Weten of je een verstuikte enkel hebt

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Onderzoek de enkel

Het bepalen van de ernst van een verstuiking

De behandeling van een verstuikte enkel

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Een verstuiking van de enkel is een van de meest voorkomende blessures. Dit is het uitrekken of scheuren van de gewrichtsbanden die de enkels ondersteunen. Verstuikingen treden meestal op in de gewrichtsband ATF (anterior talofibular), omdat deze langs de buitenkant van de enkel loopt. De buitenste gewrichtsbanden zijn niet zo sterk als de binnenste gewrichtsbanden. Door de natuurkundige krachten, de zwaartekracht en ons eigen lichaamsgewicht, rekken we de gewrichtsband op tot buiten de normale capaciteit. Dit zorgt voor scheurtjes in de gewrichtsband en de omliggende kleine bloedvaten. Een verstuiking is als een elastiekje waar te hard aan getrokken is en die te ver is uitgerekt, wat scheurtjes veroorzaakt langs het oppervlak, dat vervolgens onstabiel wordt.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 3:

Onderzoek de enkel

Pdf downloaden

1. 
   1
   Probeer je te herinneren wanneer je geblesseerd bent geraakt. Probeer na te gaan wat er is gebeurd op het moment dat je geblesseerd raakte. Dit kan moeilijk zijn, vooral als je veel pijn ervaart. Je ervaring op het moment van het letsel kan evenwel aanwijzingen opleveren.

   • Hoe snel bewoog je? Als je op een zeer hoge snelheid bewoog (b.v., skiën of hardlopen op topsnelheid), dan is de kans aanwezig dat je een botbreuk hebt opgelopen. Dit vergt professionele medische aandacht. Een blessure als gevolg van een lagere snelheid (bijv. het verzwikken van je enkel tijdens het joggen of wandelen) is waarschijnlijk een verstuiking die vanzelf en met de juiste zorg kan genezen.
   • Voelde het alsof er iets scheurde? Dit is bij een verstuiking vaak het geval.
   • Klonk het alsof er iets knalde of knapte? Dit kan zich ook voordoen bij een verstuiking. Het is ook gebruikelijk bij een botbreuk.
2. 
   2
   Let op een zwelling. In het geval van een verstuiking zal je enkel opzwellen, meestal onmiddelijk. Zet je enkels naast elkaar om te vergelijken of de geblesseerde enkel groter lijkt. Pijn en zwellingen zullen zich meestal voordoen bij een verstuikte enkel of een botbreuk.

   • Vervorming van de voet of enkel en ondraaglijke pijn duiden meestal op een enkelfractuur. Zorg ervoor dat je krukken gebruikt en ga onmiddellijk naar je arts.
3. 
   3
   Let op kneuzingen. Een verstuiking veroorzaakt ook vaak kneuzen. Onderzoek de enkel op tekenen van verkleuring als gevolg van kneuzingen.
4. 
   4
   Let op gevoeligheid. Een verstuikte enkel is vaak erg gevoelig. Raak het geblesseerde gebied aan met je vingers om te zien of deze gevoelig is voor aanraking.
5. 
   5
   Oefen voorzichtig wat druk uit op de enkel. Sta op en oefen voorzichtig druk uit op de geblesseerde enkel. Als het te pijnlijk is om de enkel te belasten, dan kan hij verstuikt of gebroken zijn. Roep onmiddellijk medische hulp in en gebruik krukken.

   • Voel of de enkel ‘wiebelig’ aanvoelt. Een verstuikte enkel voelt vaak los of instabiel aan.
   • In het geval van een ernstige verstuiking kan je wellicht helemaal geen gewicht op de enkel laten rusten, of die voet gebruiken om op te staan. Dit veroorzaakt in dat geval te veel pijn. Gebruik krukken en schakel onmiddellijk medische hulp in.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Het bepalen van de ernst van een verstuiking

Pdf downloaden

1. 
   1
   Herken de ernst van een verstuiking. Enkelverstuikingen zijn er in drie verschillende gradaties. Behandelingsopties worden bepaald op basis van de ernst van het letsel. De minst ernstige is een verstuiking van de eerste graad.

   • Dit is een kleine scheur die geen invloed heeft op je mogelijkheid om te staan of lopen. Hoewel het misschien wat ongemakkelijk aanvoelt, kunt je je enkel nog steeds normaal gebruiken.
   • Een eerstegraads verstuiking kan een lichte vorm van zwelling en pijn tot gevolg hebben.
   • Bij een kleine verstuiking zal een zwelling meestal binnen een paar dagen verdwijnen.
   • Meestal is het bij een lichte verstuiking voldoende om zelfzorg toe te passen.
2. 
   2
   Herken een tweedegraads verstuiking. Een tweedegraads verstuiking is een gemiddelde blessure. Het is een onvolledige, maar wel substantiële scheur van een gewrichtsband of gewrichtsbanden.

