Fumwè

Hamteas candjî

• El Bati

Ôtès plaeces candjî

• A vey avou des tchamps, des prés et des sårts:
  • Al Pîçale (Piècèle, pitite pîce di tchamp, pitit boket)
  • el Trî Guidård
• A vey avou des åbes et des bwès :
  • Ås Bôlons (aus Boulons)
  • El Bwès Catwer (l' bwas Catwâr)
• A vey avou des ôtès plantes et des biesses :
  • li Trô des Soris.
• A vey avou des aiwes :
  • A Mouze
  • li ri d' Alîsse
• A vey avou les tienes et les vås :
  • El Bele Montagne
  • A Bele Vuwe; li pî-sinte del Bele Vuwe
  • A l' Iviesmont (a l' iversmont)
• A vey avou des rotches :
  • al Falijhe (al Falîye)
  • li Rotche di l' ouve (di Lûf, di l' ûve)
  • li Trô Nankete; å vî Trô Nankete; li Trô des Soris.
• A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins.
  • å Tchestion (a Chestion)
  • al Cinse
  • Broûlé Måjhea (Mwêja brûlé)
• A vey avou l' vijhnaedje
  • Divant Rvin
• A vey avou l' istwere
  • å Tonkin
• Ôtès sacwès et målåjhminces
  • Ås Manijhes (aus Manîches) inte Fumwè et Aibe.
  • Les Ôrins.^[1]

Veye metowe so Mouze

• schaytires

• Åbe ås clås : gn aveut on vî stok di tiyoû al tchapele Sint-Rok sol Bati. Les båsheles ki s' vlént maryî î plantént on clå, eyet l' båjhî. Il esteut griblé d' clås. Cwand li stok fourit pouri, les dmandeuses di galant rabressît on clå d' l' ouxh. On ndè cåze dins èn arimé da Ghislaine Gaussin :

E preparant l' trousso, on cåzéve do galant,

Et l' cene k' end aveut pont, schoûtéve e s' dimandant

Si c' n' esteut nén l' moumint di cori a l' tchapele,

Rabressî l' clå so l' ouxh ou broûler ene tchandele,

Po trover dins l' anêye, on valet å bråve cour

Et k' åreut tot çki fåt po basti l' vraiy bouneur...

• Les tchapeles Sint-Rok, Sinte-Båbe, et Notru-Dame des Divermonts.^[2]

Sicrijheus e walon candjî

• Jean-François Brackman : si mame provneut d' Fumwè; si a-t i sayî di scrire avou l' accint d' Fumwè.
• Ghislaine Gaussin : î a lontins dmoré.
• René et Claire Limbourg (eplaidîs dins les Cayés walons 42 (1), 1979)

Accint do walon candjî

Accint walon d' Fumwè :

• sons on, o, å => wè bwè (bon), dèsbwètchî (disbåtchî), cwède (code).
• oyon AN/ON dizo disfondowe "on" : Djon (Djihan), ostont (ostant).
• sorwalondes avou W dirî M & P et divant AI & IN : mwésse (mwaisse); mwéjo (måjhon); fwére, i fwét, il è fwét, i fwéreut (fé; i fwait, il a fwait, i freut); jamwés (djamåy); Fumwè (Fumay).
• riwaitants di l' indicatif prezintrece avou l' cawete -at, come e l' Årdene nonnrece : i choûtat, i fjat (i schoûtèt, i fjhèt).
• atôtchîs di l' indicatif prezintrece avou l' cawete -ouz : Avouz ? (avoz ?)
• betchfessî én dizo cogne "è" : bè, nè (bén, nén).
• Y di beloyance (todi come e l' Årdene nonnrece) : yåk, yène (åk, ene)
• sorwalondes del rîlêye AN/IN : tint ki (tant ki).

Diccionairaedje candjî

Sacwants motlîs

• Motlî des schaytons d' Fumwè ramexhné pa Jean-François Brackman a cmincî des dnêyes des Limbourg (papîscrît).
• mots d' Fumwè spepyî dins l' Bruneau todi pa J.F. Brackman, et radjoutés al båze di dnêyes "Rasgoutaedje".
• René & Claire Limbourg, Termes ardoisiers, Cayés walons 42 (1), 1979, p. 21-23.

Bates di dvize et tecses e walon d' Fumwè

I gn a so les cmons Wiki How des imådjes ou fitchîs son a vey avou Fumwè .

1. ↑ A. Doppagne Enquête dialectale sur la toponymie des villages wallons de France, Les dialectes belgo-romans, n° 7.
2. ↑ René Limbourg Li vraiye istwere do clå di l' ouxh del tchapele Sint-Rok, Cayés walons 42 (1), 1979.