Հռոմի կայսրերի ցանկ

Պրինցիպատ խմբագրել

Անունը	Ամբողջական կայսերական անունը	Իշխանության տարիները	Իշխանության գլուխ անցնելը
Օկտավիանոս Օգոստոս Gaius Octavius Thurinus; Gaius Julius Caesar Octavianus	Գայոս Օկտավիոս Թուրինոս որդեգրումից հետո ՝ Գայոս Հուլիոս Կեսար Օկտավիանոս	մ.թ.ա. 27 թ. հունվարի 16 - մ.թ.14 թ. օգոստոսի 19	Որպես Գայոս Հուլիոս Կեսարի որդեգրած զավակ (նրա քրոջորդին էր), քաղաքացիական պատերազմից հետո
Տիբերիոս Tiberius Claudius Nero; Tiberius Iulius Caesar	Տիբերիոս Կլավդիոս Ներոն որդեգրումից հետո ՝ Տիբերիոս Հուլիոս Կեսար	14 թ. օգոստոսի 19 - 37 թ. մարտի 16, Խեղդվել է բարձով պրետորյան (թիկնապահ) Մակրոնի կողմից	Որպես նախորդ կայսրի որդեգրած զավակ
Կալիգուլա Gaius Iulius Caesar Caligula	Գայոս Հուլիոս Կեսար Կալիգուլա	37 մարտի 18 - 41 թ. հունվարի 24, սրախողխող է արվել Կասիուս Խերեայի գլխավորած դավադիրների կողմից	Որպես Տիբերիոսի եղբոր թոռ և մոր կողմից Կեսարի ծոռ
Կլավդիոս Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus	Տիբերիոս Կլավդիոս Դրուզ Ներոն Գերմանիկ	41 թ. հունվար 24 - 54 թ. հոկտեմբերի 13, թունավորվել է իր չորրորդ կնոջ (Ագրիպինա Կրտսեր) կողմից	Որպես Տիբերիոսի զարմիկ
Ներոն Lucius Domitius Ahenobarbus; Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus	Լուցիոս Դոմիցիոս Ահենոբարբ որդեգրումից հետո ՝ Կլավդիոս Դրուզ Ներոն Գերմանիկ Կեսար	54 թ. հոկտեմբերի 13 - 68 թ. հունիսի 9, ինքնասպանություն է գործել իշխանությունը Գալբային անցնելուց հետո	Որպես նախորդ կայսրի որդեգրած (խորթ) զավակ

Առաջին միջթագավորություն խմբագրել

Անուն	Ամբողջական կայսերական անուն	Իշխանության տարիները	Իշխանության գլուխ անցնելը
Գալբա Servius Sulpicius Galba; Servius Galba Imperator Caesar Augustus	Սերվիոս Սուլպիկիոս Գալբա	68 թ. հունիսի 6 - 69 թ. հունվարի 15, սպանվել է Օտոնի կողմնակից զինվորների կողմից	Կայսր հռչակված զորավար
Օտոն Marcus Salvius Otho; Imperator Marcus Otho Caesar Augustus	Մարկոս Սալվիոս Օտոն	69 թ. հունվարի 15 - ապրիլի 16, ինքնասպանություն գործեց Վիտելիոսի զորքերից պարտություն կրելուց հետո	Կայսր հռչակված զորավար
Վիտելիոս Aulus Vitellius; Aulus Vitellius Germanicus Imperator Augustus	Ավլոս Վիտելիոս Գերմանիկոս	69 թ. ապրիլի 17 - դեկտեմբերի 20, սպանվել է զինվորների կողմից Վեսպասիանոսի զորքերից պարտություն կրելուց հետո	Կայսր հռչակված զորավար

Փլավիոսները խմբագրել

Անուն	Ամբողջական կայսերական անուն	Իշխանության տարիները	Իշխանության գլուխ անցնելը
Վեսպասիանոս Titus Flavius Vespasianus; Caesar Vespasianus Augustus	Տիտոս Փլավիոս Վեսպասիանոս	69 թ. հուլիսի 1 - 79 թ. հունիսի 24	Կայսր հռչակված զորավար
Տիտոս Titus Flavius Vespasianus; Titus Caesar Vespasianus Augustus	Տիտոս Փլավիոս Վեսպասիանոս	79 թ. հունիսի 24 - 81 թ. սեպտեմբերի 13	Վեսպասիանոսի ավագ որդին
Դոմիցիանոս (հայկական աղբյուրներում հայտնի է որպես Դոմետիանոս (Դոմետ)^[1]) Titus Flavius Domitianus; Caesar Domitianus Augustus	Տիտոս Փլավիոս Դոմիցիանոս	81 թ. սեպտեմբերի 14 - 96 թ. սեպտեմբերի 18, սպանվել է դավադրության արդյունքում, իր կնոջ՝ Փլավիա Դոմիցիլայի սպասավոր Ստեփանոսի կողմից	Վեսպասիանոսի կրտսեր որդին

Անտոնինոսներ խմբագրել

Անուն	Ամբողջական կայսերական անուն	Իշխանության տարիները	Իշխանության գլուխ անցնելը	Գահակիցներ
Ներվա Marcus Cocceius Nerva	Մարկոս Կոկեոս Ներվա	96 թ. սեպտեմբերի 18 - 98 թ. հունվարի 27	Կայսր է հռչակվել սենատի կողմից	Տրայանոս
Տրայանոս Marcus Ulpius Traianus	Մարկոս Ուլպիոս Տրայանոս	98 թ. հունվարի 28 - 117 թ. 8/օգոստոսի 9	Զորավար՝ որդեգրվել է Ներվայի կողմից
Հադրիանոս Publius Aelius Hadrianus	Պուբլիոս Էլիոս Հադրիանոս	117 թ.օգոստոսի 11 - 138 թ. հուլիսի 10	Տրայանոսի հորեղբոր տղան և նրա զարմուհու ամուսինը
Անտոնինոս Պիոս Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus	Տիտոս Ավրելիոս Ֆուլվիոս Բոյոնիոս Արիոս Անտոնինոս որդեգրումից հետո - Տիտոս Էլիոս Կեսար Անտոնինոս	138 թ. հուլիսի 10 - 161 թ. մարտի 7	Որդեգրվել է Հադրիանոսի կողմից, ամուսնացած էր նրա կնոջ զարմուհու հետ
Լուցիոս Վերոս	Լուկիոս Կեյոնիոս Կոմոդոս Վերոս	161 թ. մարտի 7 - 169 թ. մարտ, 'մահացել է հիվանդությունից, միանձնյա չի գահակալել	Հադրիանոսի որդեգրած զավակը՝ Լուցիոս Վերոսի որդին, որդեգրվել է Անտոնինոս Պիոսի կողմից, ամուսնացել է Մարկոս Ավրելիոսի դստեր հետ	Մարկոս Ավրելիոս
Մարկոս Ավրելիոս Marcus Aurelius Antoninus	Մարկոս Անիոս Վերոս որդեգրումից հետո - Մարկոս Էլիոս Ավրելիոս Վերոս	161 թ.մարտի 7 - 180 թ. մարտի 17	Որդեգրվել է Անտոնինոս Պիոսի կողմից, ամուսնացել է նրա դստեր հետ	Լուցիոս Վերոս
Ավիդիոս Կասիոս	Գայոս Ավիդիոս Կասիոս	175 թ. (Ասորիքում և Եգիպտոսում), սպանվել է իր զինվորների կողմից	Ապստամբություն բարձրացրած և իրեն կայսր հռչակած զորավար	Ապստամբել է Մարկոս Ավրելիոսի գահակալության տարիներին
Կոմոդոս Lucius Aelius Aurelius Commodus; Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus	Լուկիոս Էլիոս Ավրելիոս Կոմոդոս Անտոնինոս	180 թ. մարտի 17 - 192 թ. դեկտեմբերի 31, խեղդամահ է արվել է դավադրության արդյունքում իր ստրուկ՝ Նարկիսոսի կողմից	Որպես Մարկոս Ավրելիոսի որդի

Երկրորդ միջթագավորություն խմբագրել

Անուն	Ամբողջական կայսերական անուն	Իշխանության տարիները	Իշխանության գլուխ անցնելը	Այլ տեղեկություններ
Պերտինաքս Publius Helvius Pertinax	Պուբլիոս Հելվիոս Պերտինաքս	193 թ. հունվարի 1 - մարտի 28 սպանվել է պրետորիական գվարդիայի կողմից	Կոմոդոսի դեմ դավադրության մասնակից, հռչակվել է կայսր նրա մահից հետո
Դիդիուս Հուլիանուս Marcus Didius Severus Julianus	Մարկոս Դիդիոս Սևերոս Հուլիանոս	193 թ. մարտի 28 - հունիսի 1, այն բանից հետո, երբ Սեպտիմիոս Սևերոսի զորքերը մոտեցան Հռոմին նա գահընկեց արվեց և սպանվեց զինվորների կողմից	Կայսր է հռչակվել պրետորիականների կողմից կաշառքի դիմաց	Պայքարել է իշխանության համար Սեպտիմիուս Սևերոսի դեմ, կայսր է հռչակվել նույն ժամանակաշրջանում
Պեսկենիոս Նիգեր Gaius Pescennius Niger	Գայոս Պեսկենիոս Նիգեր Հուստոս	193 - 194 թթ. (Ասորիքում) սպանվել է	Հրամանատար, կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	Պայքարել է իշխանության համար Սեպտիմիուս Սևերոսի դեմ, կայսր է հռչակվել նույն ժամանակաշրջանում
Կլոդիոս Ալբինոս Decimus Clodius Septimius Albinus	Դեկիմոս Կլոդիոս Ալբինոս	196 - 197 թթ. (Բրիտանիայում), Սեպտիմիուս Սևերոսից պարտվելուց հետո ինքնասպան է եղել	Հրամանատար, կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	Պայքարել է իշխանության համար Սեպտիմիուս Սևերոսի դեմ, կայսր է հռչակվել նույն ժամանակաշրջանում

