Gierst kweken

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Thuis gierst kweken

Gierst als gewas kweken

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Gierst is een hoge grassoort die reeds minstens 3000 jaar lang als voedselgewas wordt verbouwd. In veel Westerse landen wordt het thuis gekweekt als voedsel voor vogels of door landbouwers om als hooi of als veevoeder te worden gebruikt. In het oostelijk halfrond wordt het verbouwd omdat het goedkoop en toegankelijk voedsel voor mensen oplevert. Het groeit snel, is sterk en bestaat in allerlei variëteiten.

Stappen

Methode 1

Methode 1 van 2:

Thuis gierst kweken

Pdf downloaden

1. 
   1
   Kies een gierstvariëteit. Gierstzaadjes worden vaak verkocht als vogelvoer, maar deze zijn er in allerlei soorten en hebben mogelijk een onjuist etiket. Hoewel er eigenaars van vogels zijn die beweren met succes dergelijke zaden te hebben geplant, al dan niet per ongeluk, toch moet je weten dat jonge planten die je in een kwekerij koopt hoogstwaarschijnlijk wel de juiste soort op het etiket hebben staan. Hierdoor krijg je een beter idee van wat je kan verwachten en zo kan je specifieke antwoorden zoeken op problemen die je tijdens het kweken ondervindt.

   • ’Siervariëteiten’ van gierst zoals Purple Majesty en Foxtail Millet Highlander worden aanbevolen voor kleine tuinbedden vanwege hun mooie uiterlijk. Ze produceren ook eetbare zaden die vogels en anders wilde dieren zullen aantrekken.
   • Bepaalde gierstvariëteiten, zoals Golden Millet, kunnen 45-60 cm hoog worden. Andere variëteiten vereisen dan weer veel meer ruimte en kunnen 1,5 m hoog en hoger worden. In koele klimaten zal je gierstplant mogelijk haar maximale hoogte niet bereiken.
   • Als je van plan bent om gierst te eten of als vogelvoer te gebruiken, gebruik dan biologische gierstzaden en behandel de plant niet met pesticiden.
2. 
   2
   Plant de zaden in de vroege lente binnenshuis of buiten aan het einde van de lente. Voor de beste resultaten moet je ongeveer 6-8 weken voor de laatste vorst van het jaar binnen zaaien. Dit geldt vooral voor siervarëteiten.

   • Als alternatief kan je ook rechtstreeks buiten zaaien zolang de vorst voorbij is en de bodemtemperatuur niet onder 10°C zakt, maar weet dat dit de plant mogelijk onvoldoende tijd zal geven om volwassen te worden en voor het einde van het groeiseizoen zaden voort te brengen.
3. 
   3
   Bereid de bodem voor. Je kan speciale aarde kopen om in te zaaien of je kan gewone potgrond vermengen met een gelijke hoeveelheid compst. Aarde van je tuin zal mogelijk minder doeltreffend zijn, maar je kan proberen om gierst te kweken in elke goed drainerende bodem. Vermeng perliet of zand in de bodem indien deze samenklit of vochtig blijft na het bewateren.
4. 
   4
   Bedek de zaden met een dunne laag aarde. Zaden mogen niet diep worden begraven. Een diepte van 0,6 cm is voldoende. In het ideale geval moeten de zaden een onderlinge afstand van 5-7,5 cm hebben. Als je niet over voldoende ruimte beschikt dan kan je ze dichter bij elkaar planten en na het ontspruiten de kleinste kiemplanten uitdunnen.
5. 
   5
   Houd de zaden op een warme plaats met indirect zonlicht. Na enkele dagen zouden de kiemplanten moeten ontspruiten. Vele gierstvariëteiten hebben zich aangepast aan warme klimaten en groeien het best wanneer ze blootgesteld worden aan fel, indirect zonlicht gedurende het grootste deel van de dag en met temperaturen rond 25°C. Als er andere richtlijnen zitten bij de gierst die je hebt gekocht, dan moet je deze volgen.
6. 
   6
   Weet wanneer je de zaden moet bewateren. Geef de zaden onmiddellijk na het planten water zodat ze makkelijker zullen ontspruiten en groeien. Daarna moet je water geven wanneer de bodem droog en bijna droog is, maar deze mag niet meer vochtig aanvoelen. Zorg ervoor dat het water goed draineert. Gierst zal niet goed groeien indien de zaden doorweekt zijn.
7. 
   7
   Verplant de kiemplanten naar de volle zon eenmaal de temperatuur omhoog klimt. Nadat de laatste vorst voorbij is en de bodemtemperatuur hoger is dan 10°C, kan je de kiemplanten individueel uitgraven. Zorg er wel voor dat de wortels intact blijven. Verplant ze naar potten buiten of rechtstreeks in de tuin en gebruik hiervoor dezelfde aarde als die waarin ze zaten. Probeer de kiemplanten op dezelfde diepte als voorheen te planten. Houd de gierst in de volle zon tenzij de plant begint te verwelken of er verbrand uitziet.