   • Bij een tweedegraads verstuiking, zal je je enkel niet meer normaal kunnen gebruiken en is het pijnlijk om op de enkel te leunen.
   • Je zult gematigde pijn, blauwe plekken en zwellingen ervaren.
   • Je enkel voelt in dit geval los en zal eruitzien alsof hij enigszins naar voren is getrokken.
   • Bij een tweedegraads verstuiking heb je medische hulp nodig en zal je wellicht een tijdje krukken moeten gebruiken en een enkel-brace om te kunnen lopen.
3. 
   3
   Herken een derdegraads verstuiking. Een derdegraads verstuiking is een volledige scheur en verlies van de structurele integriteit van de gewrichtsband.

   • Bij een derdegraads verstuiking ben je niet in staat om enig gewicht op de enkel te plaatsen en kun je niet staan zonder hulp.
   • Pijn en blauwe plekken zullen ernstig zijn.
   • Zwellingen zullen ernstig zijn (meer dan 4 cm) rond de fibula (kuitbeen).
   • Er kan opmerkelijke vervorming van de voet en enkel optreden en zware fibula-fracturen net onder de knie, vast te stellen door medisch onderzoek.
   • Een derdegraads verstuiking vereist onmiddellijke aandacht van een arts.
4. 
   4
   Herken de aanwijzingen van een fractuur. Een fractuur is een beenblessure die vooral veel voorkomt bij enkelblessures na een actie op hoge snelheid (bij gezonde mensen), of kleinere verwondingen door een val (bij ouderen). De symptomen zijn vaak vergelijkbaar met een derdegraads verstuiking. Een breuk zal röntgenfoto's en een professionele behandeling vereisen.

   • Een gebroken enkel is bijzonder pijnlijk en onstabiel.
   • Een kleine of haarlijnfractuur kan dezelfde klachten geven als een verstuiking, maar alleen een opgeleide medische professional kan dit diagnosticeren of uitsluiten door middel van röntgenstralen.
   • Een poppend geluid op het moment van de blessure kan een aanwijzing zijn dat er sprake is van een fractuur.
   • Een duidelijke vervorming van de voet of de enkel, zoals een voet die in een ongebruikelijke positie of hoek ligt, is een duidelijke aanwijzing van een fractuur of dislocatie van het enkelgewricht.
   Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

De behandeling van een verstuikte enkel

Pdf downloaden

1. 
   1
   Bel je arts. Ongeacht de ernst van je kwetsuur, is het een goed idee om contact op te nemen met je arts, als de pijn en de zwelling langer dan een week aanhoudt, om de beste behandeling te bepalen.

   • Als er geen bewijs is van een fractuur en/of een tweede- of derdegraads verstuiking, dan moet je een arts raadplegen. Met andere woorden, als je niet kunt lopen (of daarbij significante problemen ondervindt), een verdoofd gevoel hebt in het gebied, extreme pijn lijdt of een poppend geluid hebt gehoord op het moment van de schade, raadpleeg dan een arts. Je hebt röntgenfoto's en een deskundig onderzoek nodig voor het bepalen van de juiste behandeling.
   • Zelfzorg is vaak voldoende bij een kleine verstuiking. Maar een verstuiking die niet goed geneest kan leiden tot voortdurende pijn of zwellingen. Zelfs als je slechts een eerstegraads blessure hebt, kun je toch maar het best contact opnemen met je arts voor advies.
2. 
   2
   Geef de enkel rust. Terwijl je wacht tot je naar de huisarts kunt gaan, kun je een zelfzorgroutine toepassen genaamd RICE. Dit is een acroniem voor de vier behandelingsacties Rest (rust), Ice (ijs), Compression (compressie) en Elevation (elevatie)). Voor een eerstegraads verstuiking is de RICE-methode wellicht de enige behandeling die je nodig hebt. De eerste stap is om uit je enkel rust te geven.

   • Probeer je enkel zo min mogelijk te bewegen, en indien mogelijk te immobiliseren.
   • Hebt je karton bij de hand, dan kun je een tijdelijke spalk maken om het ledemaat tegen verdere schade te beschermen. Spalk je enkel zodat het in een normale anatomische positie ligt.
3. 
   3
   Breng ijs aan op de blessure. IJs op de blessure kan zwelling en ongemak verminderen. Leg zo snel mogelijk na het oplopen van de blessure iets kouds op de enkel.

