Nobel Ödülü sahibi kadınlar listesi

Vikimedya liste maddesi

2020 itibarıyla, 57 kadın Nobel Ödülü kazandı ve kadınlara toplam 58 Nobel Ödülü verildi (Marie Curie, bir kez fizikte ve bir kez kimyada olmak üzere iki kez kazandı). 2020 yılı itibarıyla tam bir sayım henüz tamamlanmamış olsa da, 2019 yılında 866 erkek, 53 kadın ve 24 kuruluşa (birden fazla ödül kazananlar dahil) Nobel Ödüllerinin verildiği görülmektedir.[1]

Nobel ödüllü kadınların dağılımı şu şekildedir:[2][3]

  • On yedi kadın Nobel Barış Ödülü'nü kazandı (107 kişi ve toplam 28 kuruluşun %12.6'sı)[4])
  • On altısı Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı (toplamda 117 ödül sahibinin %13.7'si),
  • On iki tanesi Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı (toplamda 222 ödül sahibinin %5,4'ü [5])),
  • Yedisi Nobel Kimya Ödülü'nü kazandı (toplamda 186 ödül sahibinin %3.8'i [6])),
  • Dördü Nobel Fizik Ödülü'nü kazandı (toplam 216 ödül sahibinin %1.9'u [7]),
  • İkisi (Elinor Ostrom ve Esther Duflo) Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazandılar (toplamda 84 ödülün %2,4'ü).

Nobel Ödülü kazanan ilk kadın, 1903 yılında eşi Pierre Curie ve Henri Becquerel ile birlikte Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Marie Curie'dir.[2][8] Curie ayrıca birden fazla Nobel Ödülü kazanan tek kadındır. 1911'de Nobel Kimya Ödülü'nü kazandı. Curie'nin kızı Irène Joliot-Curie, 1935'te Nobel Kimya Ödülü'nü kazandı ve bu ikisini Nobel Ödülü kazanan tek anne-kız çifti haline getirdi.

Nobel Ödülü'ne layık görülen en son kadınlar, Edebiyatta Louise Glück, Fizikte Andrea M. Ghez, Kimyada Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna (2020), Ekonomide Esther Duflo (2019), Fizikte Donna Strickland, Frances oldu. Arnold Kimyada, Nadia Murad Barış için ve Olga Tokarczuk Edebiyat alanında Ödül kazandı (2018).

