Schakelen op een fiets

Ben je helemaal klaar met elke keer je doortrapper de heuvel op sleuren? Versnellingen maken het fietsen comfortabeler én efficiënter, of je nou heuvels op moet of gewoon door de stad rijdt. Het begrijpen van de basis van hoe versnellingen werken kan de manier waarop je fietst compleet veranderen. Leer deze technieken dus vandaag nog en ga fietsen in stijl!

Deel 1

Deel 1 van 3:

Versnellingen herkennen

Pdf downloaden

Dit onderdeel leert je hoe je kunt zien of je fiets versnellingen heeft, en zo ja, hoe veel. Klik hier om meteen door te gaan naar het onderdeel over schakelen.

1
Tel het aantal tandwielen bij de pedalen. Als je wilt leren schakelen op een fiets, zal je toch echt een fiets met versnellingen moeten hebben. Gelukkig kun je dit eenvoudig controleren. Kijk eerst naar de pedalen. In het midden zitten één of meer metalen ringen met tanden die in de ketting grijpen. Dit zijn de voorste tandwielen. Tel het aantal tandwielen dat je ziet.^[1]XBron
- De meeste fietsen hebben een, twee of drie voorste tandwielen.
2
Tel het aantal tandwielen op het achterwiel. Kijk nu naar het achterwiel. Als het goed is zie je dat de ketting vanaf de voorste tandwielen doorloopt over een tweede set tandwielen, in het midden van het achterwiel. Dit zijn de achterste tandwielen.^[2]XBron Tel hoeveel je er ziet.
- Als je fiets versnellingen heeft, zijn er doorgaans meer tandwielen achter dan voor. Sommige fietsen hebben tien of meer tandwielen in totaal.
3
Vermenigvuldig de twee aantallen om erachter te komen hoeveel versnellingen je fiets heeft. Vermenigvuldig nu simpelweg het aantal tandwielen voor met het aantal tandwielen achter. Dit geeft je het totale aantal versnellingen dat je fiets heeft.^[3]XBron
- Bijvoorbeeld: als je drie tandwielen voor hebt en zes achter, dan heeft je fiets 3 × 6 = 18 versnellingen. Als je één tandwiel voor hebt en zeven achter, dan heeft je fiets dus 1 × 7 = 7 versnellingen.
- Als je fiets maar één tandwiel voor en één achter heeft, heb je dus 1 × 1 = 1 versnelling. Zo’n fiets wordt ook wel eens een ‘doortrapper’ genoemd. Helaas kun je niet schakelen met deze fietsen.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

De basis van schakelen

Pdf downloaden

1
Gebruik je linkerhand om met de voorste tandwielen te schakelen. Fietsen met versnellingen hebben bijna altijd de bediening op het stuur zitten. Als je de bediening bij je linkerhand gebruikt, verplaatst een zogenaamde derailleur de ketting van tandwiel naar tandwiel. Er zijn een paar typen bediening die veel voorkomen op fietsen. Deze zijn:
- Verstellers met een draaigreep die je bedient door met je pols te draaien
- Kleine schakelaars boven of onder de handvatten die je bedient met je duimen
- Grotere schakelaars naast de remmen die je bedient met je vingertoppen
- Zeldzamer zijn elektronische schakelaars of schakelaars die aan het frame van de fiets zijn gemonteerd
De achterste tandwielen hebben hun eigen derailleur. Met je rechterhand kun je de derailleur van links naar rechts bewegen, waarmee de ketting verplaatst van tandwiel naar tandwiel. De achterste tandwielen hebben bijna altijd hetzelfde mechanisme als de voorste tandwielen.
3
Schakel terug om het trappen lichter maar minder krachtig te maken. Je kunt schakelen om het fietsen makkelijker te maken in bepaalde situaties. Terugschakelen (schakelen naar een lichtere versnelling) maakt het trappen sneller en makkelijker, maar elke omwenteling van je trappers brengt je minder ver. Er zijn twee manieren om terug te schakelen:
- Schakel naar een kleiner tandwiel aan de voorkant.
- Schakel naar een groter tandwiel aan de achterkant.
4
Schakel op om het trappen zwaarder en krachtiger te maken. Het omgekeerde van terugschakelen is opschakelen, oftewel schakelen naar een hogere versnelling. Dit maakt het trappen zwaarder, maar elke omwenteling van je trappers zal je verder brengen en je meer snelheid bezorgen. Er zijn ook twee manieren om op te schakelen:
- Schakel naar een groter tandwiel aan de voorkant.
- Schakel naar een kleiner tandwiel aan de achterkant.
Een goede manier om te leren schakelen is simpelweg door het te proberen! Vind een veilige en vlakke plek (zoals een park) en begin met trappen. Probeer nu om op of terug te schakelen. Je hoort als het goed is een klik of wat geratel, en je voelt dat je pedalen zwaarder of lichter worden, afhankelijk van welke kant je op hebt geschakeld. Oefen met beide schakelaars en schakel zowel naar boven als naar beneden om het onder de knie te krijgen.
Dit is waarschijnlijk even wennen als je gewend bent aan een fiets met een terugtraprem. De ketting kan alleen maar in een nieuw tandwiel grijpen als het strak is gespannen, en hiervoor moet je naar voren trappen. Als je schakelt terwijl je terugtrapt of helemaal niet trapt, zal de ketting niet strak genoeg staan en dus niet aangrijpen. Als je dan weer begint met trappen kan de ketting gaan ratelen of zelfs van het tandwiel af lopen, en dat is niet handig tijdens het fietsen.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Leren hoe en wanneer je moet schakelen