Սևերոսներ խմբագրել

Անուն	Ամբողջական կայսերական անուն	Դիմանկար	Իշխանության տարիները	Իշխանության գլուխ անցնելը	Գահակիցներ
Սեպտիմիոս Սևերոս Lucius Septimius Severus	Լուկիոս Սեպտիմիոս Սևերոս Պերտինաքս		193 թ. ապրիլի 9 - 211 թ. փետրվարի 4	Կայսր է հռչակվել զորքերի կողմից
Գետա Publius Septimius Geta	Լուկիոս Պուբլիոս Սեպտիմիոս Գետա		211 թ. փետրվարի 4 - 212 թ. դեկտեմբեր, սպանվել է իր եղբոր՝ Կարակալայի կողմից	Կարակալայի կրտսեր եղբայրը	Կարակալա
Կարակալլա Septimius Bassianus Caracalla	Լուկիոս Սեպտիմիոս Բասիանոս Կարակալա 193 թ. ստացել է Մարկոս Ավրելիոս Սեւերոս Անտոնինոս անունը		փետրվարի 4 211 թ. — 217 թ. ապրիլի 4, Սպանվել է պրետորիայի պրեֆեկտ Մակրինուսի դավադրության արդյունքում	Սեպտիմիոս Սևերոսի ավագ որդին	Գետա
Մակրինոս Marcus Opellius Macrinus	Մարկոս Օպելիոս Մակրինոս		217 թ. ապրիլի 11 - 218 թ.հունիս սպանվել է Էլագաբալուսի զորքերից պարտություն կրելուց հետո	Իշխանության է եկել Կարակալային սպանելուց հետո	Դիադումենիանոս
Դիադումենիանոս Marcus Opellius Antoninus Diadumenianus	Մարկոս Օպելիոս Դիադումենիանոս		217 թ. մայիս - 218 թ. հունիս, Հելիոգաբալուսի զորքերից պարտություն կրելուց հետո փախել է, ավելի ուշ՝ սպանվել	Որպես Մակրինոսի որդի	Մակրինոս
Հելիոգաբալոս Marcus Aurelius Antoninus Heliogabalus	Վարիոս Ավիտոս Բասիանոս զինվորներից ստացել է Մարկոս Ավրիլիոս Անտոնինոս անունը		218 —222 թթ. սպանվել է պրետորիանականների կողմից	Սեպտիմիոս Սեւերոսի քենու թոռը, հայտարարվել է Կարակալայի որդի	Ալեքսանդր Սևերոս
Գելիոս Մաքսիմուս լատին․՝ Gellius Maximus (լրիվ անունն անհայտ է)	Գելիոս Մաքսիմուս (լրիվ անունն անհայտ է)		219 թ. (Սիրիայում) մահապատժի է ենթարկվել Հելիոգաբալոսի հրամանով	Հռչակվել է զորքերի կողմից, հակառակորդ՝ Հելիոգաբալոս
Վերոս լատին․՝ Verus (լրիվ անունն անհայտ է)	Վերոս (լրիվ անունն անհայտ է)	պատկերը չի պահպանվել	219 թ. (Սիրիայում) մահապատժի է ենթարկվել Հելիոգաբալոսի հրամանով	Հռչակվել է զորքերի կողմից	հակառակորդը՝ Հելիոգաբալոս
Սելևկոս լատին․՝ Sеleucus (լրիվ անունն անհայտ է)	Սելևկոս (լրիվ անունն անհայտ է)	պատկերը չի պահպանվել	218-ի և 222-ի միջև (ուզուրպացիայի վայրը անորոշ է)	Հռչակվել է զորքերի կողմից	հակառակորդը՝ Հելիոգաբալոս
Ալեքսանդր Սևերոս Marcus Aurelius Severus Alexandrus	Ալեքսիանոս Բասիանոս		222 թ.մարտի 13 - 235 թ.մարտ սպանվել է զինվորների կողմից Մաքսիմինուսի կայսր հռչակվելուց հետո	Հելիոգաբալուսի մորաքրոջ տղան, Սեպտիմիոս Սևերոսի քենու երկրորդ թոռը, նույնպես հայտարարվել է Կարակալայի որդի, որդեգրվել է Հելիոգաբալուսի կողմից	Հելիոգաբալուս