Ödül kazananlar değiştir

yılResimÖdüllüÜlkeKategoriGerekçe
1903 Curie, Marie SkłodowskaMarie Skłodowska Curie
(Pierre Curie ve Henri Becquerel ile paylaşıldı)
Polonya ve FransaFizik"Henri Becquerel tarafından keşfedilen radyasyon fenomeni üzerine ortak araştırmalarıyla sağladıkları olağanüstü hizmetler nedeniyle"[8]
1905 Suttner, Bertha vonBertha von SuttnerAvusturya-MacaristanBarışDaimi Uluslararası Barış Bürosu, Bern, İsviçre Onursal Başkanı; Silahlarını Bırak kitabının yazarı.[9]
1909 Lagerlof, SelmaSelma LagerlöfİsveçEdebiyat"Yazılarını karakterize eden yüce idealizm, canlı hayal gücü ve ruhsal algının takdiriyle"[10]
1911 Curie, Marie SkłodowskaMarie Skłodowska CuriePolonya ve FransaKimya"radyum ve polonyum'u keşfettiği için"[11]
1926 Deledda, GraziaGrazia DeleddaİtalyaEdebiyat"Doğduğu adadaki yaşamı plastik bir netlikle resmeden ve genel olarak insan sorunlarını derinlemesine ve sempatiyle ele alan idealist bir ilham kaynağı olan yazıları için"[12]
1928 Undset, SigridSigrid UndsetNorveçEdebiyat"esas olarak Orta Çağ boyunca Kuzey yaşamının güçlü açıklamaları için"[13]
1931 Addams, JaneJane Addams
(Nicholas Murray Butler ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriBarışSosyolog; Uluslararası Başkan, Uluslararası Barış ve Özgürlük Kadın Birliği.[14]
1935 Joliot-Curie, IreneIrène Joliot-Curie
(Frédéric Joliot-Curie ile paylaşıldı)
FransaKimya"yeni radyoaktif elementlerin sentezi için"[15]
1938 Buck, Pearl S.Pearl S. BuckAmerika Birleşik DevletleriEdebiyat"Çin'deki köylü yaşamının zengin ve gerçekten destansı tasvirleri ve biyografik başyapıtları için"[16]
1945 Mistral, GabrielaGabriela MistralŞiliEdebiyat"Güçlü duygulardan ilham alan lirik şiiri, adını tüm Latin Amerika dünyasının idealist özlemlerinin bir sembolü haline getirdi."[17]
1946 Balch, Emily GreeneEmily Greene Balch
(John Raleigh Mott ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriBarışEski Tarih ve Sosyoloji Profesörü; Uluslararası Onursal Başkan, Uluslararası Kadınlar Barış ve Özgürlük Ligi.[18]
1947 Cori, Gerty TheresaGerty Theresa Cori
(Carl Ferdinand Cori ve Bernardo Houssay ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriFizyoloji veya Tıp"glikojen'in katalitik dönüşüm sürecini keşfettikleri için"[19]
1963 Goeppert-Mayer, MariaMaria Goeppert-Mayer
(J. Hans D. Jensen ve Eugene Wigner ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriFizik"nükleer kabuk yapısıyla ilgili keşifleri için"[20]
1964 Hodgkin, Dorothy CrowfootDorothy Crowfoot HodgkinBirleşik KrallıkKimya"önemli biyokimyasal maddelerin yapılarının X-ışını teknikleri ile yaptığı tespitler için"[21]
1966 Sachs, NellyNelly Sachs
(Samuel Agnon ile paylaşıldı)
İsveç ve AlmanyaEdebiyat"İsrail'in kaderini dokunaklı bir şekilde yorumlayan olağanüstü lirik ve dramatik yazıları için"[22]
1976 Williams, BettyBetty WilliamsBirleşik KrallıkBarışKuzey İrlanda Barış Hareketi'nin kurucusu (daha sonra Barış İnsanları Topluluğu olarak değiştirildi)[23]
Maguire, MaireadMairead MaguireİrlandaBarış
1977 Sussman Yalow, RosalynRosalyn Sussman Yalow
(Roger Guillemin ve Andrew Schally ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriFizyoloji veya Tıp"peptid hormonu radyoimmunoassay'lerinin geliştirilmesi için"[24]
1979 Teresa, AnneAnne TeresaHindistan ve
Yugoslavya
BarışHayırsever Misyonerler Lideri, Kalküta.[25]
1982 Myrdal, AlvaAlva Myrdal
(Alfonso García Robles ile paylaşıldı)
İsveçBarışEski Kabine Bakanı; Diplomat; Yazar.[26]
1983 McClintock, BarbaraBarbara McClintockAmerika Birleşik DevletleriFizyoloji veya Tıp"mobil genetik elementler'i keşfettiği için"[27]
1986 Levi-Montalcini, RitaRita Levi-Montalcini
(Stanley Cohen ile paylaşıldı)
İtalya ve
Amerika Birleşik Devletleri
Fizyoloji veya Tıp"büyüme faktörleri'ni keşifleri için"[28]
1988 Elion, Gertrude B.Gertrude B. Elion
(James W. Black ve George H. Hitchings ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriFizyoloji veya Tıp"ilaç tedavisi için önemli ilkeleri keşfettikleri için"[29]
1991 Gordimer, NadineNadine GordimerGüney AfrikaEdebiyat"Muhteşem epik yazılarıyla - Alfred Nobel'in sözleriyle - insanlığa çok büyük fayda sağlayan kişi"[30]
Suu Kyi, Aung SanAung San Suu KyiBurmaBarış"demokrasi ve insan hakları için şiddet içermeyen mücadelesi için"[31]
1992 Menchu, RigobertaRigoberta MenchúGuatemalaBarış"yerli halkların haklarına saygıya dayalı sosyal adalet ve etno-kültürel uzlaşı için yaptığı çalışmaları takdirle"[32]
1993 Morrison, ToniToni MorrisonAmerika Birleşik DevletleriEdebiyat"vizyoner güç ve şiirsel içe aktarma ile karakterize edilen romanlarda, Amerikan gerçekliğinin temel bir yönüne hayat veren kişi"[33]
1995 Nusslein-Volhard, ChristianeChristiane Nüsslein-Volhard
(Edward B. Lewis ve Eric F. Wieschaus ile paylaşıldı)
AlmanyaFizyoloji veya Tıp"erken embriyonik gelişimin genetik kontrolüne ilişkin keşifleri için"[34]
1996 Szymborska, WislawaWisława SzymborskaPolonyaEdebiyat"ironik bir kesinlikle, tarihsel ve biyolojik bağlamın insan gerçekliğinin fragmanlarında gün ışığına çıkmasına izin veren şiir için"[35]
1997 Williams, JodyJody Williams
(Uluslararası Kara Mayınlarını Yasaklama Kampanyası ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriBarış"anti-personel mayınların yasaklanması ve temizlenmesi çalışmaları için"[36]
2003 Ebadi, ŞirinŞirin EbadiİranBarış"demokrasi ve insan hakları çabalarından dolayı. Özellikle kadın ve çocuk hakları mücadelesi için"[37]
2004 Jelinek, ElfriedeElfriede JelinekAvusturyaEdebiyat"Olağanüstü dilsel coşkuyla toplumun klişelerinin absürtlüğünü ve onların boyun eğdirici gücünü ortaya koyan roman ve oyunlardaki müzikal ses ve karşı-ses akışı için"[38]
Maathai, WangariWangari MaathaiKenyaBarış"sürdürülebilir kalkınma, demokrasi ve barışa katkılarından dolayı"[39]
Buck, Linda B.Linda B. Buck
(Richard Axel ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriFizyoloji veya Tıp"Olfaktör reseptör'leri keşfettikleri ve olfaktör sistem'in organizasyonu için"[40]
2007 Lessing, DorisDoris LessingBirleşik KrallıkEdebiyat"Şüphecilik, ateş ve hayal gücüyle bölünmüş bir uygarlığı incelemeye tabi tutan kadın deneyiminin destancısı"[41]
2008 Barre-Sinoussi, FrancoiseFrançoise Barré-Sinoussi
(Harald zur Hausen ve Luc Montagnier ile paylaşıldı)
FransaFizyoloji veya Tıp"HIV'i keşfettikleri için"[42]
2009 Blackburn, ElizabethElizabeth Blackburn
(Jack W. Szostak ile paylaşıldı)
Avustralya ve Amerika Birleşik DevletleriFizyoloji veya Tıp"kromozomların telomerler ve telomeraz enzimi tarafından nasıl korunduğunun keşfi için"[43]
Greider, Carol W.Carol W. Greider
(Jack W. Szostak ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriFizyoloji veya Tıp"telomer yapısının telomeraz enzimi ile ilerleyici kısalmalardan nasıl korunduğunu keşfetmesi sebebiyle"
Yonath, Ada E.Ada E. Yonath
(Venkatraman Ramakrishnan ve Thomas A. Steitz ile paylaşıldı)
İsrailKimya"ribozomun yapısı ve işleviyle ilgili çalışmalar için"[44]
Müller, HertaHerta MüllerAlmanya ve RomanyaEdebiyat"şiir yoğunluğu ve düzyazının açık sözlülüğü ile mülksüzleştirilmişlerin manzarasını tasvir eden yazıları için"[45]
Ostrom, ElinorElinor Ostrom
(Oliver E. Williamson ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriEkonomi"ekonomik yönetişim, özellikle müşterekler konusundaki analizi için"[3]
2011 Johnson Sirleaf, EllenEllen Johnson SirleafLiberyaBarış"Kadınların güvenliği ve kadın hakları için barışı inşa etme çalışmalarına tam katılım için verdikleri şiddet içermeyen mücadele için"[46]
Gbowee, LeymahLeymah GboweeLiberyaBarış
Karman, TawakkolTawakkol KarmanYemenBarış"kadınların sesini güçlendirmek için verdiği çabalar nedeniyle"
2013 Munro, AliceAlice MunroKanadaEdebiyat"çağdaş kısa öykünün ustası"[47]
2014

