Hersenspoeling herkennen en voorkomen

De term 'brainwashing' (hersenspoelen) werd voor het eerst gebruikt in de jaren 50 van de vorige eeuw door de Amerikaanse journalist Edward Hunter, die verslag deed van de behandeling van Amerikaanse soldaten in Chinese gevangenkampen tijdens de oorlog in Korea.^[1]XBron Hersenspoeltechnieken worden al beschreven in het Egyptische dodenboek en toegepast door mishandelende partners en ouders, zelf uitgeroepen mediums, sekteleiders, geheime genootschappen, revolutionairen en dictators, om mensen eronder te krijgen en ze schijnbaar gewillig te manipuleren.^[2]XBron Deze technieken hebben geen fantastische wapens nodig of exotische krachten, maar vereisen wel een begrip van de menselijke psyche en de wil om daar misbruik van te maken. Door deze technieken beter te begrijpen kun je leren op wat voor manier jij en anderen hiertegen beschermd kunnen worden.

Deel 1

Deel 1 van 3:

Hersenspoeltactieken herkennen

Pdf downloaden

1
Diegenen die een poging doen om anderen te hersenspoelen zullen hun slachtoffers vaak kiezen onder zwakke en kwetsbare mensen. Niet iedereen is een doelwit voor gedachtecontrole, maar sommige mensen zijn meer vatbaar voor bepaalde vormen ervan, gedurende een bepaalde tijd in hun leven. Een handige manipulator weet waar hij/zij naar moet zoeken en kiest mensen uit die een moeilijke periode in hun leven doormaken, of een verandering waar ze zelf wel of niet aan hebben bijgedragen. Mogelijke kandidaten zijn:
- Mensen die hun baan hebben verloren en bang zijn voor de toekomst.
- Mensen die onlangs zijn gescheiden, vooral wanneer de scheiding moeizaam is verlopen.^[3]XBron
- Mensen die leiden aan een langdurige ziekte, zeker ziektes die ze zelf niet begrijpen.
- Mensen die een geliefde hebben verloren, zeker als ze een hele goede band hadden met die persoon en weinig andere vrienden hebben.
- Jonge mensen die voor het eerst alleen van huis zijn. Deze zijn vooral favoriet bij religieuze sekteleiders.^[4]XBron
- Een bijzondere roofdierachtige tactiek is het achterhalen van voldoende informatie over de persoon en zijn/haar overtuigingen, waarmee vervolgens de tragedie welke de persoon is overkomen wordt uitgelegd op een manier die aansluit op dat geloofssysteem. Dit kan later worden uitgelegd om geschiedenis in het algemeen uit te leggen via dat geloofssysteem, waarbij het subtiel wordt aangepast aan de interpretatie van de hersenspoeler.
2
Let op mensen die jou of iemand die je kent proberen te isoleren van invloeden van buitenaf. Als mensen die iets tragisch meemaken of een andere grote verandering in hun leven en daardoor eenzaamheid ervaren, dan kan een vaardige hersenspoeler deze gevoelens van eenzaamheid versterken. Deze isolering kan verschillende vormen aannemen.
- Jonge mensen binnen een sekte kunnen ervan weerhouden worden om contact te hebben met vrienden en familie.
- Als partner binnen een relatie kan het zijn dat de dader het slachtoffer nooit uit het oog verliest en dat er geen contact mag zijn met familie en vrienden.
- Gevangenen in een vijandelijk gevangenkamp kunnen van elkaar gescheiden worden terwijl ze worden blootgesteld aan subtiele of openlijke vormen van marteling.
3
Let op aanvallen op het zelfbeeld van het slachtoffer. Hersenspoelen werkt alleen wanneer de dader een superieure positie heeft ten opzichte van het slachtoffer. Dit betekent dat het slachtoffer afgebroken zal moeten worden zodat de dader het slachtoffer weer opnieuw op kan bouwen naar zijn of haar beeld. Dit kan gedaan worden met mentale, emotionele of uiteindelijk fysieke middelen, lang genoeg om het doelwit fysiek en emotioneel uit te putten.
- Mentale martelingen kunnen beginnen door te liegen tegen het slachtoffer en daarna verder te gaan met het voor schut zetten of intimideren van die persoon. Deze vorm van marteling kan met woorden worden gedaan of gebaren die variëren van een uitdrukking van afkeuring tot het binnendringen van de persoonlijke ruimte.
- Emotionele martelingen zijn niet bepaald aardig, natuurlijk, maar beginnen met beledigende woorden waarna er verder wordt gegaan met pesten, spugen of andere ontmenselijkende dingen, zoals het uitkleden van het slachtoffer om foto's te nemen of gewoon naar te kijken.
- Fysieke martelingen kunnen iets zijn als verhongeren, in een koude omgeving plaatsen, onthouden van slaap, afranselingen, verminken en andere zaken, geen van alle acceptabel in de samenleving.. Fysieke marteling wordt veel toegepast door mishandelende ouders en partners, in de gevangenis en 'heropvoedingskampen'.
