Μάριο Μονιτσέλι
Ο Μάριο Μονιτσέλι (ιταλικά:Mario Monicelli), (Ρώμη, 16 Μαΐου 1915 - Ρώμη, 29 Νοεμβρίου 2010) ήταν Ιταλός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και συγγραφέας. Πολλές ταινίες του, όπως Ο Κλέψας του Κλέψαντος, Οι εντιμότατοι φίλοι μου, Οι γενναίοι του Μπρανκαλεόνε είχαν διεθνή επιτυχία και έκαναν γνωστή παγκοσμίως την επονομαζόμενη «κωμωδία αλά ιταλικά».
Καριέρα Επεξεργασία
Ήταν γιος της Μαρίας Καρέρι και του δημοσιογράφου Τομάζο Μονιτσέλι, ο οποίος αυτοκτόνησε το 1946. Η αδελφή του πατέρα του ήταν σύζυγος του Αρνόλντο Μονταντόρι, ιδρυτή του μεγάλου ιταλικού εκδοτικού οίκου. Γεννήθηκε στη Ρώμη αλλά εσφαλμένα πολλές βιογραφίες του αναφέρουν το Βιαρέτζο ως τόπο γέννησής του. Αφού τέλειωσε το δημοτικό στη Ρώμη, μετακόμισε με την οικογένειά του στο Βιαρέτζο. Εκεί έβγαλε το γυμνάσιο και τις δυο τάξεις του λυκείου και στη συνέχεια μετακόμισε στο Μιλάνο, όπου τελείωσε το λύκειο και ξεκίνησε πανεπιστημιακές σπουδές[7].
Σε ηλικία 20 ετών γυρίζει την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους. Η ταινία, αν και ερασιτεχνική, προβάλλεται στο φεστιβάλ της Βενετίας και η επιτυχία της του εξασφαλίζει την είσοδό του, επαγγελματικά πλέον, στην 7η Τέχνη. Ξεκινά να εργάζεται ως το παιδί που χτυπά την κλακέτα για να φτάσει να γίνει βοηθός σκηνοθέτη. Στη συνέχεια θα γυρίσει στην Τοσκάνη και θα πάρει το πτυχίο του το 1941 από τη Φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου της Πίζας. Από το 1941 έως το 1943 υπηρετεί στον στρατό, το 1943 λιποτακτεί και πηγαίνει να κρυφτεί στη Ρώμη, μέχρι το καλοκαίρι του 1944. Το 1945 εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη δίπλα στον Πιέτρο Τζέρμι.
Το 1946 του αναθέτουν να γράψει το σενάριο μαζί με τον Στένο (καλλιτεχνικό όνομα του Στέφανο Βανζίνα) για την ταινία Ο αετός της στέπας. Η ταινία έχει μεγάλη επιτυχία και από κει κι έπειτα οι δυο τους θα συνεργαστούν σε αρκετές ταινίες τόσο ως συν-σεναριογράφοι όσο και ως συν-σκηνοθέτες. Το 1957 κερδίζει το βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ του Βερολίνου για την ταινία Πίσω από τα κλειστά παράθυρα.
Η μεγάλη όμως στιγμή για την καριέρα του έρχεται το 1958 με την ταινία Ο κλέψας του κλέψαντος. Την επόμενη χρονιά με την ταινία Ο μεγάλος πόλεμος κερδίζει τον Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ της Βενετίας και μια υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Η δεύτερη υποψηφιότητα για Όσκαρ θα έρθει το 1963 για το σενάριο της ταινίας Οι σύντροφοι.Τη δεκαετία του ’60 θα ξεκινήσει η συμμετοχή του σε αρκετές σπονδυλωτές ταινίες, σε συνεργασία με άλλους σκηνοθέτες όπως ο Φεντερίκο Φελίνι και ο Λουκίνο Βισκόντι. Το 1966 γυρίζει την ταινία Οι γενναίοι του Μπρανκαλεόνε, μια σάτιρα τοποθετημένη στην εποχή των σταυροφοριών, που θ' αφήσει εποχή.
