Bowls

Los oríxenes remontar con toa seguridá al sieglu XIII y, probablemente yá se xugaba nel sieglu XII. William Fitzstephen (hacia 1190), na so biografía de Thomas Becket, describe un esbozu gráficu del Londres de la dómina y, al falar de les diversiones veraniegues de los rapazos, diz que los díes de fiesta se "exercitaben nel saltu, el tiru, la llucha llibre, el llanzamientu de piedres [in jactu lapidum] y de xavalines provistes de llazos pa esi propósitu que s'enfoten en refundiar dende una marca; usen, amás, proteutores pal brazu, al igual que los soldaos". Supónse xeneralmente que por jactus lapidum Fitzstephen referir al xuegu de bowls; pero, anque ye posible que puedan habese emplegáu dacuando piedres arrondaes en dalguna forma inicial de xuegu, y esisten alusiones al usu de boles de fierro anque seya en dómina bien posterior nes fiestes de Nairn, sicasí esta inferencia nun paez tar bien oldeada. El jactus lapidum del que fala paeceríase más probablemente al xuegu modernu de "poner el pesu", qu'inclusive n'otru tiempu llamóse "poner la piedra". Sicasí, nun puede negase que'l xuegu, seya que non nuna fase rudimentaria, xugar nel sieglu XIII. Un manuscritu d'esti periodu de la Royal Library de Windsor (Nᵘ20, Y iv) contién un dibuxu que representa a dos xugadores tantiguando un pequeñu conu en llugar d'una bola (o jack) de folla.

Otru manuscritu del mesmu sieglu amuesa una imaxe burda pero humorística que nos avera a lo que fuera'l xuegu naquel tiempu. Vense tres elementos y un jack. La bola del primer xugador llegó xusto delantre del jack; el segundu llanzó la so bola y anda detrás d'ella faciendo una d'eses contorsiones escéntriques qu'entá nun son ayenes a los campos modernos, ente que'l primer xugador fai un xestu represivu cola mano, como por que la bola deténgase antes de la suya; el tercer xugador apaez dibuxáu nel momentu de llanzar la so bola. Un manuscritu del sieglu XIV, el Llibru de les oraciones na coleición Francis Douce de la Biblioteca Bodleiana d'Oxford, contién un dibuxu nel qu'apaecen dos persones, pero llancen la bola para ensin una meta definida. Strutt (Sports and Pastimes, Deportes y pasatiempos) suxure que la bola del primer xugador puede ser considerada pel segundu xugador como una especie de jack; pero nesi casu nun ta claru cuál sería la meta del primer xugador. Nestos trés primeres ilustraciones del xuegu convien reparar que cada xugador tien namái una bola y que l'actitú nel so llanzamientu yera tan variada fai cinco o seis siglos como lo ye anguaño: nel tercer dibuxu, el xugador permanez cuasi rectu; nel primeru, se arrodilla; nel segundu, inclinar a media posición ente la postura recta y la de rodíes.

Cuando'l xuegu algamó una cierta popularidá, el rei y el parllamentu prohibir, tarreciendo que pudiera perxudicar la práutica del tiru al arcu, tan importante entós nes guerres. Decretáronse lleis que prohibíen esti y otros deportes mientres los reinos d'Eduardu III, Ricardu II y otros monarques. Inclusive cuando dempués de la invención de la pólvora y les armes de fueu l'arcu hubo cayíu en desusu como arma de guerra, la prohibición siguió. El descreitu que s'acomuñar coles callejuelas onde se practicaba'l bowling, establecíes per primer vegada en Londres en 1455, probablemente afalaron la llexislación represiva posterior, yá qu'en munches d'elles había tabiernes que yeren frecuentaes pola calaña. La pallabra "bowls" apaez per primer vegada nel estatutu de 1511, nel cual Enrique VIII confirmaba los edictos anteriores contra los xuegos ilícitos. Por aciu un decretu posterior de 1541, que nun se retiró hasta 1845, los artesanos, obreros, aprendices, criaos y demás teníen prohibíu xugar al bowling en tou momentu sacante la Navidá, y entá entós solamente na casa del señor y na so presencia. Amás ordenábase que cualesquier que xugara al bowling fuera del so propiu xardín o güertu taría suxetu a una multa de 6s. y 8d., ente que los que tuvieren terrenales que dieren una renta añal de 100 llibres podíen llograr una llicencia pa xugar na so propiedá.

