Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք
«Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» (չինարեն՝ 西遊記), որ նաև հայտնի է որպես «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք՝ դժբախտությունից ազատվելու նպատակով» (չինարեն՝ 西遊釋厄傳) կամ հակիրճ՝ «Արևմտյան ճանապարհորդություն» (չինարեն՝ 《西遊明朝》), առաջին ռոմանտիկ վեպն է աստվածների և դևերի մասին հին Չինաստանի Մին դինաստիայի շրջանում։ Ընդհանուր ներառում է 585,000 բառ, բաղկացած է 100 գլխից։ Չինաստանի չորս հայտնի գրքերից և չորս հրաշալի ստեղծագործություններից մեկն է։ Գիրքը գրվել է 16-րդ դարում՝ Մին դինաստիայի ժամանակաշրջանի կեսերին։ Ընդհանուր կարծիք կա, որ հեղինակը Մին դինաստիայի Վու Չընն է։ Գիրքը պատմում է Թան Սանծանի և նրա աշակերտների՝ Սուն Վուկոնի, Ճու Պածիեի և Շա Վուծինի մասին, ովքեր գնացել էին արևմտյան երկինք՝ սուրբ գրություններ սովորելու։ Այն ներկայացնում է չարին պատժելու և բարին քարոզելու հին պատմություն։ Ոմանք կարծում են, որ «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք»-ը երգիծական վեպ է, որը ծաղրում է իշխանությանն ու պաշտոնականությանը։
«Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» գրքի տարածման պատճառով Վու Յուանթայը, Վու Ճընթայը, Յու Սյանտոուն և այլք գրեցին «Ճանապարհորդություն դեպի արևելք», «Ճանապարհորդություն դեպի հարավ»-ը, որոնք Յան Ճըի «Ուղևորություն դեպի հյուսիս» և նրա մյուս՝ «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» գրքի հետ միասին, համաձայն Մին և Ցին դինաստիաների ժամանակաշրջանին համապատասխան օպերաների, դրամաների և բուդդիզմի և թաոիզմի առասպելների ու լեգենդների, կոչվել են «Չորս ճանապարհորդություններ»։
Հեղինակ խմբագրել
Բոլոր հրատարակված «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք» ստեղծագործությունները ստորագրված են Վու Չընընի կողմից[1], սակայն «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք» գրքի հրապարակումից ի վեր վեճեր են ծագել հեղինակի՝ ով լինելու շուրջ[2]։ Մին դինաստիայի շրջանում տարածված «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» ստեղծագործության ոչ բոլոր տարբերակներն են ստորագրված[3]։ Միայն Մին դինաստիայի Վանլիի 20-րդ տարում տպագրված՝ Շայդ Հոլի գիրքն է ստորագրվել որպես «Հուայանգ Տոնթիեն վարպետության դպրոց»[4]։
Ցիոու Չուծին ասել է․
 | «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք»-ում օգտագործվում է ալքիմիական շատ տերմիններ, և որոշ պարբերություններ գրագողություն են ցյուանճըն դաոսական դասականներից[5]։ Հեղինակը հմտացել է ցյուանճըն դաոսիզմի հիմնադիր Վան Չոնյանից և Ցյուանճըն դաոսիզմի երկրորդ սերնդի առաջնորդ Մա Տանյանից աշակերտելով[6]։ Հետևաբար[7],、 Մին և Ցին դինաստիաների գիտնականները կարծում էին, որ «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք»-ը դաոսական ալքիմիայի գիրք է[8]։ Ցին դինաստիայի Ցյուանճընի կողմնակիցները և Վան Սյանսուն իրենց «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք» գրքում առաջ քաշեցին կարծիք, որ «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք»-ը գրել է Ցիոու Չուծին Հարավային Սոն դինաստիայի շրջանում[9]։ |  |
Այս տեսակետն առաջ քաշելուց հետո Ցին դինաստիայի գիտնականների մեծ մասը ընդունեց այն։ Փու Սոնլինը գրել է․ ««Կապիկների արքան» Ցիոու Վընի առակն է՝ «Լիաոճայի տարօրինակ պատմություններ»-ից» ։
Ցին դինաստիայից Ծիյունը սկսեց կասկածել դրանում[10]։ Նա պարզեց, որ վեպի պաշտոնական համակարգը Մին դինաստիան է, և գրելու ժամանակը պետք է լինի Մին դինաստիան։ Դա չի կարող լինել Ցիոու Չուծին Յուան դինաստիայից[11]։ Ցիեն Տասինը հավատում էր, որ «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք»-ը շատ վայրերում նկարագրում էր Մին դինաստիայի սովորույթները, իսկ Ցիոու Չուծին Հարավային Սոն դինաստիայի վերջից էր (մինչ Յուան և Մին դինաստիաները)[12]։ Բացի այդ, վեպի շատ հատվածներում օգտագործված է Ծիանհուայ մանդարին, և հատկապես Հուայան բարբառ, մինչդեռ Ցիոու Չուծին ամբողջ կյանքում ապրել է Հյուսիսային Չինաստանում և երբեք չի ապրել Հուայանում։