Τη δεκαετία του '70 θα ακολουθήσουν μερικές ακόμη σημαντικές ταινίες όπως το Θέλουμε τους κολονέλους, Οι εντιμότατοι φίλοι μου και Ο ανθρωπάκος[8]. Η ταινία Θέλουμε τους κολονέλους είναι μια πολιτική σάτιρα με σαφείς αναφορές στη χούντα των Συνταγματαρχών. Μια ομάδα δυσαρεστημένων από το ιταλικό καθεστώς συνωμοτούν και προσπαθούν να ανατρέψουν την κυβέρνηση με ένα πραξικόπημα. Στο πλευρό τους έχουν κι έναν Έλληνα συμβουλάτορα, τον συνταγματάρχη Ανδρέα Αυτοματικό.
Ο Μονιτσέλι, ξεκινώντας από απλές κωμικές ηθογραφίες, ακολούθησε την εξέλιξη της ιταλικής κοινωνίας σε όλο το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα και σατίρισε τη μεσαία τάξη και τα λαϊκότερα στρώματα με μαύρο χιούμορ. Αγαπημένα του μοτίβα υπήρξαν η οικογένεια, η φιλία (περιορισμένη στο ανδρικό φύλο), ο θάνατος, η σεξουαλική καταπίεση, η τρέλα, η αποτυχία μεγαλεπήβολων σχεδίων. Το αβίαστο γέλιο των πρώτων ταινιών του, με την απανταχού παρούσα κοινωνική κριτική, οδηγείται σε πικρόχολο χιούμορ και πολλές φορές χάνεται το χάπι εντ, για να καταλήξει σε δράμα, που όμως αφήνει πάντα περιθώριο στο γέλιο. Για τον ίδιο τον Μονιτσέλι, το χαρακτηριστικό της «κωμωδίας αλλά ιταλικά» ήταν ότι ασχολήθηκε με δραματικά θέματα δοσμένα με κωμικό τρόπο. Κάτι που ξεκίναγε ήδη από τον μεσαίωνα και τον Βοκάκιο[9].
Στις δεκαετίες '80 και '90 συνεχίζει ακούραστος να γράφει σενάρια και να σκηνοθετεί αρκετές ακόμη ταινίες. Από το 2000 μέχρι το 2008 θα γυρίσει μερικά ντοκιμαντέρ και στα ενενήντα του χρόνια θα γυρίσει την τελευταία του ταινία. Το βράδυ της 29ης Νοεμβρίου 2010, έχοντας πια φτάσει τα 95 και υποφέροντας από καρκίνο του προστάτη (στο τελευταίο στάδιο), αυτοκτονεί πέφτοντας από το παράθυρο του θαλάμου του νοσοκομείου της Ρώμης, όπου νοσηλευόταν [10].
Φιλμογραφία Επεξεργασία
Σκηνοθέτης Επεξεργασία
| Έτος | Πρωτότυπος τίτλος | Ελληνικός τίτλος |
|---|---|---|
| 1935 | I ragazzi della Via Paal | |
| 1937 | Pioggia d'estate | |
| 1949 | Totò cerca casa, συν-σκηνοθεσία με τον Στένο | Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης |
| 1949 | Al diavolo la celebrità, συν-σκηνοθεσία με τον Στένο | |
| 1950 | Vita da cani, συν-σκηνοθεσία με τον Στένο | |
| 1950 | È arrivato il cavaliere!, συν-σκηνοθεσία με τον Στένο | |
| 1951 | Guardie e ladri, συν-σκηνοθεσία με τον Στένο | |
| 1952 | Totò e i re di Roma, συν-σκηνοθεσία με τον Στένο | Ο Τοτό βασιλιάς της Ρώμης |
| 1952 | Totò e le donne, συν-σκηνοθεσία με τον Στένο | Ο Τοτό και οι γυναίκες |
| 1953 | Le infedeli | Οι άπιστες |
| 1954 | Proibito | |
| 1955 | Un eroe dei nostri tempi | Ένας ήρωας της εποχής μας |
| 1955 | Totò e Carolina | |
| 1956 | Donatella | Ντονατέλλα |
| 1957 | Il medico e lo stregone | Ο τυχοδιώκτης της πεντάρας |
| 1957 | Padri e figli | Πίσω από τα κλειστά παράθυρα |
| 1958 | I soliti ignoti | Ο Κλέψας του Κλέψαντος |
| 1959 | La grande guerra | Ο μεγάλος πόλεμος |
| 1960 | Risate di gioia | |
| 1962 | Boccaccio '70, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Ρέντσο και Λουτσιάνα) | Βοκάκιος '70 |
| 1963 | I compagni | Οι σύντροφοι |
| 1964 | Alta infedeltà, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Gente moderna) | Απιστίες |
| 1965 | Casanova '70 | Καζανόβας ‘70 |
