Een bonsaiboom kweken

De kunst van het kweken van bonsaibomen is meer dan duizend jaar oud. Hoewel het meestal wordt geassocieerd met Japan, heeft de kweek van bonsaibomen zijn oorsprong in China, waar de bomen uiteindelijk werden geassocieerd met het zenboeddhisme.^[1]XBron Bonsaibomen worden tegenwoordig ook gebruikt voor decoratieve en recreatieve doeleinden, buiten het traditionele gebruik. Bonsaibomen verzorgen geeft de kweker de kans om een beschouwende maar creatieve rol te spelen in de groei van een icoon van natuurlijke schoonheid.

Deel 1

Deel 1 van 3:

De juiste bonsaiboom kiezen

Pdf downloaden

1
Selecteer een boomsoort die geschikt is voor jouw klimaat. Niet alle bonsaibomen zijn hetzelfde. Van veel houtige overblijvende gewassen en zelfs sommige tropische planten kunnen bonsaibomen worden gemaakt, maar niet elke soort zal geschikt zijn voor jouw specifieke locatie. Bij het kiezen van een soort is het belangrijk dat je het klimaat in gedachte houdt waar de boom in zal groeien. Sommige bomen gaan bijvoorbeeld dood in de vrieskou, terwijl voor andere de temperatuur juist wel onder het vriespunt moet zakken, zodat ze ter voorbereiding op de lente in een winterslaap kunnen gaan. Voordat je begint met een bonsaiboom, moet je zeker weten dat de soort die je hebt gekozen in jouw gebied kan leven - vooral als je deze buiten wilt houden. Personeel in het tuincentrum kan je helpen als je het niet zeker weet.
- Een bonsaisoort die goed geschikt is voor beginners, is de jeneverbes. Deze groenblijvende bomen zijn winterhard en kunnen in het hele noordelijk halfrond overleven, en zelfs in de meer gematigde regio's van het zuidelijk halfrond. Daarbij zijn jeneverbesbomen makkelijk te kweken - ze reageren goed op snoeien en andere "trainingen" en, omdat ze groen blijven, verliezen ze nooit hun bladeren.
- Andere coniferen die vaak worden gekweekt als bonsaibomen zijn onder meer dennen, sparren en ceders van allerlei soorten. Loofbomen zijn een andere mogelijkheid - vooral Japanse esdoorns zijn mooi, net als magnolia's, iepen en eiken. Tot slot zijn een aantal niet-houtige tropische planten, zoals de crassula ovata en serissa foetida zijn goede keuzes voor binnen in een koel of gematigd klimaat.
2
Besluit of je de boom binnen of buiten wilt. De behoeften van een binnen- of buitenbonsai kunnen erg verschillen. Over het algemeen is het binnen droger en is er minder licht dan buiten, dus wil je bomen kiezen die minder licht en vocht nodig hebben. Hieronder staan een aantal van de meest gebruikelijke bonsaisoorten, gegroepeerd naar hun geschiktheid voor binnen of buiten:^[2]XBron
- Binnen: Ficus, Schefflera, Serissa, Gardenia, Camellia, Buxus.
- Buiten: Jeneverbes, Cipres, Ceder, Esdoorn, Berk, Beuk, Ginkgo, Lariks, Iep.
- Let op dat sommige winterharde soorten, zoals jeneverbessen, geschikt zijn voor zowel binnen als buiten, mits ze goed worden verzorgd.
3
Kies de grootte van je bonsai. Bonsaibomen heb je in allerlei maten. Volgroeide bomen kunnen slechts 15 cm groot zijn of wel een meter, afhankelijk van de soort. Als je ervoor kiest je bonsaiboom te kweken met een kiemplant of een stekje van een andere boom, kunnen ze zelfs nog kleiner beginnen. Grotere planten hebben meer water, grond en zonlicht nodig, dus zorg dat je alle benodigdheden hebt voordat je je aankoop doet.
