Littekens voorkomen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

De wond behandelen

Littekenvorming voorkomen

Het genezingsproces bevorderen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Als je een blessure hebt opgelopen, groot of klein, dan kan dit eindigen met een litteken. Het is een natuurlijk resultaat van wondgenezing: collageen in de diepere lagen van je huid wordt blootgesteld en stijgt naar de oppervlakte om de wond te 'sluiten', en vormt tijdens dit proces een litteken. Er zijn geen magische huismiddeltjes om littekens te voorkomen, maar er zijn wel enkele dingen die je kunt doen om de manier waarop het littekenweefsel zich zal ontwikkelen te beïnvloeden gedurende het natuurlijke proces van de wondgenezing.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 3:

De wond behandelen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Maak de wond schoon. De eerste stap om de wond de mogelijkheid te geven op een natuurlijke wijze te genezen, is door de plek van de verwonding schoon te maken. Zorg ervoor dat er geen vuil en ander ongewenst materiaal vast blijft zitten in de verwonding, omdat die anders kan gaan infecteren.

   • Gebruik water en zeep. Was de plek voorzichtig met milde zeep en warm water, om de wond te reinigen. Gebruik schone, droge materialen om druk toe te passen en zo het bloeden te stoppen.
   • Gebruik liever geen waterstofperoxide om het gebied schoon te maken. Je lichaam begint onmiddellijk met het aanmaken van nieuwe huidcellen, maar de peroxide vernietigt die nieuwe cellen en verhoogt de kans dat er meteen in het begin van de behandeling een litteken gaat ontstaan.
2. 
   2
   Stel vast of je medische verzorging nodig hebt. Voorbeelden van wonden die medische verzorging nodig hebben zijn die welke veroorzaakt zijn door iets dat de huid diep heeft doorboort, wonden die blijven bloeden, die diep zijn, waarbij een bot is gebroken, waarbij pezen, ligamenten en/of bot open is komen te liggen, in het gezicht, door een beet van een dier, waarbij lagen van de huid zijn gescheurd of losgerukt, of waarbij een bestaande wond weer is open gegaan.

   • Afhankelijk van de ernst van de verwonding kunnen hechtingen noodzakelijk zijn. Hechtingen kunnen het risico op de vorming van littekens verkleinen. Heb je de noodzaak voor medische zorg en/of hechtingen kunnen uitsluiten, ga dan verder met het thuis of zelf verzorgen van de wond.
   • Heb je een verwonding opgelopen in het gezicht, dan kun je ervoor kiezen om de hechtingen te laten aanbrengen door een plastisch chirurg, omdat die speciale technieken gebruikt om littekenvorming zoveel als mogelijk te voorkomen.
3. 
   3
   Breng vaseline aan. Vaseline houdt de wond vochtig, bevordert de genezing en voorkomt de vorming van korsten. Vaseline hindert de natuurlijke genezing van de wond niet. In feite kan het dit proces versnellen.

   • Als er zich wel een litteken vormt, dan kan vaseline de grootte van het litteken zoals dat tijdens de genezing wordt gevormd, beperken.
   • Korsten zijn de natuurlijke manier waarop ons lichaam een beschermende laag vormt over een nieuwe wond. Littekens ontstaan echter net onder de korst.
   • Tijdens het herstellen van het lichaam wordt collageen naar de oppervlakte van de huid gebracht, om het gescheurde en beschadigde weefsel weer te hechten.
   • Daarna wordt er een tijdelijke korst gevormd boven het collageen. Terwijl het collageen aan de slag gaat om het beschadigde weefsel te herstellen, begint het ook met het vormen van het litteken net onder de korst.
4. 
   4
   Gebruik hydrogelverband of siliconenverband. Er zijn aanwijzingen dat hydrogelverband of siliconenverband littekenvorming kan verminderen. Dergelijk verband houdt wondweefsel vochtig tijdens het helingsproces en helpt bij het tegengaan van littekenvorming.

