Պատրաս
Պատրաս (հուն․՝ Πάτρα), Հունաստանի երրորդ խոշորագույն քաղաքը։ Գտնվում է Պելոպոնեսի հյուսիս արևմտյան մասում՝ Հոնիական ծովի Պատրակիոս ծոցի ափին։ Գտնվում է Աթենքից 177 կմ հարավ-արևմուտք։ Պելոպոնես թերակղզու ամենամեծ քաղաքն է, համանուն դիմի վարչական կենտրոնը։ Բնակչությունը՝ ▲173 600 մարդ (2021)[1]։ Սննդի արդյունաբերության կենտրոն է։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Պատրաս | ||
| Πάτρα | ||
 Պատրասի համայնապատկեր | ||
| Երկիր |  Հունաստան | |
| Երկրամաս | Արևմտյան Հունաստան | |
| Քաղաքապետ | Յանիս Դիմարաս | |
| Մակերես | 335 կմ² | |
| ԲԾՄ | 10 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | Հունարեն | |
| Բնակչություն | ▲173 600 մարդ (2021)[1] | |
| Ազգային կազմ | Հույներ | |
| Կրոնական կազմ | Հունական ուղղափառ եկեղեցի | |
| Տեղաբնականուն | Պատրասցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+1, ամառը UTC+2 | |
| Հեռախոսային կոդ | 2610 | |
| Փոստային դասիչ | 26x xx | |
| Ավտոմոբիլային կոդ | ΑX և AZ | |
| Պաշտոնական կայք | e-patras.gr | |
| ||
Պատմություն խմբագրել
Պատրաս քաղաքը հիմնադրվել է մ․ թ․ ա․ 6-րդ դարում Սպարտայի աքայացիների կողմից, երբ դորիացիները նրանց վտարել են Պելոպոնեսի զգալի մասից։ Աքայացիների առաաջնորդ Պրևգենը միավորել է երեք քաղաքներ՝ Արոյան, Մեսատիսը և Անտիոսը, և այն անվանել իր որդու՝ Պատրասի պատվին[2]։ Սակայն հնագիտական ուսումնասիրությունները վկայում են, որ առաջին բնակավայրերն այս տարածքում ի հայտ են եկել մ․ թ․ ա․ 3-րդ հազարամյակում[3]։
Մոտ 62 թվականին այս բնակավայրում է նահատակվել Անդրեաս առաքյալը։
.jpg)
Հռոմեական շրջանում քաղաքը ծաղկում է ապրել և վերածվել Միջերկրական ծովի առևտրական ու արդյունաբերական կենտրոնի։ Կորինթոսի ավերումից հետո տեղի նավահանգիստը կարևոր դեր է ունեցել Հունաստանն ու Իտալիան կապելու հարցում։ Հռոմեացի կայսրերը քաղաքին նույնիսկ արտոնել են թողարկել սեփական դրամը։ Այս շրջանում Պատրասում կառուցվել են ամֆիթատրոն, ջրմուղագիծ, Օդոենը[4]։
3-րդ դարի վերջին Պատրասն անկում է ունեցել, որը, հնարավոր է, պայմանավորված է եղել ուժգին երկրաշարժով, որ տեղի է ունեցել այդ ժամանակ։
9-րդ դարակեսին քաղաքը կրկին ծաղկում է ապրել և այդ ժամանակներից էլ կիսել է հունական պետության ճակատագիրը։
1205 թվականին Խաչակրաց չորրորդ արշավանքի արդյունքում Պատրասը հանձնվել է Աքայական իշխանությանը, և այստեղ իշխել է պրովանսցի բարոն Գիյոմ Ալեմանը։ 13-րդ դարի կեսերին նա վաճառել է իր ունեցվածքը Պատրասի կաթոլիկ արքեպիսկոպոսին, որն այն ժամանակ եկեղեցական իշխանության բարձրագույն ներկայացուցիչն էր Պելոպոնեսում։ 14-րդ դարի կեսերին Պատրասն անցել է Մորեայի բռնապետությանը։ 1387 թվականին քաղաքը փորձել է զավթել Հիվանդախնամների միաբանությունը։
1408-1430 թվականներին Պատրասը եղել է Վենետիկի հանրապետության իշխանություն ներքո, իսկ 1458 թվականին այն նվաճել են թուրքերը։ 1687-1715 թվականներին այն կրկին հայտնվել է Վենետիկի Հանրապետության վերահսկողության ներքո։
1722 թվականին տեղի ունեցել Պատրասի ճակատամարտը, որի ժամանակ ռուսական նավատորմը հաղթել է թուրքական նավատորմին։
Պատրասի բնակիչները առաջիններից էին, որ սկսել են Հունաստանի անկախության պատերազմը 1821-1829 թվականներին․ Պանագիոտիս Կարաձասի ղեկավարությամբ նրանք սկսել էին պայքարը 1821 թվականի մարտի 23-ից։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ քաղաքն օկուպացրել են իտալական և գերմանական զորքերը։