En 1864 William Wallace Mitcell (1803-1884), un comerciante d'algodón de Glasgow, publicó'l "Manual del xuegu de bowls", convirtiéndose na base de les normes del xuegu modernu.Mitchell namái tenía 11 años cuando xugó nel campu de bowling de Kilmarnock, el club más antiguu d'Escocia, instituyíu en 1740.L'Asociación de Bowling Escocesa foi la primera n'establecese en 1892, anque yá hubiera intentos anteriores fallíos en 1848.Anguaño, el club estendióse a 40 países con más de 50 autoridaes nacionales miembru. El llugar natal del xuegu modernu sigue siendo Escocia, col Centru Mundial de Bowls n'Edimburgu sito nel númberu 1 de Caledonia House, Redheughs Rigg, South Gyle, Edimburgu, EH12 9DQ.

El bowls sobre yerba xuégase de normal nuna gran superficie rectangular sintética o de verde perfectamente niveláu y cuidu que se conoz como campu de xuegu (bowling green), que s'estrema en pistes (rinks) de xuegu paraleles. Tamién puede xugase nuna variante a cubiertu sobre tapiz. Na competición más simple, la d'individuales (singles), unu de los dos oponentes llanza al aire una moneda pa ver quién gana l'alfombrina (mat) y empieza una fase de la competición (na xíriga de bowls, un "xuegu" o end) asitiando l'alfombrina y llanzando la bola de xuegu (jack) al fondu del campu por que sirva de meta. Una vegada que se para, el jack alliniar al centru de la pista y los xugadores llancen por veces les sos boles dende l'alfombrina hasta'l jack.

Una bola puede salise de los cantos de la pista na so trayeutoria, pero a la fin tien de quedar dientro de les llendes de la pista pa nun ser descalificáu. Les boles que cayen al ditch piérdense y sáquense del xuegu, salvu nel casu de qu'haya "tocáu" el jack na so trayeutoria. Les boles que tocaron el jack (touchers) marcar con tiza y siguen xugando anque tean nel ditch. Otramiente, si por un golpe'l jack cai al ditch, sigue nel xuegu, sacantes que se tope fuera de les llendes llaterales, lo cual se cosidera un xuegu "muertu" que tien de volvese ajugar, magar les normes internacionales dicen que'l jack tien que ser repuestu nel centru de la pista pa siguir el xuegu. Dempués de que cada participante llanzó toles sos boles (cuatro cada unu n'individuales y en pareyes, trés cada unu en triples, y dos cada unu en cuádruplos), calcúlase la distancia de les boles más próximes al jack (que puede ser movíu), otorgando puntos ("shots") per cada bola qu'un competidor tenga más próxima que la bola más cercana del oponente al jack. Dempués repitir esti procesu nel siguiente xuegu. Un xuegu de bowls consiste típicamente en ventiún xuegos.

El bowls sobre yerba xugar en verde, siendo habituales les diferencies ente unu y otru campu de xuegu. Estos pueden ser comoquier y tamañu, pueden ser rápidos o lentos, etc.

El sistema de puntuación puede variar ente competiciones. La partida puede ganase cuando:

• un xugador nun xuegu d'individuales algama un estragal determináu de puntos (shots) (de normal 21 o 25).
• un equipu (doble, triple o cuádruple) llogra la mayor puntuación al cabu d'un númberu determináu de xuegos (ends).

Una partida a un númberu determináu de xuegos puede acabar n'empate. La resultancia puede quedar n'empate, o bien los oponentes pueden esixir xugar un xuegu extra pa decidir el ganador. Estes normes publicar siempres antes d'empezar la partida nes Condiciones de xuegu.