   • Vermijd het om de stengel te begraven die eerder boven het grondoppervlak uitstak.
   • De aanbevolen grootte van de pot of onderlinge ruimte hangt af van de gierstvariëteit die je kweekt.
   • Bij warm weer of wanneer de kiemplanten nog klein zijn, kan je overwegen om ze buiten in de halfschaduw en uit de wind te houden gedurende een of twee weken voordat je ze in de volle zon zet. Hierdoor kunnen ze zich geleidelijk aanpassen aan de omstandigheden buiten.
8. 
   8
   Pas de verzorging indien nodig aan. Omdat er duizenden soorten en variëteiten gierst bestaan, is het onpraktisch om specifieke richtlijnen te geven voor elke soort. In het algemeen gedijt gierst goed in bodem met een goede drainage en vooral wanneer de bodem niet volledig uitdroogt tussen het bewateren in. Gierst zal temperaturen onder nul waarschijnlijk niet overleven, niet als zaden en niet als volwassen planten. De plant gedijt immers het best bij warm weer.

   • Als je gierst er ongezond uitziet of als er bepaalde planten afsterven, dan kan een botanicus of een werknemer in een kwekerij je soort identificeren en specifieke verzorging aanbevelen.
   • Als je gierst rot of als de plant er aan de basis of op de wortels slijmerig uitziet, dan moet je minder water geven.
   • Als je gierst uitdroogt of omver valt, dan heb je mogelijk een variëteit met korte wortels. Voeg compost toe aan de bodem om meer vocht vast te houden en een stevigere ondersteuning te bieden aan de plant.
9. 
   9
   Oogst zaden vlak voordat ze rijp worden. Als je zaden wil verzamelen om huisdieren te voeden of om volgend jaar te planten, dan moet je ze te pakken zien te krijgen voordat ze door vogels en andere wilde dieren worden opgegeten. De tijd die gierst nodig heeft om te volgroeien varieert aanzienlijk door de variëteit en het klimaat, dus vanaf dat de plant begint te bloeien moet je op de zaaddozen proberen te letten. Deze zaaddozen groeien langs de pluizige uiteinden van de plant en zullen uiteindelijk opengaan om zaadjes te verspreiden.

   • Breek af en toe een zaaddoos open om te zien of de zaadjes vanbinnen bruin of zwart zijn. Als ze zwart zijn dan kan je de zaadjes oogsten. Verzamel ze een voor een of snij simpelweg de volledige steel af.
   • Weet dat gierst een éénjarige plant is, dus de plant zal afsterven nadat deze zaad heeft voortgebracht.
10. 
    10
    Leer hoe je de zaden kan gebruiken. Zaaddozen kun je in een papieren zak 1 tot 2 weken laten drogen. Schud de zak om de zaden van ander materiaal (kaf) los te maken en bewaar de zaden daarna op een donkere en koele plaats om het volgende jaar te kunnen planten. Een alternatief is om vogels die je thuis houdt verse of gedroogde zaden in kleine hoeveelheden te geven als tussendoortje. Als je voldoende gierstzaadjes hebt dan kan je ze ook koken tot pap.

