Glas‐in‐lood maken

De term glas-in-lood verwijst naar het proces van het samenvoegen van verschillende vormen gebrandschilderd glas. De kleur van het glas ontstaat als er metaalzouten worden toegevoegd bij de productie. Glas-in-lood komt veel voor in ramen van kerken, maar ook in bepaalde soorten lampenkappen en spiegels. Het maken van objecten met gebrandschilderd glas vereist enige vaardigheid en precisie, maar het kan een erg leuk project zijn.

Deel 1

Deel 1 van 3:

Beginnen

Pdf downloaden

1
Kies om te beginnen een eenvoudig project. Als je net begint met het maken van gebrandschilderd glas, moet je niet meteen te veel willen. Begin met een klein, simpel patroon dat uit niet te veel onderdelen bestaat.
- Beginners kunnen bijvoorbeeld een eenvoudig paneel maken dat je voor een raam hangt. Het moet een simpel project zijn met niet te veel scherpe hoeken, en niet te veel onderdelen. Een leuk paneel om voor het raam te hangen kan een goed begin zijn!
2
Kies een patroon. Kies een patroon uit dat je leuk vindt, en dat past bij jouw vaardigheidsniveau. Denk er daarbij aan uit hoeveel stukjes glas het patroon zal bestaan, en hoeveel je moet solderen. Als je net begint is het dus beter om een simpel patroon te kiezen.
- Er zijn heel veel gratis patronen waaruit je kunt kiezen: je vindt ze op internet, in boeken uit de bibliotheek, enzovoorts. Het mooie van zo'n patroon is dat je niet zelf hoeft uit te zoeken hoe het moet; dat is al voor je gedaan.
- Maak je eigen patroon. Je kunt ook zelf een patroon maken op basis van iets dat je hebt gezien in je omgeving, of je kunt een patroon namaken dat je ergens in een kerk hebt gezien.
- Zoek inspiratie in boeken en de natuur. Beginners moeten een eenvoudig patroon nemen, zoals een bloem (hou echter wel de rondingen en scherpe randen goed in de gaten).
3
Kies een soort glas uit. Je hebt voor dit project glasplaten nodig. Die vallen in twee basiscategorieën uiteen: kathedraalglas en opalescent glas. Je moet ook rekening houden met dingen als de prijs, de textuur, de kleur en de mate van transparantie.
- Gebrandschilderd glas koop je in grote platen. De kleinste platen zijn ongeveer 30 bij 30 cm, de grootste ongeveer vier keer zo groot. Koop genoeg glas voor je project, en onthou dat je een kwart daarvan niet meer kunt gebruiken als je alles hebt uitgesneden.
- Kathedraalglas is meestal helder of transparant van kleur. Het bestaat uit helder glas waaraan verfstoffen zijn toegevoegd. Je hoeft bij dit soort glas minder druk te zetten als je het snijdt.
- Bij opalescent glas zit er wit of opaal glas in de kleurenmix. Opalescent blauw glas is bijvoorbeeld niet helemaal doorschijnend. Je moet meer kracht zetten om dit glas te snijden, omdat opalescent glas een hogere dichtheid heeft dan kathedraalglas.
- Je kunt de twee verschillende soorten glas ook beiden gebruiken als je een interessante mix van helder en matglas wilt. Onthou dat de bewerking iets anders is (zoals de kracht die je moet zetten om het te snijden). Er bestaat ook kathedraalglas met strepen opaal erin.
4
Koop het glas. De beste plek om glasplaten voor je project te kopen is een winkel waar ze gespecialiseerd zijn in gebrandschilderd glas. Daar vind je zowel de benodigdheden om het glas te bewerken als het glas zelf. Je kunt het ook bij de grotere hobbywinkel vinden, maar bij een gespecialiseerde winkel is de keuze groter.
- Meestal zijn de glasplaten 30 x 30 cm groot, en ongeveer 3 mm dik. De prijzen liggen tussen de €10 en €25 euro, afhankelijk van de kleur en het detail in het glas, de stevigheid en de helderheid van de kleuren.
- Het is ook afhankelijk van waar het glas vandaan komt. Glas uit Europa is simpelweg duurder. Dit wordt vaak antiek glas genoemd, ook al is het nieuw.
5
Verzamel alle benodigdheden. Je hebt wat specifiek gereedschap nodig voor je project. Dit vind je bij de meeste hobbywinkels, maar vooral bij winkels die gespecialiseerd zijn in gebrandschilderd glas.^[1]XBron
- Glassnijder: hiervan zijn er verschillende soorten beschikbaar. De handmatige glassnijder biedt de meeste flexibiliteit en nauwkeurigheid. Een glassnijder in de vorm van een potlood is heel geschikt voor beginners, en voor het uitsnijden van voorgetekende patronen, omdat je er heel gelijkmatig kracht op kunt zetten en veel controle hebt. Glassnijders met een heft zijn heel handig als je dik glas moet snijden, en ook als je net begint en nog niet zo'n sterke hand hebt.
- Tang: een gewone nijptang is hiervoor niet geschikt. Je hebt een speciale knabbeltang nodig om kleine stukjes glas te breken en randjes af te knabbelen, en een tang met een platte bek om lange stukken af te breken.
- Koperfolie in allerlei formaten, afhankelijk van hoe breed je glas is. Dit wordt gebruikt om de stukjes glas bij elkaar te houden door middel van de lijm aan een kant. Als je kathedraalglas (helder glas) gebruikt, zal de achtergrond zichtbaar blijven, dus zorg ervoor dat je de juiste kleur kiest voor jouw project.
- Soldeerbout en soldeer. Soldeer is een mengsel van tin en lood. Hoe meer tin het bevat, hoe lager het smeltpunt, wat betekent dat het eerder zal uitlopen en een zilverachtige uitstraling geeft. Kies een soldeerbout die geschikt is voor het maken van glas in lood, met een vermogen van minimaal 75 watt. Er zitten vaak verschillende punten bij een soldeerbouten, dus kies er een die geschikt is voor jouw project.
- Vijl: als je geen vijl hebt, kun je ook een slijpsteen gebruiken om de randjes na het snijden glad te maken.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Je object met glas-in-lood maken