Nes Normes del deporte de bowls el ganador d'una partida d'individuales ye'l primer xugador que llogre 21 puntos (shots). Nes otres disciplines (dobles, triples, cuádruples), el ganador ye l'equipu que llograra más puntos tres 18 xuegos (ends) de la partida. De cutiu xuéguense partíes más curties en torneos a nivel llocal (de 10 o 12 xuegos).En delles competiciones usa un sistema de puntuación por "sets", ganáu un set colos primeros siete puntos nuna partida al meyor de trés o cinco sets. Amás de competiciones individuales, esisten tamién les de dos xugadores (dobles), les de trés (triples) y les de cuatro (cuádruples). Nelles, los equipos llancen les sos boles por veces, teniendo cada xugador d'un equipu que llanzar toles sos boles pa dar pasu al siguiente xugador. El capitán del equipu (skip) siempres ye'l postreru en xugar y ye una figura clave a la d'establecer la táctica y dirixir los llanzamientos del so equipu.El métodu de puntuación actual nos torneos profesionales del Tornéu Mundial de Bowls ye'l de sets. Cada set consiste en nueve xuegos y gana el set el xugador que llogre más puntos a la fin del mesmu. Si un xugador gana dos sets o gana unu y empata otru, convertir en ganador de la partida. Si cada xugador gana un set o los dos sets acaben n'empate, xuégase una prórroga a 3 xuegos pa determinar al ganador.

Les boles tán diseñaes por que sigan una trayeutoria curva por causa de un desequilibriu nel pesu que nun principiu se llograba cargando pesu n'unu de los llaos. Les normes yá nun dexen eso, polo que'l desequilibriu queda totalmente determináu pola forma de la bola. El xugador de bowls ye'l qu'imprime la trayeutoria esviada de la bola coyer pola mozqueta d'unu de los llaos. Les normes prescriben el desequilibriu mínimu dexáu y el rangu de diámetru (ente los 11,6 y los 13,1 cm); los xugadores escueyen les boles que meyor afáense. De primeres les boles facer de lignum vitae, un tipu compactu de madera qu'esplica l'orixe del términu "maderes" pa les boles, pero agora fabríquense de normal d'un material duro de plásticu compuesto.

En dómines pasaes les boles namái taben disponibles en color negru o marrón, pero agora inclúin una amplia gama de colores que lleguen hasta los tonos fluorescentes. Esisten unes mozquetes úniques pa cada bola que sirven pa identificala. Como munches boles son paecíes, tamién-y les suel marcar con adesivos de colores. Delles asociaciones locales establecen un colores determinaos pa los adesivos de los clubes de la so zona. En competiciones nacionales ya internacionales apúrrense colores provinciales o nacionales. Estos adesivos son los qu'utilicen los árbitros pa estremar a los equipos.

Les boles tienen unos símbolos únicos pa cada xuegu de cuatro con fines identificatorios. El llateral d'una bola con un símbolu mayor dientro d'un círculu indica'l llau contrariu al que contién el desequilibriu. El llau col símbolu menor dientro d'un círculu más pequeñu ye'l llau que contién el desequilibriu escontra onde se va esviar la bola. Nun ye raru que los xugadores realicen de xemes en cuando un llanzamientu col desequilibriu equivocáu, colo que la bola llanzada con tanta precisión esviar a les pistes cercanes en cuenta de dirixise a la bola de xuegu (jack).