Ցիոու Չուծին ունի նաև «Ճանապարհորդություն դեպի անմահ Չանչունի արևմուտք» ճամփորդական գիրքը, որը գրվել է Չինաստանում դաոսիզմի Ցյուենճըն ուղղության դաոս Լի Ճիչանի կողմից, որը հիմնականում նկարագրում է իր ուսուցիչ Ցիոու Չուծիի փորձառությունները և նրա արկածները Չինգիզ Խանի հրավերով դեպի Միջին Ասիա գնալու ճանապարհին[13]։ Գրքի վերնագիրը նման է «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք»-ին, բայց բովանդակությունը տարբեր է, ինչը կարող է թյուրիմացության պատճառ դառնալ։
ՎուՉընընն ասել է․
| | Շատերը կարծում են, որ Վու Չընընը «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» վեպի հեղինակն է։ Ռուեն Քուեյ Շընը, Տին Յանը, Վու Յուին և ՄաոԿուանշընը, բոլորն էլ կարծում են, որ «Տյանկի Հուայան առանձնատան տարեգրություններում»-ում նկարագրված «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք»-ը հենց համանուն վեպն է։ Դրանք, այսպես կոչված, «մի քանի տարբեր տեսակի գրառումներ» են, որոնք որոշ ժամանակ հայտնի են եղել[14]։ | |
1980 թվականից հետո գիտնականները շարունակում են կասկածի տակ դնել Վու Չընընի՝ վեպի հեղինակը լինելը։ Պատճառն այն է, որ Վու Չընընի բանաստեղծություններն ու էսսեները, ինչպես նաև նրա ընկերները կամ ժամանակակից գիտնականները, ինչպիսիք են Լի Վընճընը, Վու Կուորոնը, Չընվընճուն, Ցիոուտուն և այլ գրողներ երբեք չեն հիշատակել «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք» գիրքը։ Երկրորդն Վու Չընընի «Ճամփորդություն դեպի Արևմուտք»-ում ներառված Հուայան պրեֆեկտուրայի տարեգրությունն է։ Երրորդ, Վու Չընընի կողմից գրված «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» գիրքը ներառվել է աշխարհագրական կատեգորիայի մեջ՝ Ցին դինաստիայի գրքեր հավաքող Հուան Յուծիի «Ցիենցինթան մատենագրություն»-ում։ Լուան Կուեյմինը և մյուսները, ըստ կորած հոդվածի՝ «Վեյ Ճընմընը գլխատել է Ծին գետի վիշապին», 13139-րդ հատորում մեջբերել են «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» վերնագրով գիրքը և առաջ քաշել այն տեսակետը, որ «Ճանապարհորդություն դեպի Արևմուտք»-ը չէր կարող գրել Վու Չընընը դասականի գրվելուց հարյուր տարի անց[15]։ Բացի այդ, «Ճանապարհորդություն դեպի արևմուտք» գրքի բանաստեղծությունները ոճով մեծապես տարբերվում են Վու Չընընից պահպանված ստեղծագործություններից։
Հղումներ խմբագրել
Մեջբերումներ խմբագրել
Աղբյուրներ խմբագրել
- 余國藩 著，李奭學 譯：《余國藩西遊記論集》（臺北：聯經出版事業公司，1989年）.
- 余國藩 著，李奭學 譯：《紅樓夢、西游記及其他》（北京：三聯書店，2006年）.
- 孫立川：《西遊記辨証》（香港：香江出版有限公司，2000年）.
- 中野美代子 著，王秀文 等 譯：《西遊記的秘密》（北京：中華書局，2002年）.
- 胡適：《西遊記考證》，1923年.
- 《〈西遊記〉作者之谜》 Արխիվացված 2021-02-21 Wayback Machine，《社会科学报》，1996年12月12日.
- 刘怀玉：《吴承恩论稿》 Արխիվացված 2021-02-11 Wayback Machine，南京大学出版社，1991年.
- 刘毓忱：《论〈西遊記〉及其他》 Արխիվացված 2021-02-21 Wayback Machine，百花文艺出版社，1984年.
- 蔡铁鹰：《〈西遊記〉成书研究》 Արխիվացված 2020-12-01 Wayback Machine，中国文联出版社，2001年.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- 西游记在线阅读Արխիվացված 2021-03-11 Wayback MachineԿաղապար:Zh-hans
- 曹仕邦：〈談談百回本《西遊記》的故事背景與主要情節來源〉
- 曹仕邦：〈談西遊記中某些情節的來源Արխիվացված 2021-03-11 Wayback Machine〉
- 劉瓊云：〈聖教與戲言——論世本《 西遊記》中意義的遊戲Արխիվացված 2021-02-21 Wayback Machine〉
- 柳存仁：〈《西遊記》簡本陽（至和）、朱（鼎臣）二本之先後及簡繁本之先後Արխիվացված 2021-02-21 Wayback Machine〉。
- 西遊記宫Արխիվացված 2021-01-22 Wayback Machine - 中国江苏省淮安楚州西遊記研究会网站
- 大道西游记Արխիվացված 2021-05-06 Wayback Machine - 展示《西游记》的内涵