    • Gierst en andere snack mogen niet meer dan 10% uitmaken van het voedingspatroon van je vogels.
    Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 2:

Gierst als gewas kweken

Pdf downloaden

1. 
   1
   Kies een gierstvariëteit op basis van je behoeften. Gierst is een algemene term voor een éénjarig gewas dat in het warme seizoen wordt gekweekt, dus er zijn talloze soorten, variëteiten en hybriden om uit te kiezen. Sommige landbouwers kweken gierst als foerageergewas om wilde dieren aan te trekken. Landbouwers in India, Afrika en China oogsten het graan dan weer om te verkopen als voedsel voor mensen. Zorg ervoor dat je een variëteit koopt die geschikt is voor jouw lokale klimaat en bodem. De volgende soorten zijn de meest voorkomende soorten gierst, maar weet dat elke soort allerlei ondersoorten heeft met verschillende eigenschappen:

   • ’Pearl millet’ wordt het vaakst gekweekt als vogelvoer in de zuidwestelijke Verenigde Staten. In Afrika en India wordt het dan weer verbouwd om als voedsel voor mensen verkocht te worden.
   • ’Foxtail millet’ groeit goed in halfdroge omstandigheden. Omdat het sneller groeit kan deze variëteit later aangeplant worden dan andere gewassen.
   • ’Proso millet’ is nog een sterke gierstvariëteit die snel groeit.
   • ’Finger millet’ kan op grotere hoogte of in meer heuvelachtige omstandigheden gekweekt worden dan de meeste andere gewassen en wordt door bepaalde landbouwers verkozen vanwege de lage prijs en de lange bewaartijden.
2. 
   2
   Plant gierst in warme klimaten. Gierst is koudegevoelig en mag uitsluitend geplant worden wanneer de bodemtemperatuur op een diepte van 2,5 cm consistent meer dan 18°C bedraagt om op een goed ontspruiten te mogen rekenen. Dit is gewoonlijk 3 tot 4 weken na het aanplanten van maïs en 1 tot 2 weken na het aanplanten van sorghum.

   • De meeste gierstsoorten zijn volgroeid na 60 tot 70 dagen en sommige hebben in een warm klimaat zelfs minder tijd nodig.
3. 
   3
   Bereid de zaaibak voor. Verwijder alle onkruid uit de zaaibak en bereid deze voor op basis van het bodemtype. Ploeg grondig in harde of getextureerde bodems om harde aarde open te breken. Als je bodem veel klei bevat of erodeert, dan zal je mogelijk meer succes behalen door niet te ploegen of aan conversatieploegen te doen (het gewas van het vorige jaar in de bodem laten). In dit geval wordt het aangeraden om later te planten omdat de zaaibakken koeler zullen zijn.

   • Je kan bepaalde gierstvariëteiten planten op braakliggende velden, maar je zal waarschijnlijk geen grote oogste behalen tenzij je een meststof op basis van stikstof gebruikt.
4. 
   4
   Plant gierst ondiep. De standaarddiepte voor gierst is 1,5 – 2,5 cm, want de zaadjes zijn zelden sterk genoeg om de oppervlakte te bereiken wanneer ze dieper worden geplant. Kleine zaadjes kan je op een diepte van 2 cm planten.

   • Voor sommige variëteiten kan een zaadboor met een klein hulpstuk voor de zaadjes nodig zijn. De zaden kunnen ook handmatig geplant worden in ploegvoeren die erover liggen.
5. 
   5
   Pas de onderlinge ruimte aan afhankelijk van de variëteit en de lokale omstandigheden. Bodemtype, klimaat en de gierstvariëteit hebben allemaal een invloed op de dichtheid die je veld kan ondersteunen, dus het wordt aangeraden om lokaal advies in te winnen. In het algemeen geldt dat gierst goed voer kan opleveren wanneer het ongeveer met 5 kg per hectare gezaaid wordt, maar als er irrigatie is kan het kiemplanten ondersteunen tot ongeveer 35 kg per hectare.

