Հայկական ծագում ունեցող անձնանունների ցանկ

Հայկական անձնանունները լեզվի բառապաշարի յուրատեսակ շերտն են և առավել քան հասարակ բառերը, փոփոխական են, ինչն էլ պայմանավորված է լեզվակիր հանրության կյանքում տեղի ունեցող իրադարձություններով, այսինքն՝ անուններն ունեն և՛ լեզվական, և՛ սոցիալական գործառույթներ^[1]։ Հրաչյա Աճառյանը, հայ անձնանունները դասավորելով ուրույն խմբերով և ներկայացնելով դրանց կրած ազդեցությունները, բաժանում է 15 խմբի, որոնք համընկնում են որոշակի ժամանակաշրջանի^[2]՝

նախահայկական (խալդյան)
անծանոթ
բուն հայկական
պահլավական
ասորական
եբրայական
հունական
արաբական
լատինական
հայ կրոնական
հայ ժողովրդական
սելջուկ-թաթարական
եվրոպական
ռուսական
հայ ազգային^[2]

Ամեն անուն մի բառ, որ ունի իր նշանակությունը։ Դրանք փոխառնվում են և ընդհանրանում։ Հայկական անձնանունները հիմնականում փոխառված են պահլավերենից, ասորերենից, հունարենից, անգամ՝ ռուսերենից^[3]։

Այս ցանկում ներկայացվում են այն անձնանունները, որոնք ունենք հայկական ծագում։

Հայկական ծագում ունեցող անուններ

Բուն հայկական անուններ

Բուն հայկական անունների առաջին շրջանը համընկնում է Արշակունյաց ժամանակաշրջանին։ Ագաթանգեղոս, Բուզանդ, Կորյուն, Խորենացի, Փարպեցի և Եղիշե ավանդում են այս կարգի բազմաթիվ անուններ, որոնք կրկնվում են նաև հաջորդ պատմիչների մոտ։ Այս անունները զուտ հայկական են, որովհետև մեկնվում են հայոց լեզվով, ինչպես՝ Արձան, Տիրայր, Այրուկ, Աստղիկ, Գյուտ, Թաթիկ, Թաթուլ, Թոռնիկ, Իշխան, Եղբայր, Երանյակ, Զարմայր, Բազուկ, Գոռակ, Առնակ և այլն։ Բուն հայկական անունների մեջ շատ սովորական են կենդանիների և թռչունների անունները, ինչպես՝ Առյուծ, Այծեմնիկ, Կորյուն, Արտույտ, Գառնիկ, Եզնիկ, Ցլիկ, Ընջուղ, Մրջյունիկ և այլն։

Բուն հայկական անունները պատկանում են Արշակունյաց շրջանին, իսկ ավելի հստակ նախաքրիստոնեական հայությանը։ Քրիստոնեությունից հետո սրանք սկսում են կամաց-կամաց տեղի տալ։ Մեծ անիշխանության կեսից հետո՝ արաբական տիրապետության և Բագրատունյաց թագավորության ժամանակ, չափազանց սակավաթիվ են դառնում և Ռուբինյանց ժամանակ բոլորովին անհետանում են։ 19-րդ դարի կեսից հետո, երբ սկսեց հայկական զարթոնքը, բուն հայկական անունները նորից կենդանացան, և նրանցից լավագույնները, այսինքն՝ իմաստով գեղեցիկները, պատմության էջերից դուրս բերելով, նորից սկսեցին գործածվել ոմանք կրոնական, ոմանք էլ աշխարհական շրջանակներում, ինչպես՝ Տիրայր, Կորյուն, Եզնիկ, Գառնիկ, Զարմայր, Երանյակ, Իշխան, բայց ոչ Մրջյունիկ, Ցլիկ, Արտույտ և այլն։

