Փայաջուկ

Փայաջուկ, նախկին հայկական գյուղ Իրանի Սալմաստ գավառում, Ուրմիա լճից հյուսիս–արևմուտք, Դիլման գյուղաքաղաքից 2-3 կմ արևելք, փոքրիկ գետակի զույգ ափերին։

Բնակավայր
Փայաջուկ
Երկիր	Իրան

Փայաջուկ (թուրքերեն «Փայաջիյ») բառը բաղկացած է թուրքերեն «փայա» (գոմ) և «ջըղ» (փափկացած «ջիք» կամ «ջիյ» - կրճատած ձևն է «ջըլըղ» կամ «չիլըզ» վերջավորության, որ համապատասխանում է հայերեն «պաննոց» բարդ վերջավորությնա) մասերից^[1]։

1850-ական թվականների վերջին գյուղն ուներ 120 տուն^[2], 1880-1890-ական թվաճկաններին` 250-300 տուն (մոտ 2000 բնակիչ), առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեին՝ 350 տուն հայ բնակիչ։ Ըստ 1905 թ․ վիճակագրության գյուղն ուներ 294 տուն բնակիչ^[1]։ Զբաղվում էին հացահատիկի մշակությամբ, այգեգործությամբ, անասնապահությամբ, արհեստներով և առևտրով։

Գյուղի տակով անցնում էր Հարզավ առուն^[1]։ Գյուղի մոտ հոսում էր Ալոյան հովասուն աղբյուրը^[3]։ Գյուղն ուներ եկեղեցի, 19-րդ դարի 60-ական թվականներից գործող դպրոց։

1905 թ․ գյուղում գործում էր երկդասյա-երկսեռ դպրոցը` մոտ 100 աշակերտ,, աշակերտուհիներով։ 1904 թ․ դպրոցի նոր շենքը կառուցվել է տեղացի Մանասերյանների ծախսով։ 1905 թ․ դպրոցում դասավանդում էին 4 ուսուցիչ և 1 ուսուցչուհի։

1905 թ․ դրությամբ դպրոցն ուներ Րաֆֆի անունով գրադարան` մոտ 1000 կտոր գրքով^[4]։

Տարբեր ժամանակներում Փայաջուկից զգալի թվով հայեր գաղթել են Սովետական Հայաստան և այլ երկրներ։ Փայաջուկը այժմ փոքրիկ գյուղ է Իրանում։ Փայաջուկում է ծնվել Րաֆֆին։