   • Zorg voor meer onderlinge ruimte wanneer je gierst kweekt als gewas en niet als voer.
6. 
   6
   Bemest de gierst met stikstof. Vele gierstvariëteiten kunnen in arme grond of zelfs op braakliggende velden groeien, maar het wordt aangeraden om te bemesten om een grotere oogst te bekomen. Gebruik 45-56 kg stikstof per hectare na het planten en nog eens 45-56 kg per hectare na 3 of 4 weken. Sommig bodems kunnen ook kalium, fosfaat, magnesium of zwavel nodig hebben.

   • Als je de aanbevolen hoeveelheid mineralen voor je gierst niet kan vinden, dan kan je in plaats daarvan de richtlijnen voor sorghum volgen.
   • Bemestingstoepassingen die in rijen boren kunnen gierst schade toebrengen, tenzij de meststof uitsluitend uit fosfor bestaat.
7. 
   7
   Snijd gierst af en laat het in het veld liggen om als hooi te kunnen gebruiken. Foxtail gierst en nog enkele andere variëteiten beginnen snel te rotten wanneer ze na het groeiseizoen op zich worden gelaten. Zwad ze in plaats daarvan en laat de afgesneden planten in het veld liggen drogen tot de late herfst of de vroege winter voordat je balen maakt van het hooi.
8. 
   8
   Zorg ervoor dat alle stoffen die je gebruikt om onkruid en ongedierte in bedwang te houden, geschikt zijn voor gierst. Gierst is een grassoort en kan daardoor afsterven door bepaalde herbiciden om gras in bedwang te houden; andere herbiciden en insecticiden zijn dan weer mogelijk onveilig voor foerageergewassen, gecultiveerde gewassen of beide.

   • De precieze ziekten en plagen die het op gierst gemunt hebben, verschillen aanzienlijk van plaats tot plaats en kunnen het best vermeden worden door gewasrotatie en het behandelen van de zaden.
   • Leer zoveel mogelijk van lokale landbouwers die gierst verbouwen of van een lokaal landbouwinstituut.
9. 
   9
   Oogst gierst voordat de migrerende vogels er zijn. Houd de ontwikkeling van het graan en de vogelactiviteit nauw in het oog, want tussen het rijpen van het graan en het verschijnen van grote zwermen vogels kan er slechts heel weinig tijd zijn om te oogsten. Oogstmethoden variëren afhankelijk van de gierstvariëteit en het bedoelde gebruik, maar zorg ervoor dat je laag genoeg afsnijdt zodat je de volledige aar kan oogsten.

   • Gierstzaden moeten bewaard worden bij een vochtgehalte van 13% of minder.
   Advertentie

Tips

• Gierstzaden zitten vaak in mengsel van vogelvoer, vooral in rode of witte variëteiten.
• Net zoals bij elk gewas moet je de voorkeur geven aan specifiek advies voor jouw variëteit en groeiomstandigheden in plaats van aan algemeen advies.

Advertentie

Waarschuwingen

• Bemesting kan onveilig zijn om te toe te passen op kleine of jonge planten. Gebruik het op eigen risico. Gebruik best de helft van de aanbevolen dosering of minder.
• Hybride planten zullen zaden voortbrengen die andere of uiteenlopende eigenschappen hebben in vergelijking met de moederplant. Om elk jaar een goede oogst te kunnen verzekeren, zal je telkens nieuwe hybride zaden moeten kopen.

Advertentie

Benodigdheden

• Potgrond
• Een pot die goed draineert
• Gierst
• Volle of gedeeltelijke zon