Facebook, insanların başka insanlarla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan bir sosyal ağ. 4 Şubat 2004 tarihinde Harvard Üniversitesi 2006 devresi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kurulan Facebook, öncelikle Harvard öğrencileri için kurulmuştu. Daha sonra Boston civarındaki okulları da içine alan Facebook, iki ay içerisinde Ivy Ligi okullarının tamamını kapsadı. Uygulamanın ilk senesinde; Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tüm okullar Facebook veri tabanında mevcuttu. Üyeler önceleri sadece söz konusu okulun e-posta adresiyle (.edu, .ac.uk vb.) üye olabiliyordu. Daha sonrasında da ağ içine liseler ve bazı büyük şirketler de katıldı. 11 Eylül 2006 tarihinde ise Facebook tüm e-posta adreslerine, bazı yaş sınırlandırmalarıyla açıldı. Kullanıcılar diledikleri ağlara; liseleri, çalışma yerleri ya da yaşadığı yerler itibarıyla katılım gösterebilmektedirler. Ayrıca Facebook, dünyanın en fazla ziyaret edilen sitelerinden biridir. Google Play Store'da 5 milyar fazla kullanıcısı bulunmaktadır.
.svg){kind=logo} | |
| Türü | Anonim şirket |
|---|---|
| İşlem kodu | NASDAQ: FB NASDAQ-100 Component S&P 500 Component |
| Kuruluş tarihi | 4 Şubat 2004) |
| Merkez | Menlo Park, Kaliforniya, ABD |
| Hizmet alanı | Amerika Birleşik Devletleri (2004-05) Dünya çapında (2005-günümüz) |
| Girişimci(ler) | |
| Önemli kişiler | Mark Zuckerberg (Chairman and CEO) Sheryl Sandberg (COO) |
| Endüstri | İnternet |
| Gelir | 70.697 milyar $ (2019)[1] |
| Faaliyet geliri | 23.986 milyar $ (2019)[1] |
| Net gelir | 18.485 milyar $ (2019)[1] |
| Toplam varlığı | 133.376 milyar $ (2019)[1] |
| Toplam özkaynaklar | 101.054 milyar $ (2019)[1] |
| Ebeveyni | Meta, Inc. |
| Yan kuruluşları | Instagram Oculus VR Threads |
| Website |
|
| Yazılımı | C++, PHP [2] ve D dili[3] |
| Tescil | Gerekli |
| Kullanıcılar |  2.3 Milyar (Ocak 1, 2019)[4] |
| Diller | Çok dilli (70) |
| Mevcut durumu | Aktif |
Tarihçe
2003 yılının sonlarına doğru Mark Zuckerberg tarafından yazılmaya başlanan Facebook'un ilk olarak amacı, Columbia Üniversitesi başta olmak üzere çeşitli Amerikan üniversitelerindeki öğrenciler arasındaki bağlantıyı güçlendirmekti. Üniversitelere yayılmaya başladıktan sonra finansman ve medya gibi noktalara odaklanılarak Facebook'un güçlendirilmesi amaçlandı. 2004 Nisan ayında Zuckerberg, Dustin Moskovitz ve Eduardo Saverin ile beraber TheFacebookLLC adı altında kurulan şirketle Facebook'a kurumsal bir kimlik kazandırdı. Peter Thiel tarafından Haziran 2004 tarihinde Facebook'a 500.000 dolar yatırım yapıldı. Bunu Mayıs 2005 tarihinde Accel Partners tarafından yapılan 13 milyon dolarlık yatırımın izlemesiyle birlikte site Eylül 2006 tarihi itibarıyla e-posta doğrulaması şartıyla 13 yaş üstü herkesi üye olarak kabul etmeye başladı ve bugünkü halini aldı.[5]
Genel bilgi
Alexa istatistiklerine göre Facebook, 31 Ağustos 2014 itibarıyla dünyanın en fazla ziyaret edilen 2. sitesidir.[6] Bunun yanı sıra; Mısır'ın en fazla ziyaret edilen sitesi, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Türkiye, Panama ve Norveç'in 2. en fazla ziyaret edilen sitesi, Kanada, Güney Afrika, Birleşik Krallık ve İsveç'in 3. en fazla ziyaret edilen sitesi, 2012 yılı itibarıyla da dünya çapında en çok ziyaret edilen sitedir.[6]
Facebook ismini "paper facebooks"tan alır. Bu form, Amerikan üniversitelerinde okulların öğrencilerine, öğretmenlerine ve çalışanlarına doldurttuğu, onları tanıtan bir formdur.
