Աբհիջնյանաշակունտալամ (դրամա)

Ծնվելուց անմիջապես հետո ծնողների կողմից լքված Շակունտալան մեծացավ իմաստուն Քանվայի աշրամում՝ դառնալով գեղեցիկ և համեստ աղջիկ։ Մի օր, մինչ Քանվան ուխտագնացության էր գնում, Հաստինապուրայի արքա Դուշյանտան որսորդության ժամանակ պատահաբար գտնում է իմաստունի աշրամը։ Հիացած Շակունտալայի արտասովոր գեղեցկությամբ՝ Դուշյանտան ամուսնության առաջարկություն է անում նրան և ամուսնանում նրա հետ։ Սակայն շուտով թագավորական պարտականությունները Դուշյանտային տանում են Հաստինապուրի։ Կնոջը թողնելուց առաջ նրան տալիս է իր մատանին, որը ներկայացնելով պալատում նրան կճանաչեն որպես արքայազնի կին և կընդունեն համապատասխան ձևով։ Շուտով աշրամ է ժամանում Դուրվասի իմաստունը, որը հայտնի է իր բարկացկոտ բնույթով։ Շակունտալան նրան պատշաճ չի ընդունում, և Դուրվասին անիծում է նրան, որ իր ամուսինը՝ Դուշյանտան, մոռանա Շակունտալայի գոյության մասին։ Միակ բանը, որ կարող էր հիշեցնել Դուշյանտային Շակունտալայի մասին, նախկինում նվիրած մատանին էր։

Շակունտալան մեկնում է Հաստինապուրա իր ամուսնու հետ հանդիպման, սակայն ճանապարհին անցնելով գետը, մատանին ընկնում է ջրի մեջ։ Պալատ հասնելուց հետո Դուշյանտան հրաժարվում է ճանաչել նրան որպես իր կին, և Շակունտալան վերադառնում է իրեն որդեգրած հոր աշրամը։ Սակայն շուտով մի ձկնորս իր բռնած ձկան որովայնում մատանի է գտնում։ Դուշյանտան գիտակցում է իր սխալը, սակայն շատ ուշ էր։ Այնուհետև Դուշյանտան ջախջախում է տիտանների բանակը և, որպես պարգև, Ինդրայից ստանում է երկնային մոլորակներում ճանապարհորդելու հնարավորություն։ Երկիր վերադառնալուց հետո Դուշյանտան պատահաբար հանդիպում է Շակունտալային ու նրա որդուն և ճանաչում նրանց։

Մահաբհարաթայում նկարագրված պատմության սկզբնական տարբերակում Շակունտալան վերամիավորվում է ամուսնու հետ միայն այն բանից հետո, երբ Դուշյանտան գտնում է իրենց որդուն ՝ Բհարատային, առյուծների հետ խաղալիս։ Բհարատան Կաուրավասի և Պանդավասի նախնին է, ովքեր կռվել են Կուրուքսեթրայի արյունալի ճակատամարտում։

Աբհիջնյանաշակունտալան դարձել էր առաջին հնդկական դրաման, որը թարգմանվել էր եվրոպական լեզուներով։ Առավել վաղ անգլերեն թարգմանությունը («Sacontalá or the Fatal Ring: an Indian drama») կատարվել Էր Ուիլյամ Ջոնսի կողմից՝ 1789 թվականին։

Դրաման գրավել էր ընթերցող հանրության, այդ թվում Գյոթեի և Վիլհելմ Հումբոլդտի համընդհանուր ուշադրությունն ու հիացմունքը։ Պիեսի անգլերեն մեկ այլ հայտնի թարգմանությունը Մոնիե Վիլյամսի կողմից արվել էր 1855 թվականին։ 1792 թվականին Նիկոլայ Միխայլովիչ Կարամզինը Մոսկովսկի ամսագրում հրապարակել էր հատվածներ Աբհիջնյանա-Շակունտալայից։ Կարամզինը դրանք թարգմանել էր Ֆորսթերի գերմանական թարգմանությունից, որը կատարվել էր Ու. Ջոնսի անգլերեն թարգմանությունից^[1]։ Այդ ժամանակվանից ի վեր հայտնվել են գրեթե բոլոր եվրոպական լեզուներով շուրջ հինգ տասնյակ թարգմանություններ (այդ թվում՝ բնօրինակից ռուսերեն թարգմանությունը, որը հրապարակվել է 1880-ականների սկզբին՝ «Ռուսերեն տեղեկագրում») և սանսկրիտյան բնօրինակ տեքստի հրատարակություններ, որոնք ունեն մի քանի գրական ակնարկներ։ Հնդկական լեզուներով «Աբհիջնյանաշակունտալամ» նույնպես բազմիցս թարգմանվել է։ Օրինակ, մալայալամերենում կա 25 տարբեր թարգմանություն։

1914 թվականին ռեժիսոր Ալեքսանդր Թաիրովը իր հիմնադրած «Կամերային թատրոնի» պրեմիերային ներկայացման համար ընտրել էր Կոնստանտին Բալմոնտի թարգմանությամբ «Շակունտալա» պիեսը։ Պիեսի պրեմիերան կայացել է Մոսկվայում՝ 1914 թվականի դեկտեմբերի 24-ին։ Շակունտալայի դերում հանդես էր եկել դերասանուհի Ալիսա Կոոնենը, ներկայացման դեկորացիաները ստեղծել է նկարիչ Պավել Կուզնեցովը, իսկ Ինայաթ Հանի կողմից ներկայացված հնդկական ավանդական երաժշտության մշակումը կատարել էր կոմպոզիտոր Վլադիմիր Պոլը^[2]։

1921 թվականին իտալացի կոմպոզիտոր Ֆրանկո Ալֆանոն ստեղծեց «La leggenda di Sakùntala» (Շակունտալայի լեգենդը) օպերան։

• Ашвагхоша. Жизнь Будды; Калидаса. Драмы / Пер. К. Бальмонта. — М.: Худож. лит-ра, 1990. — С. 365—464. — 573 с.

• Figueira, Dorothy M. (1991), Translating the Orient: The Reception of Śākuntala in Nineteenth Century Europe, New York: SUNY Press, ISBN 0791403270

• Английский перевод Артура Райдера^[en] (1914)
• Статья о разборе «Шакунталы» на кружке по истории древнего Востока, исторического факультета Одесского Университета им. И. И. Мечникова (на русском языке)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբհիջնյանաշակունտալամ (դրամա)» հոդվածին։