Տարվա մարդ (Թայմ)

Տարվա մարդ (Թայմ) ;
Տեսակ	պարգև
Երկիր	ԱՄՆ
Հիմնադրվել է	1927
Պարգևադրող	Թայմ
Առաջին շնորհում	1927 թվական
Կայք	time.com/poy

«Տարվա մարդ» տիտղոսին արժանացածի անունը Թայմ հանդեսը ավանդաբար հրապարակում է դեկտեմբերի վերջին համարում։ «Տարվա մարդ» անվանակարգը շնորհվում է 1927 թվականից, երբ այդ կոչմանն արժանացավ օդաչու Չարլզ Լինդբերգը՝ պատմության մեջ առաջին անգամ միայնակ թռչել-անցնելով Ատլանտյան օվկիանոսը։

Ընտրության պահանջներ խմբագրել

Տարվա մարդուն ընտրում է բացառապես գործադիր խմբագիրը։ Ռիչարդ Շտենգելը, Time հանդեսի խմբագրական սյունակում՝ «Կարգուկանոնը վեր դասելով ազատությունից» վերնագրի ներքո, բացատրեց սկզբունքը, որով հանդեսն ընտրում է այս կամ այն հավակնորդին․ «TIME-ի կողմից քննարկված «Տարվա մարդ» անվանումը չի հանդիսանում մեծարանք։ Այն խրախուսանքի նշան չէ։ Եվ ոչ էլ ճանաչված լինելու նշան է։ Լավագույն դեպքում սա աշխարհի լրջմիտ գնահատականն է՝ ինչպիսին այն կա, և ամենակարող մարդկանց և ուժերի, որոնք ձևավորում են այս աշխարհը՝ դեպի վատը կամ դեպի լավը։ Եվ այս անվանակարգը, անկասկած, կապ ունի առաջնորդության որակների հետ՝ անվեհերություն, որը փոխում է մեր մոլորակը»^[1]։

Տարբեր տարիների Տարվա մարդ են դարձել Ֆրանկլին Ռուզվելտը, Ադոլֆ Հիտլերը, Իոսիֆ Ստալինը, Ջոն Քենեդին, Ջորջ Բուշը, ինչպես նաև համացանցի օգտատերը։ 2007 թվականին Տարվա մարդ է ճանաչվել Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը։

Երկու անգամ Տարվա մարդ է ճանաչվել 15 հոգի (ժամանակագրական հերթականությամբ)՝ Ֆրանկլին Ռուզվելտը, Իոսիֆ Ստալինը, Ջորջ Մարշալը, Հարի Ս. Թրումանը, Ուինսթոն Չերչիլը, Դուայթ Էյզենհաուերը, Լինդոն Ջոնսոնը, Ռիչարդ Նիքսոնը, Ռոնալդ Ռեյգանը, Դեն Սյաոպինը, Միխայիլ Գորբաչովը, Բիլ Քլինթոնը, Ամերիկացի զինվորը (վերացական հասկացություն), Ջորջ Բուշ Կրտսերը, Բարաք Օբաման։

Երեք անգամ Տարվա մարդ է դարձել մեկ մարդ՝ Ֆրանկլին Ռուզվելտը։

ԽՍՀՄ/Ռուսաստանի ներկայացուցիչները Տարվա մարդ են ճանաչվել 7 անգամ՝ Իոսիֆ Ստալինը (երկու անգամ), Նիկիտա Խրուշչովը (1 անգամ), Յուրի Անդրոպովը (1 անգամ), Միխայիլ Գորբաչովը (2 անգամ), Վլադիմիր Պուտինը (1 անգամ)։

2001 թվականին «Թայմ» հադեսը չհամարձակվեց Տարվա մարդ ճանաչել Ուսամա բեն Լադենին^[2]։