Facebook'un şu anda 1 milyar 350 milyon kullanıcısı bulunmaktadır.[7]
Site, kullanıcılara ücretsizdir ve gelirini afişlerden, logo reklamlarından ve sponsor gruplarından almaktadır (Nisan 2006'da gelirlerin haftalık 1.5 milyon dolar olduğu öne sürülmüştür). Kullanıcılar profilleri fotoğrafları, ilgi alanları, gizli ya da açık mesajları ve arkadaş grupları sergilemektedir. Profillerin gösterimi sadece arkadaşlara görünecek şekilde veya belli ağların dışındakilere açık olmayacak şekilde sınırlandırılabilir. TechCrunch'a göre; ABD'deki üniversitelerdeki öğrencilerin %85'inin Facebook'ta bir hesabı bulunmakta ve bunların %60'ı her gün bağlanmaktadır. %85 her hafta, %93 her ay bağlananlar arasındadır. Facebook sözcüsü Chris Hughes ise kullanıcıların her gün ortalama 19 dakika Facebook'ta vakit geçirdiğini söylemektedir.
13 Mart 2009 itibarıyla Facebook'un yeni arayüzü kullanılmaya başlamıştır. Ancak bu arayüz, kullanıcılar arasında ikilik yaratmıştır. Bazı kullanıcılar bu arayüzü çok başarılı bulurken, bazı kullanıcılar protesto etmektedir. Facebook yöneticileri ise bu yeni arayüz için ısrar etmektedirler.
Teknik açıdan ise Facebook, web otoriteleri tarafından en başarılı Web 2.0 uygulamalarından biri olarak gösterilmektedir.
2006 yılında MySpace'in News Corporation'a satılmasıyla Facebook'un da satılacağı söylentileri çıkmıştır. Zuckerberg ise Facebook'u satmak istemediğini belirtmiş ve söylentileri yalanlamıştır.
İlk teklifin Viacom tarafından 975 milyon dolar olduğu öne sürülürken; Eylül 2006'da Yahoo, 1 milyar dolar teklifte bulunmuştur. Ekim ayında ise; Google, YouTube'u satın aldıktan sonra, Facebook için 2,3 milyar dolar teklifte bulunmuştur.
Facebook yöneticilerinden Peter Thiel ise, Facebook'un iç değerinin 8 milyar dolar olduğunu ve proje gelirlerinin 2015 yılı için 1 milyar dolar olduğunu söylemiştir.
24 Ekim 2007'de Microsoft, Facebook'un %1,6'lık hissesini 240 milyon dolar ödeyerek satın almıştır. Google ve diğer şirketler de benzeri bir yöntemle Facebook hisselerine yönelmektedir.
2008 Ağustos'unda, Facebook'un aylık 100 milyon aktif kullanıcısı vardı. İnsanlar birbirini Facebook'a çağırdı ve bu sayı 7 ayda iki katına çıktı. 2009 Nisan ayında ise bu sosyal ağın ulaştığı insan sayısı 200 milyondu. 2009 Temmuz'unda ise 4 aydan kısa bir sürede Facebook kullanıcı sayısı 50 milyon daha artarak 250 milyona ulaşmıştır.[8]
23 Temmuz 2009'da başlayan bir uygulamayla Facebook'a, Yahoo sitesi içerisinden ulaşma imkânı getirilmiştir.[9]
Facebook'un ağırlıklı olarak mavi olmasının nedeni ise kurucusu Mark Zuckerberg'in renk körü olmasıdır.[7]
Site fonksiyonları
Fotoğraflar
Fotoğraflar uygulaması ile kullanıcılar kendi aralarında fotoğraflarını, kendilerini ve arkadaşlarını da üzerine etiketleyerek sunabilmektedir. Bazı gizlilik sorunları nedeniyle facebook, fotoğrafların görüntülenmeleri üzerinde bazı sınırlamalar koymuştur. Ağustos 2007 itibarıyla Facebook'ta 31.31 milyar fotoğraf bulunmaktadır, bu da kişi başı 31 fotoğrafa denk gelmektedir. Fotoğraflar herkes tarafından görülebilir, ancak gerekli ayarlamalar yapıldığı takdirde hiçbir kullanıcı tarafından da görülmeyebilir.
