Llingües lencas

Escontra'l sieglu XVI, les llingües lencas ocupaben el sur, centru y oeste d'Hondures y l'oriente d'El Salvador hasta'l ríu Lempa. Los departamentos d'Olancho y El Paraísu fueron tardíamene poblaos por pueblos lencas. El dominiu del lenca llindaba al oeste col pipil, al norte col tolupán, al sur col sumu y al suroeste col cacaopera.

Na década de 1970, en Chilanga, atopóse un falante de lenca salvadoreñu. Na década de 1990, atopáronse dalgunos semihablantes de lenca hondureñu. Presuponse que la llingua ta bien probablemente estinguida, y como muncho ye posible qu'esistan dellos vieyos con dalguna conocencia o memoria de la llingua, pero ye bien improbable que puedan topase falantes que falen la llingua con fluidez.Sicasí'l llingüista Estauxunidense Alan King y en compañía del so colega James Morrow nel 2017 publicaron el llibru "Kotik molka niwamal" que del Lenca Hondureñu traducíu al español significa aprendamos a falar lenca, que ye una escoyeta de pallabres en Lenca ente les comunidaes entá esistentes.Abriendo la posibilidá de recuperar significante parte de la llingua.

Históricamente la mayoría de llingüistes, siguiendo a Lehman (1920) consideraben qu'esistía dalgún parentes coles llingües xinca, anque la evidencia en favor d'ello yera más bien escasa. Apocayá A. Constenla (2002, 2005) basánose nel métodu comparativu buscó probar el parentescu de les llingües lencas coles llingües misumalpas y el d'estes de la mesma coles llingües chibchas. Per otra parte, Jolkesky (2017:45-54) topó un importante conxuntu de cognados léxicos ente les llingües lencas y les llingües hokanas, suxuriendo una probable vínculación xenética ente elles.

La familia lenca ta formada por estes dos llingües:

• Lenca salvadoreñu (dialeutu principal: potón)
• Lenca hondureñu (dialeutos: cerquín, care, lenca, kolo)

Pa estaos les llingües Swadesh envaloró por métodos glotocronológicos unos 20 sieglos de separación, polo que les sos diferencies son comparables a les de les llingües romániques.

Anque Campbell (1979) identifica delles correspondencies ente'l lenca salvadoreñu y el lenca hondureñu, señala que nun esiste una reconstrucción completa de la fonoloxía del proto-lenca. La siguiente llista contién dalgunos cognaos ente dambes llingües:

L'anterior llista contién delles correspondencies fonétiques non triviales como /l/-/š/ y /ʦʼ/-/s/ amás d'otres triviales como /š/-/š/, /p/-/p/, /t/-/t/, /k/-/k/, /m/-/m/, /n/-/n/, /s/-/s/, /y/-/y/ y /w/-/w/.

• Hondures prehispánica
• Llingües d'Hondures

• Campbell, Lyle. 1976. "The Last Lenca". International Journal of American Linguistics 42(1): 73-78.
• ————. 1997. American Indian Languages: The Historical Linguistics of Native America. Oxford: Oxford University Press.
• Campbell, Lyle, Anne Chapman, and Karen Dakin. 1978. "Honduran Lenca". International Journal of American Linguistics 44(4): 330-332.
• Constenla Umaña, Adolfo (2002). «Alrodiu de la rellación xenealóxica ente les llingües lencas y les llingües misumalpas». Revista de Filoloxía y Llingüística de la Universidá de Costa Rica (28). p. 189-206. http://www.latindex.ucr.ac.cr/filologia-28-1/filyling-28-1-12.pdf. 
• Constenla Umaña, Adolfo (2005). «¿Esiste rellación xenealóxica ente les llingües misumalpas y les chibchenses?». Estudio de Llingüística Chibcha (34). p. 7-85. 
• http://www.xplorhonduras.com/lengua-lenca-de-honduras/
• Hemp, Eric. 1976. "On Earlier Lenca Vowels". International Journal of American Linguistics 42(1): 78-79.
• Jolkesky, Marcelo 2017. On the South American Origins of Some Mesoamerican Civilizations. Leiden: Leiden University. Postdoctoral final report for the “MESANDLIN(G)K” project. Available here.
• Lehman, Walter. 1920. Zentral-Amerika. see páxs. 700-719 (Salvadoran Lenca) and páxs. 668-692 (Honduran Lenca).