Ջակարտա
Ջակարտա[1] (ինդոն.՝ Jakarta; մինչև 1527 թ.՝ Սունդա Կելապա, մինչև 1619 թ.՝ Ջայկարտա, մինչև 1942 թ.՝ Բատավիա), Ինդոնեզիայի մայրաքաղաքն է, նաև երկրի ամենամեծ քաղաքը։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ջակարտա | |||||
| Jakarta | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ինդոնեզիա | ||||
| Ենթարկում | Մայրաքաղաք | ||||
| Ներքին բաժանում | 5 շրջաններ | ||||
| Քաղաքապետ | Ջոկո Վիդոդո | ||||
| Հիմնադրված է | 1527 թ. | ||||
| Առաջին հիշատակում | 397 | ||||
| Այլ անվանումներ | մինչ 1527 — Սունդա Կելապա մինչ 1619 — Ջայակարտա մինչ 1942 — Բատավիա | ||||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1580 թվականից | ||||
| Մակերես | 664 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 8 մ | ||||
| Պաշտոնական լեզու | ինդոնեզերեն | ||||
| Բնակչություն | ▲ 9 607 787 մարդ (2010) | ||||
| Խտություն | 14469,56 մարդ/կմ² | ||||
| Ագլոմերացիա | 25 267 156 | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+7 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +62 21 | ||||
| Փոստային դասիչ | 10110–14540 և 19110–19130 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | B | ||||
| Պաշտոնական կայք | jakarta.go.id | ||||
| |||||
.svg)
Գտնվում է Ճավա կղզու հյուսիս արևմտյան մասում, բաժանված է 5 շրջանների։
Հիմնադրվել է 1527 թվականին, 1580 թ. ստացել է քաղաքի կարգավիճակ։ Ընդհանուր մակերեսը կազմում է 664 կմ², բնակչությունը ըստ 2010 թ. մարդահամարի տվյալների 9 607 787 մարդ[2]։ Ծովի մակարդակից միջին բարձրությունը կազմում է ընդամենը 8 մ։
Հակիրճ տեղեկատվություն խմբագրել
Գտնվելով աշխարհի ամենախիտ բնակեցված կղզու՝ Ճավայի հյուսիս-արևմուտքում՝ Ջակարտան ժամանակի ընթացքում դարձել է Ինդոնեզիայի տնտեսական, մշակութային, քաղաքական կենտրոնը, որը 2014 թվականի տվյալներով ուներ 10 միլիոնից ավելի բնակիչ[3]։ Մեծ Ջակարտա մետրոպոլիան, որն զբաղեցնում է 6,392 քառակուսի կիլոմետր տարածություն, հայտնի է նաև Ջաբոդետաբեկ անվանումով. դա հապավում է, որ կազմվել է Ջակարտա, Բոգոր, Դեպոք, Տանգերանգ և Բեկաս բնակավայրերի անուններից։ Համարվում է մեծությամբ աշխարհի երկրորդ քաղաքային ագլոմերացիան (Տոկիոից հետո)՝ 30.214.303 բնակչությամբas of 2010[update][4]: Ըստ կանխատեսումների՝ 2030 թվականին Ջակարտան կունենա 35.6 միլիոն բնակիչ՝ դառնալով աշխարհի ամենամեծ քաղաքը[5]։ Նրա ընձեռած բարենպաստ բիզնես հնարավորությունները, ինչպես նաև՝ առաջարկած ապրուստի բարձր չափանիշների ներուժը շատ-շատերին են գրավում, հրապուրում Ինդոնեզական կղզեխմբում, որի արդյունքում քաղաքում խմբվել են բազմաթիվ հանրույթներ ու մշակույթներ[6]։ Բնակիչների 85,5 տոկոսը մուսուլմաններ են, 5,2 տոկոսը՝ բողոքականներ, 4,8 տոկոսը՝ կաթոլիկներ, 3,5 տոկոսը՝ բուդդայականներ, 1 տոկոսը՝ հնդուիզմ դավանողներ։
Հիմնադրված լինելով 4-րդ դարում Սունդա Կելապա անվանումով՝ քաղաքը կարճ ժամանակամիջոցում դարձել է Սունդա թագավորության առևտրական կարևոր նավահանգիստը։ Հետագայում, արդեն Բաթավիա անունով, եղել է Հոլանդական Հնդկաստանի փաստացի մայրաքաղաքը։ Ինչպես հայտնի է, Նյու Յորքին տրվել է Մեծ խնձոր մականունը։ Դրա նմանությամբ՝ Ջակարտային տրվել է Մեծ դուրիան մականունը՝ Ճավա կղզում լայնորեն տարածված փշոտ, խիստ տհաճ հոտով, բայց անուշահամ յուրօրինակ մրգի անունով[7]։
Ջակարտան աշխարհի առաջնակարգ քաղաքներից մեկն է համարվում[8] և լինելով ԱՍԵԱՆ-ի (Association of Southeast Asian Nations|ASEAN) ղեկավար մարմնի՝ քարտուղարության նստավայրը՝ դարձել է նաև միջազգային դիվանագիտության տեսանկյունից կարևորագույն քաղաք[9]։ Այստեղ են գտնվում նաև համաինդոնեզական և միջազգային նշանակության ֆինանսատնտեսական հաստատություններ՝ Bank of Indonesia-ն, Ինդոնեզիայի ֆոնդային բորսան Indonesia Stock Exchange-ը, ինդոնեզական ու միջազգային բազմաթիվ կորպորացիաների գլխավոր գրասենյակներ։ 2017 թվականի դրությամբ Ջակարտայում իրենց կեցավայրն ունեին Forbes Global 2000-ի վեց, Fortune 500-ի երկու և Unicorn-ի ֆինանսական չորս ընկերություններ[10][11][12]։ 2014 թվականին քաղաքում ստեղծված համախառն ներքին արդյունքը՝ ՀՆԱ-ն գնահատվել է 321.3 միլիարդ ամերիկյան դոլար[13] և տնտեսական աճի տեմպերով աշխարհի 200 խոշորագույն քաղաքների շարքում զբաղեցրել է 34-րդ տեղը[14]։ Ջակարտան ֆինանսատնտեսական ավելի արագ աճ է ապահովել, քան մալայզիական Կուալա Լումպուրը, թայլանդական Բանգկոկը և չինական Պեկինը[15]։