III դարի ճգնաժամ խմբագրել

Զինվորական կայսրեր խմբագրել

Անունը	Ամբողջական անունը	Պատկերը	Իշխանության տարիները	Իշխանության գալը	Գահակիցները	Կյանքի տարիները
Մաքսիմինոս Թրակիացի լատին․՝ Gaius Julius Verus Maximinus	Գայոս Հուլիոս Վերոս Մակսիմինոս		235 թ. մարտի 20 - 238 թ.մայիսի 10, գահընկեց է արվել սենատի կողմից մարտի 22 238 սպանվել է ընդվզած զորքի կողմից	Հռչակվել է կայսր զորքի կողմից		173, Թրակիա - մայիսի 10 238, Աքվիլեա
Գորդիանոս I (Աֆրիկացի) լատին․՝ Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus լատին․՝ Caesar Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus Augustus	Մարկոս Անտոնիոս Սեմպրոնիանոս Ռոմանոս Ափրիկանոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Անտոնիոս Գորդիանոս Սեմպրոնիանոս Ռոմանոս Ափրիկանոս Օգոստոս		238 թ.մարտի 22 - ապրիլի 12 ինքնասպան է եղել Գորդիանոս II-ի պարտության մասին լուրը ստանալուց հետո	Հռչակվել է կայսր սենատի կողմից	Գորդիանոս II	շուրջ 164 թ., Փռյուգիա - 238 թ. ապրիլի 12, Կարթագեն
Գորդիանոս II լատին․՝ Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus լատին․՝ Caesar Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus Augustus	Մարկոս Անտոնիոս Գորդիանոս Սեմպրոնիանոս Ռոմանոս Ափրիկանոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Անտոնիոս Գորդիանոս Սեմպրոնիանոս Ռոմանոս Ափրիկանոս Օգոստոս		238 թ. մարտի 22 - ապրիլի 12 սպանվել է Մաքսիմինոս Թրակիացու կողմնակից՝ Կապելիանոսի հետ ճակատամարտում	Գորդիանոս I որդին և գահակիցը	Գորդիանոս I	192, Փռյուգիա - ապրիլի 12 238, Կարթագեն
Պուպիենոս լատին․՝ Marcus Clodius Pupienus Maximus լատին․՝ Caesar Marcus Clodius Pupienus Maximus Augustus	Մարկոս Կլոդիոս Պուպիենոս Մաքսիմոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Կլոդիոս Պիպիենոս Մաքսիմոս Օգոստոս		238 թ. ապրիլի 22 - հուլիսի 29 սպանվել է պրետորիանականների կողմից	Հռչակվել է կայսր սենատի կողմից՝ որպես Բալբինոսի գահակից	Բալբինոս, Գորդիանոս III	164 թ. - 238 թ. հուլիսի 29, Հռոմ
Բալբինոս լատին․՝ Decimus Caelius Calvinus Balbinus Pius լատին․՝ Caesar Decimus Caelius Calvinus Balbinus Pius Augustus	Դեկիմոս Կելիոս Կալվինոս Բալբինոս Պիոս որպես կայսր - Կեսար Դեկիմոս Կելիոս Կալվինոս Բալբինոս Պիոս Օգոստոս		238 թ. ապրիլի 22 - հուլիսի 29 սպանվել է պրետորիանականների կողմից	Հռչակվել է կայսր սենատի կողմից որպես Պուպիենոսի գահակից	Պուպիենոս, Գորդիանոս III	178 թ. - 238 թ. հուլիսի 29, Հռոմ
Գորդիանոս III լատին․՝ Marcus Antonius Gordianus Pius	Մարկոս Անտոնիոս Գորդիանոս Պիոս		238 թ. հուլիսի 29 - 244 թ.փետրվարի 11 մինչև 238 թ. հուլիսի 29 Պուպիենոսի և Բալբինոսի գահակից, սպանվել է զինվորների կողմից	Գորդիանոս II-ի կամ նրա քրոջ որդին; հռչակվել է կայսր սենատի կողմից որպես Պուպիենոսի և Բալբինոսի գահակից	Պուպիենոս, Բալբինոս	225 թ. հունվարի 20 — 244 թ. փետրվարի 11, Ֆալուջա
Սաբինիանոս լատին․՝ Sabinianus	Պատկերը չի պահպանվել		240 թ. (Աֆրիկա) մահապատժի է ենթարկվել Կարթագենում	Հռչակվել է զորքի կողմից	հակառակորդը՝ Գորդիանոս III	մահ. 240
Փիլիպոս Արաբ լատին․՝ Marcus Julius Philippus լատին․՝ Caesar Marcus Julius Philippus Augustus	Մարկոս Հուլիոս Փիլիպոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Հուլիոս Փիլիպոս Օգոստոս		244 թ. փետրվարի 2 - 249 թ.սեպտեմբեր/հոկտեմբեր սպանվել է ճակատամարտում	Հռչակվել է զորքի կողմից	Փիլիպոս Կրտսեր	շուրջ 204 թ. - 249 թ.սեպտեմբեր/հոկտեմբեր, Վերոնա
Փիլիպոս Կրտսեր լատին․՝ Marcus Julius Severus Philippus	Մարկոս Հուլիոս Սևերոս Փիլիպոս		247 թ. - 249 թ. սեպտեմբեր/հոկտեմբեր սպանվել է պրետորիանականների կողմից	Փիլիպոս Արաբի որդին և գահակիցը	Փիլիպոս Արաբ	237 թ. - 249 թ.սեպտեմբեր/հոկտեմբեր 249, Վերոնա
Պակացիանոս լատին․՝ Tiberius Claudius Marinus Pacatianus	Տիբերիոս Կլավդիոս Մարինոս Պակացիանոս		248 թ. (Մյոզիայում) սպանվել է զինվորների կողմից	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	հակառակորդ - Փիլիպոս Արաբ	մահ. 248 թ.
Յոտապիանոս լատին․՝ Marcus Fulvius Ru(fus?) Iotapianus	Մարկոս Ֆուլվիոս Րուֆոս Յոտապիանոս		249 թ. (Սիրիայում) սպանվել է զինվորների կողմից	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	հակառակորդ՝ Փիլիպոս Արաբ	մահ. 249 թ.
Սիլբանակոս լատին․՝ Mar. Silbannacus	Մար. (-ինոս՞ -իոս՞ -ցիոս՞) Սիլբանակոս		243 և 253 թթ. միջև (Հավանաբար՝ Գաղիայում), հավանաբար սպանվել է	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	հակառակորդ - պարզ չէ	243 և 253 թթ. միջև
Դեկիոս Տրայանոս լատին․՝ Gaius Messius Quintus Decius լատին․՝ Caesar Gaius Messius Quintus Traianus Decius Augustus	Գայոս Մեսիոս Քվինտոս Դեկիոս որպես կայսր - Կեսար Գայոս Մեսսիոս Քվինտոս Դեկիոս Օգոստոս		249 թ. աշուն - 251 թ. հուլիսի 1 251 հռչակել է իր որդուն՝ Հերենիոս Էտրուսկոսին գահակից; սպանվել է ճակատամարտում	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	Հերենիոս Էտրուսկ	201 թ., Բուդալիա - 251 թ.հուլիսի 1 251, Աբրիտուսի շրջակայքում
Հերենիոս Էտրուսկոս լատին․՝ Quintus Herennius Etruscus Messius Decius	Քվինտոս Հերենիոս Էտրուսկոս Մեսիոս Դեկիոս		251 թ. հռչակվել է գահակից դեկիոս Տրայանոսի կողմից; սպանվել է ճակատամարտում	Դեկիոս Տրայանոսի ավագ որդի	Դեկիոս Տրայանոս	220 և 230 թթ. միջև, Սիրմիում - 251 թ. հուլիսի 1, Աբրիտուսի շրջակայքում
Հոստիլիանոս լատին․՝ Gaius Valens Hostilianus Messius Quintus	Գայոս Վալենս Հոստիլիանոս Մեսիուս Քվինտոս		251 թ. հունիս - նոյեմբեր մահացել է ժանտախտից	Դեկիոս Տրայանոսի կրտսեր որդին, Հերենիոս Էտրուսկոսի եղբայրը; որդեգրվել է Տրեբոնիան Գալլոսի կողմից հոր մահից հետո	Տրեբոնիանոս Գալոս	230-ից հետո, Սիրմիում - 251 թ.նոյեմբեր, Հռոմ
Տրեբոնիանոս Գալոս լատին․՝ Gaius Vibius Trebonianus Gallus լատին․՝ Caesar Gaius Vibius Trebonianus Gallus Augustus	Գայոս Վիբիուս Տրեբոնիանոս Գալոս որպես կայսր - Կեսար Գայոս Վիբիուս Տրեբոնիանոս Գալոս Օգոստոս		251 թ.հունիս - 253 թ.օգոստոս մինչև 251 թ. նոյեմբեր՝ որպես իր կողմից որդեգրած Հոստիլիանոսի գահակից; այնուհետև գահակից դարձավ նրա որդին՝ Ոլուսիանոսը; սպանվել է իր զինվորների կողմից Էմիլիանոսից պարտություն կրելուց հետո	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	Հոստիլիանոս, Ոլուսիանոս	206 թ. Պերուզիա - 253 թ.օգոստոս, Ինտերմնա
Ոլուսիանոս լատին․՝ Caius Vibius Afinius Gallus Veldumnianus Volusianus	Գայոս Վիբիուս Ափինիուս Գալլոս Վենդումիանոս Ոլուսիանոս		251 թ.նոյեմբեր - 253 թ.օգոստոս սպանվել է իր զինվորների կողմից Էմիլիանոսից պարտվելուց հետո	Տրեբոնիանոս Գալլոսի որդին և գահակիցը	Տրեբոնիանոս Գալլոս	սպանվել է 253 թ. օգոստոսին, Ինտերամնա
Էմիլիանոս լատին․՝ Marcus Aemilius Aemilianus լատին․՝ Caesar Marcus Aemilius Aemilianus Augustus	Մարկոս Էմիլիոս Էմիլիանոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Էմիլիոս Էմիլիանոս Օգոստոս		253 թ.օգոստոս - հոկտեմբեր սպանվել է իր զորքի կողմից Վալերիանոս I-ի կայսր հռչակվելուց հետո	Հռչակվել է զորքի կողմից		շուրջ 207 թ., Ջերբա - 253 թ. հոկտեմբեր, Սպոլետիումի մոտակայքում
Վալերիանոս I լատին․՝ Publius Licinius Valerianus լատին․՝ Caesar Publius Licinius Valerianus Augustus	Պուբլիոս Լիցինիոս Վալերիանոս որպես կայսր - Կեսար Պուբլիոս Լիցինիոս Վալերիանոս Օգոստոս		253 թ. հոկտեմբեր - 260 թ. հունիս հռչակել է որպես գահակից իր որդուն՝ Գալլիենոսին սպանվել է պարսկական գերության մեջ	Հռչակվել է զորքի կողմից	Галлиен	շուրջ 193 թ. - 260 թ.հունիս, Շոշ
Գալիենոս լատին․՝ Publius Licinius Egnatius Gallienus լատին․՝ Caesar Publius Licinius Egnatius Gallienus Augustus	Պուբլիոս Լիցինիոս Էգնացիոս Գալլիենոս որպես կայսր - Կեսար Պուբլիոս Լիցինիոս Էգնացիոս Գալլիենոս Օգոստոս		253 թ.հոկտեմբեր - 268 թ.սեպտեմբեր միանձնյա՝ Վալերիանոս I-ի մահից հետո; 260 թ. հուլիսից՝ որդու Սալոնինոսի հետ; մահացել է վերքից	Վալերիանոս I-ի որդին և գահակիցը	Վալերիան I; Գալիենոս; "Երեսուն բռնակալներ"	218 թ. - 268 թ.սեպտեմբեր 268, Մեդիոլանում
Սալոնինոս լատին․՝ Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus լատին․՝ Caesar Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus Augustus	Պուբլիոս Լիկինիոս Կորնելիոս Սալոնինոս Վալերիանոս որպես կայսր - Կեսար Պուբլիոս Լիցինիոս Կորնելիոս Սալոնինոս Վալերիանոս Օգոստոս		260 թ. հուլիս 260 սպանվել է	Գալլիենոսի կրտսեր որդին և գահակիցը	Галлиен	242 թ. - 260 թ.հուլիս, Կոլոնիա Ագրիպինա
Ինգենուս լատին․՝ Ingenuus (ամբողջ անունը չի պահպանվել)	Ինգենուս (ամբողջ անունը չի պահպանվել)	Պատկերը չի պահպանվել	260 (Պանոնիայում) սպանվել է զինվորների կողմից	Հռչակվել է զորքի կողմից	հակառակորդը՝ Գալիենոս	մահ. 260, Մուրսա
Ռեգալիանոս լատին․՝ P(ublius?) C(assius?) Regalianus	Պ(ուբլիոս) Կ(ասիուս) Ռեգալիանոս		260 թ. (Պանոնիայում և Մյոզիայում) սպանվել է	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	հակառակորդ - Գալլիենոս	մահ. 260, Կարնունտ
Վաղես լատին․՝ Valens (ամբողջ անունը չի պահպանվել)	Վաղես (ամբողջ անունը չի պահպանվել)	Պատկերը չի պահպանվել	261 թ. (Աքեայում) սպանվել է զինվորների կողմից	Հռչակվել է զորքի կողմից	հակառակորդը - Գալլիենոս	մահ. 261 թ., Աքեյա
Մակրիանոս Ավագ լատին․՝ T(itus?) Fulvius Macrianus	Տ(իտոս) Ֆուլվիոս Մակրիանոս	Պատկերը չի պահպանվել	260 - 261 (Ասորիքում) սպանվել են, Մակրիանոս Ավագը և Մակրիանոս Կրտսերը՝ դեպի Հռոմ արշավանքի ժամանակ, Քվիետոսը՝ Պալմիրայի կառավարչի կողմից	Մակրիանոս Ավագի նախաձեռնությամբ նրա որդիներ՝ Մակրիանոս Կրտսերն ու Քվիետոսը հռչակվել են գահակից	հակառակորդ - Գալլիենոս	մահ. 261 թ.
Մակրիանոս Կրտսեր լատին․՝ Titus Fulvius Iunius Macrianus	Տիտոս Ֆուլվիոս Յունիոս Մակրիանոս		մահ. 261
Քվիետոս լատին․՝ Titus Fulvius Iunius Quietus	Տիտոս Ֆուլվիոս Յունիոս Կվիետոս		մահ. 261 թ., Պալմիրա
Մուսիոս Էմիլիանոս լատին․՝ Lucius Mussius Aemilianus	Լուկիոս Մուսիոս Էմիլիանոս	Պատկերը չի պահպանվել	261 թ. - 261/262 թ. (Եգիպտոսում) խեղդամահ է արվել բանտում	Հռչակվել է զորքի կողմից	հակառակորդը - Գալլիենոս	մահ. 262
Ավրեոլոս լատին․՝ Manius Acilius Aureolus	Մանիոս Ացիլիոս Ավրեոլոս	Պատկերը չի հասել	268 (Մեդիոլանում), մահապատժի է ենթարկվել	Հռչակվել է զորքի կողմից	հակառակորդ - Գալլիենոս	220 և 230 թթ. միջև, Դակիա - 268, Մեդիոլան

