Betekenisvolle liedjesteksten schrijven

Een liedje staat of valt met sterke liedjesteksten. Teksten zorgen ervoor dat de luisteraar zich met iets kan vereenzelvigen, dat hij of zij kan meezingen en dat er een betekenis achter het nummer zit. Als dit nu een protestlied, een nummer over liefde of liefdesverdriet, of simpelweg het volgende bekende radionummer is, het leren schrijven van betekenisvolle liedjesteksten kan helpen om een krachtig en succesvol nummer te schrijven.

Deel 1

Deel 1 van 5:

Een onderwerp kiezen

Pdf downloaden

1
Beslis waar je liedje over gaat. De gemakkelijkste manier om betekenisvolle liedjesteksten te schrijven is door eerst te beslissen wat je zelf wilt dat het nummer bedoelt. Liedjes kunnen over bijna elk onderwerp gaan, maar je moet een onderwerp kiezen dat met jou persoonlijk verbonden is.
- Brainstorm over onderwerpen die belangrijk voor je zijn. Denk over wat er allemaal in je leven gebeurt en breid dit dan uit naar je cultuur, je stad of zelfs je land.
- Denk aan specifieke momenten toen je echt worstelde met dit onderwerp. Als je bijvoorbeeld schrijft over liefdesverdriet, denk dan aan je gevoelens over jezelf of over een andere persoon toen je verlaten werd. Als je over een culturele kwestie schrijft, denk dan aan een enkel moment dat die ervaring samenvat.
- Overweeg zowel hoe je je toen voelde en wat je door die ervaring geleerd hebt.^[1]XBron
2
Schrijf vrij over je onderwerp. Vrij schrijven is een gemakkelijke manier om te beginnen wanneer je een ‘writer’s block’ ervaart. Zet een timer op vijf minuten eenmaal je een algemeen onderwerp voor je liedje gekozen hebt. Schrijf tijdens deze vijf minuten zonder te stoppen terwijl je het onderwerp in gedachten houdt en blijf schrijven tot je de timer hoort.^[2]XBron
- Probeer niet te veel na te denken over wat je zal schrijven. Noteer simpelweg het eerste woord/idee/beeld/geluid dat bij je opkomt wanneer je over je onderwerp nadenkt.
- Maak je geen zorgen over spelling, revisies of als de woorden zinvol zijn. Het doel is om te blijven schrijven zodat je zoveel mogelijk ideeën opdoet.
- Blijf schrijven tot de timer afgaat. Ook al moet je onzinnige woorden neerschrijven tot het volgende woord bij je opkomt, blijf gewoon de pen over het papier bewegen.
TIP VAN EEN DESKUNDIGE
Halle Payne
Wandel- en backpackgids
Halle Payne maakt al meer dan 3 jaar wandel- en backpacktochten door Noord-Californië. Ze was gids voor het Outdoor Education Program van de Stanford-universiteit, wandelgids voor het Stanford Sierra Conference Center en heeft natuuronderwijs en lessen in Leave No Trace-principes gegeven.
Halle Payne
Wandel- en backpackgids
Probeer te zingen onder de douche of op een andere plek waar je je op je gemak voelt. Halle Payne, singer-songwriter: "Als ik een schrijversblok heb, stap ik vaak gewoon onder de douche en zing ik waar ik zin in heb. Meestal is het een willekeurige en onzinnige tekst, maar terwijl ik dingen uitprobeer kan ik een melodie of zin tegenkomen die me echt bevalt, en dat kan uitstekende inspiratie opleveren voor een nieuw liedje."
3
Verfijn de lijst. Eenmaal de timer afgaat zal je een lijst met willekeurige woorden hebben en moet je deze herzien en de beste woorden uitkiezen. Denk na over welke woorden het meeste oproepen, de meeste beelden in zich dragen, de meeste emotie dragen en uiteraard het meest relevant zijn.
- Breng de beste 10 tot 12 woorden uit je lijst bij elkaar.^[3]XBron
- Het is niet erg als je meer dan 12 erg goede woorden hebt. Je moet ze niet allemaal gebruiken en het kan trouwens handig zijn om enkele extra woorden te hebben die kunnen worden opgesplitst. Als je niet minstens 10 woorden hebt, probeer dan om opnieuw vijf minuten vrij te schrijven.
4
Vind onderlinge verbanden. Nu dat je over een lijst met woorden beschikt, moet je thematische verbanden zoeken tussen sommige van deze woorden. Denk na over associaties die jij met elk woord hebt en waarom deze associaties in jouw leven bestaan.^[4]XBron
- Door verbanden te leggen zal je emoties aan de woorden toevoegen. Ook al is het momenteel slechts een lijst met willekeurige woorden, toch wordt elk woord betekenisvol naarmate je impliciete en expliciete verbanden legt.
- Schrijf enkele woorden, een uitdrukking of zelfs een zin neer over elk woord en de associaties die ermee verband houden. Deze moeten niet noodzakelijkerwijs je liedjestekst worden, maar deze geschreven ‘toelichtingen’ kunnen als bouwblok dienen voor je feitelijke liedjestekst.
5
Probeer om korte uitdrukkingen neer te schrijven. Als je je op dit punt van het schrijfproces comfortabel voelt, probeer dan om je woorden en toelichtingen/associaties om te zetten in enkele korte uitdrukkingen. Ze moeten niet perfect zijn, rijmen of zelfs maar zinnig klinken. Maar misschien zal je een van deze uitdrukkingen kunnen omvormen tot een zin of zelfs tot de belangrijkste regel van de tekst.
- Op dit punt moet je nog niet denken over een volledig nummer. Laat deze onvolledige/gedeeltelijke ideeën gewoon uit je lijst naar voren komen en houd het onderwerp van je liedje in gedachten terwijl je met deze korte uitdrukkingen speelt en ze laat groeien.^[5]XBron
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 5:

