Opbouwende kritiek geven

De kunst om op een constructieve manier feedback te geven zal iemand aanmoedigen om te groeien en geen naar gevoel over te houden aan de opmerkingen. Opbouwende kritiek verbetert het gedrag van een persoon en je voorkomt er beschuldigingen en persoonlijke aanvallen mee.^[1]XBron Opbouwende kritiek heeft een positieve toon en is gericht op heldere, bereikbare doelen.

Deel 1

Deel 1 van 3:

Opbouwende kritiek geven

Pdf downloaden

1
Merk op wat het verschil is tussen opbouwende kritiek en afbrekende kritiek. Opbouwende kritiek verbetert het gedrag van een persoon, positieve veranderingen aanmoedigend. Afbrekende kritiek veroordeelt en ontmoedigt een persoon juist.
- Afbrekende kritiek vernedert, en kwetst mensen, en brengt ze in diskrediet.
- In contrast daarmee verbetert opbouwende kritiek bepaald gedrag zonder persoonlijke aanvallen. Het zelfrespect van de ander blijft behouden.
2
Goede bedoelingen. Je redenen om kritiek te geven op het werk of het gedrag van iemand, heeft effect op de manier waarop je feedback overbrengt. Heb je een heimelijk motief, behalve iemand willen helpen om iets beter te doen, dan kan het overduidelijk als negatief overkomen. Denk na of de kritiek die je wilt geven eigenlijk wel productief is.^[2]XBron
- Goede bedoelingen krijgen niet altijd een positieve response. Bijvoorbeeld, als een vriendin veel is aangekomen sinds de laatste keer dat jullie elkaar hebben gezien, dan zal het waarschijnlijk niet in goede aarde vallen als je haar vertelt dat ze af moet vallen vanwege haar gezondheid, en in feite kan ze zich zelfs gekwetst voelen. Kritiek geven is een van die gebieden waarbij intenties minder belangrijk zijn dat dat wat je daadwerkelijk zegt en doet.
- In plaats van impulsief te handelen, is het beter om tactvol na te denken over hoe het zou klinken als je die persoon zou vertellen wat je denkt. Zijn de woorden die je kiest wel toepasselijk? Hoe zit het met de onderliggende sociale omgangsvormen? En wat betreft jezelf? Bijvoorbeeld, als je je vriendin wilt bekritiseren over haar gewicht en je bent zelf van nature slank, denk er dan over na hoe ze zich voelt als ze deze kritiek van jou krijgt, iemand die nog nooit problemen met zijn of haar gewicht heeft gehad, of te maken heeft gehad met discriminatie op basis van lichaamsgewicht.
3
Is de kritiek gegrond? Als iemand feedback vraagt en bereid is om te veranderen, dan is opbouwende kritiek is gegrond. Vraag jezelf af of die persoon beter af is met het krijgen van opbouwende kritiek. Zou het een positieve impact hebben op het leven van diegene?^[3]XBron
- Ongevraagde kritiek kan kwetsend zijn. Als het probleem relatief klein is, zoals dat je de garderobe van je vriendin niet mooi vindt, omdat ze te veel roze draagt en je haar dat wilt vertellen, dan is het misschien beter om helemaal niets te zeggen... behalve als je het idee hebt dat de situatie nadelig voor haar is, of haar schade zou kunnen berokkenen. Het is belangrijk om kritiek te gebruiken als middel om de ander te helpen, niet om je eigen mening te ventileren.
4
Vraag je af of je wel de juiste persoon bent om de kritiek te leveren. Als je een leidende rol hebt waarbij je een zekere autoriteit bekleedt of iemand heeft je expliciet gevraagd om feedback te geven, dan is het acceptabel om opbouwende kritiek te geven.^[4]XBron
- Als je bijvoorbeeld een bedrijf hebt, en het is tijd voor de kwartaalgesprekken met je werknemers, dan zal je het werk van je werknemers moeten beoordelen, en strategieën bespreken voor verbetering, als je het gevoel hebt dat er ruimte is voor groei.
5
Kies de tijd en plaats. Het is belangrijk om een rustige omgeving te kiezen voor het leveren van kritiek, zonder dat er anderen bij zijn, want het moeten aanhoren van kritiek is stressvol als dit in een groep gebeurt. Het is bijvoorbeeld een slecht idee om prestatiebeoordelingen te geven tijdens een vergadering, waar collega's en andere werknemers bij zijn.
- Plan een afspraak met de persoon. Maak een afspraak voor een persoonlijk gesprek in een niet bedreigende omgeving, zoals een kantoor. Trek voldoende tijd uit voor de vergadering, zodat er ruimte is voor dialoog, mocht het zo zijn dat de persoon in kwestie vragen heeft en wil reageren op je feedback. Het is belangrijk om dergelijke gesprekken niet te haasten, zodat de ander het gevoel heeft in zijn of haar waarde gelaten en gerespecteerd te worden, in plaats van afgeserveerd en weggestuurd.
- De omgeving waar je het gesprek hebt dient neutraal aan te voelen en moet plezierig zijn. Als je met een dierbare gesprek hebt, dan kan het handig zijn om het huis uit te gaan en samen een wandeling te maken, of een rit te maken naar en plek die jullie beide prettig vinden.
- Heb je een gesprek met een collega of student, spreek dan af in een vergaderzaal of een andere neutrale ruimte waar jullie wat privacy hebben.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Opbouwende kritiek leveren