Իլիրիական կայսրեր խմբագրել

Անունը	Ամբողջական անունը	Պատկերը	Իշխանության տարիները	Իշխանության գալը	Գահակիցները	Կյանքի տարիները
Կլավդիոս II լատին․՝ Marcus Aurelius Valerius Claudius լատին․՝ Caesar Marcus Aurelius Claudius Pius Felix Invictus Augustus	Մարկոս Ավրելիոս Վալերիոս Կլավդիոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Ավրելիոս Վալերիոս Կլավդիոս Պիոս Ֆելիքս Ինվիկտոս Օգոստոս		268 թ. սեպտեմբեր - 270 թ. հունվար	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից Գալիենոսի մահից հետո		213 թ. մայիսի 10 213 - 270 թ. հունվար, Սիրմիում
Քվինտիլոս լատին․՝ Marcus Aurelius Claudius Quintillus լատին․՝ Caesar Marcus Aurelius Claudius Quintillus	Մարկոս Ավրելիոս Կլավդիոս Քվինտիլոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Ավրելիոս Կլավդիոս Քվինտիլոս		270 թ. օգոստոս - սեպտեմբեր ; ինքնասպան է եղել իր զորքերի Ավրելիանոսի կողմն անցնելուց հետո	Եղբայրը՝ Կլավդիոս II-ը, կայսր է հռչակվել սենատի կողմից		220 թ., Դարդանիա, Վերին Մյոզիա - 270 թ., Աքվիլեա
Ավրելիանոս լատին․՝ Lucius Domitius Aurelianus լատին․՝ Caesar Lucius Domitius Aurelianus Augustus	Լուցիոս դոմիցիոս Ավրելիանոս որպես կայսր - Կեսար Լուցիոս դոմիցիոս Ավրելիանոս Օգոստոս		270 թ. սեպտեմբերի 9 - 275 սեպտեմբեր սպանվել է դավադիրների կողմից	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	Բռնատիրողներ Ֆելիցիսսիմոս, Ուրբանոս, Ֆիրմոս, Սեպտիմիոս, Ֆաուստինոս	214 թ., Սիրմիում - 275 թ. սեպտեմբերի 15, Բյուզանդիոն
Տակիտոս լատին․՝ Marcus Claudius Tacitus լատին․՝ Caesar Marcus Claudius Tacitus Augustus	Մարկոս Կլավդիոս Տակիտոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Կլավդիոս Տակիտոս Օգոստոս		275 թ. սեպտեմբերի 25 - 276 թ. հունիս մահացել կամ սպանվել է զինվորների կողմից	Կայսր է հռչակվել սենատի կողմից		200 թ., Տերնի - 276 թ. հունիս 276, Տիանա, Կապադովկիա
Ֆլորիանոս լատին․՝ Marcus Annius Florianus լատին․՝ Caesar Marcus Annius Florianus Augustus	Մարկոս Անիոս Ֆլորիանոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Անիոս Ֆլորիանոս Օգոստոս		276 թ. հունիս - սեպտեմբեր ինքնասպան է եղել, Պրոբոսի կայսր հռչակման լուրն իմանալուց հետո	Գրավել է գահն ինքնակամ, Տակիտոսի եղբայրն է		մահ. 276 թ. սեպտեմբերի 9, Տարսոն
Պրոբոս լատին․՝ Marcus Aurelius Probus լատին․՝ Caesar Marcus Aurelius Probus Augustus	Մարկոս Ավրելիոս Պրոբոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Ավրելիոս Պրոբոս Օգոստոս		276 թ. սեպտեմբեր - 282 թ. սեպտեմբեր սպանվել է զինվորների կողմից	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	Բռնատիրողներ Սատուրնինոս, Պրոկուլոս և Բոնոսոս	232 թ. օգոստոսի 19, Սիրմիում - 282 թ. սեպտեմբեր, Սիրմիում
Սատուրնինոս լատին․՝ Sextus (Gaius?) Julius Saturninus	Սեքստոս (Գայոս՞) Հուլիոս Սատուրնինոս		280 թ. (Եգիպտոսում) սպանվել է զինվորների կողմից	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից	հակառակորդ - Պրոբոս	մահ. 280 թ., Հրեաստան
Պռոկուլոս լատին․՝ Proculus	Տ(իտոս)՞ Է(լիոս)՞ Պրոկուլոս (լրիվ անունը չի պահպանվել)	պատկերը չի պահպանվել	280 թ. (Գաղիայում) մահապատժի է ենթարկվել	Հռչակվել է զորքի կողմից	հակառակորդը՝ Պրոբոս	Ալբենգա - 281 թ.
Բոնոսոս լատին․՝ Bonosus (լրիվ անունը չի պահպանվել)	Բոնոսոս (լրիվ անունը չի պահպանվել)		281 թ. (Գերմանիայում) ինքնասպան է եղել	Հռչակվել է զորքի կողմից	հակառակորդը՝ Պրոբոս
Կարոս լատին․՝ Marcus Aurelius Carus լատին․՝ Caesar Marcus Aurelius Carus Augustus	Մարկոս Ավրելիոս Կառոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Ավրելիոս Կարոս Օգոստոս		282 թ. սեպտեմբեր - 283 թ. օգոստոս; սպանվել է շանթահարման հետևանքով	Հռչակվել է զորքի կողմից		224 թ., Նարբոն - 283 թ. օգոստոս, Տիգրիս գետի մոտ
Կարինոս լատին․՝ Marcus Aurelius Carinus լատին․՝ Caesar Marcus Aurelius Carinus Augustus	Մարկոս Ավրելիոս Կարինոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Ավրելիոս Կարինոս Օգոստոս		283 թ. օգոստոս - 285 թ.հուլիս, մինչև 284 թ. նոյեմբեր իր եղբայր՝ Նումերիանոսի հետ համատեղ, սպանվել է Դիոկղետիանոսի զորքերի կողմից	Կարոսի որդին	Նումերիանոս, հակառակորդներ - Հուլիանոս I, Դիոկղետիանոս	մահ. 285 թ. հուլիս, Մորավա գետի մոտ
Նումերիանոս լատին․՝ Marcus Aurelius Numerius Numerianus լատին․՝ Caesar Marcus Aurelius Numerius Numerianus Augustus	Մարկոս Ավրելիոս Նումերիոս Նումերիանոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Ավրելիոս Նումերիոս Նումերիանոս Օգոստոս		283 թ. օգոստոս - 284 թ.նոյեմբեր, իր եղբայր՝ Կարինոսի հետ, սպանվել է իր աներ՝ Արիոս Ապտի կողմնակիցների կողմից	Կառոսի որդին	Կարինոս	մահ. նոյեմբեր 284, Հոմս
Հուլիանոս I լատին․՝ Marcus Aurelius Sabinus Iulianus	Մարկոս Ավրելիոս Սաբինոս Հուլիանոս		284 թ.նոյեմբեր - 285 թ. սպանվել է Կարինոսի դեմ ճակատամարտում	Հռչակվել է զորքի կողմից Նումերիանոսի սպանության մասին լուրի ստացումից հետո	հակառակորդ - Կարինոս