Het refrein schrijven

Pdf downloaden

1
Brainstorm over het refrein. Voordat je begint met dit deel van het liedje te schrijven, moet je even kijken naar de lijst met uitdrukkingen die je hebt opgesteld. Bekijk welke uitdrukkingen de krachtigste, meest levendige en meest relevante woorden bevatten die onmiddellijk met het gekozen thema/onderwerp verband houden.
- Het refrein begint gewoonlijk met een regel of twee en wordt dan uitgebreid. Het refrein moet geen ritme hebben, maar het moet aanstekelijk zijn en de luisteraar erbij betrekken.^[6]XBron
- Probeer om de uitdrukkingen, die het onderwerp van je liedje het meest vertegenwoordigen of oproepen, uit te breiden. Maak je op dit punt nog steeds geen zorgen over perfectie. Probeer gewoon om wat je al hebt geschreven uit te breiden.
2
Bepaal je standpunt. Elke tekst kan vanuit verschillende perspectieven worden geschreven en als schrijver is het jouw taak om te beslissen welk standpunt het best werk voor het liedje. Het is mogelijk dat je enkele verschillende perspectieven zal moeten uitproberen voordat je de beste manier vindt om een bepaald verhaal te vertellen.
- De eerste persoon enkelvoud (met ‘ik’, ‘me’ en ‘mijn’) is een van de populairste perspectieven omdat het de persoonlijke ervaring overbrengt en toch heel herkenbaar blijft. Iemand die naar het liedje luistert (en vooral iemand die meezingt!) zal zichzelf gemakkelijk in de plaats van de ‘ik’ stellen wanneer een liedje herkenbaar is.^[7]XBron
- Het feit dat een liedje in de eerste persoon herkenbaar is, betekent niet automatisch dat dit perspectief voor elk liedje geschikt is. Misschien gaat je liedje over het getuige zijn van iets in plaats van eraan deel te nemen.
- Speel met verschillende perspectieven en bekijk wat goed aanvoelt voor wat je probeert te vertellen.
3
Bouw het refrein rond emotie. Enkele van de krachtigste refreinen vatten de ruwe fundamentele emotie, die de kern van een liedje vormt, samen en drukken deze uit. Je moet het refrein niet heel ingewikkeld maken (tenzij dat jouw stijl is en het goed aanvoelt). Het komt erop aan om het refrein emotioneel te laten weerklinken en thematisch bij het onderwerp van je liedje te laten aansluiten.
- Probeer, terwijl je de regels van je refrein schrijft, om dit deel van het liedje op een bepaald emotioneel perspectief te centeren. Als je refrein te veel probeert te omvatten, zal het bij luisteraars verwarrend, slordig en ingewikkeld overkomen.^[8]XBron
- Als je moeite hebt om te beslissen wat de centrale emotie van je liedje is, ga dan terug naar je gekozen onderwerp en zoek in je lijst met woorden/uitdrukkingen naar een gemeenschappelijk thema. Als je onderwerp redelijk specifiek is zal het niet zo moeilijk zijn om de overeenstemmende emoties te vinden.
4
Speel met structuur. Qua structuur heeft een refrein gewoonlijk tussen vier en zes regels. Het kan rijmen, maar dat hoeft niet. Het kan ook een tekst bevatten die steeds terugkomt.^[9]XBron Er bestaan geen vaststaande regels voor de structuur van een refrein, maar weet dat de standaardvorm kan helpen om een refrein met meer structurele samenhang te creëren.
- Een veelvoorkomende vorm van een refrein is AABA, wat betekent dat de eerste, tweede en vierde regels ofwel rijmen ofwel een terugkerende uitdrukking hebben. De derde regel moet thematisch verbonden zijn met regels een, twee en vier, maar deze kan een wending bevatten waardoor het net dat ietsje anders is.
5
Overlees wat je al hebt geschreven. Eenmaal je enkele regels van het refrein hebt, moet je kijken of het zinvol is als geheel. Thematisch moet het refrein in principe de emotionele reactie op gebeurtenissen, mensen of plaatsen uit de verzen samenvatten. Ook al heb je nog geen verzen geschreven, toch moet je refrein op dit moment een duidelijke reactie omschrijven op waar het liedje over gaat.^[10]XBron
- In een liedje over liefdesverdriet moet het refrein bijvoorbeeld de emotionele reactie beschrijven wanneer je iemand verliest. De verzen kunnen beschrijven hoe het liefdesverdriet ontstond, maar het refrein moet heel emotioneel en visueel zijn en/of de reactie op het einde van de relatie bevatten.
- Een protestnummer waarvan de verzen een sociale gebeurtenis navertellen/in detail weergeven (zoals bijvoorbeeld de terechtstelling van iemand die ten onrechte werd beschuldigd), zou een refrein moet hebben dat beschrijft wat dit allemaal betekent – het kan woede, gruwel, smart of iets volledig anders bevatten, maar het heeft de functie van een soort samengevatte reactie op het onderwerp.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 5:

De verzen schrijven

Pdf downloaden

1
Beslis over de actie. Nu dat je een onderwerp en een reactie hebt, moet je min of meer de gebeurtenissen beschrijven die tot deze reactie hebben geleid. Een van de belangrijkste onderdelen van liedjesverzen is de actie die het verhaal van het nummer in beweging zet. Actie helpt ook om de lezer of luisteraar te tonen wat je precies denkt of voelt zonder expliciet je gedachten of gevoelens te moeten vermelden.^[11]XBron
- Het oude spreekwoord ‘vertel niet, maar toon’ geldt ook voor het schrijven van liedjesteksten.
- Het is krachtiger om een tekst te horen met ‘ik schrijf jouw naam in elk hartje dat ik tegenkom’ dan met simpelweg ‘ik hou van je’. In een liedje ‘ik hou van je’ zeggen kan het publiek vervelen, terwijl een beetje beschrijvende actie die de liefde aanduidt veel betekenisvoller is.
- Als je het moeilijk hebt met de actie van je verzen, kijk dan terug naar je oorspronkelijke lijst, overlees je refrein en denk na over het centrale onderwerp van je liedje. Je zou enkele concrete, beschrijvende actieregels moeten kunnen bedenken.
- Als je moeite hebt met het schrijven van de verhalende verzen van je liedje, probeer dan om een heel kort verhaal over het onderwerp te schrijven. Het kan helpen om te beslissen wat de juiste gang van zaken moet zijn of om simpelweg meer ideeën op papier te krijgen. Het zal je liedje in elk geval krachtiger maken.^[12]XBron
2
Kies je beeldspraak. Eenmaal je de actie van het onderwerp kent, kan je beschrijvende woorden gebruiken om de relevante beeldspraak voor de luisteraar te creëren. Je beeldspraak moet ontstaan uit de actie die je beschreven hebt en het geheel moet samengaan. In een liedje over het verlies van iemand kan je bijvoorbeeld een regel toevoegen die beschrijft hoe iemand op de knieën valt en tranen met tuiten huilt. Dit is een sterke visuele hint die het publiek op de hoogte stelt over de kracht van de relatie, terwijl het ook de emotionele reactie in het refrein ondersteunt.^[13]XBron
- Het publiek kan niet ‘zien’ wat jij in het liedje voelt, maar visuele teksten kunnen de luisteraars een beeld geven van wat je deed toen je je zo voelde. Dat maakt het voor het publiek gemakkelijker om de betekenis van het liedje te achterhalen. Het maakt het verhaal dat je vertelt ook persoonlijker.
3
Voeg meer details toe. Details brengen de beeldspraak tot leven. Gebruik krachtige, meeslepende adjectieven om je beeldspraak te vervolledigen en tegelijkertijd betekenis toe te voegen. In een regel die beschrijft dat je op je knieën valt en huilt na het verliezen van iemand, kan je bijvoorbeeld beschrijven hoe de grond onder je knieën aanvoelde of hoe de wind tegen je rug waaide. Deze specifieke details maken van een algemene gebeurtenis iets heel persoonlijks. Ook al heeft de luisteraar waarschijnlijk zelf ook al iemand verloren, toch viel hij of zij waarschijnlijk niet op een koude novembermorgen met zijn of haar knieën in de modder.^[14]XBron