«Տարվա մարդ» դափնեկիրների ցուցակը՝ ըստ TIME հանդեսի խմբագրել

Տարի	Լուսանկար	Դափնեկիր	Կյանքի տարիներ	Ծանոթագրություն
1927		Չարլզ Լինդբերգ	1902-1974	1927 թվականին այդ կոչմանն արժանացավ օդաչու Չարլզ Լինդբերգը՝ պատմության մեջ առաջին անգամ միայնակ թռչել-անցնելով Ատլանտիկան՝ Նյու Յորքից Փարիզ։ .
1928		Ուոլտեր Կրայլսեր	1875-1940	1928 թվականին Կրայսլերը հետևում էր իր՝ Chrysler Corporation-ի՝ Dodge-ի հետ միաձուլմանը՝ մինչ Chrysler Building-ի կառուցումը։
1929		Օուեն Յունգ	1874-1962	Յունգը 1929 թվականից ղեկավարել է Յունգի պլանը գործարկող կոմիտեն, որն Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո կարգավորում էր գերմանական ռազնատուգանքների վճարումը
1930		Մահաթմա Գանդի	1869-1948	Գանդին Հնդկաստանի ազգային-ազատագրական շարժման առաջնորդն է եղել։ 1930 թվականին նա ղեկավարել է աղի երթը, որն իրենից ներակյացնում էր 390-կիլոմետրանոց քայլերթ՝ ի նշան բրիտանական իշխանության կողմից աղի համար ներդրված հարկերի դեմ դժգոհության։
1931		Պիեր Լավալ	1883-1945	1931 թվականին Լավալն առաջին անգամ ընտրվել է Ֆրանսիայի վարչապետ։ Լավալը հայտնի դարձավ ամերիկյան մամուլում, երբ հանդես եկավ Մորատորիա Գուվերի դեմ՝ վճարների ժամանակավոր սառեցման հետ կապված, ինչը Ֆրանսիայում այնքան տարածված չէր, որքան ԱՄՆ-ում։
1932		Ֆրանկլին Ռուզվելտ	1882-1945	Ռուզվելտը վստահ հաղթանակ տոնեց ԱՄՆ-ի նախագահական ընտրություններում (1932)՝ հաղթելով գործող նախագահ Հերբերտ Հուվերին։
1933		Հյու Ջոնսոն	1882-1942	1933 թվականին Ջոնսոնը նշանակվեց Ազգային վերականգնման վարչության տնօրեն։
1934		Ֆրանկլին Ռուզվելտ	1882-1945	Ռուզվելտը 1933-1945 թվականներին եղել է ԱՄՆ նախագահը։ 1934 թվականի «Նոր կուրս»-ի բարեփոխումներն սկսեցին իրենց տուղները տալ։
1935		Հայլե Սելասիե I	1892-1975	Սելասիեն 1935 թվականին Եթովպիայի կայսրն էր, երբ իտալական զորքերը ներխուժեցին Եթովպիա՝ սկսելով երկրորդ իտալ-եթովպիական պատերազմը։
1936		Ուոլլիս Սիմփսոն	1896-1986	1936 թվականին Սիմփսոնի և նախագահ Էդուարդ VIII-ի հարաբերությունները հանգեցրին նրան, որ թագավորը հրաժարական տվեց՝Սիմփսոնի հետ ամուսնանալու համար։
1937		Չան Կայշի	1887-1975	Չանը 1937 թվականին՝ Երկրորդ ճապոնա-չինական պատերազմի սկզբում, եղել է Չինաստանի Հանրապետության վարչապետը։
1937		Սուն Մեյլին	1897-2003	Սունը Չան Կայշի կինն է եղել 1927 թվականից մինչ 1975 թվականը՝ Կայշիի մահը։
1938		Ադոլֆ Հիտլեր	1889-1945	Գերմանիայի ապագա կանցլեր Հիտլերը 1938 թվականին՝ Անշլյուսից և Մյունխենի համաձայնագրից հետո, ղեկավարում էր Գերմանիայի՝ Ավստրիայի և Սուդեթի շրջանի հետ միավորումը։
1939		Իոսիֆ Ստալին	1878-1953	1939 թվականին Ստալինը Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի գլխավոր քարտուղարն էր և փաստացի Խորհրդային Միության առաջնորդն էր։
1940		Ուինսթոն Չերչիլ	1874-1965	1940 թվականին՝ Դյունկերկի օպերացիայի ժամանակ, Չերչիլը եղել է Մեծ Բրիտանիայի վարչապետը։
1941		Ֆրանկլին Ռուզվելտ	1882-1945	1941 թվականին՝ Պերլ-Հարբորի վրա հարձակման ժամանակ, երբ արդյունքում ԱՄՆ-ն մտավ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մեջ, Ռուզվելտը եղել է ԱՄՆ նախագահը։
1942		Իոսիֆ Ստալին	1878-1953	1942 թվականին Ստալինը Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի գլխավոր քարտուղարն էր և կառավարության ղեկավարը, ով հետևում էր Ստալինգրադի ճակատամարտին (1942-1943).
1943		Ջորջ Մարշալ	1880-1959	1943 թվականին ԱՄՆ բանակի շտաբի ապագա ղեկավար գեներալ Մարշալը կարևոր դեր խաղաց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ԱՄՆ գործողությունների կազմակերպման գործում։
1944		Դուայթ Էյզենհաուեր	1890-1969	Գեներալ Էյզենհաուերը Նորմանդական դեսանտային օպերացիայի ժամանակ եղել է կարևոր անձանցից մեկը, ով ղեկավարում է Եվրոպայի միացյալ զինված ուժերը (1944)։
1945		Հարի Ս. Թրուման	1884-1972	Թրումանը ԱՄՆ նախագահ դարձավ Ֆրանկլին Ռուզվելտի մահվանից հետո՝ 1945 թվականին, սանկցավորեց Հիրոսիմայի և Նագասակիի ատոմային ռմբակոծումները։
1946		Ջեյմս Ֆրենսիս Բիրնս	1879-1972	1946 թվականին՝ իրանական ճգնաժամի շրջանում, Բիրնսը ԱՄՆ պետքարտուղարն էր, ով գնալով ավելի լուրջ ու կոպիտ ընդդիմություն էր դառնում Ստալինի համար։ Նրա ճառը, որը կոչվում էր «Գերմանիայի նկատմամբ քաղաքականության վերանայում», հրաժարվելով Մորգենթաուի տնտեսական պլանից և գերմանացիներին ապագայի համար հույս տալով։
1947		Ջորջ Մարշալ	1880-1959	1947 թվականին պետքարտուղար նշանակված Մարշալը եղել է Մարշալի պլանի հեղինակը։
