දෝන කැතරිනා රැජිණ

මෙතුමියගේ පියා කරලියද්දේ බණ්ඩාර රජුය. පළමුවන රාජසිංහ රජු උඩරට අක්‍රමණය කොට එවක උඩරට පැවති ප්‍රාදේශිය රජ්‍ය තමා යටතට ගත්හ. පිලිවෙලින් කරලියද්දේ බණ්ඩාර රජුගේ ඥාති පුත්‍රයා වූ යමසිංහ බණ්ඩාර,දියණිය හා ඥාති සොයුරකු වූ කොනප්පු බණ්ඩාර කුමරු රැකවණනය පතා පෘතුගීසීන් වෙන ගියහ. ඔවුන් තිදෙන දොන් පිලිප් (යමසිංහ බණ්ඩාර),දෝන කතරිනා ,ඔස්ට්‍රියාවේ දොන් ජෝන් යන නමින් පෘතුගීසින් හමුවේ භෞතිස්ම ලැබීය.ඔවුන් තිදෙන පෘතුගීසීන්ගෙන් අධ්‍යාපනය සහ සටන් පුහුනුව ලැබීය.

පසුව දොන් ජෝන් කුමරු පෘතුගීසීන්ගෙන් පලාගොස් නැවත බුදු දහම වැළදගෙන සේනාවක් සමග ගොස් පළමුවන රාජ සිංහ රජු (සීතාවක රාජසිංහ රජු)පරදා උඩරට රජධානිය අල්ලාගෙන පළමුවන විමළධර්මසූරිය නමින් රජවිය. මෙයින් දැඩි කෝපයටපත් පෘතුහීසීන් දොන් පිලිප් ප්‍රමුඛ සේනාවක් රැගෙන උඩරට ආක්‍රමණය කළහ. මෙම ආක්‍රමණයට සාර් තකව මුහුණදුන් විමලධර්මසූරිය රජු ආක්‍රමණිකයන් පරදා දොන් පිලිප් (යමසිංහ බණ්ඩාර) ද මරා දැමීය. තමන්ට සිදුවූ අන්ත පරාජය හමුවේ කෝපයට පත් පෘතුහීසීන් එවක රාජකීය ලේ උරුම සහිත එකම තැනැත්තියවූ දෝන කැතරිනා බිසව උඩරට රැජිණ ලෙස නම් කළේය. මහජනයාද රාජකීය උරුමය අනුව රාජ්‍යත්වයට පත්විය යුත්තේ දෝන කතරිනා හෙවත් කුසුමාසන දේවිය බව පිළිගත්හ. මෙයින් පසුබට නොවූ විමලධර් ම සූරිය රජු ආක්‍රමණය කර කුසුමාසන දේවිය ජීවග්‍රහයෙන් අල්ලාගෙන ඇයව විවාහ කරගැනීමෙන් තම රාජකීය උරුමය ජනතාවට තහවුරු කළේය. මේ අවස්ථාවේ දී පෘතුගීසින් කෙතරම් කම්පනයට පත් වී ඇතිදැයි කීමට හොදම සාක්ෂිය විමලධර්ම සූරිය රජු විසින් දහතුන් හැවිරිදි ඇයව ප්‍රසිද්ධියේ දූෂණය කළ බව පෘතුගීසි ලේඛකයන් සදහන් කර තිබීමයි. කුසුමාසන දේවිය පළමුවන විමලධර්මසූරිය රජුගේද, පසුව 1604 දී ඔහුගේ ඥාතියෙකු වූ සෙනරත් රජුගේ අගමෙහෙසිය වෙමින් ඔහුගේ රාජ්‍ය උරුමය සහතික කළාය. නමුත් ඔහු හා විවාහ වූයේ ඇයගේ කැමැත්තකින් නොව රාජ සභාවේ බලපෑම නිසා බව ඇතැම් මූලාශ්‍ර සදහන් කරයි.