Հայ կրոնական անուններ

Քրիստոնեության տարածումից հետո՝ եբրայական և հունական անունների հեղեղման ժամանակ, հայերի մոտ ծագեց մի նոր միտք, այն է՝ թարգմանել օտար քրիստոնեական անունները։ Հունական Անաստաս անվան դեմ դրին Հարություն, Ապոստոլոսի դեմ՝ Առաքել, Թեոդորոսի դեմ՝ Աստվածատուր, Ստավրոսի դեմ՝ Խաչիկ, եբրայական Սեթի դեմ՝ Մխիթար և այլն։ Այս երևույթը հունագետ հայերի գործն էր և ազգային նախանձախնդրության մի ձեռնարկ հայերի մեջ։ Ուշադրություն չեն դարձրել նրանք այն հանգամանքի վրա, թե արդյոք այդ թարգմանված անունների բնաձևը իրապես գործածական է հայոց մեջ, թե՞ ոչ։ Օրինակ՝ Անաստաս, Թեոդորոս և այլն հայերին ծանոթ անուններ են եղել, բայց Ապոստոլ, Ստվարի և այլն գործածական չեն եղել։ Թարգմանության հետ զուգընթացաբար՝ մտել են նաև նոր նմանակերտ անուններ՝ բոլորն էլ քրիստոնեական կյանքի բացատրություններ, հայ ժողովրդի մտքին ու սրտին մոտիկ ու հասկանալի բառեր, որով հայոց անձնանունների թիվը կրկնապես ընդարձակվել է։ Այդպիսիք են՝ Համբարձում, Զատիկ, Գալուստ, Մարգար, Տիրատուր, Խաչատուր, Քրիստոսատուր, Խաչերես, Ծերոն, Կարապետ, Մկրտիչ, Ավետիս, Ավագ, Մաքրուհի, Սրբուհի, Տիրուհի և այլն, որոնք, սկսած այն օրերից մինչև այժմ, ավելի կամ նվազ չափով գործածական են հայերի մեջ։

Հայ ժողովրդական անուններ

Հայ կրոնական անուններից դուրս կան բազմաթիվ ուրիշ անուններ, որոնք թեև հայերենի մեջ կազմված անուններ են, բայց քրիստոնեական հավատալիքների շուրջ չեն պտտվում։ Օրինակ՝ Թուխծամ՝ «մազերը սև», Շաղոսկի՝ «որ ոսկի է շաղում», Վարդիթեր՝ «վարդի թերթ», Հերիքնազ՝ «հերիք՝ ինչքան նազ ես անում»։ Այս շարքի անուններից են՝ Զանազան, Վարդերես, Լույսպարոն, Նորարև, Վարդըմպու, Անձրևվարդ, Նորվարդ, Նորտիկին, Վարդմանուկ, Քնարիկ և այլն։

Հայ ազգային անուններ

Հայ ազգային անուններն այն հայերեն անձնանուններն են, որոնք հայկական ազգային ինքնագիտակցության զարթնումից հետո՝ 1880-ականներից սկսած, սկսեցին գործածվել հայերի մեջ։ Այս ազգային ինքնագիտակցությունը, որ, մերժելով զուտ կրոնական և օտար անունները, պատմության էջերից դուրս բերեց գրեթե մոռացված հայ պատմական անունները և նրանք ընդհանուր գործածության դրեց, չբավականացավ միայն դրանցով և սկսեց ստեղծել հատուկ անուններ, բոլորն էլ զուտ հայերենով և հայ ազգային գաղափարների շրջանակում։ Օրինակ՝ Հայաստան, Արաքսի, Մասիս, Արարատ, Արմենուհի, Հայկուհի, Ազատ, Սիրանուշ, Վարսանուշ, Հրանուշ, Հրազդան, Հրայր, Հրաչուհի, Բերկրուհի, Վշտիկ, Մարտիկ, Հայկազն, Հայկարամ, Աղավնի, Արծվիկ, Հասմիկ, Քնարիկ, Արփենիկ, Ազնիվ, Սիրական, Լուսիկ, Լուսնթագ, Գեղուհի, Ազատուհի, Փայլակ և այլն։