Armağanlar
Armağanlar, Facebook'un Şubat 2007 tarihinde yaptığı bir uygulamadır. Kullanıcılar birbirlerine küçük ikonlardan oluşan hediyeler gönderebilmektedir. Bu ikonlar Apple tasarımcısı Susan Kare tarafından tasarlanmaktadır ve kullanıcılar bu hediyeleri gizli ya da açıkça vermektedir. Kullanıcılar isterse "hediyeler" kutusunu profillerinde de gösterebilir. Kullanıcılar hesaplarının açılmasıyla ücretsiz bir hediye verme hakkına sahiptir; bundan sonraki hediyeler ise 1 dolar ile ücretlendirilmektedir. Hediyelerin %50'si Sevgililer Günü'nde verilmektedir.
Bunun yanı sıra, Zachary Allia tarafından geliştirilen "Free Gifts" uygulaması gibi uygulamalarla, ücretsiz olarak da hediye gönderilebilmektedir.
Pazar Yeri
Mayıs 2007 itibarıyla; Facebook Marketplace (Facebook Pazar Yeri) uygulamasıyla; satılık eşyalar, kiralık/satılık ev, işler ve diğerleri olmak üzere bir market ortamı yaratmış ve burada kullanıcıların birbirleriyle alışveriş yapmasını sağlamıştır. Bu hizmeti kullanmak ücretsizdir. Bu hizmetten özellikle üniversite öğrencileri yararlanmaktadırlar. Birçok öğrenci kitap ve okul eşyalarını Facebook aracılığıyla satmaktadırlar. Ayrıca kiralık daireler ve evler de Facebook aracılığıyla markete konulabilmektedir.
Dürtmeler
Pokes (Dürtmeler) uygulaması ile bir kullanıcının diğer bir kullanıcıyı dürterek diyalog kurmasını sağlamaktadır. Değişik türde dürtüler için X Me ve SuperPoke gibi Facebook eklentileri de bulunmaktadır. Bu uygulamalar, dürtme işlemini değişik varyasyonlarda yapılmasını sağlamaktadır.
Etkinlikler
Etkinlikler uygulaması ise; kullanıcıların arkadaşlarını belli buluşma oluşturabilir ve diğer kullanıcılar da bu etkinlikler için RSVP'lerini bildirebilirler.
Video
Facebook'un video uygulaması ise; kullanıcıların birbirlerine YouTube ve benzeri sitelerdeki videoları göndermelerinin yanı sıra; özel mesajlar da dahil olmak üzere video kamerasıyla görüntü kaydederek bunu mesaj olarak göndermesini sağlamıştır. Ayrıca 2015'ten itibaren videolar Pop-Out şeklinde izlenebilir hale getirilmiştir.[10][11][12]
Uygulamalar
24 Mayıs 2007 itibarıyla Facebook, Facebook Platform adını verdiği altyapısı ile geliştiricilerin Facebook ile etkileşimli uygulamalar yaratmasına olanak sağlamıştır. Uygulamalar, Facebook API 7 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ile kolayca geliştirilebilir. 11 Ekim 2007 itibarıyla Facebook'ta 5500'ün üzerinde uygulama mevcuttur.
