Μαύρος Κυνηγός (A Game of Death) | Ναι | |||||
| 1946 | Ποιος θα τον Δικάσει; (Criminal Court) | Ναι | ||||
| 1947 | Σκλάβος του Εγκλήματος (Born to Kill) | Ναι | ||||
| 1948 | Αίμα στο Φεγγάρι (Blood on the Moon) | Ναι | ||||
| Mystery in Mexico | Ναι | |||||
| 1949 | Βασανισμένα Κορμιά (The Set-Up) | Ναι | ||||
| 1950 | Τα Τρία Μυστικά (Three Secrets) | Ναι | ||||
| Ο Όρκος του Λιποτάκτη (Two Flags West) | Ναι | |||||
| 1951 | Όταν η Γη Σταματήσει (The Day the Earth Stood Still) | Ναι | ||||
| Για Λίγη Αγάπη (The House on Telegraph Hill) | Ναι | |||||
| 1952 | Something for the Birds | Ναι | ||||
| Η Πόλις των Παρανόμων (The Captive City) | Ναι | |||||
| 1953 | Ο Άρχων του Ειρηνικού (Return to Paradise) | Ναι | ||||
| Μεγάλες Στιγμές (So Big) | Ναι | |||||
| Αιχμάλωτοι των Μογγόλων (Destination Gobi) | Ναι | |||||
| Αρουραίοι της Ερήμου (The Desert Rats) | Ναι | |||||
| 1954 | Ο Πύργος των Φιλόδοξων (Executive Suite) | Ναι | ||||
| 1956 | Εμείς οι Ζωντανοί (Somebody Up There Likes Me) | Ναι | ||||
| Ελύγισα για Πρώτη Φορά (Tribute to a Bad Man) | Ναι | |||||
| Ο Τρωικός Πόλεμος (Helen of Troy) | Ναι | |||||
| 1957 | Ένοχες Γυναίκες (Until They Sail) | Ναι | ||||
| Από το Κολλέγιο στο Στριπτίζ (This Could Be the Night) | Ναι | |||||
| 1958 | Τα Γεράκια των Θαλασσών (Run Silent, Run Deep) | Ναι | ||||
| Θέλω να Ζήσω (I Want to Live!) | Ναι | Υποψηφιότητα—Όσκαρ Σκηνοθεσίας Υποψηφιότητα—Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας | ||||
| 1959 | Οι Λύκοι Μεταξύ τους (Odds Against Tomorrow) | Ναι | Ναι | |||
| 1961 | Γουέστ Σάιντ Στόρι (West Side Story) | Ναι | Ναι | Σκηνοθεσία σε συνεργασία με τον Τζερόμ Ρόμπινς Νίκη - Όσκαρ Σκηνοθεσίας Νίκη - Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Υποψηφιότητα—Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας | ||
| 1962 | Το Παιχνίδι της Μοναξιάς (Two for the Seesaw) | Ναι | ||||
| 1963 | Ο Στοιχειωμένος Πύργος (The Haunting) | Ναι | Ναι | Υποψηφιότητα—Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας | ||
| 1965 | Η Μελωδία της Ευτυχίας (The Sound of Music) | Ναι | Ναι | Νίκη - Όσκαρ Σκηνοθεσίας Νίκη - Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Υποψηφιότητα—Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας | ||
| 1966 | Τα Βότσαλα της Άμμου (The Sand Pebbles) | Ναι | Ναι | Υποψηφιότητα - Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Υποψηφιότητα—Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας Υποψηφιότητα—Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Δραματικής Ταινίας | ||
| 1968 | Η Σταρ (Star!) | Ναι | ||||
| 1970 | Πληγωμένη Πεταλούδα (The Baby Maker) | Ναι | ||||
| 1971 | Ανδρομέδα, Αποστολή Ακρως Απόρρητος (The Andromeda Strain) | Ναι | Ναι | |||
| 1973 | 36 Ώρες από τη Ζωή Ενός Μανεκέν (Two People) | Ναι | Ναι | |||
| 1975 | Το Χίντενμπεργκ Καίγεται (The Hindenburg) | Ναι | Ναι | |||
| 1977 | Μετεμψύχωση (Audrey Rose) | Ναι | ||||
| 1979 | Σταρ Τρεκ: Η Ταινία (Star Trek: The Motion Picture) | Ναι | Υποψηφιότητα — Βραβείο Saturn Καλύτερης Σκηνοθεσίας | |||
| 1986 | Το Ζευγάρι των Παρανόμων (Wisdom) | Ναι | ||||
| 1989 | Rooftops: Χορεύοντας στις Στέγες της Νέας Υόρκης (Rooftops) | Ναι | ||||
| 1996 | Οι Βλακέντιοι (The Stupids) | Ναι | Γείτονας του Στάνλεϊ | |||
| 2000 | A Storm in Summer | Ναι | Τηλεταινία |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12443420d. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0936404. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Robert-Wise. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021.
- ↑ (Αγγλικά) HOLLIS. Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. id
.lib .harvard .edu /alma /99156828458503941 /catalog. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2023. - ↑ 8,0 8,1 8,2 www
.acmi .net .au /creators /43538. - ↑ Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ Gehring, Wes D. (2012). Robert Wise: Shadowlands. Indianapolis: Indiana Historical Society Press. σελ. 1. ISBN 978-0-87195-296-7.
- ↑ Gehring, p. 65–66.
- ↑ Gerhing, p. 77–78.
- ↑ Gehring, p. 128.
- ↑ Gehring, p. 193–194.
- ↑ Gehring, p. 221.
- ↑ Gehring, p. 240.
- ↑ Gehring, p. 246.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ρόμπερτ Γουάιζ, σελίδα στον ιστότοπο Cine.gr (Ελληνικά).