1948		Հարի Ս․ Թրուման	1884-1972	1948 թվականին Թուրմանն ԱՄՆ նախագահ ընտրվեց ինքն իրենով՝ առանց կուսակցական աջակցության, ինչը համարվում է ամերիկյան քաղաքական կյանքի ամենաանսպասելի իրադարձություններից մեկը։
1949		Ուինսթոն Չերչիլ	1874-1965	Հայտարարվել է «50-ամյակի մարդ»՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում Մեծ Բրիտանիային և դաշնակիցներին հասցնելով հաղթանակի։ 1949 թվականին Չերչիլը եղել է բրիտանական ընդդիմության առաջնորդը։
1950		Ամերիկացի զինվոր		Ներկայացնում է ԱՄՆ զորքերը, որոնք մասնակցել են Կորեական պատերազմին (1950-1953)։
1951		Մոհամմադ Մոսադեղ	1882-1967	1951 թվականին Մոսադեղն ընտրվել է Իրանի վարչապետ և վտարել արևմտյան նավթային կազմակերպությունները՝ սկսելով Աբադանի ճգնաժամը։
1952		Ելիզավետա II	ծնված 1926	1952 թվականին՝ հոր՝ Ջորջ VI-ի մահվանից հետո, Ելիզավետան գահ բարձրացավ։
1953		Կոնրադ Ադենաուեր	1876-1967	1953 թվականին Ադենաուերը վերընտրվեց ԳԴՀ կանցլերի պաշտոնում։
1954		Ջոն Դալլես	1888-1959	Լինելով ԱՄՆ ապագա պետքարտուղարը՝ 1954 թվականին Դալլեսը դարձավ ՍԵԱՏՕ-ի հիմնադիրը։
1955		Հարլոու Կյորտիս	1893-1962	Կյորտիսը 1953-ից 1958 թվականներին եղել է Ջեներալ Մոթորս ընկերության նախագահը։ 1955 թվականին Ջեներալ Մոթորսը վաճառեց 5 մլն ավտոմեքենա և դարձավ առաջին կազմակերպությունը, որը մեկ տարվա ընթացքում վաստակեց 1 մլրդ դոլար։
1956		Ազատության հունգարացի մարտիկը		Ներկայացնում է հունգարացի հեղափոխականներին, ովքեր մասնակցել են չստացված հունգարական հեղափոխությանը։
1957		Նիկիտա Խրուշչով	1894-1971	1957 թվականին Խրուշչովն ամրացրեց իր կառավարումը Խորհրդային Միությունում։
1958		Շառլ դը Գոլ	1890-1970	1958 թվականին դը Գոլը նշանակվեց Ֆրանսիայի վարչապետ, իսկ 5-րդ հանրապետության հիմնումից հետո դարձավ Ֆրանսիայի նախագահ։
1959		Դուայթ Էյզենհաուեր	1890-1969	1953 թվականից մինչև 1961 թվականը Դուայթ Էյզենհաուերը դարձավ ԱՄՆ նախագահ։
1960		ԱՄՆ գիտնականները		Ներկայացված են՝ Ջորջ Ուելս Բիդլը, Ջեյմս Վան Ալլեն, Ռոբերտ Բըրնս Վուդվորթ, Դոնալդ Արթուր Գլեզեր, Չարլզ Դրեյփեր, Ջոշուա Լեդերբերգ, Ուիլլարդ Լիբբի, Էռնեստ Միլս Պարսել, Լայնուս Կարլ Փոլինգ, Իզիդոր Այզեկ Ռաբի, Էմիլիո Սեգրե, Չարլզ Հարդ Թաունս, Էդվարդ Թեփլեր, Ուիլյամ Շոկլի և Ջոն Էնդերս.
1961		Ջոն Քենեդի	1917-1963	Քենեդին, 1961 թվականին ստանձնելով ԱՄՆ նախագահի պաշտոնը, անհաջող գրոհ կազմակերպեց Կուբայի դեմ։
1962		Հովհաննես XXIII	1881-1963	Հովհաննես XXIII-ը 1958 թվականից մինչև 1963 թվականը եղել է կաթոլիկ եկեղեցու ղեկավարը։ 1962 թվականին նա հրավիրեց Վատիկանի 2-րդ համաժողովը։
1963		Մարտին Լյութեր Քինգ	1929-1968	Քաղաքացիական իրավունքների համար շարժման առաջնորդ Քինգը 1963 թվականին արտասանեց իր հայտնի ճառը՝ «Ես երազանք ունեմ»։
1964		Լինդոն Բ. Ջոնսոն	1908-1973	Ջոնսոնը 1964 թվականին ընտրվել է ԱՄՆ նախագահ՝ մինչ այդ ընդունելով քաղաքացիական իրավունքների մասին ակտը և դրանով իսկ պատերազմ հայտարարելով աղքատությանն ու ուժեղացնելով ԱՄՆ-ի ներկայությունը Վիետնամի պատերազմում։
1965		Ուիլյամ Ուիսթմորլենդ	1914-2005	Գեներալ Ուեսթմորլենդը Վիետնամի պատերազմի ժամանակ ամերիկյան զորքի հրամանատարն էր։
1966		«Baby boom»-եր		Ներկայացնում են ամերիկացի տղամարդկանց և կանանց այն սերունդը, ովքեր 25 տարեկան և դրանից փոքր են։
1967		Լինդոն Բ. Ջոնսոն	1908-1973	Ջոնսոնը 1963 թվականից մինչև 1969 թվականը եղել է ԱՄՆ նախագահը։
1968		«Ապոլոն 8»-ի տիեզերագնացները		1968 թվականին «Ապոլոն 8»-ի անձնակազմը (Ուիլյամ Անդերսը, Ֆրենկ Բորմանը և Ջեյմս Լովելը) առաջինն էին, ովքեր 1969 թվականին Լուսնի շուրջը պտույտ կատարեցին։
1969		ԱՄՆ Middle America դասի ներկայացուցիչներ		Նաև հայտնի են որպես լռակյաց մեծամասնություն։
1970		Վիլի Բրանդտ	1913-1992	Լինելով ԳԴՀ կանցլերը՝ Բրանդտը փառքի է հասել «Արևելքի և Արևմուտքի միջև հարաբերությունները հարթելու» համար, ինչը նա արել է «ԽՍՀՄ-ի և Արևմտյան թևի նկատմամբ անվախ մտեցման շնորհիվ»։
1971		Ռիչարդ Նիքսոն	1913-1994	Նիքսոնը ԱՄՆ նախագահն է եղել 1969 թվականից մինչև 1974 թվականը։
1972		Ռիչարդ Նիքսոն	1913-1994	Որպես ԱՄՆ նախագահ՝ Նիքսոնը 1972 թվականին այցելեց Չինաստան՝ դառնալով ԱՄՆ առաջին նախագահը, ով այցելություն կատարեց այդ երկիր։ Ավելի ուշ Նիքսոնը պայմանագիր կնքեց ԽՍՀՄ-ի հետ, որը կապված էր ОСВ-I-ի հետ, ինչը տեղի ւնեցավ մինչ նրա վերընտրվելը, որը ԱՄՆ պատմության մեջ ամենախոշոր հաղթանակներից մեկն էր։
