Κηφισόδοτος

Ο Κηφισόδοτος (ήκμασε στα χρόνια 400 π.Χ. - 360 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας γλύπτης, πατέρας του Πραξιτέλη και παππούς του Κηφισόδοτου του Νεότερου.

Κηφισόδοτος
Γέννηση	5ος αιώνας π.Χ.
Θάνατος	4ος αιώνας π.Χ.
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Αθήνα
Ιδιότητα	γλύπτης
Τέκνα	Πραξιτέλης[1]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε)

Για τον Κηφισόδοτο, πολύτιμες μαρτυρίες μας παρέχει η αρχαία ελληνική γραμματεία, συμπληρώνοντας την αρχαιολογική μαρτυρία. Ο Παυσανίας και ο Πλίνιος περιγράφουν τα έργα του:

Παυσ., 8, 30, 10: ταυτης της στοας (:Αριστανδρείου εν Μεγαλοπόλει) εστιν εγγυτάτω ως προς ήλιον ανίσχοντα ιερόν Σωτηρος επίκλησιν Διός. κεκόσμηται δε πέριξ κίοσι.... καθεζομένω δε τω Διί εν θρόνω παρεστήκασι τη μεν η Μεγάλη πΟλις, εν αριστερά δε Αρτέμιδος Σωτείρας αγαλμα. ταυτα με λίθου του Πεντελησίου Αθηναιοι Κηφισόδοτος και Ξενοφών ειργάσαντο^[2].

Plin., NH 34,74,2: Cephisodotus (fecit) Minervam mirabilem in portu Atheniensium et aram ad templum Iovis Servatoris in eodem portu, cui pauca conparantur...^[3]

Παυσ., 9, 16, 1: ...Θηβαίοις δε μετά του Άμμωνος το ιερόν οιωνοσκοπείον τε Τειρεσίου καλούμενον, καί πλησίον Τύχης εστίν ιερόν... φέρει μεν δη Πλουτον παιδα. ως δε Θηβαιοι λέγουσι, χειρας μεν του αγάλματος και πρόσωπον Ξενοφών ειργάσατο Αθηναιος, Καλλιστόνικος δε τα λοιπά επιχώριος. σοφόν μεν δη και τουτοις το βούλευμα, εσθειναι Πλουτον ες τας χειρας άτε μητρί ή τροφω τη Τύχη. σοφόν δε ουχ ήσσον Κηφισοδότου. και γαρ ουτος της Ειρήνης το άγαλμα Αθηναίοις Πλουτον έχουσαν πεποίηκεν^[4].

Παυσ., 1, 8, 2: μετα δε τας εικόνας των επωνύμων εστιν αγάλματα θεων, Αμφιάραος και Ειρήνη φέρουσα Πλουτον παιδα^[5]

Ο εικονογραφικός τύπος της Ειρήνης με την παιδική μορφή του Πλούτου στην αγκαλιά αναγνωρίστηκε το 1859 σε ένα ρωμαϊκό αντίγραφο, που βρέθηκε στην Villa Albani της Ρώμης και απόκειται στην Εθνική Γλυπτοθήκη του Μονάχου (αρ. κατ. 219). Η Ειρήνη ως κουροτρόφος θεότητα είναι γνωστή από την τραγωδία "Βάκχαι" του Ευριπίδη. Ο προσωποποιημένος Πλούτος εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ομώνυμη κωμωδία του Αριστοφάνη, το έτος 388 π.Χ. Η χρονολογία αυτού του δράματος μας παρέχει το terminus post quem για την χρονολόγηση του αγάλματος.