   • Hydrogel en siliconenverband ondersteunen de natuurlijke vochtuitwisseling tussen gezonde en beschadigde huid. Dit is drukverband voor het vochtig houden van de huid, wat helpt bij het voorkomen van littekens.
   • Volg de aanwijzingen op de verpakking als je een van deze producten wilt gebruiken. Ze zijn verkrijgbaar zonder recept. Productfabrikanten hebben aanbevelingen voor het gebruik, specifiek voor hun producten.
   • Soortgelijke producten zijn ook goedkoper verkrijgbaar. Vraag je arts of apotheker welk vrij verkrijgbare therapeutisch cosmetisch littekenverband ze aanbevelen.
   • Blijf enkele weken of zelfs langer doorgaan met het gebruik van vocht/drukverband, om de vorming en grootte van littekens te verminderen.
   • Het gebruik van vaseline is niet nodig bij het gebruik van hydrogel, siliconenverband of de minder dure alternatieven, zolang zij de wond maar voldoende vochtig houden.
   • Onderzoek je wond dagelijks om te bepalen hoe effectief het verband is voor je specifieke situatie. Verwissel het verband eventueel als dat niet vochtig is en er zich een korst vormt.
5. 
   5
   Bedek de schade. Gebruik een pleister die geschikt is voor de grootte van de wond, voldoende bescherming biedt, de wond afschermt en volledig bedekt. Blootstelling aan lucht hindert de genezing niet, maar het helpt ook niet om littekens te voorkomen. In feite is de kans op littekens groter als je de wond onbedekt en onbeschermd laat.

   • Blootstelling aan de lucht zorgt ervoor dat de wond sneller droog wordt en leidt eerder tot de vorming van korsten. Korsten fungeren als een barrière die bijdraagt aan de vorming van littekens.
   • Is je huid gevoelig voor lijm, gebruik dan een verband dat niet kleeft, en gebruik plakband of medisch tape om de randen af te plakken.
   • Gebruik vlinderpleisters, indien nodig. Dit soort pleister trekt die gebieden van de wond waar de huid open is, bij elkaar. Gebruik hechtpleisters die lang genoeg zijn, zodat je vaseline kunt gebruiken zonder dat dit het moeilijker maakt om de pleisters op de huid te laten hechten.
   • Zelfs met vlinderpleisters moet je de wond nog steeds met gaasjes of een verband bedekken dat groot genoeg is voor het hele wondgebied, om het risico op een infectie of verdere schade te voorkomen.
6. 
   6
   Verschoon het verband elke dag. Reinig het gebied elke dag om te controleren of er zich een infectie heeft gevormd, en de plek vochtig te houden door het opnieuw aanbrengen van vaseline, waarna je de plek weer goed afdekt.

   • Als de vlinderpleisters goed vastzitten en er geen tekenen zijn van een infectie, dan kun je ze laten zitten.
   • Blijf de wond elke dag tijdens het schoonmaken van de wond, het verschonen van het verband en aanbrengen van nieuwe vaseline controleren op verbetering, of mogelijke tekenen van infecties.
   • Merk je dat er zich op een gezonde wijze nieuwe huid gaat vormen (dit kan wel 7-10 dagen duren), dan kun je het verband steeds wat langer laten zitten, zolang je het gebied maar vochtig houdt. Stop met de behandeling zodra de plek volledig is genezen.
7. 
   7
   Let op infecties. Verschoon het verband dagelijks en reinig de plek dan elke keer met milde zeep en water en schoon materiaal, en controleer op veranderingen die kunnen wijzen op een infectie. Zelfs wonden die optimaal worden verzorgd kunnen gaan infecteren.

   • Ga zo spoedig mogelijk naar je huisarts als je een infectie opmerkt. Hij of zij kan je dan uitwendige antibiotica of orale antibiotica voorschrijven.
   • Aanwijzingen van een wondinfectie zijn roodheid van de omgeving, een warm gevoel bij aanraking, rode strepen die uitlopen in de huid rond het letsel, pus of vocht dat zich ophoopt onder de huid, een wond die stinkt, klopt of ongebruikelijke gevoeligheid van de huid, en koude rillingen of koorts.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Littekenvorming voorkomen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Masseer het gebied. Zodra het genezingsproces op gang gekomen is, helpt masseren van de plek bij het afbreken van de vorming van collageen, wat anders tot littekenweefsel zou leiden. Wees voorzichtig dat je door het masseren niet per ongeluk de helende wond opent.