1972		Հենրի Քիսինջեր	ծնված 1923	Քիսինջերը, ով ԱՄՆ նախագահի՝ ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականն էր, 1972 թվականին Նիքսոնին ուղեկցում էր Չինաստան՝ վերջինիս այցելության ժամանակ։
1973		Ջոն Սիրիկա	1904-1992	1973 թվականին լինելով ԱՄՆ շրջանային դատարանի Կոլումբիայի շրջանի գլխավոր դատավորը՝ Սիրիկան նախագահ Նիքսոնին հրամայեց իրեն տրամադրել Սպիտակ տան ձայնագրությունները, որոնք կապված էին Ուոթերգեյթյան սկանդալի հետ։
1974		Ֆեյսալ իբն Աբդուլ-Ազիզ ալ Սաուդ	1906-1975	Սաուդյան Արաբիայի թագավոր Ֆեյսալի անունը կապվում է 1973-1974 թվականների նավթային ճգնաժամի հետ, երբ Սաուդյան Արաբիան աշխարհի շուկաներից հանում էր իր նավթը։
1975		ԱՄՆ կանայք		Ներկայացված են՝ Քեթլին Բայերլին, Սյուզան Բրաունմիլլերը, Էդդի Վայատը, Էլլա Գրասսոնը, Բարբարա Ջորդանը, Բիլլի Ջորդան Քինգը, Ջիլ Քոնուեյը, Քերոլ Սաթոնը, Բեթթի Ֆորդը, Կարլա Հիլզը, Էլիսոն Չիկը և Սյուզի Շարպը։
1976		Ջիմի Քարթեր	ծնված 1924	1976 թվականին Քարթերն ընտրվեց ԱՄՆ նախագահ՝ հաղթելով գործող նախագահ Ջերալդ Ֆորդին։
1977		Անվար Սադաթ	1918-1981	Սադաթը, լինելով Եգիպտոսի նախագահը, 1977 թվականին այցելություն կատարեց Իսրայել՝ դառնալով առաջին արաբ առաջնորդը, ով արեց դա՝ եգիպտա-իսրայելական հարաբերությունները կարգավորելու նպատակով։
1978		Դեն Սյաոպին	1904-1997	Չինաստանի փոխվարչապետ։ Դենը տապալեց Խուա Գո Ֆենին, որպեսզի 1978 թվականին վերցնի Չինաստանի նկատմամբ փաստացի վերահսկողությունը՝ որպես բարձրագույն ղեկավար։
1979		Ռուհոլլա Խոմեինի	1902-1989	Խոմեինին 1979 թվականին ղեկավարել է իսլամական հեղափոխությունը՝ դառնալով բարձրագույն ղեկավար։
1980		Ռոնալդ Ռեյգան	1911-2004	1980 թվականին Ռեյգանն ընտրվել է ԱՄՆ նախագահ՝ հաղթելով գործող նախագահ Ջիմի Քարթերին։
1981		Լեխ Վալենսա	ծնված 1943	«Համերաշխություն» լեհական պրոֆմիության ղեկավարը և Գդանսկի համաձայնագրի հեղինակը՝ մինչ իր ձերբակալումը և 1981 թվականի դեկտեմբերին ռազմական դրություն մտցնելը
1982		Անհատական համակարգիչ		Հայտարարվել է «Տարվա մեքենա»՝ դառնալով տեղեկատվական դարաշրջանի ծաղկման սկիզբը։
1983		Ռոնալդ Ռեյգան	1911-2004	1983 թվականին լինելով ԱՄՆ նախագահ՝ Ռեյգանը հրամայել է իրականացնել Գրենադա ներխուժումը և պաշտպանել է ռազմավարական պաշտպանության նախաձեռնությունը։
1983		Յուրի Անդրոպով	1914-1984	Անդրոպովը՝ որպես Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի գլխավոր քարտուղար, ռազմավարական պաշտպանության նախաձեռնության լուրջ քննադատն էր։ 1983 թվականի օգոստոսին Անդրոպովը հոսպիտալացվեց և շուտով՝ 1984 թվականին, մահացավ։
1984		Պիտեր Յուբերոտ	ծնված 1937	1984 թվականին Յուբերոտը ղեկավարում էր Ամառային օլիմպիական խաղերի կազմակերպությունը։
1985		Դեն Սյաոպին	1904-1997	Որպես Չինաստանի բարձրագույն ղեկավար՝ Դենը փառքի արժանացավ «ռադիկալ տնտեսական բարեփոխումների համար, որոնք ձեռնոց էին նետում ուղղափառ մարքսիստներին»։
1986		Կորասոն Ակինո	1933-2009	1986 թվականի Դեղին հեղափոխության ժամանակ Ակինոն կարկառուն կերպար էր, ով ընտրվեց Ֆիլիպինների նախագահ։
1987		Միխայիլ Գորբաչով	ծնված 1931	Լինելով Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի գլխավոր քարտուղարը և ԽՍՀՄ առաջնորդը՝ 1987 թվականին Գորբաչովը ղեկավարում էր Վերակառուցումը։
1988		Վտանգի մեջ գտնվող Երկիր մոլորակը		Տարվա մոլորակը, որը կապված է մայր բնության հետ։
1989		Միխայիլ Գորբաչով	ծնված 1931	Ճանաչվել է «Տասնամյակի մարդ»։ Գորբաչովը, որպես Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի գլխավոր քարտուղար (խորհրդայի առաջնորդ), 1989 թվականին անցկացրեց առաջին խորհրդային ազատ ընտրությունները։
1990		Ջորջ Հ. Ու. Բուշ	1924- 2018	Լինելով ԱՄՆ նախագահը՝ Բուշը ղեկավարում էր ԱՄՆ մասնակցությունը Իրաք-քուվեյթյան պատերազմին (1990-1991).
1991		Թեդ Թըրներ	ծնված 1938	CNN-ի հիմնադիրը։
1992		Բիլ Քլինթոն	ծնված 1946	1992 թվականին Քլինթոնն ընտրվեց ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում՝ հաղթելով գործող նախագահ Ջորջ Հ. Ու. Բուշ-ին։
1993		«Խաղաղարարներ»		Ներկայացված են՝ Յասեր Արաֆաթ, Ֆրեդերիկ դե Կլերկ, Նելսոն Մանդելա և Իցհակ Ռաբին. Դե Կլերկը, լինելով ՀԱՀ նախագահը, 1990 թվականին հրահանգեց բանտից բաց թողնել Նելսոն Մանդելային։ Միասին նրանք վերջ դրեցին ապարտհեյդի համակարգին։ Արաֆաթը՝ որպես Պաղեստինի ազգային վարչության նախագահ, և Ռաբինը՝ որպես Իսրայելի վարչապետ, 1993 թվականին ստորագրեցին Օսլոյի համաձայնագիրը, որն առաջին անձնական համաձայնությունն էր պաղեստինյան և իսրայելական իշխանությունների միջև։