Կլիմա խմբագրել
Պատրասի կլիման միջերկրածովյան է։ Այն ունի տիպական թաց ձմեռ և շոգ, չոր ամառ, իսկ գարունն ու աշունը բնորոշվում են անցումային կլիմայով։ Աշունը, սակայն, ավելի խոնավ է, քան գարունը։
| Պատրաս (1955-1997)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 14.5 (58.1) | 15.0 (59) | 16.8 (62.2) | 19.7 (67.5) | 24.2 (75.6) | 28.0 (82.4) | 30.1 (86.2) | 30.9 (87.6) | 28.2 (82.8) | 24.1 (75.4) | 19.5 (67.1) | 16.1 (61) | 22.3 (72.1) |
| Միջին օրական °C (°F) | 10.3 (50.5) | 10.7 (51.3) | 12.3 (54.1) | 15.0 (59) | 19.1 (66.4) | 22.7 (72.9) | 24.8 (76.6) | 25.3 (77.5) | 22.7 (72.9) | 18.9 (66) | 14.9 (58.8) | 11.9 (53.4) | 17.4 (63.3) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 6.1 (43) | 6.4 (43.5) | 7.7 (45.9) | 10.2 (50.4) | 13.9 (57) | 17.4 (63.3) | 19.4 (66.9) | 19.6 (67.3) | 17.2 (63) | 13.8 (56.8) | 10.3 (50.5) | 7.6 (45.7) | 12.5 (54.5) |
| Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) | 89.1 (3.508) | 81.7 (3.217) | 63.3 (2.492) | 47.8 (1.882) | 28.9 (1.138) | 7.5 (0.295) | 4.6 (0.181) | 5.2 (0.205) | 28.3 (1.114) | 72.2 (2.843) | 118.0 (4.646) | 116.1 (4.571) | 662.7 (26.091) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 12.0 | 10.6 | 9.9 | 8.4 | 5.3 | 2.2 | 1.0 | 1.0 | 3.6 | 7.8 | 11.0 | 13.2 | 86 |
| աղբյուր: Hellenic National Meteorological Service[5] | |||||||||||||
Ժամանակակից շրջան խմբագրել
Հին քաղաքից պահպանվել է միայն Օդեոնը (2-րդ դար)։ Կաստրո բլրի վրա պահպանվել են բյուզանդական ամրոցի ավերակներ[6]։ Քաղաքում գործում են հնագիտական թանգարան, երկու համալսարան և Տեխնիկական կրթական ֆոնդ՝ գիտահետազոտական ինստիտուտներով[7]։
Անդրեաս առաքյալի տաճարը (1974) Հունաստանի ամենամեծ տաճարն է, այնտեղ են գտնվում Անդրեաս առաքյալի մասունքներից։ Քաղաքից ոչ հեռու կառուցվել է ժամանակակից Ռիո-Անտիրիո կամուրջը, որ Պելոպոնեսը կապում է մայրցամաքային Հունաստանին։ Կամուրջի վերջնամասերում կանգնած են Ռիոյի և Անտիրիոյի ամրոցները, որոնք նեղուցի ամենանեղ հատվածում կառուցել են վենետիկցիները 1701-1713 թվականներին[8]։
Գարնանը քաղաքում կազմակերպվում է Պատրասի կառնավալը։ Քաղաքը 2006 թվականին դարձել է Եվրոպայի մշակութային մայրաքաղաք։
Հոկտեմբերի սկզբին քաղաքում կազմակերպվում է միջազգային կինոփառատոն (անգլ.՝ Partas International Film Festival)[9]։
Մշակույթ խմբագրել
Քաղաքը հայտնի է թատրոններով, որոնցից գլխավորը «Ապոլլոն» թատրոնն է։ Այն կառուցվել է 1872 թվականին սաքսոնական ծագումով հույն ճարտարապետ Էռնստ Ցիլերի նախագծով[10]։
Ամեն տարի քաղաքում անցնում է Պատրասի կառնավալը, որն աշխարհի խոշորագույն կառնավալներից է[11]։ Այս սկսվում է հունվարի 17-ին և ձգվում մինչև Մեծ պասի առաջին օրը։
1902-1918 թվականներին Պատրասում գործել է տրամվայ, որը Հունաստանում էլեկտրական տրամվայի առաջին գիծն է եղել։
Վանքեր խմբագրել
Պանագիոս Հիրոկոմիտիսիոսի վանքը (հուն․՝ Ιερά Μονή Γηροκομείου) հիմնադրվել է 10-րդ դարում ծերանոցի շրջանում։ Այն կառուցվել է Արտեմիսի հնագույն տաճարի տեղում։ Վանական համալիրը նվիրված է սուրբ Արտեմիսին[12]։