   • Het masseren van het gebied doorbreekt de vorming van collageenbindingen en voorkomt de vorming van vast collageen dat zich hecht aan de nieuwe huid. Hierdoor voorkom je dat littekens zich vormen, of groter kunnen worden.
   • Masseer het gebied meerdere malen per dag met een cirkelvormige beweging, gedurende 15 tot 30 seconden per keer.
   • Gebruik een lotion of crème aanbevolen voor littekenpreventie, om te helpen bij de massage. Er zijn verschillende producten beschikbaar zonder voorschrift.
   • Sommige van de meer populaire producten bevatten wisselende hoeveelheden van ingrediënten, waaronder ui-extract, die een zekere werkzaamheid blijken te hebben. Andere producten bevatten een combinatie van ingrediënten die helpen om vocht in de huid te verminderen, om daarmee littekens te voorkomen.
2. 
   2
   Oefen druk uit. Zachte en consistente druk op de wond helpt bij het voorkomen of beperken van littekens. Oefen druk uit langs het gebied waar littekens het meest waarschijnlijk zijn.

   • Er is verband beschikbaar voor het toepassen van druk. Anders dan de hydrogel en het siliconenverband zoals eerder vermeld, zijn er ook producten ontworpen voor het uitoefenen van constante druk op het wondgebied, en het bieden van bescherming.
   • Vraag je arts naar manieren om veilig een aangepast drukverband te maken. Opties omvatten het gebruik van reguliere verbandmaterialen om standaardpleister of verband dikker te maken, dat direct kan worden toegepast op het potentiële litteken.
   • Bij grotere of meer prominente littekens zijn er hulpmiddelen beschikbaar om druk toe te passen, die vier tot zes maanden overdag worden gedragen. Dit kan een dure onderneming worden en evaluatie en aanbeveling vereisen door een arts of wondzorgspecialist.
   • Dierproeven hebben uitgewezen dat littekencompressietherapie leidt tot significante en aanhoudende vermindering van littekens, zoals minder dikke huidvorming op de plek van de littekens, en verhoogde bloedtoevoer naar de behandeld plekken.
3. 
   3
   Breng elastisch tape aan. Zodra het gebied is genezen en er geen risico is dat de wond nog open kan gaan, kun je elastisch tape gebruiken in specifieke patronen, om de huid op te heffen, de bloedcirculatie naar het gebied net onder de wond te verbeteren en de ontwikkeling van littekens te voorkomen.

   • Het bekendste merk van dit soort tape is Kinesio taping, wat ook de naam is van de procedure.
   • Wacht twee tot vier weken na de eerste schade om er zeker van te zijn dat de wond goed is genezen.
   • Verschillende taping-patronen worden aanbevolen afhankelijk van de locatie, diepte en lengte van de kwetsuur. Overleg met je huisarts, fysiotherapeut of sporttrainer, om erachter te komen wat de meest geschikte patronen zijn voor je letsel.
   • Een veel gebruikt tapingpatroon om littekens te voorkomen is het aanbrengen van een enkele laag elastisch tape over de lengte van de wond. Rek de band op tot ongeveer 25 tot 50% van zijn elasticiteit. Masseer de tape op de plek van de kwetsuur.
   • Verhoog geleidelijk de spanning van de toepassing van het elastische tape, mits de huid er goed tegen kan zonder dat het trekt of de huid scheurt.
   • Kinesio-tape kan littekens voorkomen door het aanbrengen van patronen die de huid optillen, de bloedsomloop stimuleren en collageenopbouw doorbreken. Praat met je arts, fysiotherapeut of sporttrainer om erachter te komen wat de beste patronen zijn voor je specifieke letsel.
4. 
   4
   Beperk je beweging. Spanning en beweging zullen ervoor zorgen dat het litteken breder wordt, dus doe je best om activiteiten te voorkomen die de huid rond de wond straktrekken.

