Een schotwond behandelen

De kans is erg klein dat je er ooit mee te maken krijgt, maar een schotwond is een van de meest traumatische verwondingen die je kunt oplopen. Het is moeilijk in te schatten hoeveel schade de kogel heeft veroorzaakt, en meestal kun je het niet zelf met eerste hulp behandelen. Daarom is het het beste om jezelf of het slachtoffer zo snel mogelijk naar het ziekenhuis te brengen. Er zijn echter enkele maatregelen die je kunt nemen voordat de ambulance er is.

Deel 1

Deel 1 van 4:

Eerste hulp geven

Pdf downloaden

Als het slachtoffer per ongeluk is neergeschoten (bijvoorbeeld tijdens het jagen), zorg er dan voor dat de geweren niet op anderen gericht zijn, dat er geen munitie meer in zit en dat ze gezekerd zijn. Als het slachtoffer is neergeschoten tijdens een misdrijf, kijk dan goed of de dader niet meer in de buurt is, en dat zowel jij als het slachtoffer veilig zijn en niet meer verwond kunnen raken. Draag als het kan beschermende kleding zoals latex handschoentjes.
Bel 112 zodat je om een ambulance en eventueel politie kunt vragen. Vertel waar je bent en wat er is gebeurd.^[1]XBron
Verplaats het slachtoffer niet, behalve als dat nodig is om hem in veiligheid te brengen. Het verplaatsen van het slachtoffer kan eventuele schade aan de ruggengraat verergeren. Het omhoog houden van het lichaamsdeel met de wond kan het bloeden verminderen, maar ook dat kun je beter niet doen als je niet zeker weet of de ruggengraat beschadigd is.
Tijd is je grootste vijand bij het behandelen van het slachtoffer. Slachtoffers die binnen een uur in het ziekenhuis zijn hebben veel meer kans om te overleven. Probeer snel te handelen zonder dat het slachtoffer daarvan in paniek raakt.
Oefen druk uit om het bloeden te stelpen. Neem een stuk stof, verband of gaas en druk daarmee tegen de wond. Hou dit minimaal tien minuten vol. Als het bloeden niet ophoudt, kijk dan waar de wond zit en of je wel op de juiste plek drukt.^[2]XBron Breng nieuw verband aan over het oude; verwijder oud verband niet als het doorweekt is geraakt.^[3]XBron
Als het bloeden afneemt, leg dan een doek of gaas op de wond. Wikkel verband om de wond om druk uit te oefenen. Trek het echter niet zo strak aan dat het de doorbloeding belemmert of zodat het slachtoffer het gevoel in de ledematen verliest.^[4]XBron
Wees voorbereid op de behandeling van shock. Een schotwond kan leiden tot shock, een conditie die wordt veroorzaakt door een verwonding of bloedverlies. Weet dat het slachtoffer met een schotwond tekenen van shock kan gaan vertonen, en geef de juiste behandeling door ervoor te zorgen dat de lichaamstemperatuur op peil blijft -- dek het slachtoffer af zodat hij het niet te koud krijgt. Maak strakke kleding los en wikkel hem in een deken of jas. Meestal is het goed om de benen van iemand die in shock is hoger te leggen, maar doe dat niet als het mogelijk is dat de ruggengraat beschadigd is, of als de wond in de romp zit.^{[5]XBetrouwbare bronMayo ClinicGa naar de bron}
8
Stel het slachtoffer gerust. Zeg dat het goed komt en dat jij hem helpt. Geruststelling is belangrijk. Hou het slachtoffer aan de praat, en zorg ervoor dat hij het warm genoeg heeft.
- Vraag het slachtoffer of hij medicijnen gebruikt, aandoeningen heeft (zoals diabetes of hoge bloeddruk), en of hij allergisch is voor bepaalde medicijnen. Dat is belangrijke informatie en het geeft afleiding van de wond.
Blijf het slachtoffer geruststellen en warm houden. Wacht op de ambulance of politie. Als het bloed rond de wond stolt, haal het gaas dan niet weg, want dan kan het juist weer gaan bloeden.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 4:

De toestand van het slachtoffer inschatten

Pdf downloaden

Beoordeel de volgende vijf kritieke factoren om te bepalen wat voor soort hulp het slachtoffer nodig heeft.^[6]XBron
2
Controleer de luchtpijp. Als het slachtoffer nog kan praten, is de luchtpijp waarschijnlijk vrij. Als de persoon buiten bewustzijn is, kijk dan of de luchtpijp vrij is. Als de luchtpijp niet vrij is, en er is geen teken van schade aan de ruggengraat, kantel het hoofd dan naar achteren.^[7]XBron
- Oefen voorzichtig druk uit op het voorhoofd met je handpalm, en leg je andere hand onder de kin zodat je het hoofd naar achteren kunt kantelen.^[8]XBron
Ademt het slachtoffer regelmatig? Zie je de borstkas op en neer gaan? Als het slachtoffer niet ademt, voel dan of de mond leeg is en geef onmiddellijk mond-op-mondbeademing.
Oefen druk uit op de bloedende wond, en kijk of je de hartslag van het slachtoffer kunt voelen aan de pols of in de hals. Ga als dat niet het geval is reanimeren. Probeer ernstige bloedingen wel tegen te gaan.
Kijk of hij zijn handen en voeten kan bewegen. Als dat niet zo is kan er schade zijn aan de ruggengraat of de nek. Bekijk of er zichtbare breuken, verschuivingen of andere onnatuurlijke dingen te zien zijn. Als het slachtoffer zich niet kan bewegen, zou je hem niet moeten verplaatsen.
Bekijk of het slachtoffer misschien nog andere wonden heeft die je in eerste instantie niet hebt gezien. Let vooral op de oksels, billen en andere moeilijk te bereiken plekken. Kleed het slachtoffer hiervoor niet helemaal uit, want dan kan hij in shock raken voordat de ambulance er is.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 4:

Wonden aan armen en benen behandelen

Pdf downloaden

Schat de situatie zorgvuldig in zodat je zeker weet dat er geen schade is aan de ruggengraat. Als dit niet het geval is kun je de ledematen omhoog leggen om de bloedstroom richting de wond te verminderen. Oefen directe druk uit op de wond zoals hierboven staat beschreven.
2
Oefen indirecte druk uit. Naast het uitoefenen van directe druk, is het ook mogelijk om indirecte druk uit te oefenen op de ledematen om de bloedstroom richting de wond te beperken. Dit doe je door te drukken op de slagaders, of drukpunten zoals ze soms genoemd worden. Deze voelen aan als grote en harde aders. Als je hierop drukt vermindert dat interne bloedingen, maar je merkt pas na het indrukken of deze ader de plek van de wond van bloed voorziet.^[9]XBron
- Om de bloedstroom naar de arm te vertragen druk je op de armslagader die aan de binnenkant van de arm loopt, en aan de binnenkant van de elleboog.
- Bij een verwonding aan het kruis of het dijbeen oefen je druk uit op de dijbeenslagader, die loopt tussen het kruis en het bovenbeen. Dit is een zeer grote ader. Je moet je hele voet of hand gebruiken om de doorbloeding te verminderen.
- Bij een wond aan het onderbeen oefen je druk uit op de beenslagader, in de knieholte.
3
Maak een tourniquet. Het besluit om een tourniquet aan te leggen mag je niet zomaar nemen, want het kan leiden tot het verlies van een ledemaat. Maar als het bloedverlies zeer ernstig is en je hebt een stuk stof of verband, kun je overwegen om een tourniquet te maken.
- Wikkel het verband strak om de ledemaat heen, tussen de wond en het hart, zo dicht mogelijk bij de wond. Wikkel het meerdere keren om de ledemaat heen en zet het vast met een knoop. Zorg ervoor dat je genoeg stof hebt om nog een knoop om een stokje te kunnen maken. Hierdoor kun je de bloedstroom nog beter belemmeren.^[10]XBron
Advertentie