Moser, May-BrittMay-Britt Moser
(Edvard Moser ve John O'Keefe ile paylaşıldı)
NorveçFizyoloji veya Tıp"beyinde bir konumlandırma sistemi oluşturan hücreleri keşfettikleri için"[48]
Yousafzai, MalalaMalala Yousafzai
(Kailash Satyarthi ile paylaşıldı)
PakistanBarış"çocukların ve gençlerin ezilmesine karşı verdikleri mücadele ve tüm çocukların eğitim hakkı için".[49]
2015 Youyou, TuTu Youyou
(William C. Campbell ve Satoshi Ōmura ile paylaşıldı)
ÇinFizyoloji veya Tıp"Sıtmaya karşı yeni bir tedavi ile ilgili keşifleri için (artemisinin)"[50]
Alexievich, SvetlanaSvetlana AlexievichBelarusEdebiyat"çok sesli yazıları için, çağımızın acı ve cesaret anıtı"[51]
2018 Strickland, DonnaDonna Strickland
(Gérard Mourou ve Arthur Ashkin ile paylaşıldı)
KanadaFizik"yüksek yoğunluklu, ultra kısa optik darbeler üretme yöntemleri için"[52]
Arnold, FrancesFrances Arnold
(Gregory Winter ve George Smith ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriKimya"enzimlerin yönlendirilmiş evrimi için"[53]
Murad, NadiaNadia Murad
(Denis Mukwege ile paylaşıldı)
IrakBarış"cinsel şiddetin bir savaş ve silahlı çatışma silahı olarak kullanılmasına son verme çabaları için"[54]
Tokarczuk, OlgaOlga TokarczukPolonyaEdebiyat"Bir yaşam biçimi olarak sınırların aşılmasını ansiklopedik tutkuyla temsil eden anlatısal bir hayal gücü için"[55]
2019

