Het hoofdkussenboek

Het hoofdkussenboek (枕草子, Makura no Sōshi) is een boek uit de Japanse literatuur. Het boek is een verzameling van observaties en conclusies opgeschreven door Sei Shōnagon tijdens haar tijd als hofdame voor keizerin Sadako (van 990 tot 1000). Het boek werd voltooid in 1002.

Het hoofdkussenboek
Cover van de Nederlandse vertaling door Jos Vos, 2018
Oorspronkelijke titel	枕草子, Makura no Sōshi
Auteur(s)	Sei Shōnagon
Vertaler	Paul Heijmans, Jos Vos
Land	Japan
Taal	Nederlands
Oorspronkelijke taal	Japans
Onderwerp	Japanse hof onder keizerin Sadako, Heianperiode
Genre	Psychologische dichtbundel, memoire
Uitgever	Athenaeum-Polak & Van Gennep
Uitgegeven	1986
Oorspronkelijk uitgegeven	1002
Pagina's	326
Verfilming	The Pillow Book (inspiratie)
Portaal    Literatuur Japan

In het boek omschrijft Sei Shōnagon onder andere haar persoonlijke gedachten, interessante of opvallende gebeurtenissen aan het hof, gedichten en soms haar eigen meningen over bepaalde zaken van het hof. Hoewel het grotendeels een persoonlijk werk is, maken de gedichten het tot een officieel werk binnen de Japanse literatuur. Het boek is, naast zijn culturele waarde, tevens een document van grote historische waarde. De oorsprong van gebruiken uit de hedendaagse Japanse cultuur komen hier naar voren. Zo wordt bijvoorbeeld beschreven hoe kakigōri, het populaire Japanse schaafijs, is ontstaan.

Het boek werd in 1889 voor het eerst vertaald in het Engels door T. Purcell en W. G. Aston. Andere vertalingen in het Engels werden gedaan in 1967 door Ivan Morris en in 2006 door Meredith McKinney.

In 1986 verscheen een Nederlandse vertaling door Paul Heijmans, gebaseerd op de vertaling door Ivan Morris. In 2018 verscheen een Nederlandstalige versie die rechtstreeks werd vertaald vanuit het Japans door Jos Vos.