| 1966 | Le fate, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Fata Armenia) | Οι βασίλισσες |
| 1966 | L'armata Brancaleone | Οι γενναίοι του Μπρανκαλεόνε |
| 1968 | La ragazza con la pistola | Το κορίτσι με το πιστόλι |
| 1968 | Capriccio all'italiana, (σπονδυλωτή, επεισόδιο La bambinaia) | |
| 1969 | Toh, è morta la nonna! | |
| 1970 | Brancaleone alle Crociate | Ο Μπρανκαλεόνε σταυροφόρος |
| 1971 | Le coppie, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Il frigorifero) | Σκάνδαλα παντρεμένων |
| 1971 | La mortadella | |
| 1973 | Vogliamo i colonnelli | Θέλουμε τους κολονέλους |
| 1974 | Romanzo popolare | Έλα στο σπίτι να… γνωρίσεις τη γυναίκα μου |
| 1975 | Amici miei | Οι εντιμότατοι φίλοι μου |
| 1976 | Caro Michele | |
| 1976 | Signore e signori, buonanotte | Κυρίες και κύριοι, καληνύχτα |
| 1977 | Un borghese piccolo piccolo | Ο Ανθρωπάκος |
| 1977 | I nuovi mostri, (σπονδυλωτή, επεισόδια Autostop και First Aid) | Μοντέρνα τέρατα |
| 1979 | Viaggio con Anita | Ταξίδι με την Ανίτα |
| 1979 | Temporale Rosy | |
| 1981 | Camera d'albergo | Ιστορίες της κλειδαρότρυπας |
| 1981 | Il marchese del Grillo | |
| 1982 | Amici miei atto II | Οι εντιμότατοι φίλοι No 2 |
| 1984 | Bertoldo, Bertoldino e Cacasenno | |
| 1985 | Le due vite di Mattia Pascal | Μια δεύτερη ευκαιρία |
| 1986 | Speriamo che sia femmina | |
| 1987 | I picari | Κομπιναδόροι και περιπλανώμενοι |
| 1989 | La moglie ingenua e il marito malato | |
| 1989 | 12 registi per 12 città, συλλογικό ντοκιμαντέρ, επεισόδιο Βερόνα | |
| 1990 | Il male oscuro | |
| 1991 | Rossini! Rossini! | |
| 1992 | Parenti serpenti | |
| 1994 | Cari fottutissimi amici | |
| 1995 | Facciamo paradiso | Αναζητώντας τον παράδεισο |
| 1996 | Esercizi di stile, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Idillio edile) | |
| 1997 | I corti italiani, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Topi di appartamento) | |
| 1999 | Panni sporchi | |
| 1999 | Un amico magico: il maestro Nino Rota, ντοκιμαντέρ | |
| 2001 | Un altro mondo è possibile, συλλογικό ντοκιμαντέρ | |
| 2002 | La primavera del 2002, συλλογικό ντοκιμαντέρ | |
| 2002 | Lettere dalla Palestina, συλλογικό ντοκιμαντέρ | |
| 2003 | Firenze, il nostro domani, συλλογικό ντοκιμαντέρ | |
| 2006 | Le rose del deserto | |
| 2008 | Vicino al Colosseo... c'è Monti, ντοκιμαντέρ |
Σεναριογράφος Επεξεργασία
| Έτος | Πρωτότυπος τίτλος | Ελληνικός τίτλος |
|---|---|---|
| 1935 | I ragazzi della Via Paal | |
| 1937 | Pioggia d'estate | |
| 1040 | La granduchessa si diverte | |
| 1941 | Brivido | |
| 1942 | La donna è mobile | |
| 1943 | Cortocircuito | |
| 1945 | Il sole di Montecassino | |
| 1946 | Aquila nera | Ο αετός της στέπας |
| 1947 | Gioventù perduta | Νιάτα στη λάσπη |
| 1947 | La figlia del capitano | Οι Κοζάκοι του Δον |
| 1947 | Il corriere del re | Ο ταχυδρόμος του βασιλέως |
| 1948 | I Miserabili | Οι άθλιοι |
| 1948 | L'ebreo errante | |
| 1948 | Il cavaliere misterioso | Καζανόβας |
| 1948 | Accidenti alla guerra!... | |
| 1949 | Totò cerca casa | Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης |
| 1949 | Il lupo della Sila | Επαναστατημένοι πόθοι |