1994		Հովհաննես Պողոս II	1920-2005	Հռոմի պապ 1978 թվականից մինչև 2005 թվականը
1995		Նյութ Գինգրիչ	ծնված 1943	ԱՄՆ «Հանրապետական հեղափոխության» առաջնորդը, ընտրվել է ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ
1996		Դեյվիդ Հո	ծնված 1952	Գիտնական, ով առաջինը հետազոտություններ իրականացրեց մարդու իմունոդեֆիցիտային վիրուսի բնագավառում։
1997		Էնդրյու Սթիվեն Գրոուվ	1936-2016	1997 թվականին եղել է Ինթել ընկերության նախագահն ու գլխավոր տնօրենը, կիսահաղորդչային արդյունաբերության ոլորտի ռահվիրան։
1998		Բիլ Քլինթոն	ծնված 1946	Լինելով ԱՄՆ նախագահը՝ Քլինթոնը 1998 թվականին իմպիչմենտ գործընթացի ենթարկվեց, ինչը տեղի ունեցավ Լևինսկու հետ սկանդալից հետո։ Սենատը նրան ուղղված մեղադրանքները հանեց։
1998		Քեննեթ Սթար	ծնված 1946	Սթարը իրավաբան է, ով ուսումնասիրել է Քլինթոնի վարչակազմի տարբեր ներկայացուցիչների գործունեությունը, 1998 թվականին ներկայացրել է հաշվետվություն, որը հիմք դարձավ Բիլ Քլինթոնի իմպիչմենտի համար։
1999		Ջեֆ Բեզոս	ծնված 1964	Բեզոսը հանդիսանում է Ամազոն ընկերության հիմնադիրն ու գլխավոր տնօրենը։
2000		Ջորջ Ու. Բուշ	ծնված 1946	2000 թվականին Բուշը ընտրվել է ԱՄՆ նախագահ՝ հաղթելով գործող նախագահ Ալբերտ Գոռին։
2001		Ռուդոլֆ Ջուլիանի	ծնված 1944	2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական գործողությունների ժամանակ Ջուլիանին եղել է Նյու-Յորքի քաղաքապետը, ով դարձավ ԱՄՆ՝ հարձակմանն արձագանքելու խորհրդանիշը։
2002		«Մերկացումներ կատարող անձինք»		Ներկայացված են՝ Սինտիա Կուպերը, Քոլին Ռոուլին և Շերոն Ուոտքինսը։ 2001 թվականին Ուոտքինսը բացահայտեց Էնրոն-ի ֆինանսական հաշվետվությունների սխալները՝ այդ մասին վկայությամբ հաջորդ տարում հանդես գալով Կոնգրեսի կոմիտեի առջև։ 2002 թվականին Կուպերը բացահայտեց WorldCom-ի խարդախությունը, որը կազմում էր 3,8 մլրդ ԱՄՆ դոլար։ Այդ ժամանակ դա ԱՄՆ պատմության մեջ ամենամեծ խարդախությունն էր։ 2002 թվականին Ռոուլին, ով Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի լրտես էր, ցուցմունք տվեց այն մասին, որ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի՝ 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի հարձակման հետ կապված տեղեկատվությունը սխալ է կիրառվում։
2003	border\|80px	Ամերիկացի զինվոր		Ներկայացնում է ԱՄՆ զորքն ամբողջ աշխարհում, հատկապես՝ Իրաքյան պատերազմում (2003-2011).
2004		Ջորջ Ու. Բուշ	ծնված 1946	2004 թվականին Բուշը վերընտրվեց ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում, ղեկավարում էր ԱՄՆ մասնակցությունը Իրաքյան պատերազմին։
2005		«Բարի սամարացիներ»		Ներկայացված են Բոնոն, Բիլ Գեյթսը և Մելինդա Գեյթսը։ Բոնոն, ով ֆիլանտրոպ էր և U2 ռոք խմբի անդամ, 2005 թվականին օգնեց կազմակերպել Live 8 համերգները։ Բիլ Գեյթսը՝ Մայքրոսոֆթի հիմնադիրը և աշխարհի ամենահարուստ մարդը, և նրա կինը՝ Մելինդան, հիմնեցին Բիլի և Մելինդայի բարեգործական հիմնադրամը։
2006	Պատկեր:Time youcover01.jpg	[[Դու]]		Ներկայացնում է համացանցի օգտատերերին։
2007		Վլադիմիր Պուտին	ծնված 1952	2007 թվականին Պուտինը ՌԴ նախագահն էր։.
2008		Բարաք Օբամա	ծնված 1961	2008 թվականին Օբաման ընտրվեց ԱՄՆ նախագահ՝ հաղթելով Ջոն Մաքքեյնին։
2009		Բեն Բերնանկե	ծնված 1953	Դաշնային պահուստների համակարգի նախագահն է եղել 2007-2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ։
2010		Մարկ Ցուկերբերգ	ծնված 1984	Facebook սոցիալական ցանցի հիմնադիրն է։
2011		Ցուցարար		Ներկայացնում է մեծաթիվ գլոբալ բողոքի ակցիաներ, օրինակ՝ Представляет множество глобальных протестных движений - например, Արաբական գարունը։
2012		Բարաք Օբամա	ծնված 1961	2012 թվականին Օբաման վերընտրվեց ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում՝ հաղթելով Միթ Ռոմնիին։
2013		Ֆրանցիսկոս	ծնված 1936	2013 թվականին՝ Բենեդիկտոս XVI-ից հետո, ընտրվել է Հռոմեա-կաթոլիկական եկեղեցու պապ։
2014		Էբոլա համաճարակի դեմ պայքարողները^[3]		Այս վարակի դեմ պայքարողները առողջապահության ոլորտի աշխատակիցներ են, ովքեր օգնել են կանխարգելելու վարակի տարածումը։
2015		Անգելա Մերկել^[4]	ծնված 1954	2005 թվականից Գերմանիայի կանցլերը մեծ ճանաչում է ձեռք բերել, ինչը կապված է Հունաստանի պարտքային քաղաքականության և եվրոպական միգրացիոն ճգնաժամի պայմաներում իր առաջնորդական հատկանիշների հետ։
