Նեյրոգիտություններ

Նեյրոգիտություններ կամ նյարդաբանական գիտություններ, միջառարկայական գիտական ոլորտ, որն ուսումնասիրում է օրգանիզմում նյարդային պրոցեսները, որոնց կիզակետը նեյրոգիտություններն են։ Այդ գիտություններն իրենց մեջ ներառում են մի շարք ոլորտներ, ինչպիսիք են կենսաբանությունը, քիմիան, համակարգչային գիտությունը, ճարտարագիտությունը, լեզվաբանությունը, բժշկությունը, ֆիզիկան, փիլիսոփայությունը և հոգեբանությունը։ Նեյրոգիտությունների զարգացումը հանգեցրել է նոր առարկաների ստեղծմանը, մասնավորապես՝ նեյրոէթիկայի, նյարդահաղորդակցման, նեյրոճարտարապետության և նեյրոկարգավորման։

Հիմնական ուղղություններ խմբագրել

Ուղղություն	Նկարագրություն
Հաշվողական նեյրոկենսաբանություն	Գիտություն, որն օգտագործում է հաշվարկային գործընթացները՝ հասկանալու համար, թե ինչպես են կենսաբանական համակարգերն իրականացնում իրենց գործառույթները^[1]։
Կլինիկական նեյրոգիտություն	Նյարդաբանության կիրառական ոլորտներ, ինչպիսիք են նյարդաբանությունն ու հոգեբուժությունը։
Ճանաչողական նեյրոկենսաբանություն	Գիտություն, որն ուսումնասիրում է գլխուղեղի գործունեության կապը ճանաչողական գործընթացների և վարքի հետ ՝ համատեղելով նեյրոկենսաբանության և ճանաչողական գիտության մոտեցումները։
Մշակութային նեյրոգիտություն	Գիտելիքների ոլորտ, որը ձգտում է բացահայտել գլխուղեղի մեխանիզմների այն առանձնահատկությունները, որոնք ապահովում են տարբեր մշակույթների ներկայացուցիչների մտավոր գործունեությունը^[2]։
Նեյրոկենսաբանություն	Գիտություն, որն ուսումնասիրում է նյարդային համակարգի գործունեության կենսաբանական հիմքը։
Նեյրոնկարագրական	Գլխուղեղի կառուցվածքը, գործառույթները և կենսաքիմիական առանձնահատկությունները պատկերացնելու համար տարբեր մեթոդների ամբողջություն^[3]։
Նեյրոինժեներիա	Գիտական առարկա, որը կենսաբժշկական ճարտարագիտության մաս է կազմում ՝ օգտագործելով տարբեր ինժեներական տեխնիկա նյարդային համակարգը ուսումնասիրելու, վերականգնելու, փոխարինելու կամ ամրապնդելու համար։
Նեյրոինֆորմատիկա	Ինֆորմատիկայի բաժին, որը զբաղվում է նյարդային համակարգի վերաբերյալ տվյալների մշակմամբ, ինչպես նաև դրանց վերլուծությամբ և մոդելավորմամբ։
Նեյրոլեզվաբանություն	Լեզվական գործընթացների նյարդային հիմքն ուսումնասիրող գիտություն։
Նեյրոհոգեբանություն	Գիտություն, որի նպատակն է ուսումնասիրել գլխուղեղի մտավոր գործառույթների կազմակերպումը^[4]։
Նեյրոէվրեստիկա	Նոր մոտեցում նյարդաբանության մեջ, որտեղ գլխուղեղի գործընթացները դիտարկվում են գենետիկական գործոնների և շրջակա միջավայրի փոխազդեցության տեսանկյունից՝ համատեղելով վերականգնողականությունն ու ամբողջականությունը^[5]։
Նեյրոէթոլոգիա	Նեյրոգիտությունների բաժին, որն ուսումնասիրում է, թե ինչպես է կենտրոնական նյարդային համակարգը կենսաբանորեն համապատասխան խթանների պատասխանները վերածում բնական վարքի։
Հոգեֆիզիոլոգիա	Գիտություն, որն ուսումնասիրում է հոգեկան գործընթացների, վիճակների և վարքի նյարդաֆիզիոլոգիական մեխանիզմները^[6]։
Սոցիալական նեյրոգիտություն	Գիտության ոլորտ, որն ուսումնասիրում է նյարդային գործընթացները, որոնք ընկած են մարդու սոցիալական վարքի հիմքում^[7]։
Նեյրոճարտարապետություն	Բազմամասնագիտական մոտեցում գիտության ոլորտում, որը հիմնված է նեյրոհոգեբանության, նեյրոմարքետինգի, ճարտարապետության և դիզայնի գիտելիքների վրա^[8]^[9]^[10]^[11]։
Նեյրոէթիկա	Նեյրոկենսաբանության և նյարդաբանության էթիկա^[12], հետազոտության միջառարկայական տարածք, որն ուսումնասիրում է ժամանակակից նյարդաբանության ազդեցությունը մարդու ինքնագիտակցության վրա, կենսաբժշկության, քաղաքական, իրավական և բարոյական ոլորտների զարգացումը մարդու կյանքի վրա։
Նյրոէկոնոմիկա	Գիտություն, որն ուսումնասիրում է գլխուղեղի կատարած գործառույթները, վարքի և որոշումներ կայացնելու մասին։
Նեյրոտեոլոգիա	Գիտություն, նեյրոֆիզիոլոգիայի և նյարդահոգեբանության խաչմերուկում՝ կրոնական փորձի վրա հիմնված ուսումնասիրություն։

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Санкт-Петербургский центр междисциплинарной нейронауки
Черноризов А. М. Нейронаука — новое созвездие современных наук Արխիվացված 2021-05-12 Wayback Machine. «Психологическая газета: Мы и Мир» (№11[135]2007).