Yabancı dil seçeneği
30 Ağustos 2008 tarihinden itibaren çeviri uygulaması ile mevcut olan diğer diller Almanca, Çekçe, Basitleştirilmiş Çince, Geleneksel Çince, Hong Kong Çincesi, Danca, Fince, Fransızca, Galce, Felemenkçe, İspanyolca, İsveççe, İtalyanca, Japonca, Katalanca, Korece, Lehçe, Bokmål Norveççesi, Brezilya Portekizcesi, Türkçe, Kürtçe ve Rusça.[13]
Ayrıca her sene 19 Eylül'de kutlanan "Uluslararası Korsan Gibi Konuş Günü"nü kutlamak için 19 Eylül 2008'de Korsan İngilizcesi seçeneği de mevcut oldu.[13]
- 9 Ekim 2008'de beta halinde Galiçyaca, Macarca, Nyorsk Norveççesi, Rumence, Slovence ve Tayca sürümleri mevcut oldu.[13]
- 4 Eylül 2009'da beta halinde Arnavutça sürümü eklendi.
- 2 Ekim 2009'da Azerice sürümü eklendi.
- 24 Aralık 2009'da tam sürüm halinde Kürtçe sürümü eklendi.
Messenger
Facebook'un iOS, Android ve Windows Phone platformları için geliştirdiği Messenger uygulaması, Facebook kullanıcıları için tüm medya biçimlerinde sohbet ve paylaşım yapma olanağı sunmaktadır. Facebook Messenger'a sayfa sahipleri sohbet botu ekleyebilmektedir. Sohbet botu satın alma, otomatik cevap gibi işleri yapabilmektedir.
.svg){kind=logo}
Yönetim
- Mark Zuckerberg Kurucu ve CEO
- Dustin Moskovitz Kurucu Yardımcısı ve Mühendislikten Sorumlu Başkan Yardımcısı
- Sheryl Sandberg COO
- Owen Van Natta Finanstan Sorumlu Müdür (CFO), Operasyon
- Matt Kohler Başkan Yardımcısı - Strateji ve İşletme Operasyonu
- Chris Hughes Kurucu Yardımcısı
- Peter Thiel Yatırımcı
- Chamath Palihapitiya Başkan Yardımcısı - Pazarlama ve Operasyonlar
- Gideon Yu Finanstan Sorumlu Müdür
- Li Ka-shing Yatırımcı
- Marc Samwer Yatırımcı
- Alexander Samwer Yatırımcı
- Eduardo Saverin Kurucu Üye
İstatistikler
Facebook'un kullanıcı sayısı Ekim 2012 itibarıyla tüm dünyada 1 milyarı aşmıştır.[14][15] Artış hâlen devam etmektedir. Aşağıda 2015 yılının Mart ayı itibarıyla farklı ülkelerde Facebook kullanıcı sayısı istatistiği bulunmaktadır.[16]
| Ülkelere göre en popüler sosyal ağ siteleri (2019) Facebook Veri yok |
| Ülke | Kullanıcı sayısı |
|---|---|
| ABD | 188.000.000 |
| Hindistan | 122.000.000 |
| Brezilya | 98.000.000 |
| Endonezya | 72.000.000 |
| Meksika | 58.000.000 |
| Filipinler | 42.000.000 |
| Türkiye | 40.000.000 |
| Birleşik Krallık | 38.000.000 |
| Tayland | 34.000.000 |
| Fransa | 30.000.000 |
| Almanya | 28.000.000 |
| İtalya | 28.000.000 |
| Vietnam | 28.000.000 |
| Arjantin | 26.000.000 |
| Mısır | 24.000.000 |
| Japonya | 24.000.000 |
| Kolombiya | 22.000.000 |
| İspanya | 22.000.000 |
| Kanada | 20.000.000 |
| Pakistan | 19.000.000 |
| Malezya | 16.800.000 |
| Tayvan | 16.200.000 |
| Peru | 14.600.000 |
| Avustralya | 13.800.000 |
| Polonya | 13.200.000 |
| Venezuela | 11.800.000 |
| Güney Afrika | 11.800.000 |
| Şili | 10.800.000 |
| Rusya | 10.200.000 |
| Suudi Arabistan | 9.600.000 |
| Hollanda | 9.400.000 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Ayan, Buğra (2016). Sosyal Ağlar Tarihi. Ankara: Abaküs. s. 72. ISBN 978-605-9129-53-4. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2016.