Pdf downloaden

1
Begin op een positieve manier. Je kunt altijd wel iets positiefs vinden om te zeggen wanneer je iemand opbouwende kritiek geeft, ook al is het alleen maar dat die persoon inzet heeft getoond. Begin met een oprechte en eerlijke uiting van je waardering (nogmaals, zelfs iets als “Bedankt dat je x,y en z…”) om de persoon het gevoel te geven gewaardeerd te worden. Ga daarna verder en bied opbouwende kritiek.^[5]XBron
- Wanneer je iemand vraagt om te veranderen, begin dan op een positieve manier. Dit zal het proces en de uitkomst ook positiever maken.^[6]XBron
2
Houd je eigen emoties erbuiten. Als je feedback geeft over een persoonlijke zaak, dan kun je daar emoties bij voelen. Ben je boos of verstoord, dan zal je lichaamshouding en de klank van je stem ervoor zorgen dat de ander defensief wordt en minder open zal staan voor je kritiek.
- Blijf kalm. Misschien wordt je wat zenuwachtig van het geven van feedback en het inspelen op de reactie van de ander. Blijf rustig en beheerst door het herhalen van de belangrijkste punten en het voor ogen houden van je doel. Als de gespannen emoties dreigen te escaleren, stop dan met het gesprek. Keer terug op een later tijdstip, wanneer je weer tot rust bent gekomen.^[7]XBron
3
Glimlach en gebruik lichaamstaal. Laat de andere persoon merken dat je empathisch bent. Hierdoor zal diegene zich meer op zijn of haar gemak voelen. Laat ook weten dat jij hetzelfde hebt doorgemaakt.
- Houd rustig oogcontact zonder naar de ander te gaan staren.
- Houd je lichaam open door je benen en armen niet over elkaar te doen. Strak over elkaar geslagen armen en benen kunnen aangeven dat je gesloten of boos bent. Door je lichaam meer open te houden, geef je met je lichaam aan dat er ruimte is voor discussie en dialoog tussen jezelf en de ontvangen van de feedback.
4
Let op de toon van je stem. Laat je stem gelijkmatig en vriendelijk klinken. De toon van je stem kan evenveel en soms nog meer overdragen dan de woorden die je kiest.^[8]XBron
- Vermijd het om je stem te verheffen of er op wat voor manier dan ook een scherpe kant in te laten doorklinken. Gebruik een toon tegenover de ontvanger van de kritiek waar je jezelf op je gemak onder zou voelen als de rollen zouden zijn omgedraaid.
5
Vermijd negatief taalgebruik, beschuldigingen en persoonlijke aanvallen. Dit verkleint de kans dat de ontvanger van jouw kritiek defensief of boos zal reageren.^[9]XBron
- Vermijd harde, veroordelende taal, zoals "Je begrijpt het niet" en "Jouw idee is dom".
- Verpak je kritiek in "Ik"-verklaringen, om vanuit je eigen ervaringen te spreken, en ook te laten zien wat voor invloed het gedrag van de andere persoon heeft op jou en jouw situatie. Bijvoorbeeld, "Ik heb het gevoeld dat dit verslag beter zou kunnen. Ik wil graag een duidelijkere behandeling van de belangrijkste punten, zodat we een beter idee krijgen welke kant we vanaf dit punt op moeten gaan."^[10]XBron
- Vermijd "jij"-verklaringen die de ontvanger van de kritiek direct de schuld geven. Bijvoorbeeld, in plaats van, "Jouw verslag bracht de belangrijkste punten niet duidelijk over," zeg je iets als "Dit verslag zou wat betreft de belangrijkste punten wat specifieker kunnen zijn."
6
Wees specifiek. Hoe preciezer je feedback is, des te duidelijker het voor de ander is wat er aan gedaan moet worden. Focus op objectieve punten en niet op je eigen mening. De persoon alleen maar te vertellen dat je het niet goed vond, heeft weinig nut. Deel je feedback in plaats daarvan op in hoofdpunten en geef specifieke voorbeelden van elk punt, zodat diegene weet wat hij of zij vervolgens moet gaan doen.^[11]XBron Hier volgt een voorbeeld:
- Een werknemer heeft net een verslag afgerond over nieuwe restaurants in de stad. Je hebt het gelezen en je feedback is "Een goede poging, maar ik vond het niks. Overnieuw." Of iemand iets nu wel of niet goed vindt is subjectief en, zonder verwijzing naar specifieke criteria is het moeilijk voor de ontvanger van de kritiek om te weten wat er verbeterd moet worden. In plaats daarvan geef je de punten aan die problematisch zijn en waar je kritiek op hebt, en geef je specifieke voorbeelden: "Het achterhalen van deze restaurants is goed gelukt, maar de beschrijving van de restaurants mag wat grondiger. Breid het verslag uit met informatie over het type eten dat elk restaurant serveert, hun huismenu's en waar je ze kunt vinden."^[12]XBron
7
Moedig zelfkritiek aan. In sommige gevallen is het beter om de persoon zelf met ideeën aan te laten komen voor oplossingen, voor je een eigen mening geeft over wat er dient te gebeuren.^[13]XBron
- Heb je je kritiek geuit, vraag de persoon dan wat zijn of haar ideeën zijn over hoe ermee omgegaan moet worden. Dit kan de persoon een nuttiger en competenter gevoel geven.
8