Esisten distintos tipos de llanzamientu: los llanzamientos estilu "draw" son aquellos nos que la bola esmucir hasta un puntu determináu ensin alteriar demasiáu les boles que tán más próximes de la bola de xuegu; pa un xugador diestru, el llanzamientu estilu "draw de punta de mano" o "pinza de deos" (forehand draw o finger peg) intenta asitiar la bola a la derecha del jack y esviar escontra la izquierda; tamién ta'l llanzamientu estilu "draw de palma de mano" o "pinza de pulgar" (backhand draw o thumb peg), nel cual xírase la bola na mano y esviar escontra'l llau contrariu, d'izquierda a derecha. En dambos casu la bola tírase lo más cerca posible del jack, nun siendo que la táctica esixa otra maniobra. Un llanzamientu estilu "fueu" (drive, fire, o strike) consiste en llanzar con fuercia pa cutir el jack o otra bola y mandala fuera de xuegu; con esta téunica de llanzamientu rápido nun hai apenes esviadura nel tiru. Un llanzamientu estilu "efeutu" (upshot o yard on) consiste en llanzar la bola con daqué de pesu extra (llamáu de cutiu pesu "controláu") de manera que mueva al jack o cuta les otres boles próximes a él ensin invalidar el xuegu. Un llanzamientu estilu "bloque" (block shot) ye'l que se tira cerca arremente con cuenta d'evitar un llanzamientu estilu "fueu" o estilu "draw" del contrariu. El retu en toos estos llanzamientos ta en saber afaer el percorríu y el llargor correutamente.

Nes competiciones por equipu pue que atrópese un gran númberu de boles na zona de xuegu escontra'l final y esto puede dar llugar a táctiques complexes. L'equipu que tien la vez cola bola más próxima van realizar darréu llanzamientos non p'asitiar la nueva bola cerca del jack, sinón en puntos qu'enzanquen los llanzamientos de los contrarios o en puntos onde'l contrariu podría esviar el jack p'alteriar les posiciones.

Esisten munches maneres d'encarar el xuegu. Nel bowling sobre "crown green" utilízase tola zona de xuegu. Un xugador puede llanzar el jack a cualesquier parte de la zona de xuegu y ésta mesma asemeya más a una zona de xuegu típica de golf, con muncha ondulación.

Otres formes de xugar ye n'individuales, en triples, en cuádruplos y en dobles australianos. N'individuales xueguen namái dos persones la una contra la otra, ganando'l primeru en llograr 21, 25 o 31 puntos. L'equipu d'arbitraxe ye'l qu'establez la partida a 21, 25 o 31 puntos. Otra forma de puntuación ye la del xuegu a sets, que consiste en dos sets de nueve xuegos, siendo un xuegu'l llanzamientu de toles boles de dambos xugadores. Si cada xugador gana un xuegu, entós xuégase una prórroga a 3 xuegos que va determinar al ganador.

El xuegu a dobles dexa a los dos componentes d'un equipu alternar los papeles de skip y lead. Dambos altérnense en llanzar dos veces de dos boles cada unu (2-2-2-2). A la fin de cada riola'l lead y el skip camuden posiciones. Asina s'alternen nos 21 xuegos o nos distintos sets. El xuegu a triples ye lo mesmo pero con trés xugadores, y el de cuádruplos con cuatro xugadores en cada equipu sobre un total de 21 xuegos

Los ciegos y parapléxicos tamién xueguen a bowls. Los xugadores de bowls ciegos son desaxeradamente habilidosos por cuenta del so sentíu agudu del oyíu y del tactu ^{[ensin referencies]}. Los meyores xugadores ciegos podríen ser unos contrincantes perfectos pa un xugadores que nun lo sían^{[ensin referencies]}.

El bowls ye popular nel Reinu Xuníu, Australia, Nueva Zelanda, Canadá, Sudáfrica y partes de los Estaos Xuníos. Tamién ta ganando adeptos en Xapón. Por cuenta de la so competitividá, maña y el fechu de que nun seya un deporte de contautu facer aparente pa persones de toles edaes. Sicasí, esiste un bon númberu de competiciones profesionales nes que participen munchos mozos. A partir del 2000, esti deporte estendióse por Dinamarca tamién ^{[ensin referencies]}. Los Campeonatos Mundiales que se celebren nel Reinu Xuníu tolos años son una competición de 100.000 llibres y tien un públicu d'unos 3 millones d'espectadores gracies a la BBC ^{[ensin referencies]}.

Otra actividá ye la de los xuegos de bowls corporativos, esto ye, cuando los clubes establecíos d'Australia abren les sos zones de xuegu a veceros que paguen, entamaos n'equipos, por unes cuantes hores de xuegu.