2016		Դոնալդ Թրամփ^[5]	ծնված 1946	2016 թվականին Թրամփն ընտրվել է ԱՄՆ նախագահ՝ հաղթելով Հիլարի Քլինթոնին։
2017		«Լռությունը խախտողները»		Մարդիկ, ովքեր հանդես եկան սեռական հետապնդումների դեմ, այդ թվում՝ շարժման վարող մասնակիցներ #MeTooն։ Կազմի վրա ներկայացված են ելակ հավաքող Իսաբել Պասկուալը (կեղծանուն), լոբբիստ Ադամա Այվուն, դերասանուհի Էշլի Ջադը, ինժեներ-ծրագրավորող Սյուզան Ֆաուլերը, հեղինակ-կատարող Թեյլոր Սվիֆթը և վեցերորդ կինը՝ հիվանդանոցի աշխատակցուհի է, ով ցանկացել է անանուն մնալ, և ում դեմքը թաքցվել է։ Նաև հիշատակվում են՝ դերասանուհի Ալիսա Միլանոն, ակտիվիստուհի Թարանա Բյորքը, դերասանուհի Սելմա Բլերը, դատական գործընթացում 7 հայցվորներ՝ «Պլազա» հյուրանոցի դեմ, քաղաքագետ Սառա Գելզեր, ձեռնարկատեր Լինդսեյ Մեյեր, ափսե լվացող Սանդրա Պեկադան, դերասանուհի Ռոուզ Մակհոուենը, հոգեթերապևտ և գրող Բենդի Ուոլշ, բլոգեր Լինդսի Ռեյնոլդս, տնտեսագետ Խուանա Մելարա. լրագրողուհի Սանդրա Մյուլեր, դերասան Թերի Քրուզ, Ռոչեսթերի համալսարանի պրոֆեսորներ Սելեստա Քիդ և Ջեսիկա Քենթոն, լրագրողուհի Մեգին Քելլի, լրագրողուհի Ջեյն Մերիկ, պրոդյուսեր Զելդա Պերկինս, Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավոր Թերի Ռեյնտկե, բարեգործական աշխատանքներ իրականացնող Բեք Բեյլի, գեղարվեստական ծրագրերի հոգաբարձու Ամանդա Շմիտ, կինոռեժիսոր Բլեյզ Լիպման և գրասենյակի նախկին անանուն աշխատակից։
2018		«Պահակներ» (կամ «պահապաններ»)		Լրագրողներ, ովքեր հալածանքի են ենթարկվել իրենց հայացքների և ճշմարտությունը փնտրելու պատճառով։ Տիտղոսը շնորհվել է ողջ աշխարհից մի քանի լրագրողների։ Ցուցակը գլխավորում է սպանված սաուդյան լրագրող Ջամալ Խաշոգջին։ Խմբագրությունը նշել է, որ նրա սպանությունն այդչափ ռեզոնանսային չէր լինի, եթե չլիներ Խաշոգջիի ողջ կյանքի ընթացքում դրսևորած ինքնամերժման խմբագրական աշխատանքը։ Բացի Խաշոգջիից, «պահակների» ցանկում ներառված է նաև Rappler-ի գլխավոր խմբագիր Մարիա Ռեսսան։ Պորտալը վարում է նախագահ Ռոդրիգո Դուտերտեի օրոք ֆիլիպինցիների կյանքի քրոնիկան՝ նկարագրելով քաղաքացիների կյանքի անցանկալի ռեժիմի դեմ կոշտ պայքարը։ «Տարվա մարդկանց» ցանկում ներառված է նաև ամերիկյան Աննապոլիս քաղաքի The Capital հրատարակությունը։ 2018 թվականի հունիսին որսորդական հրացանով զինված անձը կրակ է բացթողել հրատարակության աշխատասենյակի վրա։ Աշխատակիցներից 5-ը տեղում մահացավ։ Ըստ Time-ի՝ ևս երկու «պահապան» էլ տուժել է «Ռոյթերս» գործակալությունից։ Մուսուլման-ռոհինջաների հալածանքների համար նրանք ստացան 7-ամյա բանտարկություն։ Հրատարակությունը նաև նշել է «Эхо Москвы» ռադիոյի հաղորդավար Տատյանա Ֆելհենհաուերին, ով հարձակման է ենթարկվել խմբագրությունում, և այլ լրագրողների՝ տարբեր երկրներից^[6]։
2019		Թունբերգ, ԳրետաԳրետա Թունբերգ	ծնված 2003	Շվեդ բնապահպան ակտիվիստ և «Դպրոցական գործադուլ հանուն կլիմայի» արշավի հիմնադիրը^[7]
2020		Բայդեն, ՋոՋո Բայդեն^[8]	ծնված 1942	2020 թվականին Բայդենը և Հարիսը ընտրվել են համապատասխանաբար Միացյալ Նահանգների նախագահ և փոխնախագահ՝ հաղթելով գործող նախագահ Դոնալդ Թրամփին և փոխնախագահ Մայք Փենսին։ 2021 թվականի հունվարին Հարրիսը դարձել է առաջին կին, առաջին աֆրոամերիկացի և առաջին ասիացի ամերիկացի փոխնախագահը։
2020		Հարիս, ՔամալաՔամալա Հարիս^[8]	ծնված 1964
2021		Մասկ, ԷլոնԷլոն Մասկ^[9]	ծնված 1971	Tesla, Inc.-ի գործադիր տնօրեն, SpaceX-ի հիմնադիր և գործադիր տնօրեն և 2021թվականի աշխարհի ամենահարուստ մարդը
2022		Զելենսկի, ՎոլոդիմիրՎոլոդիմիր Զելենսկի^[10]	ծնված 1978	Ուկրաինայի նախագահը 2019 թվականից, գերագույն գլխավոր հրամանատարը 2022 թվականին Ուկրաինա ռուսական ներխուժման ժամանակ
2022		Ուկրաինայի ոգին^[11]		«Ուկրաինայի ոգին» ներկայացնում է «ուկրաինացի ժողովրդի տոկունությունը և ուկրաինական դիմադրությունը, ինչպես նաև արտաքին օգնությունն Ուկրաինային»։
2023		Թեյլոր Սվօֆթ	ծնված 1989	Երգիչ-երգահան, ում 2023–2024 թվականների Eras Tour-ը դարձել է բոլոր ժամանակների ամենաբարձր եկամուտ ունեցող համերգային շրջագայությունը։ Շրջագայությունը զգալի մշակութային և տնտեսական ազդեցություն է ունեցել 2023 թվականին։ Թայմ Սվիֆթին նկարագրել է որպես տարվա առաջին մարդ, ով ճանաչվել է «արվեստում ունեցած ձեռքբերումների համար»։ Սվիֆթը նաև 2017 թվականի Տարվա մարդ էր, որը կոչվում էր «Լռություն խախտողներ»։ Նա ամսագրի կողմից նշվել է որպես առաջին կինը, ով ճանաչվել է մեկից ավելի անգամ և առաջին կինը, ով երկու անգամ հայտնվել է «Տարվա մարդ» շապիկին^[12];