Դոմինատ խմբագրել

Չորրորդապետություն խմբագրել

Անունը	Անունը հայերեն	Իշխանության տարիները	Իշխանության է եկել	Գահակիցներ	Կյանքի տարիները
Դիոկղետիանոս լատին․՝ Diocles լատին․՝ Caesar Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Augustus	Դիոկղետիանոս որպես կայսր - Կեսար Գայոս Ավրելիոս Դիոկղետիանոս Օգոստոս	284 թ. նոյեմբերի 20 - 305 թ. մայիսի 1	Հռչակվել է զորքի կողմից Կառոսի մահից և Նումերիանոսի սպանությունից հետո	Մաքսիմիանոս (WA), Կոստանցիոս I Քլոր (WC), Գաղերիոս (EC), հակառակորդ - Կարինոս	244 թ. դեկտեմբերի 22, Դուկղլա - 311 թ. դեկտեմբերի 3, Սոլին
Մաքսիմիանոս լատին․՝ Marcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius	Մարկոս Ավրելիոս Վալերիոս Մաքսիմիանոս Հերկուլիոս	285 թ. հուլիսի 21 - 286 թ. ապրիլի 1 (կեսար) 286 թ. ապրիլի 1 - 305 թ.մայիսի 1 (WA) կրկնակի 306 - 308 թ. նոյեմբերի 11, ինքնասպան է եղել	Ներգրավվել է Դիոկղետիանոսի կողմից	Դիոկղետիանոս (EA), Կոստանդիոս I Քլոր (WC), Գալերիոս (EC), Լիկիանոս (WA), Կոստանդիանոս I Մեծ (WC)	250, Սիրմիում - հուլիս 310, Մասալիա
Կոնստանդիոս I Քլոր լատին․՝ Marcus Flavius Valerius Constantius լատին․՝ Caesar Marcus Flavius Valerius Constantius Augustus	Մարկոս Ֆլավիոս Հուլիոս կոստանցիոս որպես կայսր - Կեսար Մարկուս Ֆլավիոս Վալերիոս Կոստանցիոս Օգոստոս	293 թ. - մայիսի 1 305 թ. (WC) 305 թ. մայիսի 1 - 306 թ. հուլիսի 25 (WA)	Ներգրավվել է Դիոկղետիանոսի կողմից 293 թ. (WC)	Դիոկղետիանոս (EA), Մաքսիմիանոս (WA), Գալերիոս (EC) и (EA), Ֆլավիոս Սևերոս (WC)	250 թ. մարտի 31, Դարնանիա - 306 թ. հուլիսի 25, Էբորակում, Բրիտանիա
Գալերիոս լատին․՝ Gaius Galerius Valerius Maximianus լատին․՝ Gaius Caesar Galerius Valerius Maximianus Augustus	Գայոս Գալերիոս Վալերիոս Մաքսիմիանոս որպես կայսր - Գայոս Կեսար Գալերիոս Վալերիոս Մաքսիմիանոս Օգոստոս	293 թ. մարտի 1 կամ մայիսի 21 - 305 թ. մայիսի 1 (EC) 305 թ. մայիսի 1 - 311 թ.մայիսի 5 (EA)	Ներգրավվել է Դիոկղետիանոսի կողմից 293 թ. (EC)	Դիոկղետիանոս (EA), Մաքսիմիանոս (WA), Կոնստանդիոս I Քլոր (WC) и (WA), Ֆլավիոս Սևերոս (WC) и (WA), Մաքսիմին II Դայա (EC) и (EA), Լիկինիոս (WC) и (WA), Կոստանդիոս I Մեծ (WC)	շուրջ 250, Սերդիկա - 311 թ. մայիսի 5, Սերդիկա
Կարաուսիոս լատին․՝ Marcus Aurelius Mausaeus Valerius Carausius	Մարկոս Ավրելիոս Մավսեոս Վալերիոս Կարաուսիոս	286 թ. - 293 թ. (Բրիտանիայում) սպանվել է իր գանձապահ՝ Ալեքտոսի կողմից	Ինքնակոչ	ընդդիմադիրներ - չորրորդապետներ	Բելգիկա - 293, Բրիտանիա
Ալեկտոս լատին․՝ Allectus (լրիվ անունը չի պահպանվել)	Ալեկտոս (լրիվ անունը չի պահպանվել)	293 թ. - 296 թ. (Բրիտանիայում) սպանվել է Կստանդիոս I Քլորի հետ պատերազմում	Կարաուսիոսի սպանելուց հետո	ընդդիմադիրներ - չորրորդապետեր	296, Բրիտանիա
Փլավիոս Սեւերոս լատին․՝ Severus լատին․՝ Caesar Flavius Valerius Severus Augustus	Սևերոս որպես կայսր - Կեսար Փլավիոս Վալերիոս Սևերոս Օգոստոս	305 թ. մայիսի 1 - 306 թ. հունիսի 25 (WC) 306 թ. հունիսի 25 - 307 թ. փետրվարի 16 (WA) ինքնասպան է եղել մակսեցիոսի հրամանով	Նշանակվել է Գալերիոսի և Կոնստանցիոս I Քլորի կողմից	Գալերիոս (EA), Կոնստանցիոս I Քլոր (WA), Մաքսիմինոս Դազա (WC), Կոստանդիանոս I Մեծ (WC)	Իլիրիկ - 307 թ. փետրվարի 16, Հռոմ
Մաքսիմինոս II լատին․՝ Maximinus լատին․՝ Caesar Gaius Valerius Galerius Maximinus Augustus	Մաքսիմինոս որպես կայսր - Կեսար Գայոս Վալերիոս Մաքսիմինոս Օգոստոս	305 թ. մայիսի 1 - 310 թ. (EC) 310 - մայիս 312 (EA)	Նշանակվել է Գալերիոսի և Կոստանցիոս I կողմից	Գալերիոս (EA), Կոստանցիոս I Քլոր (WA), Փլավիոս Սևերոս (WC) и (WA), Լիկինիոս (WA), Կոստանդիանոս I Մեծ (WC)	270 թ. նոյեմբերի 20 - օգոստոս 313, Տարսոն
Մաքսենցիոս լատին․՝ Marcus Aurelius Valerius Maxentius լատին․՝ Caesar Marcus Aurelius Valerius Maxentius Augustus	Մարկոս Ավրելիոս Վալերիոս Մաքսենցիոս որպես կայսր - Կեսար Մարկոս Ավրելիոս Վալերիոս Մաքսենցիոս Օգոստոս	306 թ. հոկտեմբերի 28 - 312 թ. հոկտեմբերի 28 (Հռոմում)	Մաքսիմիանոսի որդին ինքնակոչ	հակառակորդներ՝ - չորրորդապետները	278 - 312 թ. հոկտեմբերի 28, ջրասույզ է եղել Տիբեր գետում
Լիկինիոս լատին․՝ Flavius Galerius Valerius Licinian Licinius	Փլավիոս Գալերիոս Վալերիոս Լիկինիանոս Լիկինիոս	307 թ. - 308 թ. նոյեմբերի 11 (WC) 308 թ. նոյեմբերի 11 - 312 (WA) 312 - 324 թ.սեպտեմբերի 18 (EA)	Նշանակվել է Գալերիոսի կողմից խեղդվել է Կոստանդիանոս Մեծի հրամանով	Գալերիոս (EA), Կոստանդիոս I Քլոր (WA), Մաքսիմիանոս II (EC) и (EA), Վաղես I (WA), Մարտինիանոս (WA), Կոստանդիանոս I Մեծ (WC) и (WA), Կրիսպոս (WC), Կոստանդիանոս II (WC),	263 կամ 265, Դակիա - 325 գարուն, Թեսաղոնիկե
Դոմիցիոս Ալեքսանդր լատին․՝ Lucius Domitius Alexander	Լուցիոս Դոմիցիոս Ալեքսանդր	308 թ. - 311 (Աֆրիկայում)	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից		Փռյուգիա - մահ. 311, Աֆրիկա
Վաղես I լատին․՝ Gaius Aurelius Valerius Valens	Գայոս Ավրելիոս Վալերիոս Վաղես	316 թ. դեկտեմբեր - 317 թ. մարտի 1 (WA) մահապատժի է ենթարկվել Լիկինիոսի կողմից	Նշանակվել է և այնուհետև պաշտոնաթող է արվել Լիկինիոսի կողմից	Լիկինիոս (EA), Կոստանդիանոս I Մեծ (WA)	մահ. 317
Մարտինիանոս լատին․՝ Sextus Marcius Martinianus	Սեքստոս Մարկիոս Մարտինիանոս	324 թ. հուլիս - սեպտեմբերի 18 (WA) մահապատժի է ենթարկվել Կոնստանդիանոս I Մեծի կողմից	Նշանակվել է Լիկինիոսի կողմից	Լիկինիոս (EA), Կոնստանդիանոս I Մեծ (WA)	մահ. 324, Թեսսալոնիկի