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Churchland P. S., Koch C., Sejnowski T. J. What is computational neuroscience? // Computational Neuroscience / Ed. by E. L. Schwartz. — Cambridge, MA, USA: MIT Press, 1993. — P. 46—55. — ISBN 0-262-69164-7.
↑ Фаликман М. В., Коул M. «Культурная революция» в когнитивной науке: от нейронной пластичности до генетических механизмов приобретения культурного опыта Архивная копия от 29 марта 2015 на Wayback Machine // Культурно-историческая психология. 2014. Т. 10. № 3. С. 4—18.
↑ Filler, Aaron. The History, Development and Impact of Computed Imaging in Neurological Diagnosis and Neurosurgery: CT, MRI, and DTI. Available from Nature Precedings <http://dx.doi.org/10.1038/npre.2009.3267.5> (2009)
↑ Хомская Е. Д. Нейропсихология: 4-е издание. — СПб.: Питер, 2005. — 496 с.
↑ Taylor, John G.; Villa, Alessandro E.P. The "Conscious I": A Neuroheuristic Approach to the Mind (англ.) : journal. — 2001. — Vol. Frontiers of Life. — P. 349—368. — ISBN 9780120773404.
↑ Данилова Н. Н. Психофизиология. — М., 2004.
↑ Социальные нейронауки Санкт-Петербургский центр междисциплинарной нейронауки
↑ Academy of Neuroscience for Architecture (англ.) // Wikipedia. — 2018-11-14
↑ Architecture, Neuroscience Intersect (недоступная ссылка). www.dana.org. Дата обращения: 22 февраля 2019. Архивировано 23 февраля 2019 года
↑ How the Brain Perceives Architecture (англ.) (недоступная ссылка). www.interiorsandsources.com. Дата обращения: 22 февраля 2019. Архивировано 17 марта 2012 года.
↑ Fich, Lars Brorson. Can the design of Space alter the stress response? (англ.) // ANFA 2016 Conference : Исследование. — 2016. — 16 September. Архивировано 25 февраля 2019 года.
↑ Roskies A. Neuroethics for the New Millenium (англ.) // Neuron (англ.)русск.. — Cell Press, 2002. — Vol. 35. — P. 21—23. — doi:10.1016/s0896-6273(02)00763-8. .

[1] Churchland P. S., Koch C., Sejnowski T. J. What is computational neuroscience? // Computational Neuroscience / Ed. by E. L. Schwartz. — Cambridge, MA, USA: MIT Press, 1993. — P. 46—55. — ISBN 0-262-69164-7.

[2] Фаликман М. В., Коул M. «Культурная революция» в когнитивной науке: от нейронной пластичности до генетических механизмов приобретения культурного опыта Архивная копия от 29 марта 2015 на Wayback Machine // Культурно-историческая психология. 2014. Т. 10. № 3. С. 4—18.

[3] Filler, Aaron. The History, Development and Impact of Computed Imaging in Neurological Diagnosis and Neurosurgery: CT, MRI, and DTI. Available from Nature Precedings <http://dx.doi.org/10.1038/npre.2009.3267.5> (2009)

[4] Хомская Е. Д. Нейропсихология: 4-е издание. — СПб.: Питер, 2005. — 496 с.

[5] Taylor, John G.; Villa, Alessandro E.P. The "Conscious I": A Neuroheuristic Approach to the Mind (англ.) : journal. — 2001. — Vol. Frontiers of Life. — P. 349—368. — ISBN 9780120773404.

[6] Данилова Н. Н. Психофизиология. — М., 2004.

[7] Социальные нейронауки Санкт-Петербургский центр междисциплинарной нейронауки

[8] Academy of Neuroscience for Architecture (англ.) // Wikipedia. — 2018-11-14

[9] Architecture, Neuroscience Intersect (недоступная ссылка). www.dana.org. Дата обращения: 22 февраля 2019. Архивировано 23 февраля 2019 года

[10] How the Brain Perceives Architecture (англ.) (недоступная ссылка). www.interiorsandsources.com. Дата обращения: 22 февраля 2019. Архивировано 17 марта 2012 года.

[11] Fich, Lars Brorson. Can the design of Space alter the stress response? (англ.) // ANFA 2016 Conference : Исследование. — 2016. — 16 September. Архивировано 25 февраля 2019 года.

[12] Roskies A. Neuroethics for the New Millenium (англ.) // Neuron (англ.)русск.. — Cell Press, 2002. — Vol. 35. — P. 21—23. — doi:10.1016/s0896-6273(02)00763-8. .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]