Richt je op het gedrag en niet op de persoon. Denk zorgvuldig na voor je kritiek geeft op het uiterlijk van iemand of diens karaktereigenschappen. Het is bijna gegarandeerd dat je de gevoelens van diegene kwetst.^[14]XBron Als je echter de noodzaak voelt om over een persoonlijke zaak commentaar te geven, probeer dan de persoon te scheiden van de situatie. Geef commentaar op het probleem en niet op de persoon (zeg bijv. iets als "het verslag is te laat" en niet "jij bent te laat."^[15]XBron Overweeg de volgende uitgewerkte voorbeelden:
- Feedback geven op de stijl van iemand – In plaats van, "Je kleren zijn zo saai en je ziet er oud in uit", wat overkomt als een persoonlijke aanval, kun je beter kritiek geven op de situatie en niet op de persoon. Zeg bijvoorbeeld, "De kleren die ik je heb zien dragen lijken meer te passen bij oudere modetrends. Op zich is daar niets mis mee, maar die kleren kunnen je oud over doen komen."^[16]XBron
- Feedback geven op iemands persoonlijkheid – In plaats van "Je bent zo negatief en ik vind het moeilijk om met je om te gaan", wat kwetsend is en niet constructief, kun je er beter opbouwende kritiek van maken door de persoon te laten weten hoe zijn of haar gedrag op je overkomt. Bijvoorbeeld, zeg "Soms vind ik je negatieve opmerkingen nogal kwetsend, zoals je opmerking over mijn nieuwe tatoeage. Ik begrijp wel dat niet iedereen van tatoeages houdt, maar door je opmerking over mijn tatoeage was ik er af, en het maakte me verdrietig."
9
Zorg dat je feedback behulpzaam is. Je wilt diegene helpen om een positieve verandering aan te brengen. Dit houdt in dat je zaken wilt aanstippen waar diegene wat aan kan doen, in plaats van dingen die buiten zijn of haar macht liggen. Kritiek geven op de eerste categorie zorgt ervoor dat je kritiek constructief is en zal die persoon in staat stellen er iets aan te doen. Kritiek geven op het laatste zal die persoon een rotgevoel geven, omdat hij of zij niets aan de situatie kan veranderen, ook al zou diegene dat willen.^[17]XBron
- Bijvoorbeeld, stel een vriendin van je heeft net een nieuwe zaak geopend en een huurcontract gesloten van 12 maanden in een gebied waar niet veel voetverkeer is. Ze vraagt je vervolgens advies over hoe ze haar zaak bekender kan maken, om meer mogelijke klanten te trekken. Haar vertellen dat ze "de locatie van haar winkel moet veranderen" is niet echt nuttig, omdat ze dat niet kan doen vanwege de huurovereenkomst. Constructief advies zou een voorstel kunnen zijn om haar zaak te verhuizen naar een andere locatie na een jaar, maar dat ze in de tussentijd speciale kortingen kan geven voor de "grote opening" of dat ze een reclamecampagne start via sociale media.
10
Zeg niet te veel tegelijkertijd. Je wilt de ander niet overstelpen met te veel informatie. Ook al heb je de kritiek verpakt in positief commentaar, het zal toch gaan lijken op een boodschappenlijst van punten waar je bij diegene wat op aan te merken hebt, en uiteindelijk zal de gesprekstoon negatief overkomen.^[18]XBron
- Beperk je kritiek tot een discussie van een aantal actiepunten. Mensen kunnen maar een beperkt aantal kritiekpunten tegelijkertijd verwerken. Is er meer te bespreken, breng dit dan naar voren in een ander gesprek.^[19]XBron
Na het geven van opbouwende kritiek over een of twee onderwerpen is het waarschijnlijk wel genoeg geweest. Doorzeuren over hetzelfde onderwerp zal niet echt productief zijn, en kan ertoe leiden dat de persoon waar je kritiek op hebt negatieve gevoelens gaat koesteren. Probeer door te hebben wanneer de ander genoeg heeft gehoord, en zeg er verder niets meer erover, tot je om een mening wordt gevraagd.
12
Houd een vervolggesprek. Schiet de persoon naderhand nog even aan om de gemaakte voortgang te bespreken. Vervolggesprekken over de punten waar je opmerkingen over had, horen zich te concentreren op de verbeteringen die de persoon heeft aangebracht. Bespreek welke concrete stappen de persoon heeft genomen voor het bereiken van de doelen die je hebt uiteengezet, en complimenteer eventuele vooruitgang die hij of zijn heeft bereikt. Het oppakken van het succes van die persoon en daar complimenteus over te zijn, zal hem of haar aanmoedigen om verder te gaan met het goede werk en diegene een gevoel geven gewaardeerd en gerespecteerd te worden.
- Zorg ervoor dat de complimenten specifiek zijn. Zeg bijvoorbeeld niet, "Ik vond het verslag van deze keer erg goed." Probeer liever iets specifieker te zijn, zoals "Bedankt voor al je harde werk deze week op het verslag. Je heb geweldig werk verricht in het wegwerken van die typefouten in de sectie aanbevelingen – als je die er niet uit had gehaald, zou het bedrijf niet goed overkomen in de vergadering deze week."^[20]XBron
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Met behulp van de feedbacksandwich

