Een schorpioenensteek behandelen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Medische hulp inschakelen

Een schorpioenensteek zelf behandelen

De schorpioen identificeren

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Er bestaan minstens 1500 schorpioenensoorten, en slechts 25 daarvan produceren een gif dat gevaarlijk kan zijn voor volwassen mensen. In Europa komen enkele soorten voor rond het Middellandse Zeegebied, maar in België en Nederland is het te koud voor schorpioenen. Gelukkig zijn de schorpioenensoorten die je in Europa tegenkomt niet gevaarlijk, hoewel er wel allergische reacties in sommige slachtoffers geconstateerd zijn. Als je op vakantie gestoken bent, zelfs als je weet dat het door een ongevaarlijke soort was, behandel dan de wond en bel de hulpdiensten als er andere symptomen dan pijn en lichte zwelling optreden.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 3:

Medische hulp inschakelen

Pdf downloaden

1. 1
   Bel de hulpdiensten indien nodig. Als het slachtoffer naast pijn en lichte zwelling andere symptomen heeft, bel dan de hulpdiensten. Bel ook als je de schorpioen hebt gezien en denkt dat het een gevaarlijke soort is, als het slachtoffer een kind of oudere is, of als iemand een zwak hart of zwakke longen heeft.

   • In Europa bel je 112
   • In de VS bel je 911
   • In India bel je 102
   • In Australië bel je 000
   • In Nieuw-Zeeland bel je 111
   • Zoek op deze website naar alarmnummers voor alle andere landen.
2. 2
   Bel een vergiftigingencentrum in de buurt voor advies. Als je geen onmiddellijke medische hulp nodig hebt, kun je een vergiftigingencentrum bellen om je symptomen te beschrijven en advies van een expert te vragen. Als je het niet kunt vinden in de onderstaande database, zoek dan bij Google naar "poison controle" en de plaats waar je op dat moment bent. Als je niets kunt vinden op de plek waar je bent, kun je ook een centrum zo dicht mogelijk bij je in de buurt bellen.

   • Zoek een vergiftigingencentrum in de database van de World Health Organization.
3. 3
   Beschrijf het slachtoffer over de telefoon. De leeftijd en het gewicht van het slachtoffer kunnen nuttig zijn voor medisch personeel om in te schatten wat het risico is en wat voor behandeling noodzakelijk is. Als het slachtoffer medische aandoeningen of allergieën heeft, vooral voor insectenbeten, moet je dat direct aan de hulpdiensten of het vergiftigingencentrum laten weten.

   • Vertel ook wanneer het slachtoffer precies is gestoken, als je dat weet. Als je het niet zeker weet, zeg dat dan ook, en vertel wanneer de steek is opgemerkt.
4. 4
   Beschrijf de schorpioen aan de hulpdiensten. De hulpdiensten kunnen je misschien geen advies over de telefoon geven, maar een vergiftigingencentrum vraagt je waarschijnlijk naar een omschrijving van de schorpioen. Kijk bij het onderdeel over het identificeren van schorpioenen voor advies over gevaarlijke tekens en over hoe je de schorpioen kunt vangen als hij nog in de buurt is.
5. 5
   Zoek iemand die op het slachtoffer kan passen of die hem/haar naar het ziekenhuis kan brengen als dat nodig is. Omdat schorpioenengif soms spierspasmen kan veroorzaken mag het slachtoffer niet autorijden, fietsen of lopen. Zoek iemand met een auto of ander transportmiddel waarmee het slachtoffer naar het ziekenhuis kan worden gebracht indien de hulpdiensten niet bereikbaar zijn. Het slachtoffer mag de eerste 24 uur niet alleen gelaten worden, en het is het beste om hem/haar de hele week in de gaten te houden, voor het geval de symptomen verergeren.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Een schorpioenensteek zelf behandelen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Let goed op ernstige symptomen. Baby's, kinderen, ouderen en mensen met hart- of longaandoeningen moeten hoe dan ook medische hulp krijgen bij een schorpioenensteek. De meeste schorpioenensteken kunnen echter gewoon thuis behandeld worden, behalve als het om een zeer giftige soort gaat. Zoek onmiddellijk medische hulp als je de volgende symptomen ervaart:

   • Overgeven, zweten, kwijlen of schuimvorming in de mond.
   • Het niet kunnen ophouden van urine of ontlasting.
   • Spierspasmen, waardoor onder andere het hoofd, de nek of de ogen onvrijwillig gaan bewegen, of moeite met lopen.
   • Verhoogde of onregelmatige hartslag.
   • Moeite met ademen, slikken, praten of zien.
   • Ernstige zwelling door een allergische reactie.
2. 
   2
   Vind de plek van de steek. Een schorpioenensteek zal al dan niet zichtbaar opzwellen. Elke schorpioenensteek zal echter gepaard gaan met een scherpe pijn of een brandend gevoel, gevolgd door tintelingen of verdoving.
3. 
   3
   Was de plek waar de schorpioen heeft gestoken met zeep en water. Haal alle kleding rondom de steek weg en was het voorzichtig. Zo verwijder je achtergebleven gif van de huid en ontsmet je de wond waardoor de kans op een infectie kleiner wordt.
4. 4
   Hou het gebied waar de steek zit zo stil mogelijk en lager dan je hart. Hou de steek nooit boven je hart, want dan kan het gif zich sneller door je lichaam verspreiden. Hou het dus lager dan je hart en beweeg niet te veel om de hartslag laag te houden, zodat het gif zich minder snel verspreidt.
5. 5
   Kalmeer het slachtoffer. Angst of opwinding zorgen voor een hogere hartslag, waardoor het gif zich sneller verspreidt. Stel het slachtoffer gerust als dat kan, en laat hem/haar niet bewegen. Herinner hem/haar eraan dat de meeste schorpioenensteken geen blijvende schade aanrichten.
6. 
   6
   Leg een koud kompres of ijspack op de steek. Door de kou verspreidt het gif zich minder snel, vermindert de zwelling en verdooft de pijn. Leg tien tot vijftien minuten iets kouds op de steek, wacht tien tot vijftien minuten en herhaal dit. Deze behandeling is vooral effectief binnen twee uur na de steek.

   • Als het slachtoffer problemen met de doorbloeding heeft, leg dan steeds maar vijf minuten ijs op de wond.
7. 7
   Neem een pijnstiller tegen de pijn. Gebruik ibuprofen, aspirine of paracetamol tegen de pijn. Volg de instructies op de verpakking. Als de pijn te erg is, zoek dan medische hulp.
8. 8
   Geef eerste hulp indien nodig. Het komt zelden voor dat iemand bewusteloos raakt of erge spierspasmes krijgt, maar als dat het geval is, bel dan meteen een ambulance. Leer de basisstappen van reanimatie en pas die toe als je vermoedt dat het hart van het slachtoffer niet meer klopt.
9. 9
   Bel een arts. Zelfs als je denkt dat de behandeling thuis afdoende is, is het ten zeerste aan te raden een arts te raadplegen. Om het risico op een infectie of andere complicaties te verkleinen raadt een arts misschien een tetanusprik, spierverslappers of antibiotica aan.
   Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

De schorpioen identificeren

Pdf downloaden

1. 1
   Zoek medische hulp als je ernstige symptomen ervaart. Hoewel de meeste schorpioenensteken niet gevaarlijk zijn, moet je goed letten op symptomen die wijzen op ernstige gezondheidsrisico's. Als onderstaande dingen van toepassing zijn op het slachtoffer of zijn/haar symptomen, schakel dan medische hulp in voordat je probeert de schorpioen te identificeren:

   • Baby's, kinderen, ouderen en mensen met hart- of longaandoeningen moeten hoe dan ook medische hulp krijgen bij een schorpioenensteek.
   • Overgeven, zweten, kwijlen of schuimvorming in de mond.
   • Het niet kunnen ophouden van urine of ontlasting.
   • Spierspasmen, waardoor onder andere het hoofd, de nek of de ogen onvrijwillig gaan bewegen, of moeite met lopen.
   • Verhoogde of onregelmatige hartslag.
   • Moeite met ademen, slikken, praten of zien.
   • Ernstige zwelling door een allergische reactie.
2. 2
   Vang de schorpioen alleen als dat op een veilige manier kan. Als je de schorpioenensoort kunt identificeren weet je of behandeling noodzakelijk is, en in het geval van een giftige soort weten de hulpdiensten dan precies wat ze moeten doen. Als je een glazen pot hebt die groter is dan de schorpioen, kun je hem daarin proberen te vangen zodat je hem kunt identificeren. Als je de schorpioen echter niet ziet of als je geen geschikte pot hebt, probeer dit dan niet.

   • Neem een grote glazen pot, groot genoeg om over de hele schorpioen heen te kunnen zetten en lang genoeg zodat de staart van de schorpioen je handen niet kan raken. Pak, als je dat hebt, een tang van minimaal 25 cm lang.
   • Vang de schorpioen met de pot of de tang. Hou de pot ondersteboven en zet hem helemaal over de schorpioen heen. Als je een tang hebt die lang genoeg is, gebruik die dan om de schorpioen stevig vast te pakken en stop hem op die manier in de pot.
   • Doe het deksel erop. Als de pot ondersteboven staat, schuif er dan een stuk dik karton onder, hou dat goed tegen de pot aan en draai hem om. Doe het deksel er stevig op of leg een groot, zwaar boek op de opening van de pot.
3. 3
   Maak een foto van de schorpioen als je hem niet kunt vangen. Als je niet de juiste gereedschappen in huis hebt om de schorpioen te vangen, maak er dan een foto van. Neem liefst meerdere foto's uit verschillende hoeken. Door foto's te maken kun je meer details aan de hulpdiensten laten zien, zodat de schorpioen sneller geïdentificeerd kan worden.
4. 4
   Ga er vanuit dat een schorpioen met een dikke staart gevaarlijk is. Schorpioenen met een grote, dikke staart en stekel zijn meestal gevaarlijker dan schorpioenen met een dunne stekel. Hoewel het nog steeds nuttig kan zijn om het beest te vangen of fotograferen ter identificatie, moet je toch een dokter bellen, al heb je nog geen ernstige symptomen, vooral als je in Afrika, India of Noord-, Midden- of Zuid-Amerika bent.