- Een paar dingen waar je op moet letten bij het kiezen van de grootte van je bonsaiboom:
  - De grootte van de pot die je gaat gebruiken
  - De beschikbare ruimte in je huis of kantoor
  - De beschikbare hoeveelheid zonlicht in je huis of kantoor
  - De hoeveelheid zorg die je kunt besteden aan je boom (grotere bomen hebben meer snoeiwerk nodig)
4
Visualiseer het eindproduct bij het kiezen van een plant. Als je eenmaal hebt besloten wat voor soort en grootte bonsai je zou willen, kun je naar een kwekerij of bonsaiwinkel gaan om de plant te kiezen die jouw bonsaiboom zal worden. Ga bij het kiezen van een plant voor een boom met heldere, gezonde groene bladeren of naalden en zorg dat de plant gezond is (bedenk wel dat de bladkleur van loofbomen in de herfst anders kan zijn). Tot slot, wanneer je de gezondste, mooiste planten hebt uitgezocht, bedenk je hoe elke plant eruit zal zien na snoeien. Een deel van het plezier van het kweken van een bonsaiboom is deze voorzichtig te snoeien en vormen totdat hij er precies zo uitziet als jij wilt - dit kan jaren duren. Kies een boom wiens natuurlijke vorm past bij het snoei- en/of vormplan dat jij in gedachten hebt.
- Let op dat als je ervoor kiest een bonsaiboom te kweken vanuit een zaadje, je de mogelijkheid hebt om de groei van je boom in bijna elk stadium van zijn ontwikkeling te beheersen. Het kan echter tot wel 5 jaar duren (afhankelijk van het soort boom) totdat uit een zaadje een volledige bonsaiboom is gegroeid.^[3]XBron Om die reden, als je (bijna) direct wilt beginnen met het snoeien en vormen van je boom, kun je beter een volgroeide plant kopen.
- Nog een optie is om je bonsaiboom te kweken vanuit een stekje. Stekken zijn takken die zijn afgeknipt van groeiende bomen en worden overgeplaatst in nieuwe grond om een aparte (maar genetisch identieke)^[4]XBron plant op te kweken. Stekjes zijn een goed compromis - het duurt niet zo lang om ze op te kweken als zaadjes, maar ze geven je toch aardig wat controle over de groei van de boom.
5
Kenmerkend voor bonsaibomen is dat ze worden geplant in potten die hun groei beperken. De belangrijkste factor in de beslissing welke pot je moet gebruiken, is te zorgen dat de pot groot genoeg is om voldoende grond de wortels van de plant te laten bedekken. Als je je boom water geeft, absorbeert deze door zijn wortels vocht uit de grond. Je moet zorgen dat er niet zo weinig grond in de pot zit dat de wortels geen vocht kunnen opnemen. Je moet ook zorgen dat er een of meer afvoergaten in de onderkant van je pot zitten, om te voorkomen dat de wortels gaan rotten. Als die er niet inzitten, kun je ze ook zelf boren.
- Hoewel je pot groot genoeg moet zijn om je boom te ondersteunen, wil je ook dat je bonsaiboom er netjes en verzorgd uitziet. Met een te grote pot lijkt de boom erg klein, waardoor het geheel niet in verhouding staat. Koop een pot die groot genoeg is voor de wortels van de boom, maar niet veel groter - het idee is dat de pot uiterlijk de boom aanvult, maar verder niet te veel opvalt.
- Sommigen geven er de voorkeur aan hun bonsaibomen te kweken in eenvoudige, praktische potten, om ze dan over te plaatsen in mooiere potten wanneer ze volgroeid zijn. Dit is vooral handig als je een kwetsbare boomsoort hebt, zodat je de aankoop van de "mooie" pot kunt uitstellen totdat je boom gezond en mooi is.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Volgroeide bomen planten