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Richard Stengel Person of the Year 2007 - TIME // Time. — 2007-12-19. — ISSN 0040-718X.
↑ «Статья с рассуждениями». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
↑ The ebola fighters.(անգլ.)
↑ Гиббс, Нэнси (9 декабря 2015). «The Choice: Why Angela Merkel Is TIME's Person of the Year 2015» (անգլերեն). TIME. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
↑ Шерер, Майкл (7 декабря 2016). «Donald Trump: TIME Person of the Year 2016» (անգլերեն). TIME. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
↑ Kim, Eun Kyung (2018 թ․ դեկտեմբերի 11). «Time's 2018 Person of the Year: 'The Guardians and the War on Truth'». Today Show. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
↑ Alter, Charlotte; Haynes, Suyin; Worland, Justin. «Greta Thunberg: Time's Person of the Year 2019». Time. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
↑ ^8,0 ^8,1 Alter, Charlotte (2020 թ․ դեկտեմբերի 11). «2020 Person of the Year - Joe Biden and Kamala Harris». Time. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
↑ «Elon Musk Is Time's 2021 Person of the Year». Time. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
↑ «Volodymyr Zelensky Is Time's 2022 Person of the Year». Time. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
↑ «The Spirit of Ukraine and Time's 2022 Person of the Year». Time. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
↑ Shah, Simmone (2023 թ․ դեկտեմբերի 6). «Taylor Swift Makes History as Person of the Year». TIME (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Список за 1927—2011 года Արխիվացված 2013-08-26 Wayback Machine