Կոստանդիանոսի հարստություն խմբագրել

Անունը	Անունը հայերեն	Պատկերը	Իշխանության տարիները	Իշխանության է եկել	Գահակիցներ	Կյանքի տարիները
Կոստանդիանոս I Մեծ լատին․՝ Flavius Valerius Aurelius Constantinus	Փլավիոս Վալերիոս Ավրելիոս Կոստանդիանոս		306 թ. հուլիսի 25 - 312 թ. հոկտեմբերի 29 (WC) 312 թ. հոկտեմբերի 29 - 324 թ. սեպտեմբերի 19 (WA) 324 թ. սեպտեմբերի 19 - 337 թ. մայիսի 22 (միահեծան կայսր)	Կոստանդիոս I Քլորի որդին, կայսր է հռչակվել Մաքսիմիանոսի հորդորով	Մաքսիմիանոս (WA), Գալերիոս (EA), Փլավիոս Սևերոս (WA), Մաքսիմինոս Դազա (EC) и (EA), Լիկինիոս (WC), (WA) и (EA), Վաղես I (WA), Մարտինիանոս (WA), Կրիսպոս, Կոստանդիանոս II, Կոստանցիոս II, Կոստաս, Դալմացիոս Կրտսեր, Հանիբալիան Կրտսեր	272 թ. փետրվարի 27, Նիշ - 337 թ. մայիսի 22, Նիկոմիդիա
Կրիսպոս լատին․՝ Flavius Iulius Crispus	Փլավիոս Հուլիոս Կրիսպոս		317 թ. մարտի 1 - 326 (WC), սպանվել է հոր հրամանով	Կոնստանդիանոս I Մեծի ավագ որդին առաջին ամուսնությունից Միներվինայի հետ,	Կոստանդիանոս I Մեծ (WA), Լիկինիոս (EA), Կոնստանդիանոս II Կոստանցիոս II	մոտ. 305, Նիկոմեդիա - 326
Կոստանդիանոս II լատին․՝ Flavius Claudius Constantinus	Փլավիոս Կլավդիոս Կոստանդիանոս		317 թ. մարտի 1 - 337 թ. մայիսի 22 (WC) 337 թ. մայիսի 22 - 340 (Գաղիա, Իսպանիա և Բրիտանիա ) Կոստանցիոս II և Կոստանդ եղբայրների հետ գահակից, մահացել է Կոստանդի հետ մարտում	Կոստանդիանոս Մեծի ավագ որդին երկրորդ ամուսնությունից Ֆաուստայի հետ; նշանակվել է Կոստանդիանոս Մեծի կողմից (WA),	Լիկինիոս (EA), Կրիսպոս, Կոստանդիոս II, Կոստանդ, Դալմաթիոս Կրտսեր, Հաննիբալիանոս Կրտսեր	317 թ. փետրվար, Արլ - 340 թ., Աքվիլեա
Կոստանդիոս II լատին․՝ Flavius Julius Constantius	Ֆլավիոս Հուլիոս Կոստանդիոս		324 թ. նոյեմբերի 23 - 337 թ. մայիսի 22 (կեսար) 337 մայիսի 22 - 340 (ասիական նահանգներ) գահակից Կոստանդիանոս II և Կոստանդ եղբայրների հետ 340 - 350 (արևելյան նահանգներ) գահակից Կոստանդին 350 - 361 թ. նոյեմբերի 3 միանձնյա	Կոստանդիանոս Մեծի երկրորդ որդին Ֆաուստայի հետ ամուսնությունից նշանակվել է Կոստանդիանոս Մեծի կողմից	Կոստանդիանոս I Մեծ (WA), Կրիսպոս, Կոստանդիանոս II, Կոստանդ, Դալմաթիոս Կրտսեր, Հանիբալիան Կրտսեր, Կոստանդիոս Հալլոս, Վետրանիոն, Ֆլավիոս Հուլիանոս	317 թ. օգոստոսի 7, Սիրմիում - 361 թ. նոյեմբերի 3, Մոփսուեստիա, Կիլիկիա
Կոստանդ լատին․՝ Flavius Iulius Constans	Ֆլավիոս Հուլիոս Կոստանդ		333 թ. - 337 թ. մայիսի 22 (կեսար) 337 թ. մայիսի 22 - 340 (բալկանյան նահանգներ) իր եղբայրներ՝ Կոստանդիանոս II –ի և Կոստանցիոսի գահակից 340 - 350 (արևմտյան մաս) իր եղբոր՝ Կոստանցիոս II–ի գահակից, գահընկեց է արվել և սպանվել Մագնենցիոսի հրամանով	Կոստանդիսնոս Մեծի երրորդ որդին (Ֆաուստայի հետ երկրորդ ամուսնությամբ); նշանակվել է Կոստանդիանոս Մեծի կողմից	Կոստանդիանոս Մեծ (WA), Կոստանդիանոս II, Կոստանցիոս II, Դալմացիոս Կրտսեր, Հանիբալիան Կրտսեր	323 թ. - 350 թ., Էլնոյի մոտ, Գաղիա
Դալմացիոս Կրտսեր լատին․՝ Flavius Dalmatius	Ֆլավիոս Դալմացիոս		335 թ. սեպտեմբերի 19 - 337 թ. (կեսար) սպանվել է Կոստանդիանոս II–ի կողմից	Կոստանդիանոս Մեծի խորթ եղբոր՝ Դալմացիոս Ավագի մեծ որդին, նշանակվել է Կոստանդիանոս Մեծի կողմից	Կոստանդիանոս Մեծ (WA), Կոստանդիանոս II, Կոստանցիոս II, Կոստանդ, Հանիբալիան Կրտսեր	մահ. 337 թ.
Հանիբալիան Կրտսեր լատին․՝ Flavius Hannibalianus	Ֆլավիոս Հանիբալիանոս		335 թ. - 337 թ. սեպտեմբեր (կեսար) սպանվել է Կոստանդիանոս II–ի կողմից	Կոստանդիանոս Մեծի խորթ եղբոր՝ Դալմացիոս Ավագի կրտսեր որդին նշանակվել է Կոստանդիանոս Մեծի կողմից	Կոստանդիանոս Մեծ (WA), Կոստանդին II, Կոստանցիոս II, Կոստանդ, Դալմացիոս Կրտսեր	մահացել է 337 թ. սեպտեմբերին
Մագնեցիոս լատին․՝ Flavius Magnus Magnentius	Ֆլավիոս Մագնուս Մագնեցիոս		350 թ. հունվարի 18 - 353 թ. օգոստոսի 11 (Գաղիա և Իտալիա) ինքնասպանություն է գործել թրի վրա նետվելով	Կայսիր է հռչակվել զորքի կողմից	Մագնոս Դեցենիցոս	303, Սամարոբրիվա - 353 թ. օգոստոսի 11, Լուգդունում
Մագնոս Դեցենցիոս լատին․՝ Magnus Decentius	Մագնոս Դեցենցիոս		350 թ. կամ 351 թ. - 353 թ. օգոստոսի 18 (կեսար) կախվել է	Մագնեցիոսի եղբայրը, կայսր է հռչակվել Մագնեցիոսի կողմից	Մագնեցիոս	մահ. 353 թ. օգոստոսի 18, Սենոնի
Վետրանիոն լատին․՝ Vetranio (ամբողջ անունը չի պահպանվել)	Վետրանիոն (ամբողջ անունը չի պահպանվել)		350 թ. մարտի 1 - դեկտեմբերի 25 (Սիրմիում), զրկվել է իշխանությունից Կոստանդիոս II կողմից	Հռչակվել է զորքի և ճանաչվել Կոստանդիոս II-ի կողմից	Կոստանդիոս II	Մյոզիա - 356 թ., Սիրմիում
Նեպոտիանոս լատին․՝ Flavius Iulius Popilius Nepotianus Constantinus	Ֆլավիոս Հուլիոս Պոպիլիոս Նեպոտիանոս Կոստանդիանոս		350 թ. հունիսի 3 - հունիսի 30 (Հռոմում) սպանվել է Մագնեցիոսի հրամանով	Կոստանդիոս I Քլորի թոռը, կայսր է հռչակվել զորքի կողմից		մահ. 350 թ. հունիսի 30, Հռոմ
Կոստանդիոս Գալլոս լատին․՝ Flavius Claudius Constantius Gallus	Ֆլավիոս Կլավդիոս Կոստանդիոս Գալլոս		351 թ. մարտի 15 - 354 թ. (կեսար) սպանվել է Կոստանդիոս II հրամանով	Կոստանդիանոս Մեծի եղբայր՝ Հուլիոս Կոստանդիոսի ավագ որդին; նշանակվել է Կոստանդիոս II–ի կողմից	Կոստանդիոս II	մոտ. 335 թ., Մասսա - 354, Պոլա
Սիլվանոս լատին․՝ Claudius Silvanus	Կլավդիոս Սիլվանոս	պատկերը չի պահպանել	355 թ. օգոստոսի 11 - սեպտեմբերի 7 (Կողոնիա Ագրիպինա) սպանվել է զինվորների կողմից	Ինքնակոչ		մահ. 355ո. սեպտեմբերի 7, Կողոնիա Ագրիպինա
Հուլիանոս II Ուրացող լատին․՝ Flavius Claudius Julianus լատին․՝ Flavius Claudius Julianus Augustus	Ֆլավիոս Կլավդիոս Հուլիանոս, որպես կայսր - Ֆլավիոս Կլավդիոս Հուլիանոս Օգոստոս		355 թ. նոյեմբերի 6 - 360 թ. փետրվար (կեսար) 360 փետրվար - 361 թ. նոյեմբերի 3 (օգոստոս) 361 նոյեմբերի 3 - 363 թ. հունիսի 26 (միանձնյա)	Կոստանդիանոս Մեծի եղբոր՝ Հուլիոս Կոստանդիոսի կրտսեր որդին; նշանակվել է Կոստանդիոս II–ի կողմից	Կոստանդիոս II	331 թ. կամ 332 թ., Կոստանդնուպոլիս - 363 թ. հունիսի 26, Մարանգի ճակատամարտ, Միջագետք
Հովիանոս լատին․՝ Flavius Claudius Iovianus	Ֆլավիոս Կլավդիոս Հովիանոս		363 թ. հունիսի 27 - 364 թ. փետրվարի 17	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից Հուլիանոս Ուրացողի մահից հետո		330 թ. կամ 331 թ., Սինգիդունում - 364 թ. փետրվարի 17, Դադաստանա, Բյութանիա