El bowls forma parte de los Xuegos de la Mancomunidá, que la so última edición tuvo llugar en Melbourne (Australia), quedando Kelvin Kerkow (Australia) y Siti Zalina Ahmad (Malasia) como ganadores de les medayes d'oru n'individuales. Nel 2010 los Xuegos tienen llugar en Delhi (India).

Partíos ganaos per cada país: Escocia (16), Inglaterra

(9), Gales(3), Irlanda (1), Australia (1)

Estos campeonatos celébrense sobremanera nel deporte al campu ente les organizaciones nacionales de bowls afiliaes a World Bowls Ltd.

Celebraos per primer vegada n'Australia en 1966, los Campeonatos Mundiales na so modalidá masculino y femenín celébrense cada 4 años. A partir de 2008 dambos campeonatos celébrense conxuntamente. Les organizaciones de bowls calificaes a nivel nacional (de normal per países) tán representaes por 5 xugadores que participen nuna partida d'individuales y cuádruples y dempués n'otra de dobles y triples. En caúna de les 4 disciplines apurren medayes d'oru, plata y bronce y tamién hai un troféu pal equipu de 5 que llograra'l meyor resultáu polo xeneral: el Troféu Leonard pa los homes y el Troféu Talor pa les muyeres.

El next Campeonatu Mundial de Bowls de 2012 celebrar en Adelaide (Australia), del 24 de payares al 9 d'avientu.

Masculín editar

Añu	Sede	Campeón d'individuales	Campeones de cuádruplos *
1966	ENG David Bryant (ENG)	NZL Bill O'Neill, Gordon Jolly, Ron Buchan, Norm Lash (NZL)
1972	Worthing, England	WAL Malwyn Evans (WAL)	ENG Peter Line, Y H Hayward, C Stroud, Norman King (ENG)
1976	RSA Doug Watson (RSA)	RSA Kevin Campbell, Bill Moseley, Nando Gatti, Kelvin Lightfoot (RSA)
1980	ENG David Bryant (ENG)	HKG Omar Dallah, Eric Liddell, George Souza, Philip Chok (HKG)
1984	NZL Peter Bellis (NZL)	ENG Tony Allcock, John Bell, Julian Haines, George Turley (ENG)
1988	Auckland, Nueva Zelanda	ENG David Bryant (ENG)	IRL Jim Baker, Sammy Allen, John McCloughlin, Rodney McCutcheon (IRL)
1992	ENG Tony Allcock (ENG)	Escocia Angus Blair, Willie Wood, Alex Marshall, Graham Robertson (SCO)
1996	Adelaide, Australia del Sur	ENG Tony Allcock (ENG)	ENG John Bell, Andy Thomson, D Cutler, B Morley (ENG)
2000	Johannesburg, Sudáfrica	IRL Jeremy Henry (IRL)	WAL William Thomas, Robert Weale, Steven Rees, M Williams (WAL)
2004	AUS Steve Glasson (AUS)	IRL Jim Baker, Neil Booth, Noel Graham, Jonny Ross (IRL)
2008	Christchurch, Nueva Zelanda	MYS Safuan Said (MYS)	NZL Gary Lawson, Russell Meyer, Richard Girvan, Andrew Todd (NZL)