   • Gebruik zachte bewegingen als de schade zich op een gewrichtspunt bevindt, zoals een elleboog of knie. De bedoeling om je bewegingsbereik te herwinnen, maar je moet oppassen dat de wond niet opnieuw opengaat.
   • Blijf doorgaan met regelmatige lichaamsbeweging of dagelijkse routines, mits de schade door deze activiteiten niet negatief wordt beïnvloed. Oefening helpt bij het bevorderen van de circulatie in het lichaam, wat belangrijk is bij de genezing van een wond.
   Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Het genezingsproces bevorderen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Bescherm je verwonding tegen de zon. Gebruik zonnebrandcrème om de nieuwe huid te beschermen tegen de zon zodra je verwonding is genezing, en je de wond niet langer constant hoeft af te dekken.

   • De ultraviolette stralen van de zon kunnen het genezingsproces vertragen. Zorg ervoor dat je verwonding mooi is genezen voordat je het verband, dat een barrière vormt tegen de straling van de zon, verwijdert.
   • De zon activeert ook het pigment in je huid. Hierdoor kan de nieuwe huid last krijgen van een rood- of bruinverkleuring, waardoor een eventueel litteken meer opvalt.
   • Gebruik een product met een breed spectrum en een SPF van minimaal 30.
2. 
   2
   Handhaaf een dieet dat wondheling bevordert. Een gezond dieet biedt belangrijke voedingsstoffen die de genezing van beschadigde weefsels bevordert. De belangrijkste dieetingrediënten ter bevordering van weefselherstel zijn vitamine C, eiwitten en zink.

   • Eet meer voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C. Er is bewijs dat meer vitamine C in je voeding littekenvorming na een recente kwetsuur kan voorkomen. Hoewel vitamine C-supplementen beschikbaar zijn, is het zeer wel mogelijk om genoeg te halen uit een gezond dieet.
   • Overleg met je arts over de dosering. De meeste mensen kunnen wel meer voedingsmiddelen opnemen die rijk zijn aan vitamine C, om genoeg binnen te krijgen en daarmee het genezingsproces te bevorderen. In sommige gevallen kan een hoger dan gemiddelde dosis gerechtvaardigd zijn, maar alleen na overleg met je arts.
   • Vitamine C wordt snel verbruikt door je lichaam, dus zorg dat je bij elke maaltijd vitamine C binnen krijgt en eventueel zelfs als tussendoortje.
   • Voorbeelden van groenten rijk aan vitamine C zijn paprika, broccoli, tomaten, aardappelen en kool. Vruchten met een hoog gehalte aan vitamine C zijn sinaasappels, aardbeien, grapefruit, cantaloupe en mandarijnen.
   • Er is recent onderzoek dat suggereert dat meer vitamine C in je dieet, of eventueel als supplement, samen met het toepassen van een huidcrème gemaakt met vitamine C, kan helpen om littekens te voorkomen. Huidproducten met vitamine C zijn verkrijgbaar in sterktes die variëren van 5% tot 10%.
   • Neem meer zink op in je dieet door het eten van rundvlees, vis zoals krab en lever. Zink tref je ook aan in zonnebloempitten, amandelen, pindakaas en zuivelproducten zoals melk en eieren.
   • Eiwit is belangrijk bij het leveren van de voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft om beschadigde huid te genezen. Goede bronnen van eiwitten zijn zuivelproducten zoals eieren, melk en kaas, vis, schaal-en schelpdieren, tonijn, kip, kalkoen en rood vlees.
3. 
   3
   Eet meer curcumine. Curcumine is een kleurstof, door extractie bereid uit geelwortel, de wortelstok van de kurkumaplant en komt voor in kurkuma, een specerij vaak gebruikt in de Indonesische en Indiase keuken.