Pdf downloaden

1
Begin in een lage versnelling. De eerste paar omwentelingen die je met je trappers maakt zijn vaak de zwaarste, omdat je moet accelereren vanuit stilstand. Dus als je begint met fietsen, gebruik dan een lage versnelling om het accelereren sneller en makkelijker te maken.
- Je kunt dit het beste ook doen wanneer je tot stilstand komt en vervolgens weer moet gaan trappen (zoals voor een rood licht).
- Als je weet dat je binnenkort tot stilstand gaat komen is het een goed idee om alvast terug te schakelen, zodat je straks makkelijker weer versnelt. Dit is helemaal het geval als je weet dat je uit een lastige komt, zoals een oprijlaan die bergopwaarts loopt.
2
Schakel geleidelijk omhoog naarmate je snelheid opbouwt. Naarmate je sneller en sneller gaat fietsen zul je merken dat de lagere versnellingen te licht aanvoelen. Als je meer snelheid wil opbouwen, schakel dan op. Je zult merken dat de pedalen zwaarder aanvoelen en dat je kunt blijven versnellen.
- Als je fietst op gematigd terrein (bijv. in de stad met hier en daar een heuveltje) zal een versnelling ergens in het midden prima werken voor je normale kruissnelheid. Als je bijvoorbeeld 18 versnellingen hebt (drie tandwielen voor en zes achter), zal het tweede tandwiel voor en het derde tandwiel achter een goede middenweg-optie zijn.
3
Schakel terug voor heuvels. Dit is een belangrijke vaardigheid, en als je dit niet doet zal je je fiets omhoog moeten tillen bij zwaardere heuvels. Het is bijna onmogelijk om bergop te fietsen in een hoge versnelling. In een lage versnelling kun je gestaag de heuvel op komen zonder al te veel extra moeite.
- Wellicht vind je het op het begin moeilijk om langzaam heuvels op te komen in een lage versnelling. Dat is logisch: omdat je een lage snelheid hebt is het lastiger om in balans te blijven. Gelukkig is het op lage snelheid ook makkelijker om een voet aan de grond te krijgen als je de balans verliest.
4
Schakel op voor relatief vlakke stukken en afdalingen. Als je snelheid wil opbouwen kun je het beste hogere versnellingen gebruiken. Door geleidelijk aan op te schakelen naar de hoogste versnellingen kun je blijven versnellen totdat je je topsnelheid bereikt. Wees wel extra voorzichtig als je zo snel gaat, je doet jezelf namelijk veel makkelijker pijn.
- Een hoge versnelling gebruiken is vrijwel de enige manier om te versnellen tijdens het afdalen. Lagere versnellingen kunnen de ketting niet snel genoeg laten draaien om de wielen bij te houden tijdens een afdaling, waardoor het bijna onmogelijk is om verder te versnellen bovenop de versnelling van het afdalen zelf.
5
Wees voorzichtig met opschakelen om gewrichtsblessures te voorkomen. Het kan heel bevredigend zijn om je fiets vooruit te ‘pompen’ in een hoge versnelling, maar op de langere termijn is het mogelijk slecht voor je gewrichten. Met zo’n grote inspanning vooruit komen op een fiets in een te hoge versnelling kan je gewrichten flink onder druk zetten (vooral je knieën), wat kan leiden tot pijn en zelfs blessures. Ook om je hart en longen te trainen is het beter om in een lagere versnelling en in een regelmatig tempo te fietsen.^[4]XBron
- Voor de duidelijkheid: je mag je hogere versnellingen natuurlijk wel gebruiken, maar alleen als je er geleidelijk naartoe werkt nadat je al wat snelheid hebt opgebouwd.
6
Vermijd versnellingen waarbij de ketting heel scheef staat. Als je naar je ketting kijkt terwijl je schakelt, zul je misschien zien dat die soms ietwat diagonaal staat. Dit is geen probleem, tenzij je een versnelling kiest waarbij de ketting heel scheef staat. Hierdoor kan je ketting namelijk verslijten en na een tijdje zelfs breken, en op de korte termijn kan het zorgen voor geratel en ontsporing van de ketting. Als vuistregel kan je de grootste en kleinste tandwielen zowel voor en achter het beste vermijden. Of, met andere woorden:
- Vermijd het grootste tandwiel voor met de grootste tandwielen achter.
- Vermijd het kleinste tandwiel voor met de kleinste tandwielen achter.
Advertentie

Tips

Gebruik bij sterke tegenwind één versnelling lager dan je normaal gesproken zou doen. Je gaat dan iets langzamer, maar je zal het langer volhouden in een constant tempo.
Het grootteverschil tussen het voorste en het achterste tandwiel bepaalt hoe hard je moet trappen om vooruit te komen en hoe snel je vooruit komt. Bijvoorbeeld: als de twee tandwielen vrijwel even groot zijn, zal je achterwiel één keer draaien voor elke omwenteling van je trappers. Als je daarentegen een groot tandwiel voor hebt en een kleine achter, dan zal je achterwiel meerdere keren draaien voor elke omwenteling van je trappers. Hiermee kun je hogere snelheden behalen, maar het kost meer moeite om te versnellen.
Speel op veilig en gebruik bij het bergop rijden een te lage versnelling. Zo snel trappen met minder tegenwicht is vermoeiend, maar het is beter voor je dan jezelf de heuvel op vechten. Bovendien kan je dit langer volhouden.
Schakel vroeg terug voor een klim. Je wilt vermijden dat je in alle haast moet terugschakelen terwijl je al bergop aan het gaan bent.
Veel mensen vinden tussen de 75 en 90 rotaties per minuut de fijnste trapsnelheid om voor langere tijd aan te houden. Op deze snelheid maken je pedalen een volledige omwenteling in iets minder tijd dan het je kost om ‘eenentwintig’ te zeggen.

Advertentie