Añu	Campeones de dobles *	Campones de triples *	Troféu Leonard
1966	AUS G. Kelly, A. Palm (AUS)	AUS J M Dobbie, A Johnston, D Collins (AUS)	AUS (AUS)
1972	HKG Eric Liddell, Saco Delgado (HKG)	USA Dick Folkins, Clive Forrester, Bill Miller (USA)	Escocia (SCO)
1976	RSA Bill Moseley, Doug Watson (RSA)	RSA Kevin Campbell, Nando Gatti, Kelvin Lightfoot (RSA)	RSA (RSA)
1980	AUS Peter Rheuben, Alf Sandercock (AUS)	ENG David Bryant, Tony Allcock, Jimmy Hobday (ENG)	ENG (ENG)
1984	USA Skip Arculli, George Adrain (USA)**	IRL Jim Baker, Sammy Allen, Stan Espie (IRL)	Escocia (SCO)
1988	NZL Peter Belliss, Rowan Brassey (NZL)	NZL Phil Skoglund, Morgan Moffat, Ian Dickison (NZL)	ENG (ENG)
1992	Escocia Alex Marshall, Richard Corsie (SCO)	ISR Cecil Bransky, Lawrence Mendelsohn, Leon Blum (ISR)	Escocia (SCO)
1996	IRL Sammy Allen, Jeremy Henry (IRL)	Escocia George Adrain, Willie Wood, Raymond Logan (SCO)	Escocia (SCO)
2000	Escocia Alex Marshall, George Sneddon (SCO)	NZL Peter Belliss, Rowan Brassey, Andrew Curtain (NZL)	AUS (AUS)
2004	CAN Ryan Bester, Keith Roney (CAN)	Escocia David Peacock, Willie Wood, Jim McIntyre (SCO)	Escocia (SCO)
2008	NZL Gary Lawson, Russell Meyer (NZL)	Escocia David Peacock, Willie Wood, Wayne Hogg (SCO)	NZL (NZL)

* L'orde en cada equipu ye primero'l skip y dempués el lead

**  Escocia George Adrain (SCO) sustituyó a  USA Jim Candelet (USA) na final de dobles de 1984

Femenín editar

Añu	Sede	Campeona d'individuales	Campeones de cuádruplos *
1969	PNG Gladys Doyle (PNG)	RSA M Gridlan, C Bidwell, Y Emanuel, S Sundelowitz (RSA)
1973	Wellington, Nueva Zelanda	NZL Elsie Wilkie (NZL)	NZL Cis Winstanley, Verna Devlin, Noeline Scott, Irene Foote (NZL)
1977	NZL Elsie Wilkie (NZL)	AUS Merle Richardson, Lorna Lucas, Connie Hicks, Dot Jenkinson (AUS)
1981	ENG Norma Shaw (ENG)	ENG Mavis Steele, Betty Stubbings, Gloria Thomas, Eileen Fletcher (ENG)**
1985	AUS Merle Richardson (AUS)	Escocia Frances Whyte, Annette Evans, Elizabeth Christie, Sarah Gourlay (SCO)
1988	Auckland, Nueva Zelanda	WAL Janet Ackland (WAL)	AUS Dorothy Roche, Norma Wainwright, Marion Stevens, Greeta Fahey (AUS)
1992	IRL Margaret Johnston (IRL)	Escocia Senga McCrone, Frances Whyte, Janet Maxwell, Joyce Lindores (SCO)
1996	NFK Carmen Anderson (NFK)	AUS Daphne Shaw, Margaret Sumner, Marilyn Peddell, Gordana Baric (AUS)
2000	IRL Margaret Johnston (IRL)	NZL Anne Lomas, Patsy Jorgensen, Jan Khan, Sharon Sims (NZL)
2004	IRL Margaret Johnston (IRL)	ENG Amy Monkhouse, Jean Baker, Ellen Falkner, Jayne Christie (ENG)
2008	Christchurch, Nueva Zelanda	NZL Val Smith (NZL)	AUS Karen Murphy, Claire Duke, Julie Keegan, Lynsey Armitage (AUS)