Վաղենտինիանոսի հարստություն խմբագրել

Անուն	Անունը հայերենով	գահակալության տարիները	Իշպանության գալը	Գահակիցներ	Կյանքի տարիներ
Վալենտինիանոս I լատին․՝ Flavius Valentinianus լատին․՝ Flavius Valentinianus Augustus	Ֆլավիոս Վալենտինիանոս որպես կայսր - Ֆլավիոս Օգոստոս Վալենտինիանոս	364 թ. փետրվարի 26 - մարտի 28 (միանձնյա), 364 թ. մարտի 28 - 375 թ. նոյեմբերի 17 (Արևմուտքում), Վաղես II–ի գահակից	Հռչակվել է զորքերի կողմից, սակայն ընդունել է միայն կայսրության արևմտյան մասի կառավարումը	Վաղես II, Գրատիանոս	321, Կիբալա - 375 թ. նոյեմբերի 17, Բրեգեցիոն, Դանուբի վրա
Վաղես լատին․՝ Flavius Julius Valens լատին․՝ Flavius Julius Valens Augustus	Ֆլավիոս Հուլիոս Վաղես որպես կայսր - Ֆլավիոս Հուլիոս Վաղես Օգոստոս	364 թ. մարտի 28 - 375 թ. նոյեմբերի 17, (Արևելքում), Վալենտինիանոս I–ի գահակից, 375 թ. նոյեմբերի 17 - 378 թ. օգոստոսի 9 (Արևելքում), Գրատիանոսի և Վալենտինիանոս II–ի գահակից, զոհվել է գոթերի դեմ ճակատամարտում	Վալենտինիանոս I–ի եղբայրը, նշանակվել է նրա կողմից	Վալենտինիանոս I, Գրատիանոս, Վալենտինիանոս II	328, Կիբալա - 378 թ. օգոստոսի 9, Ադրիանուպոլսի ճակատամարտ
Պրոկոպիոս լատին․՝ Procopius (լրիվ անունը մեզ չի հասել)	Прокопий (լրիվ անունը մեզ չի հասել)	365 թ. սեպտեմբերի 26 - 366 թ. մայիսի 27 (Փոքր Ասիայում), մահապատժի է ենթարկվել Վաղես IIի կողմից	Կայսր է հռչակվել զորքի կողմից		325, Կիլիկիա - 366 թ. մայիսի 27, Թրակիա
Գրատիանոս լատին․՝ Flavius Gratianus լատին․՝ Flavius Gratianus Augustus	Ֆլավիոս Գրատիանոս որպես կայսր՝ Ֆլավիոս Գրատիանոս Օգոստոս	367 թ. օգոստոսի 4 - 375 թ. նոյեմբերի 17, գահակից Արևմուտքում, 375 թ. նոյմեմբերի 17 - 383 թ. օգոստոսի 25 (Արևմուտքում), Վաղենտինիանոս II–ի գահակից, սպանվել է Մագնուս Մաքսիմոսի կողմից	Վաղենտինիանոս I– ի որդին, կայսր է հռչակվել հոր կողմից	Վաղենտինիանոս I, Վաղես II, Վաղենտինիանոս II, Թեոդոս I Մեծ, հակառակորդ՝ Մագնուս Մաքսիմոս	359 թ. ապրիլի 18, Սիրմիում - 383 թ. օգոստոսի 25, Լուգդունում
Վաղենտինիանոս II լատին․՝ Flavius Valentinianus լատին․՝ Flavius Valentinianus Augustus	Ֆլավիոս Վալենտինիանոս որպես կայսր - Ֆլավիոս Վալենտինիանոս Օգոստոս	375 - 383 օգոստոսի 25, եղբոր գահակից Արևմուտքում, 383 օգոստոսի 25 - 392 մայիսի 15, ինքնակոչ Մագնուս Մաքսիմոսի գահակից Արևմուտքում, հավանաբար, սպանվել է ռազմական մագիստրոս Արբոգաստի հրամանով	Գրատիանոսի եղբայրը, նշանակվել է նրա կողմից	Վաղես II, Գրատիանոս, Թեոդոսիոս I Մեծ, , Մագնուս Մաքսիմոս	371 - 392 թ. մայիսի 15, Վիեն
Մագնուս Մաքսիմոս լատին․՝ Magnus Clemens Maximus	Մագնուս Կղեմես Մաքսիմոս	383 - 383 օգոստոսի 25, Գրատիանոսի հակառակորդ, 383 օգոստոսի 25 - 387, Արևմուտքում Վալենտինիանոս II–ի գահակից, 387 - 388 թ. օգոստոսի 28, Վալենտինիանոս II–ի և Թեոդոս I Մեծի հակառակորդ, սպանվել է Թեոդոս I Մեծի կողմից	Հռչակվել է կայսր զորքի կողմից Բրիտանիայում	հակառակորդ՝ Գրատիանոս, Վալենտինիանոս II, հակառակորդ՝ Թեոդոս I Մեծ	շուրջ 335, Իսպանիա - 388 թ. օգոստոսի 28, Աքվիլեա
Փլավիոս Վիկտոր լատին․՝ Flavius Victor	Փլավիոս Վիկտոր	384 - 388 օգոստոս, հոր՝ Մագնուս Մաքսիմուսի գահակիցը, մահապատժի է ենթարկվել Թեոդոսիոս I Մեծի հրամանով	Մագնուս Մաքսիմուսի որդին, նրա կողմից նշանակված	Մագնուս Մաքսիմուս, Վաղենտիանոս II, հակառակորդը՝ Թեոդոսիոս I Մեծ	մահ. 388 օգոստոսին
Եվգենիոս լատին․՝ Flavius Eugenius	Փլավիոս Եվգենիոս	օգոստոսի 22 392 - սեպտեմբերի 6 394, մահապատժի է ենթարկվել Թեոդոսիոս I Մեծի կողմից	Հռչակվել է Արբոգաստոսի օգնությամբ	հակառակորդը՝ Թեոդոսիոս I Մեծ	մահ. սեպտեմբերի 6 394, Ֆրիգիդ գետի վրա (այժմյան Սլովենիա)

Թեոդոսիոսի հարստություն խմբագրել

Անուն	Անունը հայերենով	Պատկեր	Գահակալության տարիները	Իշխանության գալը	գահակիցներ	Կյանքի տարիները
Թեոդոս I Մեծ լատին․՝ Flavius Theodosius լատին․՝ Flavius Theodosius Augustus	Փլավիոս Թեոդոսիոս որպես կայսր - Փլավիոս Թեոդոսիոս Օգոստոս		379 թ. հունվարի 19 - 392 թ. մայիսի 15 (Արևելքում), 392 թ. մայիսի 15 - 395 թ. հունվարի 17 (միանձնյա)	նշանակվել է Գրացիանոսի կողմից	Գրացիանոս, Վաղենտինիանոս II, Հոնորիոս, Արկադիոս, հակառակորդները - մագնուս Մաքսիմոս, Փլավիոս Վիկտոր, Եվգենիոս	347 թ. հունվարի 11, Կավկա, Իսպանիա - 395 թ. հունվարի 17, Մեդիոլան

Արևմտյան Հռոմեական կայսրություն խմբագրել

395 թ-ից հետո պետության երկու մասերը այլևս չեն ունեցել ընդհանուր կառավարիչ, թեև կայսրությունը համարվում էր միասնական, միայն երկու կայսրերի և երկու արքունիքների կողմից կառավարվող։ Թեոդոս Մեծը վերջին կայսրն էր, որը միասնական Հռոմեական կայսրության կառավարիչն էր։