| 1949 | Il conte Ugolino | |
| 1949 | Marechiaro | |
| 1949 | Al diavolo la celebrità | |
| 1949 | Come scopersi l'America | |
| 1949 | Follie per l'opera | Έντιμοι απατεώνες |
| 1950 | È arrivato il cavaliere | |
| 1950 | Il brigante Musolino | Τριπλή βεντέτα |
| 1950 | Botta e risposta | |
| 1950 | L'inafferrabile 12 | Έρως τα μεσάνυχτα |
| 1950 | Vita da cani | |
| 1950 | Soho Conspiracy | |
| 1950 | Quel bandito sono io | |
| 1951 | Vendetta... sarda | |
| 1951 | Totò e i re di Roma | Ο Τοτό βασιλιάς της Ρώμης |
| 1951 | Tizio, Caio, Sempronio | |
| 1951 | È l'amor che mi rovina | Με τον έρωτα... παρέα! |
| 1951 | Core 'ngrato | Το αμάρτημα μιας μητέρας |
| 1951 | Il tradimento | Διπλή τραγωδία |
| 1951 | Accidenti alle tasse!! | |
| 1951 | Amo un assassino | |
| 1951 | Guardie e ladri | |
| 1951 | O.K. Nerone | Τα όργια του Νέρωνος |
| 1952 | Totò e le donne | Ο Τοτό και οι γυναίκες |
| 1952 | Totò a colori | |
| 1952 | 5 poveri in automobile | |
| 1952 | Cani e gatti | |
| 1953 | Un turco napoletano | |
| 1953 | Il più comico spettacolo del mondo | Ο Τοτό ακροβάτης |
| 1953 | Cavalleria rusticana | Καβαλερία ρουστικάνα |
| 1953 | Le infedeli | Οι άπιστες |
| 1953 | Perdonami! | Τρικυμία σε καρδιά μητέρας |
| 1953 | Giuseppe Verdi | Βέρντι, ο βασιλεύς της μελωδίας |
| 1954 | Violenza sul lago | |
| 1954 | Guai ai vinti | Αμαρτωλές χωρίς αμάρτημα |
| 1954 | Proibito | |
| 1955 | Totò e Carolina | |
| 1955 | Un eroe dei nostri tempi | Ένας ήρωας της εποχής μας |
| 1955 | La donna più bella del mondo | Η ωραία των ωραίων |
| 1956 | Donatella | Ντονατέλλα |
| 1957 | Il medico e lo stregone | Ο τυχοδιώκτης της πεντάρας |
| 1957 | Padri e figli | Πίσω από τα κλειστά παράθυρα |
| 1958 | I soliti ignoti | Ο κλέψας του κλέψαντος |
| 1958 | Ballerina e Buon Dio | Ακούστε τον πόνο μου |
| 1959 | La grande guerra | Ο μεγάλος πόλεμος |
| 1960 | Risate di gioia | |
| 1961 | A cavallo della tigre | |
| 1962 | Boccaccio '70, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Ρέντσο και Λουτσιάνα) | Βοκάκιος '70 |
| 1963 | Frenesia dell'estate | |
| 1963 | I compagni | Οι σύντροφοι |
| 1965 | Casanova '70 | Καζανόβας ‘70 |
| 1966 | I nostri mariti, (σπονδυλωτή, επεισόδιο Ιl Marito di Olga) | |
| 1966 | L'armata Brancaleone | Οι γενναίοι του Μπρανκαλεόνε |
| 1969 | Toh, è morta la nonna! | |
| 1970 | Brancaleone alle crociate | Ο Μπρανκαλεόνε σταυροφόρος |
| 1970 | Le coppie | Σκάνδαλα παντρεμένων |
| 1973 | Vogliamo i colonnelli | Θέλουμε τους κολονέλους |
| 1974 | Romanzo popolare | Έλα στο σπίτι να… γνωρίσεις τη γυναίκα μου |
| 1977 | Gran bollito | |
| 1977 | Un borghese piccolo piccolo | Ο ανθρωπάκος |
| 1980 | Temporale Rosy | |
| 1981 | Camera d'albergo | Ιστορίες της κλειδαρότρυπας |
| 1981 | Il marchese del Grillo | |
| 1982 | Amici miei - Atto IIº | Οι εντιμότατοι φίλοι No 2 |
| 1984 | Bertoldo, Bertoldino e Cacasenno | |
| 1985 | Le due vite di Mattia Pascal | Μια δεύτερη ευκαιρία |
| 1986 | Speriamo che sia femmina | |
| 1988 | I picari | Κομπιναδόροι και περιπλανώμενοι |
| 1990 | Il male oscuro | |
| 1991 | Rossini! Rossini! | |
| 1992 | Parenti serpenti | |
| 1994 | Cari fottutissimi amici | |
