Սկադ

խորհրդային 9K72 Էլբրուս բալիստիկ հրթիռի ավելի հայտնի է Արևմուտքում, որպես Սկադ։ Սկադ համակարգերը նախատեսված են ոչնչացնել թշնամու կարևոր ռազմավարական օբյեկտները, ինչպիսիք են օդանավերի թռիչքադաշտերը, մեծ կոնցենտրացիաների զորքերը և այլն։

Սկադ բալիստիկ հրթիռի մշակումը սկսվել է Խորհրդային Միությունում 1950-ականների կեսերին։ Սկզբում այն հիմնված էր IS-2 տանկի շասսի վրա. Այս տարբերակը կոչվում է Սկադ-ա։ Այս համակարգերի կրակի հեռահարությունը կազմում է 150 կմ։ 1960-ականների սկզբին ներառվել է նոր հրթիռային համակարգ։ Այն հարմարեցվել է նոր 8x8 բարձր շարժունակության բեռնատարի շասսիի վրա։ Այս տարբերակը կոչվում է Սկադ-բ։ Այն առաջին անգամ հրապարակայնորեն բացահայտվել է 1965-ին։ Պաշտոնապես այս բալիստիկ հրթիռը սկսվել է օգտագործվել խորհրդային բանակում 1967 թվականից։ Սառը պատերազմի ժամանակ Սկադ-Բ-ն մեծ քանակությամբ արտահանվել Աֆղանստան, Բուլղարիա, Կուբա, Չեխոսլովակիա, Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն, Եգիպտոս, Հունգարիա, Իրաք, Իրան, Եմեն, Լիբիա, Հյուսիսային Կորեա, Լեհաստան, Ռումինիա, Սիրիա, Վիետնամ և բազմաթիվ այլ սոցիալիստական երկրներ։ Սկադ բալիստիկ հրթիռները, օգտագործվել են մի շարք ռազմական հակամարտությունների ժամանակ։ 1980-ական թվականներին Խորհրդային բանակում այս հրթիռները փոխարինվել են ՕԿԱ (ՍՍ-23) համակարգերով։ Ներկայումս Ռուսաստանի զինված ուժերը հրաժարվել են Սկադ և Սկադ համակարգերից և դրանք փոխարինել են ավելի արդիական Իսկանդեր (ՍՍ-26) համակարգերով։ Սակայն Սկադը շարունակում են լինել բազմաթիվ երկրների, այդ թվում `մի շարք նախկին խորհրդային հանրապետությունների զինված ուժերի սպառազինության մեջ։

Սկադ համակարգերը (բացի Սկադ Ա մոդիֆիկացիայից) տեղադրված են 8x8 ՄԱԶ-543 բարձր շարժունակության բեռնատարի շասսիի վրա։ Մեքենայի երկարությունը կազմում է 12 մ, լայնությունը 3 մ, իսկ բարձրությունը 3.5 մ։ Մեքենան սնուցվում է D12A-525 դիզելային շարժիչով զարգացնելով 525 ձիաուժ արագություն։ Այս համակարգերի առավելագույն արագությունը կազմում է 45 կմ/ժ։ Սկադ համակարգի վառելիքի պաշարը կազմում է շուրջ 450 կմ։

Սկադ համակարգի հրթիռն ունի 11 մ երկարություն, 0.8 մ տրամագիծ։ Հրթիռների մեկնարկային քաշը կազմում է շուրջ 6 տ։ Մարտագլխիկները կշռում են մոտ 1000 կգ։ Այս հրթիռները ունեն միջուկային (100 KT), բարձր պայթուցիկ (1016 կգ) և քիմիական (985 կգ) մարտագլխիկներ։ Կրակի առավելագույն հեռահարությունը 300 կմ է՝ նվազագույն հեռահարությունը 50 կմ, հնարավոր շեղումը կազմում է 450 մ (Հայաստանում արդիականացված հրթիռների շեղումը զգալիորեն նվազել է հասցվելով շուրջ 100-150 մետրի)։ Սկադ հրթիռային համակարգերն ունեն իներցիոն առաջնորդություն։

Սկադ Բ-ն համակարգը որը հիմնված է ՄԱԶ-543Ա ծանր, բարձր շարժունակության բեռնատարի շասսի վրա։ Շարժիչը սնուցվում է 38.9-լիտրանոց դիզելային շարժիչով, զարգացնելով 525 ձիաուժ (ինչպես ստանդարտ տանկի շարժիչը)։ Մեքենան զարգացնում է 45 կմ/ժ արագություն ճանապարհներին և 15 կմ/ժ արագություն կոշտ տեղանքում։ Յուրաքանչյուր համակարգի մեջ մտնում է գլխավոր մեքենան, ուղեկցով վերալիցքաթափման մեքենան, վառելիքի տանկերը, Վերամբարձը, հրամանատարական մեքենան, Դիրքի մեքենան և մի շարք այլ օժանդակ տրանսպորտային միջոցներ։

Եգիպտոսում, Իրանում, Իրաքում, Հյուսիսային Կորեայում մշակվել են իրենց սեփական մարտավարական հրթիռներ, որը հիմնված են Սկադ հրթիռների վրա։ Նրանց առավելագույն հեռահարությունը կազմում է մինչ 850 կմ, իսկ Հյուսիսային Կորեայում Սկադ հրթիռի հիման վրա ստեղծված ՌոԴոգն հրթիռի հեռահարությունը կազմում է շուրջ 1500 կմ։

•  Ալժիր Սկադ Բ, Սկադ Ց
•  Եգիպտոս Սկադ Բ, Հվասոնգ-6, Պրոջեքտ 1
•  Եմեն Սկադ Բ, Սկադ Ց
•  Իրան Սկադ Բ, Հվասոնգ-5, Շհահաբ 1, Շհահաբ 2, Շհահաբ 3, Ռոդոնգ
•  Լիբիա Սկադ Բ
•  Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն Սկադ Բ
•  Հայաստան 8 հատ Սկադ Բ
•  Հյուսիսային Կորեա Սկադ Բ, Սկադ Ց, Հվասոնգ 5, Հվասոնգ 6, Հվասոնգ 7, Ռոդոնգ
•  Ղազախստան Սկադ Բ
•  Սիրիա Սկադ Բ, Սկադ, Ց Սկադ Դ, Հվասոնգ 6, Հվասոնգ 7, Ռոդոնգ
•  Վիետնամ Սկադ Բ, Սկադ Ց, Սկադ Դ
•  Օման Սկադ Բ

Նախկին Օպերտատորներ

•  ԽՍՀՄ
•  Ռուսաստան
•  Բելառուս
•  Ուկրաինա
•  Լեհաստան
•  Չեխոսլովակիա
•  Չեխիա
•  Հունգարիա
•  Ռումինիա
•  Բուլղարիա
•  Հարավսլավիա
•  ԱՄԷ
•  Աֆղանստան
•  Իրաք

• DF-26
• Իսկանդեր

• Սկադ Համակարգ(անգլ.)
• Սկադ բալիստիկ հրթիռ(անգլ.)
• Բալիստիկ հրթիռ(ռուս.)