Gifsumak identificeren

Gifsumak, of Toxicodendron vernix, is de giftigste plant van Nederland. De meeste mensen ontwikkelen een pijnlijke allergische reactie bij aanraking van de plant, wat resulteert in een rode, jeukende uitslag en/of blaren. Leer gifsumak te identificeren middels zijn voorkomen en habitat, zodat je een pijnlijke uitslag kunt voorkomen.

Methode 1

Methode 1 van 4:

Gifsumak identificeren

Pdf downloaden

1
Kijk uit naar een schrale struik of boom. Gifsumak groeit doorgaans als struik of boom van 1,5 -6 m hoog en kan soms zelfs hoger groeien. De takken kunnen in de lengte bedekt zijn met bladeren, maar dat is niet altijd zo. Het groeipatroon van gifsumak resulteert doorgaans in een vrij open struik, in tegenstelling tot het normale dikke gebladerte van struiken.^{[1]XBetrouwbare bronEDISGa naar de bron}
- Grote gifsumak-bomen, net als andere sumaksoorten hebben vaak lange, dunne takken die omlaag buigen of zakken.^[2]XBron
Voordat gifsumak uitgroeit tot een volle struik of boom, staat hij vaak recht omhoog en heeft hij kleine takken met rode stelen die langs de lengte van de stam groeien. In dit stadium staan de bladeren en takken doorgaans omhoog gericht, met name aan de top van het boompje.^[3]XBron
3
Kijk uit naar een dubbele rij bladeren op elke stengel. Gifsumak heeft een geveerde bladstructuur, wat betekent dat elke stengel twee rijden bladeren aan elke stengels heeft, die parallel aan elkaar groeien. Elke stengel heeft doorgaans tussen 6 en 12 bladeren plus een aanvullend enkel blad aan het uiteinde.^{[4]XBetrouwbare bronEDISGa naar de bron} Jonge stengels zijn doorgaans rood of roodbruin, maar de kleur kan vervagen naar bruin naarmate plant ouder wordt.
- De bladeren van een geveerd blad worden soms ook gevinde bladeren genoemd. Deze bladeren zien er echter uit als een gewoon blad, ca. 5-10 cm lang.
De bladeren van deze plant hebben een ovale of langwerpige vorm en lopen taps toe tot een punt. De zijden kunnen golvend of glad zijn, maar hebben niet het gekartelde uiterlijk van sommige andere, niet giftige, sumaksoorten.^[5]XBron
5
Leer de andere eigenschappen van het blad. Gifsumak is bladverliezend, de kleuren veranderen dus gedurende het jaar. Nieuwe bladeren in de lente kunnen feloranje zijn en in de loop van de lente en zomer lichtgroen worden. In het najaar wordt de kleur rood, waarna het blad van de plant af valt.^{[6]XBetrouwbare bronEDISGa naar de bron} De onderkant van gifsumak-bladeren kunnen op elk moment van het jaar glad of harig zijn, dit is dus geen goede manier om de plant te identificeren.
- Waarschuwing: de gevallen bladeren kunnen nog steeds giftig zijn bij aanraking. Verbrand nooit bladeren en houtstukken die zijn verzameld nabij een gifsumakplant, inhalatie van de rook van de plant kan zeer gevaarlijk en zelfs dodelijk zijn.^{[7]XBetrouwbare bronCenters for Disease Control and PreventionGa naar de bron}
Tijdens de lente en zomer kan de plant lichtgele of groene bloemen hebben.^{[8]XBetrouwbare bronCenters for Disease Control and PreventionGa naar de bron} De kleine bloemetjes groeien in clusters aan hun eigen, groene stengels, los van de rode stengels met bladeren.^[9]XBron
7
Identificeer de bessen. Tijdens de zomer en/of het najaar kunnen de bloemen zijn veranderd in kleine groene of gele besjes. In de loop van de herfst en de winter zullen ze clusters van witte en grijze besjes vormen, die omlaag hangen vanaf stengels die tot 30 cm lang kunnen zijn.^[10]XBron
- Als de bessen rood zijn, maar de rest van de plant eruitziet zoals boven beschreven, dan is de plant waarschijnlijk een niet-giftige variant uit de sumakfamilie.^[11]XBron
- De bessen kunnen door dieren worden opgegeten of vanzelf van de plant vallen in de winter. Ga er niet van uit dat er altijd besjes zullen zijn.
Gifsumak is ook zonder zijn bladeren giftig, maar hij is dan veel moeilijker te identificeren. Als je geluk hebt, hangen er nog wat clusters witte of lichtgele besjes aan, die je als waarschuwing moet beschouwen. Echter, na de eerste paar weken van de winter is het waarschijnlijker dat je alleen nog dunne, lege stengels aan de takken ziet hangen. Deze lijken in uiterlijk wat op lichtbruine druivenranken.
De identificatie van de giftige bast van de plant kan moeilijk zijn als alle bladeren en bessen er af zijn gevallen. Onderzoek waar gifsumak groeit en blijf daar uit de buurt van alle bomen met een ruwe, grijze bast.
Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 4:

De habitat van gifsumak herkennen

Pdf downloaden

1
Weet waar gifsumak kan groeien. Gifsumak komt slechts in beperkte gebieden op de wereld voor en groeit van oorsprong alleen in de landen langs de stille oceaan, hij is echter onbedoeld in de rest van de wereld geïntroduceerd.^[12]XBron
- De plant is afkomstig uit Zuid-Canada, Noord-Amerika, Mexico en de Bahama's
- In Azie is de plant onder andere te vinden in Japan, China, de Koerielen en Taiwan
- In Nederland komt de plant voor in Friesland
- In 1919 zijn in Friesland stammen van de plant geplant om de dijken tegen afslag te beschermen, men wist toen niet dat de plant zo giftig is.
2
Zoek naar gifsumak op vochtige, overstroomde bodems. Gifsumak doet het goed in erg vochtige grond en zelfs in staand water. Als het omliggende gebied het hele jaar droog is, is de kans op aanwezigheid van gifsumak erg klein.
- Tijdens een periode van droogte moet je oppassen voor lege rivierbeddingen of opgedroogde modder, dus gebieden die normaal gesproken nat zijn.
3
Maak je op grote hoogte geen zorgen over gifsumak. Gifsumak groeit niet goed op een hoogte van 1.200 m of hoger boven de zeespiegel.^[13]XBron Als je je hoger dan 1.500 m boven de zeespiegel bevindt, is er vrijwel geen kans op blootstelling aan gifsumak.
- Andere giftige sumaksoorten zijn ook beperkt tot laag gelegen gebieden, je hoeft je op grote hoogte dus niet of nauwelijks zorgen te maken over blootstelling aan giftige planten.
Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 4:

Gifsumak behandelen

Pdf downloaden

1
Overweeg om direct na de blootstelling een handdoek die is gedrenkt in ontsmettingsalcohol toe te passen. De uitslag en/of blaren vormen zich mogelijk pas 48 uur na de blootstelling, wacht niet met de ontsmetting. Als je gifsumak hebt geïdentificeerd en je weet dat je bent blootgesteld, pas dan zo snel mogelijk ontsmettingsalcohol toe op de blootgestelde huid. Het gif, urushiol, lost niet volledig op in ontsmettingsalcohol. Het is daarom goed om keukenpapier of een ander solide materiaal, zoals een handdoek, te gebruiken om met de alcohol over de huid te wrijven en zo een groot deel van het gif te verwijderen.^[14]XBron
- Waarschuwing: de alcohol kan je tijdelijk ontvankelijker maken voor verdere besmetting, omdat de beschermende oliën op je huid ook worden verwijderd. Vermijd indien mogelijk gedurende 24 uur gebieden waar giftige planten groeien.
- Een beter alternatief is het gebruik van een goede oppervlakte-actieve stof, om de oliën te binden voordat ze het huidmembraan intrekken. Een goede optie is Fels Naptha (ouderwetse gele zeep, verkrijgbaar in de winkel of online), was het blootgesteld gebied er goed mee en spoel goed af. Herhaal. Raak de blootgestelde kleding niet aan, de oliën blijven erop zitten en kunnen makkelijk op de huid worden overgedragen.
- Draag tijdens dit proces wegwerphandschoenen, als je handen niet zijn blootgesteld.
Ongeacht of je ontsmettingsalcohol hebt toegepast, moet je het blootgestelde gebied met veel koud water wassen. Gebruik geen warm water, dit opent de poriën en verergert de besmetting. Je kunt ook zeep, wasmiddel of gespecialiseerde producten voor dit doeleinde gebruiken, maar was het er goed af zodat er geen resten op je huid blijven zitten die eventueel gif bevatten.^{[15]XBetrouwbare bronCenters for Disease Control and PreventionGa naar de bron}
3
Behandel de uitslag met antihistamines of lotions. Als je blaren of uitslag ontwikkelt, kun je oraal antihistmines innemen om de jeuk te verminderen. Je kunt hiervoor tevens zinkhoudende hydrocortison lotions op je huid smeren of regelmatig een haverbad nemen.
- Als je grote, vochtige blaren ontwikkelt, is het goed om langs een dokter te gaan voor behandeling op maat.
- Het vocht uit de blaren bevat het gif niet, het kan de besmetting dus niet verspreiden.
Als je vermoed dat je rook met gifsumac hebt ingeademd, ga dan direct naar een dokter, zelfs als je nog geen symptomen hebt ontwikkeld. Andere ernstige situaties waarbij de hulp van een dokter mogelijk nodig is, zijn uitslag op het gezicht of de genitaliën, of uitslag die na een week niet is verminderd. Ook bij ogen die dicht zitten van zwelling en moeite met ademhalen moet je medische hulp zoeken.^{[16]XBetrouwbare bronCenters for Disease Control and PreventionGa naar de bron}
Als je de olie van de sumak op kleding of gereedschappen laat zitten, kunnen ze je maanden- of jarenlang blijven besmetten. Draag wegwerphandschoenen en was gereedschappen met zeep en water, ontsmettingsalcohol of verdunde bleek. Doe kleding tijdens transport in een plastic zak tijdens transport en was ze met zeep en heet water. Gooi de plastic zak weg na gebruik.
Advertentie

Methode 4

Methode 4 van 4:

Gifsumak verwijderen

Pdf downloaden

De beste tijd van het jaar voor de verwijdering van gifsumak is tussen mei en juli, of wanneer de plant in bloei staat.^[17]XBron Wacht tot die periode voordat je het proces van de verwijdering van de plant begint.
2
Draag beschermende kleding. Voordat je begint, moet je alle huid bedekken. Draag een shirt met lange mouwen, een lange broek die je benen volledig bedekt, sokken en schoenen die je voeten volledig bedekken en handschoenen. Dit zal de kans op blootstelling verminderen.
- Draag geen rubberen of latex handschoenen, deze zullen je niet beschermen tegen de urushiol in de gifsumak.^[18]XBron
3
Gebruik een onkruidverdelger die door de bladeren wordt opgenomen. Een onkruidverdelger zoals Roundup is hiervoor een goede keuze. Zaag de struik of boom kort tot ongeveer 30 cm boven de grond en pas dan direct de herbicide toe. Zorg ervoor dat je alle delen van de plant besproeit, inclusief de wortels, stengels en bladeren. Het is mogelijk dat je de plant een aantal keer moet behandelen. Blijf de plant bespuiten totdat er niets nieuws meer groeit.
- Denk eraan dat het bespuiten van de plant met onkruidverdelger ook andere planten in de directe omgeving kan doden.^[19]XBron
4
Gooi al het dode plantmateriaal weg. Als de sumak eenmaal dood is, verzamel je alle overblijfselen van de plant, inclusief eventuele bladeren die er zijn afgevallen. Doe het materiaal in een vuilniszak en zet het bij het afval.
- Verbrand de overblijfselen van de plant niet, de rook kan je longen irriteren en uitslag veroorzaken als het in aanraking komt met je huid.^[20]XBron
Advertentie

Tips

De beste manier om te voorkomen dat je uitslag door gifsumak ontwikkelt, is door buiten een shirt met lange mouwen en een lange broek, evenals dichte schoenen te dragen.
De gifstof urushiol is de stof die de allergie veroorzaakt. Men kan mettertijd een allergie voor urushiol ontwikkelen, ga er dus niet van uit dat je veilig bent als je één keer geen uitslag hebt ontwikkelt.

Advertentie

Waarschuwingen

Verbrand nooit plantmaterie uit een gebied waar gifsumak voorkomt. De inhalatie van de oliën van gifsumak kan ernstige schade aan het ademhalingssysteem, en zelfs overlijden, veroorzaken.

Advertentie