Սուրբ Նիկոլայ Բալայի վանքը (հուն․՝ Μονή Αγίου Νικολάου Μπάλα) հայտնի է որպես Հին վանք (հուն․՝ Παλαιομονάστηρο)։ Այն կառուցված է Պանաչայկոս լեռան ստորոտին՝ 500 մ բարձրության վրա։ Գտնվում է Բալա գյուղից ոչ հեռու, Պատրասից 8 կմ հյուսիս-արևելք։ Պատմական այս գողտրիկ շինությունը կառուցվել է 6-րդ դարի վերջին, 7-րդ դարի սկզբին, սակայն մինչև 1945 թվականը բազմիցս ավերվել է։ Հյուսիսային ներքին կողմում պահպանված մարմարյա սալը պատմում է 1693 թվականին վանքի վերականգնման մասին[13]։
Պատրասի համայնք խմբագրել
Պատրասի համայնքում ընդգրկված են չորս բնակավայրեր։ Բնակչությունը 2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով 170,896 մարդ է[14]։ Մակերեսը 57,41 կմ² է[15][15]։
| Անվանում | Բնակչություն (2011)[14], մարդ |
|---|---|
| Բալաս | 264 |
| Պատրաս | 167446 |
| Սկիոեսա | 626 |
| Քարադրոն | 110 |
Բնակչություն խմբագրել
Քաղաքային ագլոմերացիան ընդգրկում է Պատրաս համայնքը։
| Պատրասի բնակչություն[16][17][18] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Տարի | Քաղաք, մարդ | Ագլոմերացիա, մարդ | ||
| 1853 | 15 854 | 19 499 | ||
| 1861 | 18 342 | 23 020 | ||
| 1870 | 16 641 | 26 190 | ||
| 1879 | 25 494 | 34 227 | ||
| 1889 | 33 529 | 44 970 | ||
| 1896 | 37 985 | 51 932 | ||
| 1907 | 37 728 | - | ||
| 1920 | 52 174 | - | ||
| 1928 | 61 278 | - | ||
| 1951 | 87 570 | 94 192 | ||
| 1961 | 96 100 | 103 985 | ||
| 1971 | 112 228 | 120 847 | ||
| 1981 | 142 163 | 154 596 | ||
| 1991 | 158667[19] | 174800[19] | ||
| 2001 | 168530[19] | 201341[19] | ||
| 2011 | 167446[14] | 213984[14] | ||
Նշանավոր բնակիչներ խմբագրել
- Աթանասիոս Կանակարիս (1760-1834) - քաղաքական գործիչ, «Ֆիլիկի Էթերիա» կազմակերպության անդամ։ Մասնակցել է 1821 թվականի ապստամբության նախապատրաստմանը, աչքի է ընկել Պատրասի ամրոցի պաշարման ժամանակ։
- Ժան Մորեաս (1856-1910) - ֆրանսիացի բանաստեղծ
- Կոստիս Պալամաս (1859-1943) - բանաստեղծ, «Օլիմպիական հիմնի» հեղինակ
- Դիմիտրիոս Բիսկինիս (1891-1947) - նկարիչ, հունական գեղանկարչության ակադեմիական դպրոցի ներկայացուցիչ
- Դիմիտրիոս Տոֆալոս (1877-1966) - մարզիկ, թեթև ատլետիկայի ռեկորդակիր
- Նիկոլաս Անդրիակոպուլոս (1878—?) - մարմնամարզի, 1896 թվականի օլիմպիական մեդալակիր
- Մեմոս Մակրիս (1913-1993) - հույն և հունգարացի քանդակագործ, Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին հունական դիմադրության շարժման անդամ
- Ապոստոլոս Սանտաս (1922-2011) - հունական դիմադրության շարժման անդամ, 1941 թվականի մայիսի 31-ին Մանոլիս Գլեզոսի հետ նացիստական դրոշը իջեցրել ու պատռել է Ակրոպոլիսի վրայից։
- Թանոս Միկրուցիկոս (ծնվ․՝ 1947) - կոմպոզիտոր, Հունաստանի մշակույթի նախարար 1994-1996 թվականներին
- Կոնստանտինոս Կացուրանիս (ծնվ․՝ 1979) - ֆուտբոլիստ, Հունաստանի հավաքականի անդամ, 2004 թվականի Եվրոպայի չեմպիոն
- Դիմիտրաս Մազիս (ծնվ․՝ 1976) - գրագնդակի մարզիկ, հունաստանի հավաքականի անդամ, 2005 թվականի աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր
- Պերիկլիս Յակովակիս (ծնվ․՝ 1979) - Եվրոպայի չեմպիոն 400 մ արգելապատնեշներով վազքում
- Անդրեաս Նեզերիտիս (1897-1980) - կոմպոզիտոր, դաշնակահար, մանկավարժ
- Սպիրոս Ֆոկաս (ծնվ․՝ 1937) - դերասան
Քույր քաղաքներ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 2021 Greek census
- ↑ Павсаний. Описание Эллады. VII, 6, 2
- ↑ «История города Патры». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 23-ին.
