Մասնակից:Թրվանց Արա/Ավազարկղ 13

Հայերի մասնակցությունը պատերազմում

խմբագրել
Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ կազմավորվել են հայկական ազգային ռազմական հետևյալ կազմավորումները.
ԱնվանումԿազմավորման ամսաթիվը և վայրըРасформированаՏեսակ/Զորքերի տեսակՄարտական ​​ուղի (ճակատամարտեր)Մրցանակներ
89-րդ Հայկական հրաձգային դիվիզիա[1][2][3][4]1941 թվականի դեկտեմբերի 14 որպես 474-րդ հրաձգային դիվիզիա (45-րդ բանակի կազմում), Երևան: 1941 թվականի դեկտեմբերի 26-ին վերանվանվել է 89-րդ հրաձգային դիվիզիա1956 թվականի հուլիսի 7 Հետևազոր1942-1943 թվականներ. Կովկասի ճակատամարտ [Ն 1], Թամանի թերակղզու ազատագրում

1944 թվական. Ղրիմի օպերացիա, Սևաստոպոլի ազատագրում, Լվով-Սանդոմյերզ օպերացիա
1945 թվական. Բեռլինի ճակատամարտ, Պրահայի օպերացիա, Բեռլինի ճակատամարտ

«Տամանսկայա» պատվավոր կոչում[5]

76-րդ հրաձգային դիվիզիա (1-ին կազմավորում)[6][7][2][8]1941 թվականի դեկտեմբերի 9, (76-րդ լեռնային հրաձգային դիվիզիայի վերակազմավորում), Երևան։ Հետագայում վերակազմավորվել է 51-րդ գվարդիական դիվիզիայի1952 թվականի նոյեմբերի 23 (51-րդ գվարդիական դիվիզիա)1941 թվական. Իրանական օպերացիա

1941-1942 թվականներ. Ստալինգրադի ճակատամարտ

1943 թվական. Կուրսկի ճակատամարտ

1943-1944 թվականներ. Բագրատիոն գործողություն, Բելառուսի և Բալթյան երկրների ազատագրում

390-րդ Հայկական հրաձգային դիվիզիա[6][7][2][9]1941 թվականի սեպտեմբերից մինչև հոկտեմբեր[Ն 2]1942 թվականի հունիսի 141941-1942 թվականներ (21-րդ բանակի կազմում). Սևաստոպոլի պաշտպանություն, Կերչ-Թեոդոսիայի դեսանտային գործողություն, Կերչի պաշտպանական գործողություն
408-րդ Հայկական հրաձգային դիվիզիա[6][7][2][10]1941 թվականի օգոստոսից մինչև սեպտեմբեր, Հայկական ԽՍՀ[Ն 3]1942 թվականի հոկտեմբերից մինչև նոյեմբեր. վերակազմավորվել է 408-րդ հրաձգային բրիգադի, իսկ ավելի ուշ՝ 7-րդ առանձին հրաձգային բրիգադի և 23-րդ բրիգադի1941 թվական. Խորհրդա-թուրքական սահման

1942 թվական. Կովկասի Սև ծովի ափի պաշտպանություն[Ն 4], Կովկասի ճակատամարտ

409-րդ Հայկական հրաձգային դիվիզիա[6][7][2][11]1941 թվական, Գյումրի1945 թվականի մայիս1941 թվականի մինչև 1942 թվականի նոյեմբեր[Ն 5]. Խորհրդա-թուրքական սահման

1942-1945 թվականներ[Ն 6]. Կուբանի, Ուկրաինական ԽՍՀ-ի, Մոլդովական ԽՍՀ-ի, Ռումինիայի, Հունգարիայի, Ավստրիայի և Չեխոսլովակիայի ազատագրում

«Կիրովոգրադ», «Բրատիսլավա» պատվավոր կոչումներ[7]

ՀԽՍՀ տարածքում տեղակայված և թերհամալրված
17-րդ լեռնային հեծելազորային դիվիզիա1936 թվականի հուլիս, Թբիլիսի, Վաղարշապատ, Գյումրի1942 թվականի օգոստոս Հեծելազոր1941-1942. Իրանական օպերացիա, Մոսկվայի ճակատամարտ
31-րդ հրաձգային դիվիզիա1941 թվականի հունիս, Երևան1945 թվականի մայիս ՀետևազորՄինչև 1941 թվականի հոկտեմբերը-Խորհրդա-թուրքական սահման.

1941-1942 թվականներին. Տագանրոգի և Ռոստովի պաշտպանություն, Կովկասի պաշտպանություն.1943 թվականի փետրվար-Կրասնոդարի հարձակողական գործողություն.

1944 թվական-Մոլդովայի ազատագրում.1945 թվական-Գերմանիայի ազատագրումը և Պրահայի օպերացիա

«Ստալինգրադսկայա» պատվավոր կոչում

261-րդ Հայկական հրաձգային դիվիզիա (2-րդ կազմավորում)[6][12][2][13]1942 թվականի հոկտեմբեր, ԵրևանԳյումրի (45-րդ բանակի կազմում)1957 թվական (127-րդ մոտոհրաձգային դիվիզիա)1941 թվական. Խորհրդա-թուրքական սահման

1941-1942 թվական. Պաշտպանողական մարտեր 6-րդ բանակի կազմում, Ճակատամարտ Կովկասի համար;
1942-1945 թվականներ. Խորհրդա-թուրքական սահման

Նշումներ

խմբագրել
  1. Մտնում էր Անդրկովկասյան ռազմաճակատի հյուսիսային զորքերի խմբի կազմում։ 1942 թվականի սեպտեմբերի 18-ին մտավ 9-րդ բանակի, ավելի ուշ՝ 58-րդ բանակի կազմի մեջ։ 1943 թվականի փետրվարին նա տեղափոխվել է Սևծովյան ուժերի խումբ։
  2. ԽՍՀՄ պաշտպանության պետական ​​կոմիտեի 1941 թվականի օգոստոսի 11-ի թիվ 459 որոշում
  3. Մինչև 1942 թվականի գարուն, դիվիզիայի անձնակազմը բազմազգ էր՝ ռուսներ, ուկրաինացիներ, վրացիներ, հայեր և այլն, հետո՝ զուտ հայեր։
  4. 47-րդ բանակի կազմում։ 1942 թվականի հոկտեմբերին՝ 18-րդ բանակ, ավելի ուշ՝ որպես Տուապսե պաշտպանական շրջանի մաս
  5. 45-րդ բանակի կազմում
  6. Մտնում էր Անդրկովկասյան ռազմաճակատի հյուսիսային զորքերի խմբի կազմում։ Այնուհետև, որպես 37-րդ, 46-րդ տափաստանային ճակատի և 2-րդ ուկրաինական ճակատի 7-րդ գվարդիական բանակների կազմում, 44-րդ բանակի կազմում

Ծանոթագրություններ

խմբագրել