Pdf downloaden

1
Bereid de boom voor. Als je net een bonsai hebt gekocht in de winkel en deze werd geleverd in een onaantrekkelijke plastic pot, of je hebt je eigen bonsaiboom gekweekt en wilt deze eindelijk in de perfect pot planten, moet je deze voorbereiden voor je hem overpot. Zorg eerst dat de boom is gesnoeid in de door jou gewenste vorm. Als je wilt dat de boom na het overpotten op een bepaalde manier groeit, bind dan stevig draad rond de boom of tak om de groei voorzichtig te geleiden. Je wil dat je boom in topvorm is voor je hem overplant in een nieuwe pot, wat voor de plant een hele ingreep kan zijn.
- Weet dat je bomen met seizoensgebonden cycli (veel loofbomen bijvoorbeeld) het best kunt overpotten in de lente. Stijgende temperaturen in het voorjaar zorgen ervoor dat veel planten sneller gaan groeien, wat betekent dat ze sneller zullen herstellen van snoeien van takken en wortels.
- Geef voor het overpotten wat minder water. Met droge, losse grond kun je veel gemakkelijker werken dan met vochtige grond.^[5]XBron
2
Verwijder de boom en maak de wortels schoon. Haal de plant voorzichtig uit zijn huidige pot en zorg dat de stam niet breekt of scheurt. Gebruik eventueel een schepje om te helpen de plant los te wrikken. De meeste wortels zullen zijn afgesneden voordat de plant wordt overgepot in de bonsaipot. Maar om een goed zicht te hebben op de wortels, is het meestal noodzakelijk om het vuil dat eraan vastzit, weg te vegen. Maak de wortels schoon, waarbij je klonten aarde die je zicht beperken, wegveegt. Je kunt hiervoor wortelharken, stokjes, pincetten of vergelijkbare hulpmiddelen gebruiken.
- De wortels hoeven niet brandschoon te zijn - net schoon genoeg dat je kunt zien wat je doet terwijl je ze snoeit.
Als hun groei niet adequaat wordt beheerst, kunnen bonsaibomen gemakkelijk uit hun pot groeien. Om te zorgen dat je bonsaiboom beheersbaar en netjes blijft, moet je bij het potten zijn wortels snoeien. Snoei alle grote, dikke wortels en wortels die naar boven wijzen weg, waardoor er een netwerk van lange, dunne wortels overblijft bij de oppervlakte van de grond. Water wordt vanuit de wortelpunten geabsorbeerd, dus in een kleine pot zijn veel dunnen wortels meestal beter dan een enkele grote, diepe.
Voordat je de boom plant in de pot, zorg je voor een basis van verse, nieuwe aarde zodat de boom op de gewenste hoogte zal staan. Leg onderin je lege pot een laag grove aarde als basis. Voeg hierboven dan een fijner, losser groeimedium of grond toe. Gebruik grond of medium die goed water afvoert - gewone tuinaarde kan te veel water vasthouden, waardoor de boom kan verdrinken. Laat bovenin je pot wat ruimte over, zodat je de wortels van je boom kunt bedekken.
5
Plant de boom. Plaats de boom in je nieuwe pot in de gewenste richting. Voeg de rest van je fijne, waterafvoerende grond of groeimedium toe aan de pot, waarbij je het wortelsysteem van de boom bedekt. Je kunt eventueel ook een laagje mos of grind toevoegen. Dit ziet er mooi uit, en kan ook helpen je boom op zijn plek te houden.
- Als je boom niet rechtop staat in je nieuwe pot, bind dan stevig ijzerdraad vanuit de onderkant van de pot door de afvoergaten. Bind het draad rond het wortelsysteem om de plant op zijn plek te houden.
- Je kunt gaasjes op de afvoergaten van de pot aanbrengen om gronderosie te voorkomen, wat kan plaatsvinden wanneer samen met water aarde uit de pot stroomt via de afvoergaten.
6
Zorg voor je nieuwe bonsaiboom. Je nieuwe boom heeft net een radicaal, ietwat traumatisch proces ondergaan. Laat je boom gedurende 2-3 weken na het overpotten op een beschutte plek staan, beschermd tegen de wind en direct zonlicht.^[6]XBron Geef de plant water, maar gebruik geen mest totdat de wortels zich hebben hersteld. Door je boom wat lucht te geven na het overpotten, stel je hem in staat zich aan te passen aan zijn nieuwe thuis en uiteindelijk te gedijen.
- Zoals hierboven al gezegd, maken loofbomen met jaarlijkse cycli een periode van intensieve groei door in de lente. Om die reden is het beter om loofbomen in de lente over te potten, nadat hun winterslaap voorbij is. Als je loofboom een binnenplant is, wil je hem misschien, nadat hij wortel heeft geschoten na het overpotten, buiten zetten, waar de stijgende temperatuur en extra zonlicht zijn natuurlijke "groeispurt" kunnen aanwakkeren.
- Als je bonsaiboom eenmaal staat, wil je misschien experimenteren door andere kleine planten aan de pot toe te voegen. Als ze zorgvuldig worden gearrangeerd en onderhouden (net als je boom) kunnen deze toevoegingen je in staat stellen een zeer aangenaam ogend tableau te creëren. Probeer planten te gebruiken die uit hetzelfde gebied komen als je bonsaiboom, zodat één water- en lichtregime alle planten in de pot even goed zullen ondersteunen.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Een boom kweken uit een zaadje