- ↑ «Ωδείο Πατρών. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.
- ↑ «Climate of Patras». Hellenic National Meteorological Service. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ Α. Μανιάκη (2012). «Κάστρο Πάτρας. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.
- ↑ Μαρία Γάτση (2012). «Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.
- ↑ «Φρούριο Ρίου. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.
- ↑ «History — Partas International Film Festival — Greece». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 19-ին.
- ↑ «Δημοτικό Θέατρο Πατρών. Περιγραφή». Οδυσσέας (հունարեն). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.
- ↑ Patras Carnival impressive opening ceremony — ana-mpa
- ↑ Σύντομον ιστορικόν της Ιεράς Μονής Γηροκομειού. Ιερά Μητρόπολις Πατρών
- ↑ Ιερά Κοινοβιακή Μονή Αγίου Νικολάου (Παλαιομονάστηρο) Πατρών. Ιερά Μητρόπολις Πατρών
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 «Πίνακας αποτελεσμάτων Μόνιμου Πληθυσμού-Απογραφής 2011» (հունարեն). Ελληνική Στατιστική Αρχή. 2014 թ․ մարտի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
- ↑ 15,0 15,1 Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης μαρτίου 2001 (μόνιμος πληθυσμός)(հուն.). — Πειραιάς: Εθνική στατιστική υπηρεσία της Ελλάδας, 2009. — Т. I. — С. 355. — ISSN 1106-5761.
- ↑ The population of Greece in the second half of the 20th century. — Athens: National Statistical Service of Greece, 1980.
- ↑ Statistical Yearbook of Greece. — Athens: National Statistical Service of Greece, 1980.
- ↑ Κώστας Ν. Τριανταφύλλου Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών. — Τρίτη Έκδοση. — Πάτρα: Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, 1995.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 «Μόνιμος και Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Σύνολο Ελλάδος, νομοί, δήμοι/κοινότητες, δημοτικα/κοινοτικά διαμερίσμα και οικισμοί. Απογραφές πληθυσμού 2001 και 1991» (հունարեն). Ελληνική Στατιστική Αρχή. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 22-ին.
- ↑ «:Градови партнери». Administrative Office of the City of Banja Luka (սերբերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 «Patras Municipality - Fraternize Cities». Patras Municipality. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 4-ին.
- ↑ «Limassol Twinned Cities». Limassol (Lemesos) Municipality. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ [1] Архивировано|url=https://web.archive.org/web/20100123031307/http://www.sister-cities.org/directory/IntllistingsResults.cfm%7Cdate=January 23, 2010
- ↑ «Online site translation into English and other languages – Yandex.Translate». translate.yandex.com. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
- ↑ Makris, A. «Russian Sailing Ship Docks in Patras for Twinning with Kaliningrad - GreekReporter.com». Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Maria Mavromataki Greece Between Legend And History. — Athens: Haitalis, 2002. — 287 p. — ISBN 9789608284012
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պատրաս» հոդվածին։ |