Անուն	Անունը հայերեն	Պատկեր	Կառավարման տարիներ	Իշխանության գալը	Գահակիցներ	Կյանքի տարիներ
Հոնորիոս լատին․՝ Flavius Honorius լատին․՝ Flavius Honorius Augustus	Փլավիոս Հոնորիոս որպես կայսր՝Փլավիոս Հոնորիոս Օգոստոս		393 թ. հունվարի 23 - 395 թ. հունվարի 17 հոր Թեոդոսիոս I Մեծի գահակիցը 395 թ.հունվարի 17 - 423 թ.օգոստոսի 15 (Արևմուտքում)	Թեոդոսիոս I Մեծի որդին և գահակիցը	Թեոդոսիոս I Մեծ, Կոնստանդիոս III, հակառակորդներ՝ Կոնստանտին III, ԿոնստանտII, Պրիսկոս Ատտալոս, Հովինոս, Սեբաստիանոս	սեպտեմբերի 9 384, Կոստանդնուպոլիս - օգոստոսի 15 423, Հռավեննա
Մարկոս լատին․՝ Marcus (լրիվ անունն անհայտ է)	Մարկոս (լրիվ անունն անհայտ է)	պատկերը չի պահպանվել	406 - 407 թթ. (Բրիտանիայում) սպանվել է զինվորների կողմից	Հռչակվել է զորքի կողմից		մահ. 407, Բրիտանիա
Գրացիանոս լատին․՝ Gratianus (լրիվ անունն անհայտ է)	Գրացիանոս (լրիվ անունն անհայտ է)	պատկերը չի պահպանվել	407 թ. (Բրիտանիայում) սպանվել է զինվորների կողմից	Հռչակվել է զորքի կողմից		մահ. 407 թ., Բրիտանիա
Կոնստանտին III լատին․՝ Flavius Claudius Constantinus	Փլավիոս Կլավդիոս Կոնստանտինոս		407 - 409 թթ. (Բրիտանիայում և Գալիայում) 409 - 411 թթ. Հոնորիոսի և Կոնստանտ II-իհետ միասին, մահապատժի է ենթարկվել Հոնորիոսի կողմից	Հռչակվել է զորքերի կողմից	Հոնորիոս, Կոնստանտ II	մահ. 411 թ.սեպտեմբերի 18, Հռավեննայի մոտակայքում
Կոնստանտ II լատին․՝ Constans (լրիվ անունը անհայտ է)	Կոնստանտ (լրիվ անունն անհայտ է)		408 - 409 (կեսար) 409 - 411 Հոնորիոսի և Կոնստանտին III-իհետ միասին, սպանվել է զորավար Գերոնտիոսի կողմից	Կոնստանտին III-ի որդին և գահակիցը	Հոնորիոս, Կոնստանտին III	մահ. մինչև 411 թ.սեպտեմբերի 18, Վիեննա
Պրիսկոս Ատտալոս լատին․՝ Priscus Attalus	Պրիսկոս Ատտալոս		409 թ. գահընկեց է արվել վեստգոթերի թագավոր Ալարիխ I-ի կողմից 414 - 415 երկրորդ անգամ, գերեվարվել է ապագա կայսր Կոնստանդիոս III-ի կողմից	Հռչակվել է սենատի կողմից Ալարիխ I-ի միջամտությամբ, երկրորդ անգամ՝ կրկին վեստգոթերի կողմից		մահ. 416 թ.-ից հետո, Լիպարյան կղզիներ
Հովինոս լատին․՝ Jovinus (լրիվ անունն անհայտ է)	Հովինոս (լրիվ անունն անհայտ է)		411 - 413 թթ. (Գալիա) մահապատժի է ենթարկվել	Հռչակվել է զորքի կողմից	Սեբաստիանոս	մահ. 413 թ., Նարբոննա
Սեբաստիանոս լատին․՝ Sebastianus (լրիվ անունն անհայտ է)	Սեբաստիանոս (լրիվ անունն անհայտ է)	80px	412 - 413 թթ. (Գալիա) մահպատժի է ենթարկվել	Հովինոսի եղբայրն ու գահակիցը	Հովինոս	մահ. 413 թ., Նարբոննա
Կոնստանդիոս III լատին․՝ Flavius Constantius	Փլավիոս Կոնստանդիոս		421 թ. փետրվարի 8 - սեպտեմբերի 2 Հոնորիոսի գահակիցը	Նշանակվել է Հոնորիոսի կողմից, որպես գահակից	Հոնորիոս	Նիշ - սեպտեմբերի 2 421
Հովիանոս լատին․՝ Flavius Johannes	Փլավիոս Հովիանոս		423 թ. օգոստոսի 27 - 425 թ. մայիս գերվել ու սպանվել է	Հոնորիոսի քարտուղարը, նրա մահից հետո ինքն իրեն կայսր է հռչակել		մահ. 425 մայիս, Ակվիլեա
Վաղենտիանոս III լատին․՝ Flavius Placidus Valentinianus	Փլավիոս Պալցիդոս Վաղենտիանոս		423 թ. հոկտեմբերի 23 - 425 թ. հոկտեմբերի 23 (կեսար) հոկտեմբերի 23 425 - մարտի 16 455 միանձնյա, Պետրոնիոս Մաքսիմուսի հրամանով սպանվել է Մարսյան դաշտում	Կոնստանդիոս III-ի որդին, որի մահից հետո հռչակվել է Թեոդոսիոս II-ի կողմից (հորեղբայր)		419 թ.հուլիսի 2, Հռավեննա - 455 թ. մարտի 16, Հռոմ
Պետրոնիոս Մաքսիմուս լատին․՝ Flavius Petronius Maximus	Փղավիոս Պետրոնիոս Մաքսիմուս		455 թ. մարտի 17 - ապրիլի 22 քարկոծվել է ժողովրդի կողմից	Վաղենտիոնոս III-ի մահից հետո ստիպել է նրա այրուն՝ Լիցինիա Եվդոկսիային ամուսնանալ իր հետ և ստանձնել իշխանությունը		մահ. ապրիլի 22 455, Հռոմ
Ավիտոս լատին․՝ Marcus Maecilius Flavius Eparchius Avitus	Մարկոս Մեցիլիոս Փլավիոս Եպարքիոս Ավիտոս		455 թ. հուլիսի 10 - 456 թ. հոկտեմբերի 6 հրաժարվել է գահից Ռիցիմերոսի ազդեցության տակ	Ընտրվել է 7 գալլական պրովինցիաների ղեկավարներ ժողովի ժամանակ		385, Նեմեսս - 457 սկիզբ, Գալիայի ճանապարհին
Մայորիանոս լատին․՝ Flavius Iulius Valerius Maiorianus	Փլավիոս Հուլիոս Վալերիոս Մայորիանոս		457 թ. ապրիլի 1 - 461 թ. օգոստոսի 2 հրաժարվել է գահից Ռիցիմերոսի ազդեցության տակ	Հռչակվել է Հռավեննայի ռազմական ճամբարում Ռիցիմերոսի ազդեցության տակ		420 նոյեմբեր - օգոստոսի 7 461, Տորտոնա (դիզենտերիայից)
Լիբիոս Սեվերոս լատին․՝ Flavius Libius Severus Serpentius	Փլավիոս Լիբիոս Սեվերոս Սերպենտիոս		461 թ. նոյեմբերի 19 - 465 թ. օգոստոսի 15 հավանաբար թունավորվել է Ռիցիմերոսի հրամանով	Նշանակվել է Ռիցիմերոսի կողմից		Լուկանիա - օգոստոսի 15 465
Պրոկոպիոս Անտեմիոս լատին․՝ Flavius Procopius Anthemius	Փլավիոս Պրոկոպիոս Անտեմիոս		467 թ.ապրիլի 12 - 472 թ.հուլիսի 11 մահապատժի է ենթարկվել Ռիցիմերոսի կողմից	Ուղարկվել է բյուզանդական արքունիքից և նշանակվել է Ռիցիմերոսի կողմից		467 թ. ապրիլի 12, Կոնստանդնուպոլիս - 472 թ. հուլիսի 11, Հռոմ
Օլիբրիոս լատին․՝ Flavius Anicius Olybrius	Փլավիոս Անիցիոս Օլիբրիոս		472 թ. հուլիսի 11 - հոկտեմբերի 22 մահացել է ժանտախտից	Հռչակվել է Ռիցիմերոսի ճամբարում		մահ. հոկտեմբերի 22 472
Գլիկերիոս լատին․՝ Flavius Glycerius	Փլավիուս Գլիկերիուս		473 թ. մարտի 3 - 474 թ. հունիս գահընկեց է արվել Հուլիոս Նեպոսի կողմից	Հռչակվել է Հունդոբադի կողմից		մահ. 480-ից հետո
Հուլիս Նեպոս լատին․՝ Julius Nepos	Հուլիս Նեպոս		474 թ. հունիս - 475 թ. օգոստոսի 28 (Իտալիայում) 475 - 480 (փախել է Դալմաթիա), սպանվել է ննջասենյակում, նրա մահից հետո Հռոմի սենատը կայսրական իշխանության նշանները ուղարկել է Կոստանդնուպոլիս	Նշանակվել է բյուզանդական կայսր Լևոն I Մակելլայի կողմից, գահընկեց է արել Գլիցերիոսի կողմից	Հռոմուլոս Օգոստուլոս	430 - 480 թ., Սպլիտ
Հռոմուլոս Օգոստուլոս լատին․՝ Flavius Romulus Augustus	Փլավիոս Հռոմուլոս Օգոստուլոս		475 թ.հոկտեմբերի 31 - 476 թ. սեպտեմբերի 4 գահընկեց է արվել Օդոակրի կողմից	Հռչակվել է իր հոր՝ բանակի մագիստր Օրեստի կողմից	Հուլիոս Նեպոս	461 թ. կամ 463 թ. - 511 թ.-ից հետո

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Խորենացի, Հայոց պատմություն, II:54

[1] Խորենացի, Հայոց պատմություն, II:54

[1]