Kwallensteken behandelen

Het goede nieuws is dat kwallensteken bijna nooit dodelijk zijn. ^{[1]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron} Het slechte nieuws is dat kwallen bij een steek vele kleine weerhaken in je lichaam haken en zo hun gif in je lichaam spuiten. Vaak zorgt dit gif alleen voor wat ongemak of een pijnlijke rode uitslag. In zeldzame gevallen worden slachtoffers ernstig ziek door het gif. Als iemand die je kent, of jijzelf, door een kwal wordt gestoken moet je snel en handelen om de negatieve effecten van het gif te minimaliseren.

Methode 1

Methode 1 van 4:

Wat je te doen staat

Pdf downloaden

1
Weet wanneer je hulp moet inschakelen en zoek snel hulp. De meeste kwallensteken kunnen zonder medische interventie worden verholpen. Als je je in één van de volgende situaties bevindt moet je gelijk medische hulp inschakelen.
- De steek betreft meer dan de helft van je arm of been of een groot deel van je borst, gezicht of geslachtsdelen. ^[2]XBron^[3]XBron
- De steek veroorzaakt een allergische reactie waardoor je last krijgt van ademhalingsproblemen, duizeligheid, lichtzinnigheid, misselijkheid of hartkloppingen. ^[4]XBron
- Als je bent gestoken door een kubuskwal. Kubuskwallen hebben extreem gevaarlijk gif en worden met name bij de kust van Australië, in de Stille en Indische Oceaan en rond Hawaï gevonden.^[5]XBron Ze zijn lichtblauw van kleur en hebben een kubusvormige kop. Ze zijn ongeveer 2 meter lang.
2
Verlaat het water zo kalm mogelijk. Om te voorkomen dat je herhaaldelijk wordt gestoken en om je behandeling te kunnen beginnen is het zaak dat je zo snel mogelijk na gestoken te zijn uit het water komt.
- Als je uit het water gaat mag je absoluut niet aan je wond krabben of deze met je handen aanraken. Het is waarschijnlijk dat er nog tentakels in je huid zitten en als je hieraan krabt of ze aanraakt wordt je dus nog een keer gestoken.
Zorg ervoor dat je niet beweegt terwijl je het water op de wond giet. Warm zeewater wordt aanbevolen door gezondheidsprofessionals.^{[6]XBetrouwbare bronPubMed CentralGa naar de bron}^[7]XBron
Het is niet bekend waarom het werkt maar volgens de British National Health Services zorgt scheerschuim ervoor dat het gif zich niet door je lichaam verspreidt. ^{[8]XBetrouwbare bronNational Health Service (UK)Ga naar de bron}
Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 4:

Verwijder de tentakels

Pdf downloaden

Als je in shock bent moet je ervoor zorgen dat iemand het alarmnummer belt en je zo kalm mogelijk blijft. Des te meer je beweegt des te meer gif er in je lichaam komt.
2
Gebruik een creditcard of een scheermesje om de tentakels uit je lichaam te schrapen. Doe dit zo zacht als mogelijk en houd een hoek van 30 graden ten opzichte van de creditcard aan. Als de huid nog meer geïrriteerd raakt kan dit ervoor zorgen dat de tentakels, ook wel nematocysten genaamd, nog meer gif afschieten, wat erg pijnlijk is.
- Een kwal kan zijn tentakels in je huid achterlaten door deze van zich af te laten breken. Een kwal kan duizenden tentakels hebben en deze blijven constant vuren totdat je ze uit je huid haalt.
3
Als je geen creditcard of scheermes kunt vinden moet je andere voorwerpen gebruiken. Het is mogelijk een vochtige handdoek of je handen in een handschoen te gebruiken om de tentakels van de huid af te trekken. Raak de tentakels nooit aan met blote handen. Tentakels ook nadat ze niet meer aan de kwal vastzitten nog steken.
- Pincetten, een mes, of schone stokjes kunnen ook gebruikt worden bij het verwijderen van tentakels.
Op deze manier kan je de kans dat je nog een keer wordt gestoken tot 0% verkleinen.
Bij extreme pijn moet je een pijnstiller, zoals paracetamol of ibuprofen, gebruiken.
Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 4:

Wat je vooral niet moet doen

Pdf downloaden

1
Vermijd tijdens het behandelen van de wond het gebruik van azijn. Het is niet duidelijk hoe effectief het is om azijn te gebruiken tijdens het behandelen van kwallensteken. Volgens sommige bronnen kan azijn bij de behandeling van elke kwallensteek worden gebruikt. ^[9]XBron Volgens andere bronnen is azijn alleen te gebruiken tegen het gif van de kubuskwal. ^{[10]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}^[11]XBron (als je door een kubuskwal wordt gestoken moet je je zo snel mogelijk laten behandelen).Volgens nieuwe onderzoeken kan azijn de wond zelfs verergeren.
- Onderzoekers stellen dat het behandelen van steken met azijn de kans dat gif wordt afgevuurd tot 50% verhoogt.^[12]XBron In sommige gevallen kan dat het verschil tussen dood en leven zijn. Gebruik dus zeewater en ga vervolgens zo snel mogelijk naar een ziekenhuis als de reactie ernstig is!
Het idee dat urine een goed middel is tegen kwallensteken is een mythe die vervolgens ingeburgerd is geraakt door onder andere een aflevering van de tv-serie Friends.^[13]XBron Het is dus niet nodig om op een wond te plassen!
De meeste steken vinden plaats in zeewater. Dat betekent dat de nematocysten veel zeewater in zich hebben. Elke verandering van zeewater in deze nematocysten zorgt ervoor dat deze gif afvuren. Daarom is het belangrijk zeewater te gebruiken. ^[14]XBron
Er is geen onderzoek waaruit blijkt dat dit werkt, en als je dit doet veroorzaak je waarschijnlijk dus alleen maar meer pijn. ^[15]XBron
Net als bij vers water kan alcohol op de huid na een kwallensteek zorgen voor nóg meer steken omdat de nematocysten door deze vloeistof juist nog meer gif afvuren. Dit veroorzaakt dus alleen maar meer pijn! ^[16]XBron
Advertentie