Վիճակագրություն

Ցանկ

Ա • Բ • Գ • Դ • Ե • Զ • Է • Ը • Թ • Ժ • Ի • Լ • Խ • Ծ • Կ • Հ • Ձ • Ճ • Մ • Յ • Ն • Շ • Ո • Չ • Պ • Ջ • Ռ • Ս • Վ • Տ • Ց • Ու • Փ • Ք • Օ

Ա

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Ազատ	ար․ և իգ․	Հայերեն ազատ բառից, որ իրանական փոխարություն է և իրանականումն էլ գործածական է իբր հատուկ անուն։		Ազատիկ	^[4]
Ազատուհի	իգ․	Հայերեն ազատ բառից՝ իգականակերտ ուհի մասնիկով։			^[5]
Ազատտիկին	իգ․	Հայերեն ազատ և տիկին բառերից կազմված։			^[5]
Ազգանուշ	իգ․	Հայերեն ազգ և անուշ բառերից կազմված։			^[6]
Ազգասեր	ար․	Հայերեն ազգ և սեր բառերից կազմված։			^[6]
Ազգատիկին	իգ․	Կազմված է Հայերեն ազգ և տիկին բառերից։			^[6]
Ազգեր	իգ․	Հայերեն ազգ «ցեղ, գերդաստան» բառի հոգնակին է։			^[6]
Ազնավոր	ար․	Հայերեն գավառական ազնավոր «հսկա, վիթխարի մարդ, դյուցազն» բառից։			^[7]
Ազնավուր	ար.	Հայերեն ազն բառից, որ նշանակում է «երևելի մարդ, հսկա դյուցազն»։		վրաց.՝ Ազնավուրի	^[8]
Ազնիվ	իգ․	Հայերեն ազնիվ «ընտիր, պատվական» բառից։			^[7]
Ականց	իգ․	Հայերեն ակունք «թանկագին քարեր» բառի սեռական ականց ձևից։		Ակաց, Ակներ	^[9]
Ակներ	իգ․	Հայերեն ակներ «թանկագին քարեր, ակունք» հոգնակի ձևից։		Ականց	^[10]
Աղան	ար․	Հայերեն աղան բառից, որ ասորական փոխառություն է և նշանակում է «ազնվական, իշխան»։			^[11]
Աղապարոն	ար․	Կազմված է Հայերեն աղա և պարոն բառերից։			^[12]
Աղավնի	իգ․	Համանուն թռչունի անունից։	իտալերեն՝ Colomba	Աղավնիկ, Դոխիկ	^[13]
Աղբերանի	ար.	Հայերեն եղբայր բառի հոգնակի ձևն է։		Աղբերիկ	^[14]
Աղբերիկ	ար.	Հայերեն եղբայր բառի ժողովրդական աղբայր>աղբեր ձևից։		Եղբայրիկ, Աղբերանի	^[14]
Աղբերշահ	ար․	Հայերեն եղբայր և պարսկերեն շահ «թագավոր» բառերից։			^[14]
Աղբրաց	իգ․	Ըստ Հրաչյա Աճառյանի ծագում է Աղբրացու (=Եղբայրացու) ձևից, այսինքն թե մի այնպիսի քույր, որ մի եղբայր արժե։			^[15]
Աղբրացեղ	ար․	Հայերեն եղբայր և ցեղ բառերից, իբր «եղբոր ցեղից»։			^[16]
Աղեակ	ար․ և իգ․	Հայերեն աղեակ (աղեկ) «լավ» բառից։			^[16]
Աղեկմանուկ	իգ․	Հայերեն աղեկ և մանուկ բառերից։ Բարբառներում աղեկմանուկ նշանակում է «քաջք, փերի»։			^[17]
Աղեկտիկին	իգ․	Հայերեն աղեկ և տիկին բառերից։			^[17]
Աղթամար	իգ․	Նույնանուն կղզու և վանքի անունից։			^[18]
Աղվոր	ար․ և իգ․	Հայերեն աղվոր «գեղեցիկ, սիրուն» բառից։			^[19]
