Een compostsysteem met wormen opzetten

Vermicomposteren, oftewel het composteren met wormen, zorgt ervoor dat je je voedselresten snel kunt composteren, terwijl je de de hoogwaardigste bodemvoeding en bodemverbeteraar produceert. Bovendien is het zelfvoorzienend en nagenoeg geurloos.

Methode 1

Methode 1 van 3:

maak een huis voor je wormen

Pdf downloaden

De wormenbak is eigenlijk het huis voor de wormen, en de plek waar ze het organisch materiaal dat jij hen geeft gaan verteren. Wormenbakken kun je online kopen, of bij een plaatselijk tuincentrum of een winkel met boerenbenodigdheden.
2
Als je geen wormenbak wilt kopen, kun je er ook zelf één maken. Gebruik rubberen opslagbakken, verzinkte teilen, hout of plastic.
- Materiaal: Rubber is goedkoop, gemakkelijk in gebruik en duurzaam. Verzinkte teilen kosten wat meer, maar gaan eeuwig mee. Hout wordt uiteindelijk opgegeten en plastic scheurt makkelijk, maar beiden zijn goed in geval van nood. Sommige mensen hebben de voorkeur voor hout omdat het beter ademt en te veel aan vocht, wat schadelijk kan zijn voor de wormen, absorbeert. ^[1]XBronNeem dan geen chemisch behandeld hout, dat kan gevaarlijk zijn voor de wormen en schadelijke chemicaliën in je compost doen lekken. Bij de meeste doe-het-zelf winkels kun je plastic emmers van 20 liter kopen die je kunt gebruiken - zeker als je in een appartement woont. Maak de emmer goed schoon met zeep en laat hem een dag of wat staan gevuld met schoon water voordat je hem als wormenbak gaat gebruiken.
- Ventilatie: Je bak moet goed geventileerd zijn, met meerdere (3mm) gaatjes, in de bodem en aan de zijkanten tot zo'n 10 cm vanaf de bodem (anders blijft het water op de bodem van de bak staan en kunnen je wormen verdrinken). Je kunt bijvoorbeeld een wormenbak maken in een grote plastic bak waar je tientallen kleine gaatjes hebt geboord in de bodem en aan de zijkanten. Onbehandeld hout is van nature al goed geventileerd door de structuur. ^[2]XBron
- Maat: Hoe groter de bak, hoe meer wormen er in kunnen. Reken op ongeveer een halve kilo wormen per oppervlakte van 30x30cm. Maak de bak niet dieper dan 60cm, want compostwormen gaan niet dieper dan dat.
- Deksel: De bak moet een deksel hebben om ervoor te zorgen dat er geen licht binnenkomt en zodat de compost niet uitdroogt. Neem een deksel dat je er af kunt halen als je compost te nat is. Gebruik een canvas dekzeil, dubbelgevouwen en met een trekkoord vastgezet, of op zijn plaats gehouden met een stuk hout. Een jute zak werkt ook goed en kan direct besproeid worden.
3
Gebruik vier oude autobanden voor een zelfgemaakt huis. Om een wormenhuis van vier banden te maken, maak je een fundering van oude stenen of tegels (ze moeten goed recht zijn en zo min mogelijk barsten hebben).
- Leg een dikke laag krantenpapier op de stenen.
- Stapel de banden op elkaar, waarbij je de eerste band op de dikke zaterdagskrant zet. Stop wat proppen papier of karton op de bodem om overtollig water te kunnen absorberen.
- Vul de hele wormenbak met organisch materiaal (half-gecomposteerd is het beste). Doe de wormen erbij (tijger- of compostwormen zijn het best).
- Gebruik een stuk board met stenen erop als deksel. Het deksel moet groot genoeg zijn om de regen buiten te houden.
- Oogst elke 8 weken de inhoud van één autoband aan compost (gedurende de warmere maanden).
4
Zet de wormenbak op een koele plaats om overmatige hitte te voorkomen. Als je de bak buiten hebt staan, zet hem dan liefst in de schaduw, onder een boom, in de garage of schuur, of langs het huis.
- De temperatuur in de bak moet tussen -1 en 32°C, en er zou zo'n 10cm vochtig strooisel in moeten liggen (zie hieronder). ^[3]XBron Dit zou het ideale huis voor je compostwormen moeten zijn.
Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 3:

Je ecosysteem bouwen

Pdf downloaden

1
Maak het strooisel voor je wormen. Het strooisel is de natuurlijke leefomgeving die je probeert na te bootsen in je bak. Vul de bak met dunne stroken ongebleekt golfkarton of snippers krantenpapier, droog gras of gelijksoortig materiaal. Dit is een bron van vezels voor de wormen en houdt de bak goed geventileerd. Gooi er een handvol aarde overheen en maak het goed vochtig. Laat het water minstens een dag intrekken voor je de wormen erbij doet.
- Na een tijdje zal het strooisel door de wormen zijn omgevormd tot een voedingsrijke compost. Als je de gecomposteerde aarde oogst moet je weer nieuw strooisel toevoegen.
- Veenmos, zaagsel, (uitgespoelde) paardenmest, en kokosvezels zijn ook goed te composteren.
- Gooi geen naaldboom, grenen of eucalyptusbladeren op je strooisel. De meeste bruine bladeren zijn goed voor wormencompost, maar eucalyptusbladeren werken als een verdelgingsmiddel^[4]XBron en zullen je wormen doodmaken.
2
Kies de wormen die je wilt. Er zijn meerdere soorten wormen die gekweekt en verkocht worden voor compostering; zomaar wormen uit de tuin opgraven is niet aan te raden. Het internet of de plaatselijke tuiniersvereniging zijn de beste manieren om een wormenverkoper bij je in de buurt te vinden. Je hebt maar 500 gram wormen nodig.
- De meest gebruikte worm, Eisenia foetida (Compostworm) zijn ongeveer 10cm lang, voornamelijk rood met een gele staart. Deze wormen hebben een gezonde eetlust en planten zich snel voort. Ze kunnen meer dan de helft van hun eigen gewicht per dag eten.
- Een andere soort om te overwegen is de Eisenia hortensis, ook wel bekend als de Dendrobena. Zij planten zich niet zo snel voort, maar worden langer, eten grof papier en karton en lijken wat steviger te zijn. Het zijn ook goede wormen om mee te vissen als ze volgroeid zijn.
TIP VAN EEN DESKUNDIGE
Maggie Moran
Huis- en tuinspecialist
Maggie Moran is hovenier in Pennsylvania.
Maggie Moran
Huis- en tuinspecialist
Haal om te beginnen ten minste 500 gram wormen op. Hovenier Maggie Moran: "Het is ideaal om te beginnen met een halve tot anderhalve kilo wormen, afhankelijk van de grootte van de bak. Je hebt wekelijks ongeveer 2,5 tot 3,5 kilo eten nodig voor de wormenbak."
Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 3:

Je compost onderhouden en oogsten

Pdf downloaden

1
Geef je wormen regelmatig verteerbare hoeveelheden. Het strooisel in je bak is een goede start, maar de wormen hebben een gelijkmatig dieet van voedselresten nodig om gezond te blijven en goede compost te produceren. Geef je wormen minstens eens per week in het begin, maar een heel klein beetje tegelijk. Als de wormen zich voortplanten en in aantal toenemen, geef ze dan elke week ongeveer een liter voedselresten per oppervlakte van 30x30cm.
- Wormen eten groenten- en fruitresten; brood en andere granen; theeblaadjes; koffiedik en eierschalen. Eigenlijk eten wormen alles wat mensen ook eten, alleen zijn ze minder kieskeurig!
- Als je je restjes klein maakt voordat je ze in de bak gooit, zie je dat de wormen ze sneller opeten. Ze kunnen kleine stukjes makkelijker aan dan grote stukken. In dit opzicht zijn het ook net mensen.
- Vermeng de etensresten met het strooisel als je ze eten geeft. Hierdoor zul je minder fruitvliegjes krijgen en kunnen de wormen het makkelijker eten. Laat de resten niet zomaar bovenop de composthoop liggen.
2
Onderhoud je bak. Als je de bak een stukje van de grond afhoudt, door er stenen, blokken of wat dan ook onderzet, versnelt dit de compostering en hou je je wormen blij. Wormen kunnen zo ongeveer overal uit ontsnappen, maar als je ze goed te eten geeft en genoeg vocht, zullen ze niet proberen te ontsnappen. Een lampje in de buurt zorgt er ook voor dat ze op hun plek blijven.
- Besprenkel de oppervlakte om de dag met water. Je strooisel moet de vochtigheid van een uitgewrongen spons hebben.
- Voeg eens per maand meer karton, krantensnippers, hooi of ander vezelig materiaal toe, of als je ziet dat het nodig is. De wormen zullen alles in de bak snel afbreken. Je begint met een bak vol compost of papier/karton, en al snel is het halfvol. Dan is het tijd om weer wat strooistel toe te voegen.
3
Let op wat dingen die je bij composteren niet moet doen. Wormenbakken zijn niet moeilijk te onderhouden, maar je moet er wel voor zorgen. Hier zijn wat dingen die je niet moet doen als je een gezond, stevig ecosysteem wilt.
- Geef je wormen niet teveel eten. Als je bak begint te stinken kan het zijn dat je de wormen meer eten geeft dan ze kunnen verwerken. Als dit gebeurt zal het strooisel ook te warm worden, waardoor de wormen dood gaan.
- Geef de wormen nooit één van de onderstaande dingen. Dit is allemaal te moeilijk te verteren:
  - Teveel citrusvruchten - nooit meer dan 1/5 van de totale hoeveelheid voedsel
  - Vlees of vis
  - Vetten of resten met veel olie
  - Zuivelproducten (eierschalen mogen wel)
  - Katten- of hondenuitwerpselen
  - Twijgjes en takjes
4
Oogst de compost als het eenmaal klaar is. Na 3-6 maanden zou je een flinke hoeveelheid wormencompost in de bak moeten hebben. Dan is het tijd om te oogsten. Hou in gedachten dat je misschien niet elke worm kunt sparen tijdens de oogst. Dat geeft niet: over het algemeen zullen je wormen zich vermenigvuldigd hebben, en er zouden er genoeg over moeten blijven om door te gaan met composteren.
- Doe rubber handschoenen aan en schuif grote stukken onverteerde voedselresten aan de kant. Schep dan voorzichtig, met je handschoenen aan, een gedeelte van de wormen en compost op een goed verlicht stuk krant of plastic. Schraap de compost er in laagjes vanaf. Wacht even zodat de wormen naar de onderkant van de berg kunnen kruipen. Uiteindelijk eindig je met een berg compost naast een berg wormen. Na de oogst breng je nieuw strooisel aan en gooi je de wormen weer terug in de bak, doe wat je wilt met de compost, en herhaal dit proces.
- Als je er liever niet met je handen in gaat, schuif dan de inhoud van de bak helemaal naar één kant, en gooi aan de andere kant vers voedsel, water, aarde en strooisel. De wormen kruipen dan vanzelf naar het nieuwe gedeelte. Dit kost wel meer geduld natuurlijk. Het kan zelfs een paar maanden duren voor alle wormen zijn verhuisd naar de restjes-kant van de bak.
Advertentie