Pdf downloaden

1
Maak een voorbeeld. Teken, kopieer of print je patroon op een stuk papier op ware grootte. Knip het patroon in de losse stukken en schrijf erop welke kleur ze worden. Leg het patroon onder het glas en trek de vormen over met een watervaste stift.^[2]XBron
- Laat een centimeter of minder vrij langs de randen voor de dikte van het koperfolie tussen de stukjes.
- Gebruik een speciale zwarte pen of een watervaste stift om op het glas te tekenen.
- Als je een lichtbak hebt kan dat heel handig zijn om de patronen op het glas te tekenen.
2
Kras de lijnen in het glas. Hou de glassnijder tussen je duim en wijsvinger, met de punt tussen je wijsvinger en middelvinger. Duw de glassnijder zachtjes op het glas, en gebruik een met kurk beplakte liniaal om rechte lijnen te kunnen maken. Zet de snijder ver van je lichaam af en begin naar je toe te krassen.^[3]XBron
- Zorg ervoor dat je de juiste druk uitoefent. Je moet een mooi helder sissend geluid horen. Als je te weinig druk zet, breekt het glas straks niet op de lijn af. Als je te veel druk zet beschadig je je glassnijder, en gaan je pols en elleboog pijn doen.
- Draai je patroon rond, zodat je de lijnen goed kunt volgen. Zorg ervoor dat je de hele lijn van hoek tot hoek inkrast.
3
Breek het glas af. Er zijn een paar verschillende methodes om glas te breken, afhankelijk van de grootte en de bochten in het glas. Je moet natuurlijk proberen het glas langs de ingekraste lijnen af te breken, zodat je de vormen krijgt die je wilt.
- Bij rechte stukken kun je zodra je een lijn hebt ingekrast een tang in de scheur zetten en knijpen zodat het glas op die plek afbreekt. Je kunt het glas ook aan beide zijden vasthouden en met je handen breken.^[4]XBron
- Bij ronde lijnen gebruik je de glassnijder om de ingekraste lijnen af te breken. Maak je geen zorgen als de randen een beetje rafelig zijn; die kun je later glad maken. Zo lang je de bochten maar geleidelijk maakt. Als je een scherpe bocht moet maken, doe dat dan door steeds een flauwe bocht te maken, zodat het glas niet op de verkeerde plek breekt.^[5]XBron
4
Vijl de randen. Als je alle stukjes hebt uitgesneden, maak je scherpe randjes glad. Doe dat heel voorzichtig en geduldig, zodat je de stukjes niet kapot maakt.
- Leg de stukjes op het patroon zodat je de randen in de juiste vorm vijlt. Dan weet je zeker dat alles straks goed past.
- Het kan ook een goed idee zijn om een frame om de stukjes te maken als je klaar bent met vijlen en ze tegen elkaar legt. Dan glijden ze niet weg als je het folie erop plakt.
5
Plak het folie op het glas. Beplak de randjes met 5 mm koperfolie. Leg het folie goed in het midden, anders wordt het slordig. Dit kun je met de hand doen, of met een klein apparaat dat een 'table foiler' wordt genoemd.
- Als je hebt besloten hoe dik je koperfolie moet worden, haal je de beschermende laag van het folie af. Zorg ervoor dat de stukjes glas goed liggen en druk het stevig tegen alle afgesneden randjes aan.
- Druk het folie stevig aan met een tongspatel of ander hulpmiddel. Dan plakt het folie goed aan het glas. Het moet stevig en glad vast zitten. Als je ergens bobbels ziet, haal het er dan af en begin opnieuw.
6
Breng vloeimiddel aan op het koperfolie. Hoewel met een vloeimiddel het soldeer makkelijker tussen de met koper beplakte stukjes kan vloeien, is het niet per se noodzakelijk. Het kan het proces echter wel eenvoudiger maken.
- Bestrijk elk met koperfolie beplakt oppervlak met vloeimiddel voordat je gaat solderen.
- Vloeimiddel in gelvorm is het makkelijkst te gebruiken, maar je kunt ook de vloeibare vorm proberen.
7
Soldeer de stukjes glas op hun plek. Het solderen van het glas vergt tijd en geduld. Je moet verschillende dingen doen om ervoor te zorgen dat je goed soldeert. Je moet de stukjes aan elkaar plakken, dan de naden met tin bedekken en ten slotte het lood toevoegen.
- Om alle stukjes aan elkaar te plakken breng je kleine stipjes vloeimiddel aan op de gewenste plekken, en smelt je daar een klein bolletje soldeer boven. Als alle stukken aan elkaar zitten kun je de naden vertinnen.
- Om de naden te vertinnen doe je er eerst vloeimiddel op, en dan een dun, plat laagje soldeer. Zorg ervoor dat je al het koperfolie bedekt.
- Breng nogmaals een laagje vloeimiddel aan op de vertinde naden, en smelt dan een grotere hoeveelheid soldeer op de naden. Ga met je soldeerbout op en neer om een gesmolten naad van soldeer te creëren. Als een deel helemaal gesmolten is, haal je je soldeerbout eraf zodat je een glad bolletje krijgt.
Inlijsten hoeft niet per se, maar kan je werkstuk wel afmaken. Je kunt een lijst van zink of lood nemen, waarvoor je nog meer moet solderen, op dezelfde manier als hierboven beschreven staat.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Veelvoorkomende problemen vermijden