- Gebruik geen algemene beschrijven zoals ‘eenzaam’ of ‘mooi’. Probeer zo uniek mogelijk te zijn, want dit zal ervoor zorgen dat je liedje boven de overige liedjes, die over hetzelfde onderwerp gaan, uitsteekt. Het zal ook veel emotie en betekenis aan de verzen toevoegen en het kan ze herkenbaarder maken.
- Maak het liedje specifiek. Beschrijf het weer, de tijd van het jaar of welke kleren iemand in het liedje droeg. Dit zal het liedje nog meer tot leven brengen door zich op de specifieke gebeurtenis te concentreren.^[15]XBron
4
Vind het juiste arrangement. Je verzen beschrijven een centrale gebeurtenis misschien op chronologische wijze (in de volgorde dat het allemaal gebeurde) of je verzen kunnen een meer algemene overpeinzing van de gebeurtenis zijn die tot de emotionele reactie heeft geleid. Je zal in elk geval moeten spelen met de structuur van de verzen om het arrangement te vinden dat het best werkt voor je liedje. Als je liedje over een echte gebeurtenis uit het verleden gaat (zoals het sterven van een belangrijke persoon in je leven) dan is een chronologisch arrangement de meest logische keuze. Als het over een algemene gebeurtenis in het leven gaat (zoals het einde van een relatie), dan kan je met de volgorde van de gebeurtenissen spelen zodat elk vers opbouwt naar het refrein.
- De eerste regel van elk vers is belangrijk, maar de eerste regel van het eerste vers is waarschijnlijk de belangrijkste zin van het liedje. Dit zal ervoor zorgen dat de luisteraar al dan niet naar het liedje blijft luisteren.^[16]XBron
- Gebruik de beginregel van elk vers om de aandacht van de luisteraar op te eisen en tegelijkertijd de stemming vast te leggen van wat nog komen gaat. Het is vaak goed om dit verhalend te maken, want dit kan de boodschap vanaf het begin veel duidelijker maken.
- Probeer in het begin van je liedje een of twee aanstekelijke uitdrukkingen of concrete beelden te stoppen. Dit kan helpen om de aandacht en nieuwsgierigheid van de luisteraar vast te houden.
- Herhaling is handig in een liedje (zolang er enige variatie in het nummer is), maar behoed je voor clichés. Als het publiek kan voorspellen wat de volgende regel zal zijn zonder het liedje ooit eerder gehoord te hebben, dan zullen ze het nummer niet bijzonder interessant vinden.^[17]XBron
- Vergeet niet om je in het volledige nummer tot een centraal thema/onderwerp te beperken! Het is niet erg als je in een vers over enkele verschillende gebeurtenissen of herinneringen vertelt, maar ze moeten allemaal betrekking hebben op de gebeurtenis die het refrein zo emotioneel beschrijft.
Advertentie