Pdf downloaden

1
Begin met de sterke punten. Vertel de persoon wat je aan het punt in kwestie bevalt. Bijvoorbeeld, als je werknemer een memo heeft afgerond, geef dan eerst een aantal positieve punten aan. Dit is belangrijk omdat je de persoon laat weten dat je aan diens kant staat, en dat het geen aanval is.
- Door positief te beginnen erken je ook de dingen die hij of zij wel goed doet en geef je hem of haar positieve ondersteuning, in plaats van alleen maar te praten over die onderdelen waar er ruimte is voor verbetering. Door alleen maar gericht te zijn op de probleemgebieden kun je overkomen als ongevoelig en bot, waardoor die persoon minder bereid zal zijn om je opbouwende kritiek in overweging te nemen.^[21]XBron
Informeer de ander over de dingen die niet werken met betrekking tot de kwestie, en geef de belangrijkste punten aan waar ruimte is voor verbetering.^[22]XBron
3
Refereer weer aan het positieve. Herhaal de positieve opmerkingen waar je mee bent begonnen, en refereer weer aan de positieve resultaten die voort kunnen komen uit het overwegen van en gevolg geven aan de kritiekpunten. Door het gesprek op deze manier te beëindigen laat je de persoon achter met een positief gevoel, in plaats van zich uitgeblust te voelen. Het herinnert de ander er ook aan wat hij of zij wél goed doet, en wat het voordeel is van het effectief ondernemen van actie als gevolg van de kritiek.^[23]XBron
- Deze methode heeft de sandwichmethode, omdat je je kritiek omgeeft door een positieve opening en afsluiting – als beleg tussen twee boterhammen.
- Hier volgt een voorbeeld van een effectieve feedbacksandwich: "Je hebt een geweldige prestatie geleverd met het eerste deel van dit verslag, maar het middelste deel kan wel wat extra aandacht gebruiken. Ook staan er een paar typefouten in. Met wat extra werk weet ik zeker dat je het kunt oppoetsen tot een uitstekend verslag!"^[24]XBron
- Je kunt ook afsluiten met een verklaring over hoe je erop vertrouwt dat de persoon in kwestie in staat zal zijn om opbouwende kritiek tot zich te nemen en deze toe te passen om te verbeteren.
Advertentie

Tips

Een klassiek boek waar je misschien wat aan kunt hebben is How to Make Friends and Influence people, door Dale Carnegie. Het vierde deel van het boek gaat over het veranderen van het gedrag van andere mensen, zonder ze te beledigen of je hun wrevel op de hals te halen.
Behandel andere mensen zoals je zelf ook wilt worden behandeld. Zeg niet iets tegen iemand anders waardoor jij zelf overstuur zou raken, of waar jij een rotgevoel van zou krijgen als iemand het tegen je zou zeggen.

Advertentie