Tips

Groen voedsel verhoogt het stikstofgehalte in je compost. Voorbeelden zijn: groen gras, bietenloof, wortelloof, philodendronbladeren, alfalfa of versgeplukte klaver.
Je kunt je koffieprut, ongebleekte koffiefilters en gebruikte theezakjes (denk aan het nietje!) zo in de bak gooien.
Als je twee bakken hebt, kan het makkelijker zijn om aan genoeg compost te komen. Vul de ene bak en begin dan met de ander. Als je bij de compost wilt, schuif je de ongecomposteerde resten van bak één naar bak twee en gebruik je alle compost die klaar is. Bak twee, die nu actief is, raakt vol, en dan wordt bak één weer de actieve bak.
Onthou dat een wormenbak een klein ecosysteem is. Haal de andere beestjes die in je wormenbak komen wonen niet weg, dat zijn hulpjes. Duizendpoten moet je wel verwijderen: duizendpoten zijn vleeseters, ze eten babywormen en wormeneitjes.
Bruin voedsel verhoogt koolstof en fosfaat in je eindproduct. Voorbeelden zijn: papier, karton, houtsnippers, bladeren en brood. Als je gemaaid gras toevoegt, zorg dan wel dat je gras niet met chemicaliën behandeld is. Dat soort stoffen zijn dodelijk voor het ecosysteem in de bak.
Als je graag het water (vloeibare mest) dat door de wormen is geproduceerd wilt opvangen, zet dan een schaal onder je wormenbak. Anders wordt de grond onder de bak heel erg vruchtbaar. Een opgehoogde bak (op bakstenen of met pootjes) die in een bak water staat, heeft ook minder last van mieren en andere ongewenste beestjes.
Calciumcarbonaat helpt goed om veel problemen op te lossen. Zorg wel dat je calciumcarbonaat gebruikt (oftewel gemalen kalksteen) en niet ongebluste kalk (calciumoxide).
Papiersnippers, eierdozen, muesliverpakkingen en pizzadozen zijn allemaal prima strooisel (vermijd glanzend papier). Week oud papier altijd eerst minstens 12 uur in water voordat je het in de bak doet, en knijp het overtollige water er eerst goed uit. Gebruik geen enveloppen voordat je de plastic vensters eruit hebt gehaald! Wormen eten geen plastic, en het is echt een vreselijke klus om eerst al die stukjes plastic uit je compost te moeten vissen.
Fijngemalen en natgemaakte granen (bloem, haver, etc.) worden het snelst gegeten, gevolgd door fruit, gras, bladeren, karton, papier en katoen. Hout duurt het langst (meer dan een jaar).
Eierschalen verhogen het calciumgehalte van je compost. Wormen houden er ook van om zich er in op te rollen. Om het meest effectief te zijn moeten de eierschalen gedroogd en fijngemalen zijn (met een vijzel of een deegroller). Gebruik rauwe eierschalen, niet de gekookte.
Voorgecomposteerde koeienmest is ook goed voedsel voor wormen. Zorg er alleen wel voor om het minstens 8 cm diep te begraven. Kijk naar de waarschuwingen hieronder voor je een soort mest gaat toevoegen.
Een uitgebalanceerd dieet zorgt voor een gezonde bak, gezonde wormen en een fantastisch eindproduct.

Advertentie

Waarschuwingen

Als het heel koud wordt, zet de bakken dan in een garage of schuur. Als je de bak in de winter niet binnen kunt zetten, breng dan een verwarmingselement aan als volgt: duw alle inhoud opzij en zet het element tegen die kant, en doe de inhoud weer terug. Doe de stekker in het stopcontact, of eventueel eerst in een verlengsnoer, en zet het element op lage temperatuur, of medium als het echt heel koud is. Dit zorgt ervoor dat de bak niet bevriest.
Zorg dat de bak niet warmer wordt dan 32°C. Je zult je wormen anders koken -- iets wat niemand wil ruiken.
Gemalen kalksteen verhoogt het CO2 gehalte in je bak en doet je wormen stikken als je bak niet goed geventileerd is. Gebruik het spaarzaam, alleen als het echt nodig is en roer de bak elke paar dagen om nadat je het hebt toegevoegd.
Doe rustig aan met citrusschillen. Je kunt ze wel toevoegen, maar onthou dat ze heel zuur zijn. Als het mogelijk is, doe dan maar een klein beetje te gelijk met veel andere dingen.
Grote hoeveelheden groen voedsel (gras, alfalfa etc.) worden snel warm, en moeten dus niet teveel toegevoegd worden.
Verse (ongecomposteerde) koeienmest bevat schadelijke ziektekiemen en moeten niet gebruikt worden. Het zal de temperatuur ook doen oplopen tot dodelijk niveau en je wormen vermoorden.

Advertentie