| 1995 | Facciamo paradiso | Αναζητώντας τον παράδεισο |
| 1999 | Panni sporchi | |
| 1999 | Un amico magico: il maestro Nino Rota, ντοκιμαντέρ | |
| 2006 | Le rose del deserto | |
| 2008 | Vicino al Colosseo... c'è Monti, ντοκιμαντέρ | |
| 2010 | La nuova armata Brancaleone, ντοκιμαντέρ |
Βραβεία Επεξεργασία
- Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας
- 1935 1º βραβείο, ερασιτεχνικός τομέας - I ragazzi della via Paal
- 1959 Χρυσός λέων καλύτερης ταινίας - Ο μεγάλος πόλεμος
- 1985 Βραβείο Pietro Bianchi
- 1991 Χρυσός λέων για το σύνολο της καριέρας
- Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου
- 1957: βραβείο σκηνοθεσίας - Πίσω από τα κλειστά παράθυρα
- 1976: βραβείο σκηνοθεσίας - Caro Michele
- 1982: βραβείο σκηνοθεσίας - Il marchese del Grillo
- Νταβίντ ντι Ντονατέλο
- 1976 βραβείο σκηνοθεσίας - Εντιμότατοι φίλοι μου
- 1977 βραβείο σκηνοθεσίας - Ο ανθρωπάκος
- 1977 βραβείο καλύτερης ταινίας - Ο ανθρωπάκος
- 1986 βραβείο σκηνοθεσίας - Speriamo che sia femmina
- 1986 βραβείο καλύτερης ταινίας - Speriamo che sia femmina
- 1986 βραβείο σεναρίου - Speriamo che sia femmina
- 1990 βραβείο σκηνοθεσίας - Il male oscuro
- 2005 βραβείο για το σύνολο της καριέρας
- Nastro d'Argento
- 1959 βραβείο σεναρίου - ο κλέψας του κλέψαντος
- 1977 βραβείο σεναρίου - ο ανθρωπάκος
- 1982 βραβείο σεναρίου - Il marchese del Grillo
- 1986 βραβείο σκηνοθεσίας - Speriamo che sia femmina
- 1986 βραβείο σεναρίου - Speriamo che sia femmina
- Όσκαρ
- 1958 Υποψηφιότητα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας - ο κλέψας του κλέψαντος
- 1959 Υποψηφιότητα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας- Ο μεγάλος πόλεμος
- 1965 Υποψηφιότητα καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου - Οι σύντροφοι
- 1966 Υποψηφιότητα καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου – Casanova '70
- 1968 Υποψηφιότητα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας - Το κορίτσι με το πιστόλι
- 1978 Υποψηφιότητα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας - Μοντέρνα τέρατα
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w61w9316. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ filmportal.de. 260dd550c9de42b48f4d825ffcbd79ba. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ www
.nytimes .com /2010 /11 /30 /movies /30monicelli .html. - ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0598102. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11997563p. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Stefano Della Casa (2011). «MONICELLI, Mario». TRECCANI, Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 75. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Θόδωρος Σούμας. «Η ιταλική κωμωδία (και ο Μάριο Μονιτσέλι)». Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2015.
- ↑ Ανταίος Χρυσοστομίδης (5 Δεκεμβρίου 2010). «Μάριο Μονιτσέλι: Ο κύριος κομέντια αλ ιταλιάνα». Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2015.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Γιάννης Ζουμπουλάκης (30 Νοεμβρίου 2010). «Αντίο Μάριο Μονιτσέλι». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=370451. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2015.