[1] Richard Stengel Person of the Year 2007 - TIME // Time. — 2007-12-19. — ISSN 0040-718X.

[2] «Статья с рассуждениями». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.

[3] The ebola fighters.(անգլ.)

[4] Гиббс, Нэнси (9 декабря 2015). «The Choice: Why Angela Merkel Is TIME's Person of the Year 2015» (անգլերեն). TIME. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.

[5] Шерер, Майкл (7 декабря 2016). «Donald Trump: TIME Person of the Year 2016» (անգլերեն). TIME. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.

[6] Kim, Eun Kyung (2018 թ․ դեկտեմբերի 11). «Time's 2018 Person of the Year: 'The Guardians and the War on Truth'». Today Show. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.

[7] Alter, Charlotte; Haynes, Suyin; Worland, Justin. «Greta Thunberg: Time's Person of the Year 2019». Time. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.

[2020_Winner-8] 8,0 ^8,1 Alter, Charlotte (2020 թ․ դեկտեմբերի 11). «2020 Person of the Year - Joe Biden and Kamala Harris». Time. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.

[9] «Elon Musk Is Time's 2021 Person of the Year». Time. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.

[10] «Volodymyr Zelensky Is Time's 2022 Person of the Year». Time. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.

[Spirit_of_Ukraine-11] «The Spirit of Ukraine and Time's 2022 Person of the Year». Time. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.

[12] Shah, Simmone (2023 թ․ դեկտեմբերի 6). «Taylor Swift Makes History as Person of the Year». TIME (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]