4
Let op personen die proberen om het 'bij de groep horen' aantrekkelijker te maken dan de buitenwereld. Samen met het afbreken van de weerstand van het slachtoffer is het belangrijk om in een schijnbaar aantrekkelijker alternatief te voorzien vergeleken met wat het slachtoffer gewend is voor hij/zij in contact kwam met de hersenspoeler. Dit kan gedaan worden middels een aantal verschillende methoden:
- Alleen contact toestaan met anderen die al zijn gehersenspoeld. Dit creëert een vorm van groepsdruk waardoor het nieuwe slachtoffer wordt aangemoedigd om net als de groep te zijn en erdoor te worden geaccepteerd. Dit kan kracht bij worden gezet middels aanraking, groepsgesprekken of groepsseks, of strikter middels uniforme kledingvoorschriften, gecontroleerd dieet en andere rigide regels.
- Het herhalen van een boodschap met zingen of reciteren van dezelfde teksten keer op keer, waarbij vaak bepaalde woorden sleutelwoorden of tekstgedeelten worden benadrukt.
- Het nadoen van het ritme van de menselijke hartslag door de cadans van de stem van de leider of door muzikale begeleiding. Dit kan worden versterkt met belichting die niet te gedempt is of te schel en een ontspannende kamertemperatuur.
- Het slachtoffer krijgt nooit de tijd om na te denken. Dit kan betekenen dat het slachtoffer geen tijd heeft om alleen te zijn, of dat het slachtoffer wordt gebombardeerd met herhaalde verhandelingen over onbegrijpelijke onderwerpen, waarbij het stellen van vragen ontmoedigd wordt.
- Het presenteren van een 'ons tegen de rest' mentaliteit, waarbij de gedachteleider de waarheid spreekt en de buitenwereld ongelijk heeft. Het doel is blinde gehoorzaamheid, tot het punt waarbij het slachtoffer zijn of haar geld en leven wijdt aan de hersenspoeler en diens gestelde doelen.^[5]XBron
5
Vaak zullen hersenspoelers beloningen geven als het slachtoffer is 'bekeerd'. Is het slachtoffer eenmaal volledig gebroken en gehoorzaam, dan kan hij of zij worden geherprogrammeerd. Dit kan een paar weken duren tot meerdere jaren, afhankelijk van de omstandigheden waaronder het hersenspoelen plaatsvindt.
- Een extreme vorm hiervan staat bekend als het Stockholm syndroom, waarbij twee bankrovers in Zweden in 1973 vier gijzelaars voor een duur van 131 uur hebben vastgehouden. Nadat de gijzelaars waren gered, gingen ze zich identificeren met de gijzelnemers, tot het punt dat een van de vrouwen zich ging verloven met haar gijzelaar en een andere een fonds oprichtte om de kosten van de juridische verdediging van de criminelen te kunnen bekostigen.^[6]XBron Patty Hearst, die gekidnapt werd door de Symbionese Liberation Army in 1974, wordt ook beschouwd als een slachtoffer van het Stockholm syndroom.^[7]XBron
6
Het aanleren van nieuwe manieren van denken door het slachtoffer. Veel van het herprogrammeren wordt gedaan door dezelfde operante conditioneringstechnieken van beloning en straf die werden gebruikt om het slachtoffer in eerste instantie mee te breken. Positieve ervaringen worden nu gebruikt om het slachtoffer te belonen voor het denken zoals de hersenspoeler dat wenst, terwijl negatieve ervaringen worden gebruikt om de laatste sporen van ongehoorzaamheid te bestraffen.
- Een vorm van beloning bestaat uit het geven van een nieuwe naam aan het slachtoffer. Dit wordt over het algemeen geassocieerd met sektes, maar de SLA deed dit ook met Patty Hearst toen ze haar de naam 'Tania' gaven.^[8]XBron
7
Spoelen en herhalen. Hoewel hersenspoelen effectief kan zijn en grondig, vinden de meeste hersenspoelers het nodig om de mate van controle die ze hebben over hun subjecten te testen. Deze controle gaan op verschillende manieren worden getest, afhankelijk van het doel van de hersenspoeler, waarbij de resultaten dienen om vast te stellen hoeveel bevestiging het slachtoffer nodig heeft om gehersenspoeld te blijven.
- Het aftroggelen van geld is een manier om deze controle te testen, naast het vullen van de zakken van de hersenspoeler. Het medium Rose Marks gebruikte haar controle over de auteur Jude Deveraux om deze voor $17 miljoen aan contant geld en eigendommen op te lichten, onderwijl de carrière van de schrijver ruïnerend.^[9]XBron
- Het plegen van strafbare feiten, met of zonder de hersenspoeler is nog een voorbeeld. Zoals Patty Hearst die meeging met de SLA tijdens een van hun overvallen.^[10]XBron^[11]XBron
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Het herkennen van iemand die is gehersenspoeld