Duflo, EstherEsther Duflo
(Abhijit Banerjee ve Michael Kremer ile paylaşıldı)
Fransa ve Amerika Birleşik DevletleriEkonomi"küresel yoksulluğu azaltmaya yönelik deneysel yaklaşımları için"[56]
2020 Ghez, Andrea M.Andrea M. Ghez
(Reinhard Genzel ve Roger Penrose ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriFizik"galaksimizin merkezindeki süper kütleli kompakt bir nesnenin keşfi için"[57]
Charpentier, EmmanuelleEmmanuelle Charpentier
(Jennifer Doudna ile paylaşıldı)
FransaKimya"genom düzenleme için bir yöntemin geliştirilmesi için"[58]
Doudna, JenniferJennifer Doudna
(Emmanuelle Charpentier ile paylaşıldı)
Amerika Birleşik DevletleriKimya"genom düzenleme için bir yöntemin geliştirilmesi için"[58]
Glück, LouiseLouise GlückAmerika Birleşik DevletleriEdebiyat"Sade güzelliğiyle bireysel varoluşu evrensel kılan kusursuz şiirsel sesi için"[59]
2021 Maria RessaAmerika Birleşik DevletleriBarış"ifade özgürlüğünü savunmak için verdiği cesur mücadele sebebiyle"[60]
2022

Ernaux, AnnieAnnie Ernaux
FransaEdebiyat"kişisel hafızanın köklerini, mesafelerini ve kolektif kısıtlamalarını keşfetmedeki cesareti için"
Carolyn R. BertozziAmerika Birleşik DevletleriKimya"klik kimyası olarak bilinen ve moleküllerin birlikte koparılmasını sağlayan çalışmalarından ötürü"[61]
2023

Nergis MuhammediİranBarış"İran'da kadınlara yönelik baskıya karşı ve herkes için insan hakları ve özgürlüğü destekleme mücadelesi nedeniyle"[62]
Claudia GoldinAmerika Birleşik DevletleriEkonomi"kadınların işgücü piyasası sonuçlarına ilişkin anlayışımızı geliştirdiği için"[63]

Kaynakça değiştir

Dış bağlantılar değiştir