Het noorden vinden zonder kompas

Waar ligt het noorden? Of je nu verdwaald bent in het bos of een zonnewijzer in je tuin installeert, je wil af en toe weten waar het noorden precies ligt en meestal heb je dan geen kompas bij de hand. Sterker nog, als je een kompas hebt, wijst die naar het magnetische noorden en dat verandert op basis van waar je bent.

Methode 1

Methode 1 van 8:

De schaduwpuntmethode

Pdf downloaden

Je kunt ook de schaduw van een vaststaand voorwerp gebruiken. Het werkt met bijna alles, maar hoe langer het voorwerp is, des te beter kun je de beweging van de schaduw volgen en hoe smaller de punt van het voorwerp is, des te preciezer de meting zal zijn. Zorg ervoor dat de schaduw op een horizontale, onbegroeide plek valt.
Probeer de markering om de punt van de schaduw vast te leggen zo klein mogelijk te maken, maar let op dat je de markering later terugvindt.
De punt van de schaduw zal in een gebogen lijn van het westen naar het oosten bewegen.
De punt zal waarschijnlijk maar een klein stukje verschoven zijn.
Dit is ongeveer de oost-westlijn.
Je kijkt nu ongeveer naar het ware noorden, ongeacht waar je je op aarde bevindt. De illustratie laat zien dat de zon en de markering op de Punten 1 is wat bij Stap 2 gebeurt. Op de Punten 2 laat het zien wat er gebeurt bij Stap 4. Deze methode is gebaseerd op het feit dat de zon van oost naar west langs de hemel gaat.
Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 8:

De sterren gebruiken: noordelijk halfrond

Pdf downloaden

De poolster is de laatste ster in de steel van de kleine Beer. Als je moeite hebt hem te vinden, zoek dan eerst de kleine Beer. De twee onderste sterren in de kleine Beer (de buitenste sterren van de pan van de kleine Beer) vormen een rechte lijn die naar de poolster 'wijst'. Je kunt ook het sterrenbeeld Cassiopeia zoeken, dat altijd tegenover de kleine Beer staat. De poolster staat ongeveer halverwege tussen de centrale ster in Cassiopeia en de kleine Beer.
Deze richting is het ware noorden en als je nu een vast punt in de verte kunt vinden, kun je jezelf daar naartoe begeleiden.
Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 8:

De sterren gebruiken: zuidelijk halfrond

Pdf downloaden

Op het zuidelijk halfrond kun je de poolster niet zien en wijst geen enkele ster altijd naar het noorden of het zuiden, maar je kunt het Zuiderkruis en de puntsterren daarin als je gids gebruiken. Het Zuiderkruis bestaat uit vijf sterren, waarvan de vier helderste een naar één kant hangende kruis vormen.
Deze sterren vormen een lijn die naar een denkbeeldig punt aan de hemel boven de zuidpool 'wijzen'. Volg deze denkbeeldige lijn vanaf de sterren vijf keer de tussenliggende afstand naar beneden.
Omdat dit het ware zuiden is, is het ware noorden (als je naar dit punt kijkt) recht achter je.
Advertentie

Methode 4

Methode 4 van 8:

De sterren gebruiken: de evenaar

Pdf downloaden

Aan de evenaar is het een permanente aanwezigheid.
Orion heeft een aantal prominente sterren. De 'riem' (drie sterren op een rij) loopt van oost naar west. Zoek die op, er zit een 'zwaard' aan vast.
Dit is ongeveer de richting van het Noorden.
de Riem klimt in het oosten en daalt in het westen.
Advertentie

Methode 5

Methode 5 van 8:

Alternatieve schaduwpuntmethode voor nog meer precisie

Pdf downloaden

doe voor deze methode je eerste meting in de morgen, ten minste een uur voor 12 uur.
De schaduw wordt voor 12 uur korter en daarna weer langer.
Gebruik het touw of het voorwerp dat je voor het meten van de eerste schaduw gebruikte. Zodra de schaduw precies even lang is als het touw (en daarom precies even lang als je eerste meting), markeer je de plek.
Dit is weer je oost-westlijn en als je dus met de eerste markering op links en de tweede op rechts gaat staan, kijk je naar het ware noorden.
Advertentie

Methode 6

Methode 6 van 8:

Kijkmethode: noordelijk halfrond

Pdf downloaden

Leg het horizontaal op de grond of in je hand.
Het midden van de hoek tussen de urenwijzer en 12 uur is de noord-zuidlijn. Als je niet weet welke kant noord is en welke kant zuid, denk er dan aan dat ongeacht waar je bent de zon altijd in het oosten opkomt en in het westen ondergaat. Op het noordelijk halfrond staat de zon om 12 uur overdag exact op het zuiden. Als je horloge op wintertijd staat ingesteld deel dan de hoek tussen de urenwijzer en 1 uur ('s middags) op je horloge.
Advertentie