Añu	Campeones en dobles *	Campeones en triples *	Troféu Taylor
1969	RSA M. Gridlan, Y. McDonald (RSA)	RSA C Bidwell, Y Emanuel, S Sundelowitz (RSA)	RSA (RSA)
1973	AUS Dot Jenkinson, Lorna Lucas (AUS)	NZL Cis Winstanley, Irene Foote, Noeline Scott (NZL)	NZL (NZL)
1977	HKG Helen Wong, Elvie Chok (HKG)	WAL Enid Morgan, Margaret Pomeroy, Joan Osborne (WAL)	AUS (AUS)
1981	IRL Nan Allely, Eileen Bell (IRL)	HKG Lena Sadick, Rai O'Donnell, Linda King (HKG)	ENG (ENG)
1985	AUS Merle Richardson, Fay Craig (AUS)	AUS Mavis Meadowcroft, Norma Massey, Dorothy Roche (AUS)	AUS (AUS)
1988	IRL Margaret Johnston, Phillis Nolan (IRL)	AUS Dorothy Roche, Marion Stevens, Greeta Fahey (AUS)	ENG (ENG)
1992	IRL Margaret Johnston, Phillis Nolan (IRL)	Escocia Frances Whyte, Janet Maxwell, Joyce Lindores (SCO)	Escocia (SCO)
1996	IRL Margaret Johnston, Phillis Nolan (IRL)	RSA Hester Bekker, Barbara Redshaw, Jannie de Beer (RSA)	RSA (RSA)
2000	Escocia Joyce Lindores, Margaret Letham (SCO)	NZL Anne Lomas, Sharon Sims, Patsy Jorgensen (NZL)	ENG (ENG)
2004	NZL Jo Edwards, Sharon Sims (NZL)	RSA Loraine Victor, Jill Hackland, Trish Steyn (RSA)	ENG (ENG)
2008	NZL Jo Edwards, Val Smith (NZL)	RSA Lorna Trigwell, Loraine Victor, Sylvia Burns (RSA)	AUS (AUS)

* L'orde en cada equipu ye primero'l skip y dempués el lead.

**  ENG Irene Molyneux (ENG) pue xugar como sustituta na final de cuádruplos de 1981.

Tabla resumen editar

País	Masculín	Femenín	Total
Nueva Zelanda	7	9	16
Australia	4	9	13
Inglaterra	9	3	12
Irlanda	5	7	12
Escocia	6	4	10
Sudáfrica	4	6	10
Ḥong Kong	2	2	4
Gales	2	2	4
Estaos Xuníos d'América	2	0	2
Canadá	1	0	1
Israel	1	0	1
Malasia	1	0	1
Norfolk	0	1	1
Papúa Nueva Guinea	0	1	1

Sir Francis Drake ye famosu na tradición del xuegu de bowls: dizse qu'aportunó n'acabar la so partida de bowls en Plymouth Hoe antes de partir na so nave a enfrentase a l'Armada Invencible en 1588. Nun se sabe si ganó o perdió la partida, pero sí que venció a l'Armada Invencible.

• Blackball, una comedia del 2003 sobre un mozu xugador de bowls, basada en Griff Sanders^[1]
• Crackerjack, una comedia del 2002 sobre un vividor atélite que se xune a un club de bowling por que se-y dexe utilizar un aparcamientu gratuitu pero qu'a la fin se ve obligáu a xugar a bowls con un grupu de vieyinos cuando'l club sufre dificultaes financieres.
• El bowling popularizar en St Kilda (Victoria), debíu al ésitu del espectáculu d'entretenimientu televisivu The Secret Life of Us (La nuesa vida secreta).
• Nel espectáculu Borat, onde'l periodista de ficción kazajstaní entruga darréu al entrenador de bowls que ta entrevistando: "¿y cuándo vien Jack?" (xuegu de pallabres, recuérdese que jack o kitty o sweetey ye'l nome que se-y da a la bola blanca de xuegu).

• Tornéu de bowls del abiertu de Hastings
• Trugo

•  Varios autores (1910-1911), «Bowls», en Chisholm, Hugh (n'inglés), Encyclopædia Britannica. A Dictionary of Arts, Sciences, Literature, and General information (11.ª edición), Encyclopædia Britannica, Inc.; anguaño en dominiu públicu 

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Bowls.
• Federación Española de Bolos, páxina oficial de la Federación Española de Bolos.
• Federación Andaluza de Bolos, páxina oficial de la Federación Andaluza de Bolos.
• Lawn bowling (n'inglés) nel Open Directory Project.
• Short mat bowls (n'inglés) nel Open Directory Project.

• Esta obra remanez de la traducción de Bowls de Wikipedia - inglés, concretamente d'esta versión, espublizada polos sos editores baxo la Llicencia de documentación llibre de GNU y la Llicencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.== Bowls n'Arxentina ==
• Lomas Athletic Club - Arxentina