   • Doe wat ijs in een zak en leg het voorzichtig op het gewricht. Bedek het met een washandje of handdoek om mogelijke bevriezing van je huid te voorkomen.
   • Een zak diepvrieserwten is ook een uitstekend ice-pack.
   • Laat het ice-pack 15-20 minuten per keer, om de 2-3 uur, op de plek liggen. Blijven de kwetsuur op deze manier 48 uur koelen.
4. 
   4
   Leg een drukverband om de enkel. Bij een eerstegraads verstuiking kan het aanbrengen van een elastisch drukverband zorgen voor meer stabiliteit en het verminderen van het risico op nog een andere blessure.

   • Wikkel het gebied in een verband, volgens een "acht"-patroon, rond de enkel.
   • Wikkel het niet te strak, omdat anders de zwelling kan verergeren. Je moet een vinger tussen het verband en je huid kunnen krijgen.
   • Denk je dat je een eerstegraads of tweedegraads verstuiking hebt, vraag dan eerst advies van een arts voordat je een drukverband toepast.
5. 
   5
   Zorg dat je voet hoger ligt. Zorg dat je voet hoger ligt dan je hart. Plaats je voet omhoog, op twee kussens. Dit zal de bloedtoevoer naar het gebied en de zwelling verminderen.

   • Hoogte helpt de zwaartekracht met het terugdringen van de zwelling, en het helpt tegen de pijn.
6. 
   6
   Neem medicatie. Om pijn en zwelling tegen te gaan kun je NSAID's (niet-steroïdale ontstekingsremmers) nemen. Vrij verkrijgbare en veel gebruikte NSAID's zijn ibuprofen (merknamen zijn o.a. Advil, Motrin), naproxen (verkocht als Aleve), en aspirine. Paracetamol (ook wel Tylenol) is geen NSAID en ontstekingsremmer, maar werkt wel pijnstillend.

   • Volg altijd de aanwijzing op de verpakking, en neem NSAID's tegen pijn niet langer dan 10-14 dagen.
   • Geef geen aspirine aan kinderen onder de 18 vanwege het risico op het ontwikkelen van het syndroom van Reye.
   • Bij hevige pijn en/of een tweede- of derdegraads verstuiking, kan je arts een verdovend middel voorschrijven om de eerste 48 uur te nemen.
7. 
   7
   Gebruik krukken of iets om je enkel onbeweeglijk te houden. Je huisarts kan een medisch hulpmiddel voorstellen waarmee je jezelf kunt verplaatsen en/of je enkel onbeweeglijk kunt houden. Bijvoorbeeld:

   • Je hebt wellicht krukken, een wandelstok of een rollator nodig. Bepalend voor je eigen veiligheid is in hoeverre je in evenwicht kunt blijven.
   • Afhankelijk van de ernst van de blessure kan je arts aanbevelen om een verband of een enkel-brace te gebruiken, voor het immobiliseren van de enkel. In ernstige gevallen, kan een orthopedisch chirurg je enkel in een onbeweeglijk (gips)verband doen.
   Advertentie

Tips

• Beginnen direct na een enkelblessure met de RICE-behandeling.
• Als je er niet op kunt lopen, raadpleeg dan onmiddellijk een arts.
• Plaats zo min mogelijk belasting op je voeten als je denkt dat je enkel verstuikt is. Ga er niet mee rondlopen. Gebruik krukken of een rolstoel. Als je op je enkel blijven lopen en deze geen rust geeft, zal zelfs de mildste verstuiking niet genezen.
• Verzorg de verstuiking zo spoedig mogelijk en leg er herhaaldelijk en voor korte perioden een zak ijs op.
• Vergelijk de verstuikte enkel met je andere enkel om na te gaan of er een zwelling is opgetreden.
• Zorg ervoor dat je een ouder of voogd om hulp vraagt.
• Houd je voeten stil totdat je arts aangeeft dat je hem weer kunt gaan bewegen.

Advertentie

Waarschuwingen

• Als je koelte in de ledematen ervaart, volledige gevoelloosheid van de voeten, of benauwdheid als gevolg van de zwelling, dan is dit een teken van een veel ernstiger aandoening. Schakel onmiddellijk medische hulp in, omdat je wellicht een spoedoperatie nodig hebt vanwege ernstig letsel aan de zenuwen en slagaders of vanwege een compartiment-syndroom.
• Het is belangrijk dat je enkel volledig geneest na een verstuiking. Als de blessure niet goed geneest, dan kan een ander verstuiking eerder optreden. Je kunt ook eindigen met aanhoudende pijn en zwellingen die niet verdwijnen.

Advertentie