   • Als je alleen de scharen goed hebt kunnen zien kun je het risico ook inschatten: grote, krachtige scharen betekent vaak dat de schorpioen meer daarop vertrouwt dan op zijn giftige stekel. Dit is echter geen waterdicht systeem, maar het kan waardevolle informatie zijn voor de hulpdiensten.
5. 5
   Identificeer gevaarlijke schorpioenen in de Verenigde Staten en Mexico. Als je in het zuid-westen van de Verenigde staten bent, of in het noorden van Mexico, zoek dan op internet afbeeldingen van de "Arizona bark scorpion" en vergelijk die met de schorpioen die gestoken heeft. Let erop dat deze "schorsschorpioen" in de bergen vaak strepen heeft, terwijl hij in de lagergelegen gebieden meestal effen bruin van kleur is. De steek van deze schorpioen kan fataal zijn en heeft onmiddellijke medische behandeling nodig.

   • Als je elders in de Verenigde Staten bent, is er weinig risico op een gevaarlijke schorpioenensteek. Behandel de steek zoals eerder beschreven, en ga naar een dokter als je een allergische reactie hebt of andere ernstige symptomen ervaart.
6. 6
   Identificeer gevaarlijke schorpioenen in het Midden-Oosten of Afrika. De vijfstreepschorpioen is één van de gevaarlijkste schorpioenen ter wereld, wordt tot 12 cm groot en bestaat in verschillende kleuren. De grootte van de scharen kan ook variëren. Vanwege het risico op hart- en longfalen na een steek is het zelfs nodig om na een steek door een klein exemplaar onmiddellijk medische hulp in te schakelen.

   • Zoals al eerder genoemd kan de steek van een schorpioen met een dikke staart extreem gevaarlijk zijn, en daarvan zijn er in deze regio's heel veel.
   • Een niet geïdentificeerde soort met een dunne steker is meestal niet gevaarlijk, maar omdat er in Afrika heel veel verschillende soorten bestaan waarvan er nog vele niet voldoende zijn onderzocht, is het altijd beter om naar een arts te gaan als je bent gestoken.
7. 7
   Identificeer gevaarlijke schorpioenen in Midden- en Zuid-Amerika. De meeste schorpioenen in dit gebied zijn niet gevaarlijk voor volwassenen, maar er zijn uitzonderingen. Een van de gevaarlijkere soorten is de "Brazilian yellow scorpion". Zoals de meeste gevaarlijke schorpioenen heeft deze een dikke staart.
8. 8
   Identificeer gevaarlijke soorten op andere plekken. Er zijn weinig andere soorten schorpioenen die fataal zijn voor volwassenen, maar omdat nog niet alle soorten zijn geïdentificeerd is het altijd goed om naar een arts te gaan als je naast pijn en milde zwelling andere symptomen krijgt.

   • Steken van kleine, rode of oranje schorpioenen in India, Nepal of Pakistan moeten onmiddellijk behandeld worden. Dit kan de "Indian red scorpion" zijn.
   • Er is een laag risico op een fatale afloop of ernstige verwonding bij een steek door een schorpioen in Europa, Australië of Nieuw-Zeeland. Het is alsnog een goed idee om de schorpioen te identificeren als je ernstige symptomen ervaart, zodat je aan de hulpdiensten kunt vertellen door welke soort je bent gestoken.
   Advertentie

Tips

• Verminder het risico om gestoken te worden door donkere, koele, vochtige plekken zoals houtstapels en hoekjes van kelders te vermijden. Als je wilt controleren of er schorpioenen in je (vakantie)huis zitten, kun je het volgende doen:
  • Koop een zaklamp met black light (UV-licht).
  • Beschijn hiermee de plekken waarvan je vermoedt dat er schorpioenen zitten.
  • Kijk of je iets met een blauw-groene gloed ziet. Dat is de kleur die schorpioenen worden onder UV-licht.

Advertentie

Waarschuwingen

• Snij de wond niet open, want dat kan gevaarlijke bloedingen of infecties tot gevolg hebben, en je kunt het gif er niet mee uit je bloedbaan halen.
• Zuig het gif er niet uit met je mond. Hulpdiensten zuigen het soms uit met een speciaal apparaat, maar het is nog niet duidelijk of dit veel effect heeft.

Advertentie