Pdf downloaden

1
Koop je zaadjes. Een bonsaiboom kweken uit een enkel zaadje is een uiterst lang en langzaam proces. Afhankelijk van het type boom dat je wilt kweken, kan het 4-5 jaar duren voordat de boomstam een diameter heeft van slechts 2,5 cm.^[7]XBron Sommige zaden vereisen ook nauwkeurig beheerste omstandigheden om te ontkiemen. Maar deze methode is wellicht ook de ultieme bonsaiboomervaring, want hierdoor heb je totale controle over de groei van de plant, vanaf het moment dat het door de aarde breekt. Om te beginnen, koop je zaden van de door jou gewenste boomsoort in een tuincentrum, of verzamel ze in de natuur.
- Veel loofbomen, zoals eiken, beuken en esdoorns, hebben heel herkenbare zaaddozen (eikels enz.) die elk jaar door de boom worden losgelaten. Omdat het zo gemakkelijk is aan deze zaden te komen, zijn dit soort bomen een prima keuze als je een bonsaiboom wilt kweken uit een zaadje.
- Probeer aan verse zaden te komen. Het tijdsbestek waarin boomzaden kunnen ontkiemen is vaak korter dan bij bloem- of groentezaden. Eikenzaden (eikels) zijn bijvoorbeeld het meest "vers" wanneer ze vroeg in de herfst worden geoogst en nog een beetje groen zijn.^[8]XBron
2
Laat het zaadje ontkiemen. Als je eenmaal geschikte zaden hebt verzameld voor je bonsaiboom, moet je ze verzorgen zodat ze kunnen ontkiemen. In niet-tropische gebieden met vaste seizoenen, vallen zaden meestal van bomen in de herfst, en blijven dan de hele winter liggen totdat ze in de lente ontkiemen. Zaden van inheemse bomen zijn meestal biologisch gecodeerd om pas te ontkiemen als ze de koude temperaturen van de winter ervaren en de geleidelijk groeiende warmte van de lente. In deze gevallen is het noodzakelijk om ofwel je zaadje aan deze omstandigheden bloot te stellen, of ze in je koelkast de nodige stimulans te geven.
- Als je in een gematigde omgeving woont met vast seizoenen, kun je het zaad van je boom gewoonweg in een potje vol aarde begraven en de hele winter, tot de lente buiten laten staan. Als je dat niet doet, kun je je zaadjes tijdens de winter in een koelkast bewaren. Doe je zaadjes in een afsluitbare plastic zak met een los, vochtig groeimedium (bijvoorbeeld vermiculiet) en haal ze er in de lente uit, wanneer je ze ziet ontkiemen.
  - Om de natuurlijke cyclus van geleidelijk afnemende en dan toenemende temperatuur na te bootsen die plaatsvindt van de late herfst tot de vroege lente, leg je je zakje met zaadjes in eerste instantie onderin de koelkast. Tijdens de twee weken erna leg je het langzaam hoger, plank voor plank, tot het bovenin ligt, naast de koeleenheid. Dan, aan het eind van de winter, keer je het proces om, waarbij je het zakje per plank lager gaat leggen.^[9]XBron
3