   • Bij onderzoek onder dieren is er een positieve correlatie gevonden met het beheersen van de ontstekingsreactie, wat leidt tot betere wondgenezing. De auteurs concluderen dat er een positieve relatie zou kunnen zijn bij de bevordering van het genezingsproces van beschadigde weefsels en het voorkomen van littekens.
   • Er is beperkt bewijs ter ondersteuning van het gebruik van curcumine voorbij deze afzonderlijke studie op dieren.
4. 
   4
   Breng honing aan op je wond. Het onderzoek aangaande het gebruik van honing ter bevordering van de wondgenezing is omstreden, maar er is genoeg bewijs ter ondersteuning van het medicinale gebruik van honing om het genezingsproces van sommige soorten wonden te versnellen. Littekenvorming is minder waarschijnlijk wanneer de wonden sneller genezen.

   • De meest aanbevolen vorm van medicinale honing gebruikt voor de behandeling van wonden is Manuka-honing. Manuka-honing werd in 2007 goedgekeurd deur de FDA als een aanbevolen optie voor de behandeling van wonden.
   • Het is moeilijk om te krijgen omdat het over het algemeen alleen gemaakt wordt in bepaalde delen van de wereld waar Manuka bomen van nature groeien.
   • De grote vraag naar Manuka-honing maakt het waarschijnlijk zijn dat sommige producten nep zijn, dus wees voorzichtig als je deze honing wilt kopen.
   • Maak een wondverband door kleine hoeveelheden Manuka-honing toe te passen op het verband, zoals een steriel gaasje. Breng het verband aan op de wond, en dek de randen af met het juiste type pleister, om lekkage te voorkomen.
   • Maak de wond schoon en verschoon het verband meerdere malen op een dag. Controleer de wond altijd op infecties.
5. 
   5
   Breng aloë vera aan. Het wetenschappelijk onderzoek aangaande dit middel is beperkt. Fabrikanten blijven reclame maken voor de wond-helende eigenschappen van aloë vera, en traditionele Chinese geneeskunde en andere culturen blijven aloë vera zowel uitwendig als inwendig gebruiken.

   • Het meest recente onderzoek naar gepubliceerde literatuur biedt geen afdoende bewijs ter ondersteuning van voordeel bij wondgenezing. Toch adviseren de auteurs van de studie meer gecontroleerde proeven om de genezende eigenschappen van aloë vera beter te bestuderen en rapporteren.
   • Gelproducten van aloë vera voor gebruik op de huid zijn meestal aangevuld met vitamine A, B, C en E, enzymen, mineralen, aminozuren en suikers.
   • Het wordt niet aanbevolen om aloë vera in te nemen, vanwege het gebrek aan bewijs ter ondersteuning van de werkzaamheid en de gifstoffen die men dan binnen kan krijgen.
6. 
   6
   Vermijd het gebruik van vitamine E. Hoewel al jarenlang de helende kracht en litteken-voorkomende eigenschappen van het toepassen van vitamine E op de huid bij een nieuwe wond is gepromoot, is uit recent onderzoek gebleken dat vitamine E niet helpt bij het voorkomen dat de weefsels littekens gaan vormen.

   • Sommig onderzoek suggereert dat vitamine E uitwendig toegepast juist het natuurlijke genezingsproces kan tegenwerken.
   • Ander onderzoek heeft uitgewezen dat uitwendig gebruikte vitamine E kan resulteren in nieuwe allergische reacties bij maar liefst 30% van de mensen die vitamine E op deze manier toepassen.
7. 
   7
   Vermijd antibioticumcrèmes of zalven. Tenzij er tekenen zijn van een infectie of je huisarts dit heeft voorgeschreven, is het niet nodig om vrij verkrijgbare antibioticacrèmes of zalven te gebruiken.

   • Steeds meer mensen worden resistent tegen antibiotica ten gevolge van onnodig, herhaald of langdurig gebruik van deze middelen.
   • Dit omvat het uitwendige gebruik van vrij verkrijgbare antibioticaproducten.
   Advertentie