Deel 4

Deel 4 van 4:

Een zuigende borstwond behandelen

Pdf downloaden

Als de kogel de borst is binnengedrongen, is het mogelijk dat het slachtoffer een zuigende borstwond heeft. Er komt dan lucht binnen via de wond, maar het komt er niet uit, waardoor de long kan inklappen. Tekenen van een zuigende borstwond zijn een zuigend geluid, het ophoesten van bloed, schuimend bloed dat uit de wond komt en ademnood. Als je twijfelt, behandel de wond dan alsof het een zuigende borstwond is.^[11]XBron
Zoek de wond. Haal kleding weg van de wond. Als er stof vastgeplakt zit aan de wond, knip er dan omheen. Bepaal of er een uitgangswond is, en oefen als dat zo is aan beide kanten van de wond druk uit.
3
Plak de wond aan drie zijden dicht. Neem luchtdicht materiaal, liefst plastic, en leg het op de wond, waardoor je deze aan alle kanten dicht maakt, behalve de onderkant. Hier kan zuurstof door ontsnappen.^[12]XBron
- Vraag het slachtoffer om helemaal uit te ademen als je de wond dicht maakt, en om zijn adem in te houden. Dan verwijder je alle lucht uit de wond voordat je hem dicht maakt.^[13]XBron
Dit kun je doen door twee stukken stof of gaas op beide wonden te leggen, en die heel goed op hun plek te houden met een verband.
5
Hou de ademhaling van het slachtoffer goed in de gaten. Dit kun je doen door te blijven praten als hij bij bewustzijn is, of door op te letten of de borstkas op en neer gaat.
- Als je merkt dat de ademhaling stopt, verminder de druk op de wond dan zodat de borstkas makkelijker op en neer kan gaan.
- Bereid je erop voor om mond-op-mondbeademing te geven.
Zij zullen jouw verband blijven gebruiken of een nieuw verband aanleggen.
Advertentie

Tips

Als de hulpdiensten er zijn, vertel dan wat jij tot nu toe hebt gedaan.
Geweerschoten kunnen drie soorten trauma veroorzaken: penetratie (kapotmaken van het vlees door het projectiel), holtevorming (schade door de schokgolf die de kogel in het lichaam heeft veroorzaakt) en fragmentatie (door de stukjes die van het projectiel af zijn gekomen)^[14]XBron
Het kan erg moeilijk zijn om de ernst van een schotwond in te schatten op basis van wat zichtbaar is aan het slachtoffer; de interne schade kan heel ernstig zijn, ook al lijken de ingangswond en de uitgangswond klein te zijn.
Maak je geen zorgen als je geen steriele verbandmiddelen hebt. Een infectie kan later alsnog behandeld worden. Maar neem wel voorzorgsmaatregelen om jezelf tegen het bloed van het slachtoffer te beschermen. Draag als dat kan altijd latex handschoentjes.
Bij schotwonden raakt vaak de ruggengraat beschadigd. Als je vermoedt dat het slachtoffer schade aan de ruggengraat of nek heeft, verplaats hem dan niet, behalve als het echt niet anders kan. Als je het slachtoffer verplaatst, probeer het hoofd, de nek en de rug dan op één lijn te houden.
Druk uitoefenen is het belangrijkste: daarmee verminder je het bloedverlies en zorg je ervoor dat het bloed bij de wond kan stollen.
Als er sprake is van een zuigende borstwond, leg het slachtoffer dan op zijn zij zodat het bloed niet in de andere long kan lopen.
Blijf rustig. Als je in paniek raakt, raakt het slachtoffer ook in paniek.

Advertentie

Waarschuwingen

Voorkom besmetting met door bloed overgebrachte ziekten. Zorg ervoor dat het bloed van het slachtoffer niet in open wonden die je zelf hebt kan komen.
Zelfs met de beste eerste hulp kan een schotwond fataal zijn.
Zet je eigen leven niet op het spel door iemand met een schotwond te helpen.

Advertentie