Doe je zaailingen in een zaaibak of pot. Wanneer je zaailingen zijn ontkiemd, ben je klaar om ze te gaan verzorgen in een bakje gevuld met aarde. Als je je zaadjes op natuurlijke wijze buiten hebt laten ontkiemen, kun je ze gewoonlijk laten zitten in de pot waarin ze zijn ontkiemd. Zo niet, verplaats je gezonde zaadjes dan van de koelkast naar een voorgevulde pot of zaaibak. Graaf een klein gat voor je zaadje en begraaf het, zodat zijn belangrijkste kiem omhoog wijst en zijn hoofdwortel omlaag wijst. Geef je zaadje onmiddellijk water. Probeer de grond rond het zaadje vochtig te houden, maar niet kletsnat of modderig, anders kan de plant gaan rotten.
- Gebruik pas mest na ongeveer 5 of 6 weken, nadat de planten zijn geaard in hun nieuwe pot. Begin klein, met zeer kleine hoeveelheden mest, anders kan je de jonge wortels van de plant "verbranden", waarbij je ze beschadigt door te veel blootstelling aan de chemicaliën in de kunstmest.
4
Houd je zaailingen in een omgeving met een gepaste temperatuur. Terwijl je zaadjes blijven groeien, is het belangrijk om ze niet direct aan koude temperaturen bloot te stellen, anders loop je het risico je jonge planten te verliezen. Als je woont in een gebied met een warme lente, kun je voorzichtig je nieuwe zaailingen introduceren aan een warme maar beschutte plek buiten, waarbij je zorgt dat je bomen niet worden blootgesteld aan harde wind of constant zonlicht, mits jouw boomsoort er een is die van nature kan overleven in je geografische gebied. Als je echter tropische planten kweekt of je zaadjes buiten het seizoen laat ontkiemen, is het misschien beter om je planten binnen te houden, of in een kas, waar het warmer is.
- Ongeacht waar je je jonge zaailingen bewaart, is het belangrijk om te zorgen dat ze regelmatig, maar niet te veel, water krijgen. Houd de grond vochtig, maar niet drijfnat.
5
Zorg voor je jonge zaailingen. Ga door met je regime van water geven en voorzichtige blootstelling aan de zon terwijl je zaailing groeit. Uit zaden van loofbomen groeien twee kleine bladeren die zaadlobben heten, voordat echte bladeren worden ontwikkeld en blijven groeien.^[10]XBron Terwijl je boom groeit (nogmaals, dit proces duurt meestal jaren) mag je hem langzamerhand in steeds grotere potten planten, die bij zijn groei passen, totdat je de grootte hebt die je wilt voor je bonsaiboom.
- Als je boom eenmaal is geaard, kun je hem buiten laten staan op een plek met ochtendzon en middagschaduw, mits jouw boomsoort van nature kan overleven in jouw geografische locatie. Het kan zijn dat je tropische planten en andere kwetsbare bonsaisoorten permanent binnen moet houden, als je lokale klimaat niet geschikt is.
Advertentie

Tips

Plant je boom in een grote pot en laat hem dan een jaar of twee groeien om de dikte van de stam te vergroten.
Snoeien van wortels kan helpen de boom te laten omgaan met zijn kleine omgeving.
Je kunt ook bonsaibomen maken van andere boomsoorten.
Laat je boom tot het volgende seizoen groeien, voordat je hem probeert te vormen of snoeien.
Laat hem niet doodgaan en verzorg hem.
Probeer je te concentreren op basisstijlen, zoals verticaal, informeel en waterval.

Advertentie