Methode 7

Methode 7 van 8:

Kijkmethode: zuidelijk halfrond

Pdf downloaden

Als je horloge op wintertijd staat, wijs dan met 1 uur ('s middags) naar de zon.
Bedenk je, als je niet weet wat het noorden is, dat de zon opkomt in het oosten en ondergaat in het westen, ongeacht waar je bent. Op het zuidelijk halfrond staat de zon echter om 12 uur exact in het noorden.
Advertentie

Methode 8

Methode 8 van 8:

Het pad van de zon schatten

Pdf downloaden

1
Begrijp het pad dat de zon volgt. Bedenk je dat de zon ongeveer in het oosten opkomt en in het westen ondergaat. Daar tussenin beweegt de zon op het noordelijk halfrond in een boog over het zuiden en op het zuidelijk halfrond over het noorden (altijd in de richting van de evenaar). Dit betekent dat 's ochtends vroeg (kort na zonsopgang) de zon in het oosten staat en in de late namiddag (kort voor zonsondergang) in het westen.
- Het pad van de zon kan, afhankelijk van het jaargetijde, flink afwijken, vooral als je ver van de evenaar bent. In de zomer, bijvoorbeeld, zijn de zonsopgang en –ondergang verder van de evenaar verwijderd (noordelijker op het noordelijk halfrond en zuidelijker op het zuidelijk halfrond, terwijl ze in de winter meer in de richting van de evenaar plaatsvinden. Alleen tijdens de dag- en nachtevening in de lente en herfst komt de zon exact in het oosten op en gaat exact in het westen onder.
- Zorg, als voorzorgsmaatregel, dat je voordat je ergens heen gaat op de hoogte bent van het pad van de zon in dat gebied en voordat je die kennis echt nodig zou kunnen hebben. Een handige en gratis webtool is beschikbaar op http://www.sunearthtools.com/dp/tools/pos_sun.php. Weet vooral hoe het pad loopt tijdens de zonnewendes en de tijd die ongeveer hoort bij zonsopkomst en zonsondergang van deze twee paden. Als je dit van te voren weet kun je het pad voor deze bepaalde dag beter vaststellen.
2
Vind het noorden op basis van de richting van de zon. Als je vaststelt dat de zon in het oosten staat (vroeg in de ochtend), dan is het noorden ongeveer een kwartslag tegen de klok in (dus als je naar de zon kijkt, draai je naar links). Als de zon in het westen staat, is het noorden een kwartslag met de klok mee. Als de zon in het zuiden staat is het noorden precies achter je.
- Rond 12 uur overdag (afhankelijk of er wintertijd wordt aangehouden in je positie in de tijdzone) staat de zon op het noordelijk halfrond precies in het zuiden en precies in het noorden op het zuidelijk halfrond.
Advertentie

Tips

Als je de poolster zoekt is het belangrijk om te onthouden dat, ondanks wat vaak wordt beweerd, de poolster niet de helderste ster aan de hemel is. Het enige aparte is dat deze ster niet beweegt.
Je moet misschien oefenen om deze methodes onder de knie te krijgen, dus het is een goed idee om ze een paar keer te proberen, als je de uitkomsten kunt verifiëren. Op die manier kun je er op vertrouwen als het er op aankomt.
In het midden tussen 12 uur (of 1 uur als je wintertijd gebruikt) en de urenwijzer loopt de noord-zuidlijn. Om 12 uur 's middags staat de zon op het noordelijk halfrond precies in het zuiden en precies in het noorden op het zuidelijk halfrond.
Als je de schaduwmethode gebruikt worden je metingen preciezer hoe langer je tussen de metingen wacht.
In bergachtige gebieden met sneeuw, kun je ook een idee van het westen/noorden krijgen door te kijken aan welke kant van de bergen de meeste sneeuw ligt. De kanten met de meeste sneeuw liggen meestal op het noorden of het westen.

Advertentie

Waarschuwingen

De poolster staat hoger aan de hemel als je noordelijker bent en is boven 70 graden noorderlengte niet meer bruikbaar.
The horlogemethode wordt niet aangeraden op lagere lengtegraden, vooral niet lager dan 20 graden op elk halfrond.
De schaduwpuntmethodes worden niet aanbevolen rond de polen, d.w.z. boven 60 graden op elk halfrond.

Advertentie