Ներկայումս քաղաքին նետված գլխավոր մարտահրավերներն են բնակչության չափազանց արագ աճը, դրա հետ կապված բնապահպանական ու տրանսպորտային լուրջ հիմնախնդիրները, բնակչության մի ստվար զանգվածի աղքատությունը, անհավասարությունը, ինչպես նաև՝ ջրհեղեղի վտանգը[16]։ Բանն այն է, որ Ջակարտան ամեն տարի «նստում» է, ընկղմվում մոտավորապես 17 սանտիմետր, որով էլ ավելի ու ավելի խոցելի է դառնում ծովային տարերքի առաջ[17]։
Գրականություն խմբագրել
- Fauzi Bowo: Grundlagen und Leitlinien für die Entwicklung des Metropolraumes Jakarta. Indonesien. Universität Kaiserslautern, Dissertation im Fachbereich Architektur/Raum- und Umweltplanung/Bauingenieurwesen. 1999.
- Bernd Brunnengräber: Stadtverkehr in Jakarta: Eine Untersuchung von Akteuren und Entscheidungsbedingungen, Verlag für Entwicklungspolitik, Saarbrücken, 2001, ISBN 3-88156-749-6.
- Martin Heintel, Heinz Nissel, Christof Parnreiter, Günter Spreitzhofer, Karl Husa (Herausgeber), Helmut Wohlschlägl (Hrsg.): Megastädte der Dritten Welt im Globalisierungsprozess. Mexico City, Jakarta, Bombay — Vergleichende Fallstudien in ausgewählten Kulturkreisen. Universität Wien, 2000, ISBN 3-900830-40-1.
- Jacqueline Knörr: Kreolität und postkoloniale Gesellschaft. Integration und Differenzierung in Jakarta. Campus Verlag, Frankfurt am Main & New York 2007, ISBN 978-3-593-38344-6.
- Marion Markham: Höflichkeit und Hierarchie bei den in Jakarta lebenden Javanern. Peter-Lang-Verlag, Frankfurt am Main, 1995, ISBN 3-631-47744-9.
- Bodo Schulze: Nicht-staatliche Akteure und territoriale Kontrolle. Zur Produktion von (Un-)Sicherheit in Jakarta Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine (PDF) Universität Hamburg, Forschungsstelle Kriege, Rüstung und Entwicklung, 2009.
- Günter Spreitzhofer, Martin Heintel: Metro-Jakarta: Zwischen Nasi und Nike. Peter Lang, Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2000, ISBN 3-631-35992-6.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Պաշտոնական կայք Արխիվացված 2009-07-31 Wayback Machine
- Jakarta Official Travel Website Արխիվացված 2008-12-19 Wayback Machine
- Regional/Asia/Indonesia/Provinces/Jakarta/|Jakarta
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 51. ISBN 99941-56-03-9.
- ↑ «Ինդոնեզիա կենտրոնական վիճակագրական ծառայության կայք». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 22-ին.
- ↑ «Jumlah Penduduk Provinsi DKI Jakarta». Dinas Kependudukan dan Catatan Sipil. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 27-ին.
- ↑ Indonesia: Java. «Regencies, Cities and Districts - Population Statistics, Charts and Map». www.citypopulation.de (անգլերեն).
- ↑ «These are the megacities of the future». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
- ↑ Markus Taylor, Tales from the Big Durian, 2009
- ↑ «Sojourn in the Big Durian». ThingsAsian. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ «The World According to GaWC 2016». GaWC. 2017 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
- ↑ «ASEAN, an important regional and global partner». VOV - VOV Online Newspaper. 2017 թ․ օգոստոսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
- ↑ «Six Indonesian Companies Make Forbes Global 2000 List».
- ↑ «Fortune 500». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
- ↑ «Indonesia expects to have more than 5 unicorns by 2019: minister». Reuters. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 22-ին.
- ↑ «Global city GDP 2014». Brookings Institution. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 8-ին.
- ↑ «Global Metro Monitor» (ամերիկյան անգլերեն). Brookings Institution. 2015 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
- ↑ «Foke lebih yakin lembaga survei asing». Waspada Online (ինդոնեզերեն). 2012 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 31-ին.
- ↑ «Jakarta – Urban Challenges Overview – Human Cities Coalition». www.humancities.co (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ Ruggeri, Amanda (2017 թ․ դեկտեմբերի 1). «The ambitious plan to stop the ground from sinking». BBC. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջակարտա» հոդվածին։ |