Pdf downloaden

Slachtoffers van hersenspoelen kunnen overkomen als zijnde gericht op de groep en/of de leider, tot aan het obsessieve aan toe. Tezelfdertijd lijkt het erop dat ze niet in staat zijn om problemen op te lossen zonder de hulp van de groep of diens leider.
Slachtoffers van hersenspoelen zullen zonder vragen te stellen zich conformeren aan alles wat de groep of hun leider dicteert, zonder zich bezig te houden met de problemen die deze blindelingse volgzaamheid met zich meebrengen of de gevolgen ervan. Ze kunnen zich ook afkeren van mensen die hun interesse in de hersenspoeler niet delen.
3
Let op tekenen dat iemand zich uit het dagelijks leven terugtrekt. Slachtoffers van hersenspoelen hebben de neiging om lusteloos te zijn, teruggetrokken en gespeend van de persoonlijkheidskenmerken die ze hadden voor ze werden gehersenspoeld.^[12]XBron Dit is vooral opvallend bij slachtoffers van zowel sekten als mensen in een relatie waarbij ze mishandeld worden.
- Sommige slachtoffers gaan hun boosheid opkroppen, wat leidt tot depressie en een scala aan fysieke problemen, en uiteindelijk kan leiden tot zelfmoord. Anderen richten hun boosheid op iedereen die zij zien als de oorzaak van hun problemen, vaak door middel van verbale of fysieke confrontatie.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Het ongedaan maken van de hersenspoeling

Pdf downloaden

Dit zal vaak gepaard gaan met ontkenning en angstige gevoelens, omdat de persoon dingen in twijfel moet gaan trekken zonder geoefend te zijn in het stellen van vragen of dingen. geleidelijk zal de persoon zich ervan bewust worden in hoeverre hij of zij is gemanipuleerd.
2
Stel de persoon bloot aan ideeën die in tegenspraak zijn met de hersenspoeling. Laat meerdere opties zien zonder meteen een teveel aan opties te geven omdat dit overweldigend kan zijn. Hiermee kan het slachtoffer nieuwe, gezichtspunten worden geboden waarmee de overtuigingen die zijn ingebrand door de hersenspoeler kunnen worden uitgedaagd.
- Sommige van deze contrasterende ideeën kunnen op zich weer een eigen vorm van manipulatie met zich meedragen. In zulke gevallen is het handig om zoveel onbevooroordeelde uitingen van deze ideeën op te zoeken als mogelijk is.^[13]XBron
- Een sterkere vorm van deze blootstelling is door het subject te dwingen zich los te maken van de hersenspoelervaring door hem/haar het te laten dramatiseren, maar waarbij de patiënt wel opties krijgt om de hersenspoeling tegen te gaan. Dit type therapie vereist een therapeut die is opgeleid in psychodrama technieken.
In het begin zal de persoon het idee om zelf beslissingen te nemen misschien beangstigend vinden of zich schamen vanwege het nemen van de 'verkeerde' beslissing, nu of in het verleden. Met een beetje oefening echter, zal deze angst weer vervagen.
Advertentie

Tips

Het is mogelijk om te herstellen van de effecten van hersenspoelen zonder de hulp van iemand anders. Studies in 1961 door psychiater Robert J. Lifton en psycholoog Edgar Schein hebben aangetoond dat slechts een paar van de POW's die werden onderworpen aan Chinese hersenspoeltechnieken daadwerkelijk zich bekeerden tot het communisme, en dat die paar mensen, na de gevangenschap, hun overtuiging weer verwierpen.^[14]XBron

Advertentie

Waarschuwingen

Hoewel bepaalde vormen van hypnose gebruikt kunnen worden voor het hersenspoelen is hypnose er niet synoniem aan. Hersenspoelen is een oppervlakkig systeem van beloning en straf om slachtoffers te beïnvloeden en het doel is altijd om de weerstand te breken van diegenen waar het op los wordt gelaten. Hypnose begint meestal met ervoor zorgen dat het doelwit zich ontspant, zoekt de diepere lagen van de menselijke geest op en werkt meestal niet met beloning en straf. Ondanks dat het dieper gaat werkt hypnose meestal sneller op een persoon in dan hersenspoelen.^[15]XBron
Bepaalde specialisten onder de naam deprogrammeurs werden vaak ingezet in de jaren 80 van de vorige eeuw door bezorgde ouders, om hun kinderen te redden van de invloed van sektes. Veel van deze deprogrammeurs echter, gebruikten technieken die gelijk waren aan die van hersenspoelen om de 'geredde' slachtoffers van de sekte te kunnen contra-indoctrineren. Hun deprogrammeringsmethoden echter bleken niet effectief te zijn, omdat hersenspoelen voortdurend moet worden versterkt, en het kidnappen van hun doelwitten leverde hen strafrechtelijke vervolging op.^[16]XBron

Advertentie