Pdf downloaden

1
Herstel gaten tussen de stukjes. Zeker wanneer je net begint, kun je de fout in gaan bij het knippen of vijlen van het glas. Dan krijg je gaten tussen de stukjes.
- Compenseer deze foutjes door de gaten te vullen met kopersoldeer. Soldeer het zoals je normaal zou doen.
2
Voorkom problemen met het inkrassen van de lijnen. Er zijn allerlei dingen die mis kunnen gaan bij het inkrassen van de lijnen, en vaak heeft dat te maken met hoe je staat, hoeveel kracht je zet en wat voor soort snijder je gebruikt.^[6]XBron
- Zorg ervoor dat je staat als je lange lijnen inkrast. Dan kun je overal beter bij, en gebruik je je schouder en bovenlichaam als je de lijnen maakt. Bij kleinere stukjes kun je blijven zitten, zodat je je beter kunt concentreren op het volgen van de lijntjes.
- Gebruik de juiste glassnijder. Koop geen glassnijder van vijf euro, want daarmee kun je helder, dun glas niet goed snijden, en hij werkt zeker niet bij harder glas. Neem er een met een carbide wieltje, want de smering met olie is erg handig.
- Zorg ervoor dat je over de hele lijn evenveel druk zet. Je moet een sissend geluid horen als je snijdt. Ook goed om te onthouden: bij opalescent glas moet je meer kracht zetten dan bij kathedraalglas.
3
Los problemen met solderen op. Net als bij het krassen kun je ook problemen krijgen met solderen als je het niet goed doet. Zorg ervoor dat de temperatuur goed is, dat de punt de juiste afmeting heeft voor je project en dat het vloeimiddel dat je gebruikt tegen hoge temperaturen kan.^[7]XBron
- Als je het verkeerde vloeimiddel neemt kan dat leiden tot verbranding. De punt van de soldeerbout wordt dan zwart, en je kunt de lijnen dan niet meer opnieuw vertinnen.
- Gebruik de juiste soldeerpunt. Zorg ervoor dat je weet hoe breed de randjes tussen het glas worden, en kies dan de juiste punt.
Advertentie

Tips

Je kunt het glas breken door de ingekraste lijn op een rand te leggen en er dan met je hand op te slaan.
Oefening baart kunst bij glas-in-lood-projecten. De eerste keren zullen misschien nog geen topcreaties opleveren, maar dat is niet erg! Je leert elke keer weer iets nieuws.
Laat je werk goed drogen voordat je het oppakt!
Begin je eerste project niet met oud, versleten gereedschap. Het is al moeilijk genoeg als beginner. Koop je eigen glassnijder en soldeerbout.

Advertentie

Waarschuwingen

Kras de lijnen niet te diep in. Dan breekt het glas lelijk af.
Bescherm je ogen en vingers als je snijdt en soldeert. Doe een veiligheidsbril en -handschoenen aan.
Als je gaat snijden met een oliesnijder, gebruik dan niet te veel olie als je daarna koperfolie moet plakken. Dan kleeft het folie niet goed meer aan het glas.

Advertentie