Prezervativ
Prezervativ (fransuzcha: préservatif) — bu jinsiy aloqa paytida homiladorlik yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan infektsiya (STI) ehtimolini kamaytirish uchun ishlatiladigan qobiq shaklidagi toʻsiq.[1] Erkaklar uchun ham ayollar uchun ham prezervativlar mavjud.[2] Toʻgʻri foydalanish va har bir jinsiy aloqada foydalanish — sheriklari prezervativlardan foydalanadigan ayollarda yiliga 2 % homiladorlik darajasi kuzatiladi.[1] Odatiy foydalanish bilan homiladorlik darajasi yiliga 18 % ni tashkil qiladi. Ulardan foydalanish gonoreya, xlamidiya, trichomoniasis, gepatit B va OIV/OITS xavfini sezilarli darajada kamaytiradi.[1] Kamroq darajada ular genital herpes, inson papillomavirusi (HPV) va sifilizdan ham himoya qiladi.[1]
Erkak prezervativi jinsiy aloqadan oldin tik turgan jinsiy olatni ustiga oʻraladi va spermani jinsiy sherikning tanasiga kirishiga toʻsqinlik qiladigan jismoniy toʻsiq hosil qilish orqali ishlaydi.[1][3] Erkak prezervativlari odatda lateksdan va kamdan kam xollarda poliuretan, poliizopren yoki qoʻzichoq ichaklaridan tayyorlanadi.[1] Erkak prezervativlari foydalanish qulayligi, topish oson boʻlgan va kam aks taʼsir kabi afzalliklarga ega.[1] Lateks allergiyasi boʻlgan erkaklar lateksdan boshqa materiallardan, masalan, poliuretandan tayyorlangan prezervativlardan foydalanishlari kerak.[1] Ayol prezervativlari odatda poliuretandan tayyorlanadi va bir necha marta ishlatilishi mumkin.[3]
Jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarning oldini olish usuli sifatida prezervativlar kamida 1564-yildan beri qoʻllanilgan[1] Rezina prezervativlar 1855-yilda, keyin esa 1920-yillarda lateks prezervativlar paydo boʻldi.[4][5] U Jahon sogʻliqni saqlash tashkilotining asosiy dorilar roʻyxatiga kiritilgan.[6] Qoʻshma Shtatlarda prezervativlar odatda 1,00 AQSh dollaridan kamroq turadi.[7] 2019-yil holatiga koʻra, dunyo boʻylab tugʻilishni nazorat qilishni qoʻllaydiganlarning taxminan 21 foizi prezervativdan foydalangan, bu esa ayollarni sterilizatsiya qilishdan keyin ikkinchi eng keng tarqalgan usul (24 %).[8] Prezervativdan foydalanish darajasi Sharqiy va Janubi-Sharqiy Osiyo, Yevropa va Shimoliy Amerikada eng yuqori.[8] Yiliga taxminan olti-toʻqqiz milliard sotiladi.[9]
Yana q. tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Hatcher, Robert Anthony. Contraceptive Technology (en). Ardent Media, 2007 — 297–311 bet. ISBN 9781597080019.
- ↑ . WHO Model Formulary 2008. World Health Organization, 2009 — 372 bet. ISBN 9789241547659.
- ↑ 3,0 3,1 Speroff, Leon. A Clinical Guide for Contraception (en). Lippincott Williams & Wilkins, 2011 — 305–307 bet. ISBN 9781608316106.
- ↑ Allen, Michael J.. The Anthem Anthology of Victorian Sonnets (en). Anthem Press, 2011 — 51 bet. ISBN 9781843318484.
- ↑ McKibbin, Ross. Classes and Cultures: England 1918–1951 (en). Oxford University Press, 2000 — 305 bet. ISBN 9780198208556.
- ↑ . World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization, 2019. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
- ↑ Shoupe, Donna. Contraception (en). John Wiley & Sons, 2011 — 15 bet. ISBN 9781444342635.
- ↑ 8,0 8,1 „Contraceptive Use by Method: data booklet“. un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs (2019). Qaraldi: 2021-yil 2-yanvar.
- ↑ Hermann, Henry R.. Dominance and Aggression in Humans and Other Animals: The Great Game of Life (en). Academic Press, 2016. ISBN 9780128092958.
Havolalar tahrir
 | Vikiomborda Prezervativ haqida turkum mavjud |
- „Sheathing Cupid’s Arrow: the Oldest Artificial Contraceptive May Be Ripe for a Makeover“ (ingl.), The Economist 2014-yilo fevral