Тамань
Тамань — Краснодар крайы Темрюк районы станицаһы. «Тамань ауыл биләмәһе» муниципаль берәмегенең административ үҙәге.
| Тамань | |
| Флаг[d] | |
.png) | .png) |
| Нигеҙләү датаһы | Б. э. т. VI быуат |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |  Рәсәй[1] |
| Административ үҙәге | Таманское сельское поселение[d][1] |
| Административ-территориаль берәмек | Таманское сельское поселение[d][1] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+3:00[d] |
| Халыҡ һаны | 7993 кеше (1939)[2], 5235 кеше (1959)[3], 8343 кеше (1979)[4], 9297 кеше (2002)[5], 10 027 кеше (2010)[6], 10 827 кеше (2021)[7] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 4 метр |
| Почта индексы | 353556 |
| Урындағы телефон коды | 86148 |
 | |
 Тамань Викимилектә | |
Халҡы — 10 027[8] (2010).
Географияһы
үҙгәртергә
Станица Тамань ярымутрауының көнбайышында (ярымутрауҙы йыш ҡына Тамань тип кенә йөрөтәләр), Керчь боғаҙы акваторияһындағы Тамань ҡултығының көньяҡ ярында урынлашҡан.
Район үҙәге — Темрюктан 63 км көньяҡ-көнбайышта һәм Краснодарҙан төньяҡ-көнбайышҡа табан 220 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Тораҡ пунктынан көньяҡ-көнбайышҡа ҡарай Ҡарабәт сопкаһы күтәрелә.
Станицанан бер нисә саҡрым көньяҡтараҡ (Волна ҡасабаһынан көнбайышҡа табан) 2009 йылда Ҡара диңгеҙ яры буйында яңы халыҡ-ара[9] диңгеҙ йөк ташыу порт — Тамань порты асыла[10].
2018 йылдың 16 майында (еңел транспорт өсөн) Ҡырым күперенең автомобиль юлы өлөшө асыла. 2019 йылдың 23 декабрендә Рәсәй Президенты В. В. Путин тимер юл хәрәкәтен тантаналы асты.
Этимологияһы
үҙгәртергәИң киң таралған версия буйынса, «Тамань» һүҙе адыг (черкес) "Темэн " һүҙенән килеп сыҡҡан[11], тәржемәлә « һаҙлыҡ, һыубаҫар, батҡыл» тигәнде аңлата.
Был ерҙәрҙе казактар баҫып алғанға тиклем, адыгей (черкес) ҡәбиләһе — хетук (адыг. хытыку) йәшәгән, үҙатамаһы «диңгеҙ мөйөшө, урын» тип тәржемә ителә. Ҡырым татарҙары уларҙы «адале» (тәржемәлә «утраулылар») тип атаған.
Шулай уҡ атаманың боронғо варианттары — Төмән-Тархан һәм Таматарха менән бәйләнеше булыуы мөмкин, улар менән Тмуторокань атамаһы ла бәйле тип фараз ителә. Уларҙың башланғыс яңғырашы һәм этимологияһы тураһында ла төрлө фараздар әйтелә.
Халҡы
үҙгәртергә| Халыҡ иҫәбе | |
|---|---|
| 2002[12] | 2010[8] |
| 9297 | ↗10 027 |
- Милли составы
Бөтә рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002 йыл) мәғлүмәттәре буйынса:[13]
| Халҡы | Һаны, уҡыусы. | Өлөшө бөтә халыҡтан, % |
|---|---|---|
| урыҫтар | 7149 | 76,9 % |
| татарҙар | 989 | 10,6 % |
| ҡырым татарҙары | 424 | 4,6 % |
| украиндар | 273 | 2,9 % |
| башҡалар | 462 | 5,0 % |
| Барлығы | 9297 | 100,0 % |
Топографик карталар
үҙгәртергә- Лист карты L-37-98 Тамань. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1988 год. Издание 1989 г.
,%20%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B0)/L37-098%20%20%20%D0%A2%D0%90%D0%9C%D0%90%D0%9D%D0%AC%20%2088-89%20%20(-).jpg){kind=link}
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 1,2 ОКТМО. 185/2016. Южный ФО
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность сельского населения СССР по районам, крупным селам и сельским населённым пунктам - районным центрам. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 17 декабрь 2014 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров. Дата обращения: 29 декабрь 2013. Архивировано 10 ғинуар 2014 года.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1, таблица 4. Численность городского и сельского населения по полу по Краснодарскому краю. Дата обращения: 2 ғинуар 2015. Архивировано 28 май 2020 года.
- ↑ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. На 1 октября 2021 года. Том 1. Численность и размещения населения (XLSX). Дата обращения: 1 сентябрь 2022. Архивировано 1 сентябрь 2022 года.
- ↑ 8,0 8,1 Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1, таблица 4. Численность городского и сельского населения по полу по Краснодарскому краю. Дата обращения: 2 ғинуар 2015. Архивировано 2 ғинуар 2015 года.
- ↑ Тамань (Краснодарский край) станет международным портом. REGNUM (19 август 2008). Дата обращения: 14 август 2010. Архивировано 2 август 2009 года.
- ↑ Правительство РФ открыло порт Тамань для иностранных судов. Дата обращения: 29 май 2017. Архивировано из оригинала 31 июль 2009 года. 2009 йыл 31 июль архивланған.
- ↑ темэн. // Викисловарь. Дата обращения: 30 май 2021. Архивировано 2 июнь 2021 года.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
- ↑ Результаты всероссийской переписи населения 2002 года. Дата обращения: 30 апрель 2011. Архивировано 30 июнь 2012 года.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Тамани гербы тарихы
- Гермонасса Краснодар крайының мәҙәниәт Департаменты сайтында
- Список памятников культурного наследия станицы Тамань в Викигиде