Аргъуан Сурб Хач (Ростов-Доныл)
Аргъуан Сурб Хач (сом. Սուրբ Խաչ [suɾpʰ χɑtʃʰ], уырыс. Церковь Святого Креста) у сомихаг апостолты еклезийы аргъуан Ростовы-Доныл. Цы аргъуан баззадис, уый у кæддæры моладзандоны иунæг бæстыхай. Сарæзтой йæ XVIII æнусы кæрон Хъырымæй ралидзæг сомихаг адæм уыцы иу номæй цы моладзандон сæм уыдис Хъырымы, уый кадæн. У сахарæн йæ зæронддæр агъуыст йæ ныры арæнты.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B1_%D0%A5%D0%B0%D1%87_%28%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B9_%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%29_%281792%D0%B3.%29_%D0%B2_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%94%D0%BE%D0%BD%D1%83.jpg/220px-%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B1_%D0%A5%D0%B0%D1%87_%28%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B9_%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%29_%281792%D0%B3.%29_%D0%B2_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%94%D0%BE%D0%BD%D1%83.jpg)
Афыст
ивынАргъуаны алыварс ис бирæуæладзыгон цæрæн хæдзæрттæ, афтæ хуынд Цæгаты цæрæн массив. Храм æмæ йæ алфамбылай парк лæууы донæвæрæны бæрзонд фарсыл æмæ дардæй зыны. Йæ фасадæй у донырдæм, хуссармæ. Цы обауыл лæууы аргъуан, уый бынæй цæуы суадон. Суадоны цур сарæзтæуыд фæлладуадзæн фæз æмæ хинайæн. Моладзандоны найæн у Ростовы популярондæр бынæттæй иу Доныскъæфæны ленкæн.
Аргъуаны архитектурон стиль у классицизм. Композицийы ахсджиаг элементтæ сты портиктæ, къулты фæзуат та дих кæнынц пилястрытæ æмæ карнизтæ. Аргъуан у цыппæртигъон æд апсидæ скæсæнырдæгæй[1].
Аргъуанæй цæугæдон Темерникмæ схизы дурын асин. Раздæр уый дыууæ хиды сæрты цыдис гакъоны паркмæ.
Аргъуаны сæйрагдæр реликви у VI æнусы хачкар (дурæй конд дзуар), таурæгъмæ гæсгæ уый рахастой Сомихы рагон сæйраг сахар Анийæ. Ома йæ фыццаг æрбахастой Хъырыммæ, стæй та цалдæр æнусы фæстæдæр уырдыгæй — ныры Ростовмæ. Лæмбынæгдæр уыцы хачкары тыххæй кæс: Сурб Хач (хачкар).
Аргъуаны кæрты ныгæд сты сомихаг поэттæ æмæ фысджытæ Арутюн Аламдарян, Микаэл Налбаднян æмæ Рафаэл Патканян.
Истори
ивынСурб Хачы моладзандоны аргъуанæн йæ бындур сæвæрдтой 1783-æм азы, арæзтад та райдыдта 1786-æм азы æмæ 6 азы адаргъ кодта. 1792-æм азы 27 ноябры аргъуан саргъауын кодтой, æмæ уæдæй кусын райдыдта.
Арæзтад цыдис архитектор Иван Старовы проектмæ гæсгæ, уый у Бетъырбухы Тавридæйы галуан æмæ Æртæиууоны аргъуаны автор дæр.
1862-æм азы аргъуаны ныгуылæн фасадмæ ’ввæхс сарæзтæуыд дзæнгæрæджы мæсыг бæрзонд цыппæртигъон сатыримæ. Аргъуанæй скæсæнырдæм æрбынат кодта архиерейты хæдзар. Уым 1791-æм азæй куыста иумæйаг скъола, кæцы фæстæдæр семинар сси. Семинары цур куыста библиотекæ дæр, стæй Уæрæсейы хуссары фыццаг типографи дæр. Æхсæз азы дæргъы уым ныммыхуыр кодтой 20 чиныджы[1]. Дзæнгæрæджы мæсыг æмæ архиерейты хæдзар ныры онг нæ аирвæзтысты.
Революцийы агъоммæ моладзандоны бар уыдис 50 гектары зæхх, хаццон æй лæвæрдтой зæхкусджытæн.
1920-æм азы моладзандон сæхгæдтой, фæлæ аргъуаны службæтæ ма 11 азы цыдысты 1931-æм азы онг. Амы колхоз аргъуанæй хоры æфтауцдон скодта[2].
1968—1972 азты моладзандон реставрацигонд æрцыдис бынæттон цæрæг Марк Григоряны проектмæ гæсгæ. Реставраци куы фæцис, аргъуаны бæстыхай бацахста уырыссаг-сомихаг хæлардзинады музей (уырыс. Музей русско-армянской дружбы), йæ фонды æрæмбырд кодта 10 минæй фылдæр экспонаттæ. Музей-иу баззадис аргъуаны 2007-æм азы онг[3].
- Моладзандоны панорамæ изæры
- Дурын асин суадонæй аргъуанмæ
- Рафаэл Патканян æмæ Микаэл Налбандяны уæлмæрдтæ
- Суадоны каптажон бæстыхай
- Аргъуан Сурб Хач Уæрæсейы посты маркæйыл (2001 аз)
Фиппаинæгтæ
ивын- ↑ 1,0 1,1 В.П. Грудев, Ю.Н. Солнышкин, А.В. Тарасов, М.А. Честнов. Проект реставрации б. церкви монастыря Сурб Хач. — 1988.
- ↑ Вячеслав Грантович Вартанян. Саркис Суренович Казаров. .
- ↑ Музей русско-армянской дружбы. Музей русско-армянской дружбы . Российская сеть культурного наследия (20 августа 2002 г.). — Краткая официальная информация о музее. Датæ: 2009-æм азы 16 июлы.