Deel 4

Deel 4 van 5:

Het liedje afwerken

Pdf downloaden

1
Beslis of je een voorrefrein zal gebruiken. Een voorrefrein leidt de luisteraar van een vers naar het refrein. Het laat de verhalende beschrijvingen van het vers vaak overvloeien in de emotionele reactie van het refrein. Het voorrefrein kan al naar de emoties van het refrein verwijzen of simpelweg een brug vormen tussen de twee onderdelen van het liedje.^[18]XBron
- Een voorrefrein is niet noodzakelijk. Niet elk liedje bevat een voorrefrein. Maar wanneer het goed wordt gebruikt, kan het de luisteraar heel doeltreffend voorbereiden op het refrein.
- Van het verhalende vers naar de emotionele reactie verspringen kan lukken zonder overgang, maar het kan ook vreemd en onvolledig aanvoelen. Alleen jij kan beslissen of je al dan niet een voorrefrein toevoegt en het zal waarschijnlijk afhangen van hoe jij vindt dat het liedje je persoonlijke verhaal moet vertellen.
2
Breng alles samen. Nu dat je verzen verhalende beschrijvingen van een gebeurtenis zijn en het refrein de levendige emotionele reactie hierop samenvat, moet je het liedje als een overkoepelend geheel gaan beschouwen. Het refrein moet de emotionele kern van het liedje vormen, maar de verzen moeten naar die emotionele kern toe bouwen. Als het publiek het refrein niet als een begrijpbare reactie op de verzen beschouwt, zal het verwarrend overkomen en kan het de luisteraar zelfs afschrikken.
- Ook als de verzen meerdere gebeurtenissen beschrijven of verschillende aspecten van dezelfde gebeurtenis behandelen, moeten ze allemaal samenwerken om naar de emotionele reactie toe te werken die het refrein vormt.^[19]XBron
- Probeer de emoties in de verzen te minimaliseren. Te veel emoties overal verspreid kan het moeilijk maken voor een luisteraar om het liedje te verwerken.
- Maak de verzen concreet. Ze moeten mensen, plaatsen, omstandigheden of situaties actief beschrijven zonder over te lopen van emoties.^[20]XBron
- Als je moeite hebt om een regel te bedenken voor je eerste vers, probeer dan om de melodie mee te neuriën die in het liedje blijft terugkomen. Zelfs zonder muziek zou je zo een ruw idee van de liedjesteksten moeten kunnen vormen. Neuriën of zelfs ‘la la la’ zingen op het ritme van het vers kan helpen om woorden te improviseren of een beter gevoel te ontwikkelen voor wat er mogelijk in die regel past.^[21]XBron
3
Evalueer en herschrijf. Het kan moeilijk zijn om te weten of je teksten al dan niet betekenisvol zijn voor anderen. Ze hebben zeker en vast betekenis voor jou, maar als je ze eerlijk en levendig hebt neergeschreven zullen ze waarschijnlijk ook weerklank vinden bij je luisteraars.
- Toon je liedjesteksten aan een vriend die je vertrouwt of zing het liedje voor iemand van wie de mening belangrijk is voor jou.
- Vraag om eerlijke feedback. Als je vriend vindt dat er iets in het liedje niet klopt of verwarrend of onoprecht overkomt, vraag dan dat ze hier eerlijk over zijn.
- Maak de nodige aanpassingen. Gebruik de feedback die je van vrienden krijgt om te beslissen welke delen van het liedje (als die er al zijn) moeten worden herschreven. Volg diezelfde procedure dan nog een keer om die stukken nog krachtiger te maken.
Advertentie

Deel 5

Deel 5 van 5:

Je liedjesteksten door middel van melodie versterken

Pdf downloaden

1
Weet hoe je overtuiging kunt laten doorklinken. Afhankelijk van het onderwerp van je liedje kan het zijn dat je wilt dat de tekst jouw kracht en overtuiging uitstraalt (of de kracht/overtuiging van de verteller). De gemakkelijkste manier om dit te doen (naast wat de tekst simpelweg vertelt) is door je zangstem aan te passen zodat je die kracht en overtuiging kunt overbrengen.^[22]XBron
- Begin met de melodieën van je liedje op de eerste beat van elke bar. Zo zorg je voor een krachtige en consistente beat doorheen het hele nummer.
- Overweeg om het nummer te beginnen met een lager of hoger bereik dan hoe je normaal zingt. Wanneer je dan tijdens het refrein hoger gaat (of lager, afhankelijk van hoe je begon), dan legt dit nog meer nadruk op de tekst en trekt het de aandacht van de luisteraar naar de melodie.
2
Voeg emotie toe aan het nummer. Als je over liefde, verlies of liefdesverdriet zingt, dan zal de tekst waarschijnlijk al veel van die emotie overbrengen. Maar de manier waarop je de tekst zingt kan de emoties van de verzen of het refrein nog versterken.^[23]XBron
- Probeer het grootste deel van de melodie van je nummer in het midden van je stemcapaciteiten te zingen. Op die manier kan je pieken gebruiken, zowel hoog als laag, om meer emotie toe te voegen aan wat je zegt.
- Een mooi voorbeeld hiervan kan je horen in Janis Joplin’s versie van ‘Me and Bobby McGee’. Ze zingt het grootste deel van het liedje in haar normale stembereik, maar wanneer ze de toonhoogte verhoogt of verlaagt, voegt dit onmiddellijk een gevoel van verlangen en verdriet toe aan het liedje.
3
Vind jouw natuurlijke hoogtes en laagtes. Probeer, terwijl je vormgeeft aan de melodie van je liedje, om de tekst op een nogal melodramatische manier tegen jezelf te zeggen. Dit kan helpen om te horen of een bepaalde regel hoger of lager moet worden gezongen en het kan ook helpen om te bepalen of sommige woorden geaccentueerd, uitgerekt of weggelaten moeten worden.^[24]XBron
- Speel met verschillende klemtonen en hoogtes en laagtes. Het is mogelijk dat je het niet vanaf de eerste keer goed hebt en dat is niet erg. Je teksten zijn al betekenisvol en roepen veel op en de uitvoering zal vanzelf komen wanneer je je goed en zelfzeker voelt over wat je vertelt.
Advertentie

Tips

Probeer niet om elke regel te laten rijmen. Het is niet erg is dit wel zo is, maar het kan bij luisteraars geforceerd en geknutseld overkomen.
Houd en dagboek bij en schrijf er stukjes liedjesteksten in vanaf dat ze in je hoofd ontstaan.
Kleine woordjes met dezelfde eindklank doen rijmen voelt vaak simpel en saai aan. Speel in plaats daarvan met onvolmaakte rijmen. Een voorbeeld hiervan is het rijmen van een simpel woord als ‘wil’ met een groter woord als ‘zonnebril’.
Schrijf vanuit je hart. Wees eerlijk over je ervaringen en emoties. Waarschijnlijk werd er reeds over je onderwerp geschreven, maar jouw liedje moet uniek en persoonlijk zijn.
Als je meer dan een nummer maakt, zorg er dan voor dat ze niet te sterk op elkaar lijken. Gebruik melodieuze arrangementen niet steeds opnieuw. Dit wordt heel snel saai en de luisteraars zullen niet onder de indruk zijn.
Leer om conventionele onderwerpen vanuit onconventionele perspectieven te bekijken. Een manier om dit te doen is door unieke metaforen te gebruiken. In het album’ Exile on Main St’ uit 1972 van The Rolling Stones wordt liefde bijvoorbeeld vergeleken met gokken (‘tumbling dice’) en drinken (‘love cup’).
Ken je grenzen als een zanger en probeer om liedjes te schrijven die binnen jouw stembereik liggen.
Vermijd clichés.

Advertentie

Waarschuwingen

Pleeg geen plagiaat op liedjesteksten. Dit is niet alleen volkomen oncreatief, maar het kan veel problemen opleveren met betrekking tot schendingen van copyright. Vertrouw gewoon in jezelf en schrijf vanuit je hart.
Probeer ook om geen plagiaat te plegen op een deuntje of een reeds bestaand nummer omwille van bovenvermelde redenen. Probeer om iets origineels te creëren.

Advertentie