Methode 4

Methode 4 van 4:

Behandelwijze en follow-up

Pdf downloaden

1
Verschoon en gebruik verschillende types verband en verbind alle open wonden. Nadat je de tentakels hebt verwijderd en de pijn hebt behandeld, moet je de wond met warm water schoonmaken. (hier is geen zout water voor nodig omdat de nematocysten dan al verwijderd zijn). Als de huid nog steeds zichtbaar geïrriteerd of ruw is moet je dit gebied met verband en gaas verbinden.
- Maak de wond drie keer per dag schoon met warm water en een antibioticum. Verschoon ook telkens het verband en gaas.^[17]XBron
IJs wordt vaak gebruikt om het gebied om een wond te verdoven, ook al is dit niet de beste methode van behandeling vlak na een steek maar pas nadat de pijn van de steek al wat gezakt is. Dan moet er ijs op de wond worden gehouden om ontstekingen te voorkomen en de pijn te verhelpen. ^{[18]XBetrouwbare bronNational Health Service (UK)Ga naar de bron}
Verzacht de overige huidirritatie met antihistamine pillen of crème met difenhydramine of calamine.
4
De pijn begint te verdwijnen na één dag, en de irritaties zullen na een paar dagen ook verdwenen zijn. Zo’n 5-10 minuten na de behandeling zou de pijn al moeten verminderen. Na een dag zou de pijn vrijwel volledig verdwenen moeten zijn. Als je na meer dan een dag nog steeds pijn hebt moet je, als je dat nog niet gedaan hebt, een dokter raadplegen.
- In zeldzame gevallen kunnen steken infectie of littekens veroorzaken maar dit is, zelfs bij pijnlijke steken, vrij zeldzaam.
- In zeer zeldzame gevallen blijven mensen last houden van hypersensitiviteit een week of meerdere weken na te zijn gestoken.^{[19]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron} Blaren of andere huidirritaties kunnen uit het niets verschijnen. Ook al is de hypersensitiviteit niet gevaarlijk, kan het goed zijn een dokter of een dermatoloog te raadplegen voor hulp.
Advertentie

Tips

Vaak weet het slachtoffer niet door welk soort kwal hij gestoken is. Als de symptomen aanhouden of verergeren moet je medische hulp inschakelen.
Raadpleeg strandwachten als die in de buurt zijn. Lokale strandwachten weten vaak beter hoe steken moeten worden behandeld, en ze hebben vaak ook de hulpmiddelen die nodig zijn om steken snel en effectief te kunnen behandelen.
De beste behandeling is afhankelijk van het soort kwal dat je gestoken heeft en de ernst van de wond. Als je door een kubuskwal bent gestoken is een antigif beschikbaar. Als de steek hartproblemen veroorzaakt moet mond-op-mondbeademing worden toegepast en een injectie (met adrenaline) worden toegediend.
Een steek kan ook met Isopropylacohol (dit moet je op de wond spuiten of gieten) worden behandeld als je geen azijn kan vinden.
Wat de vleeshamer en urinebehandelingen betreft geldt dat de literatuur over beide methoden sterk verschilt qua oordeel over de effectiviteit van deze methoden. Daarom geldt hiervoor dat deze methoden alleen als laatste redmiddel mogen worden gebruikt. Als deze methoden al worden gebruikt moeten ze op een klein gebied worden gebruikt, als de pijn vervolgens verergert moet men de behandeling staken en een dokter raadplegen. Het succes van behandelingen met vleeshamers verschilt sterk vanwege de verschillende enzymen die door verschillende merken worden gebruikt. De meeste effectieve soort is papaïne (papaja enzym). Dit enzym bestrijdt de proteïnen waaruit nematocysten bestaan waardoor deze worden omgezet in schadeloze aminozuren.
Bepaalde dodelijke soorten kubuskwallen komen met name voor in de oceanen rond Australië en delen van Hawaï. Als je door deze dieren gestoken wordt heb je alleen kans te overleven als je gelijk behandeld wordt. De pijn is ondraaglijk en overweldigend. Na het neutraliseren van de pijn en het verwijderen van de angels, is kunstmatige beademing en mogelijk een hartmassage nodig. Als het antigif niet beschikbaar is kan men de armen en benen behandelen met druk en stabilisatie. Door de armen en benen niet te laten bewegen kan het gif zich niet verder verspreiden. Deze techniek kan worden gebruikt terwijl het slachtoffer naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis wordt gebracht. Overigens beschikken niet alle kubuskwallen over dodelijk gif.

Advertentie

Waarschuwingen

Behandeling met azijn wordt niet aanbevolen bij steken van een Portugees oorlogschip (een soort kwal).
Gebruik bovenstaande methoden nooit rond of in de ogen. Gebruik een schone handdoek of doek, doop dit in een oplossing en dep hiermee het gebied rond de ogen.
Gebruik een vleeshamer nooit meer dan 15 minuten achter elkaar.

Advertentie