Ամանոր	ար․	Հայերեն ամ «տարի» և նոր բառերից, իբր «նոր տարի»։ Հին Հայոց Հեթանոսական կրոնում նոր տարվա աստվածը, նշան հունձի և առատության։			^[20]
Ամասիա	իգ․	Համասփյուռ ծաղկի անունից։		Ամաս, Համասփյուռ	^[21]
Ամենավագ	ար․	Հայերեն ամեն և ավագ բառերից, իբր «բոլորից մեծ»։		Ամեն	^[22]
Ամեն	ար․	Ամենավագ անվան կրճատ ձևը։		Ամենավագ	^[22]
Ամենտիկին	իգ․	Հայերեն ամեն և տիկին բառերից, իբր «ամենից մեծ տիկին»։		Զամենտիկին	^[23]
Ամիրարև	ար․	Արաբերեն ամիր և հայերեն արև բառերի բարդությամբ։			^[24]
Ամիրդոլ	ար․	Հայերեն ամիլդոր բառից է, որ նշանակում է «ամուլ կնոջ որդի»։			^[25]
Ամիր-երկաթ	ար․	Արաբերեն ամիր «իշխան» և հայերեն երկաթ բառերից։			^[26]
Ամիրլույս	ար․	Կազմված է արաբերեն ամիր և հայերեն լույս բառերից։		Պարոնլույս, Լույսպարոն	^[27]
Ամիրսօս	ար․	Արաբերեն ամիր «իշխան» և սօս բառերից։			^[28]
Ամիր-վարդ	ար․	Արաբերեն ամիր «իշխան» և վարդ բառերից։			^[28]
Ամպակ	ար․	Համարվում է Մովսես Խորենացու հնարած անուններից մեկը, կազմված հայերեն ամպ բառից։		Ամբակ	^[29]
Այգվարդ	ար․	Հայերեն այգ և վարդ բառերից, իբր «առավոտվա վարդ»։			^[30]
Այծյամն	իգ․	Համանուն կենդանու անունից։		Այծեմնիկ	^[31]
Այծեմնիկ	իգ․			Այծիկ	^[31]
Այրուկ	ար․	Հայերեն այր «մարդ» բառի փաղաքշականից։			^[32]
Անահոկ	ա՞ր․	Հայերեն անահոկ «անվնաս» բառից։			^[33]
Անանուխ	ա՞ր․	Հայերեն անանուխ «նանա» բուսանունից։		Աննուխ, Անուխ	^[34]
Անանուն	ա՞ր․	Հայերեն անանուն «անուն չունեցող» բառից։			^[34]
Անանց	ա՞ր․	Հայերեն անանց «որ չի անցնի, չի վերջանա, մնայուն» բառից։		հայերեն՝ Մնացական, թուրքերեն՝ Դուրսուն, Ղալասան, իտալերեն՝ Dante,	^[34]
Անգինե	իգ․	Հայերեն անգին «գին չունեցող, շատ թանկագին» բառից։			^[35]
Անդուլ	ար․	Հայերեն անդուլ «անդադար» բառից։			^[36]
Անդրանիկ	ար․	Հայերեն անդրանիկ «մեծ, երեց, ավագ» բառից։		Անթառանիկ	^[36]
Անդրիկ	ար․	Այժմ Անդրանիկ անվան փաղաքշական ձևն է համարվում, բայց հնում կարող էր լինել Անդրեաս անունից։			^[37]
Անթառամ	իգ․	Հայերեն անթառամ «անթարշամ, չթոռոմող» ածականից կամ համանուն ծաղկի անունից։		Անթառան, Անթառ, Թառուկ, Թառի, Անթռան, Անթի, Անթուկ	^[38]
Անձրև	ար․	Հայերեն անձրև բառից։	թուրքերեն՝ Յաղմուր	Անձրևիկ	^[39]
Անձրևես	ար․	Հայերեն անձրև բառից։			^[39]
Անձրևվարդ	իգ․	Հայերեն անձրև և վարդ բառերից, իբր թե «վարդ է անձրևում, անձրևի պես վարդ է թափում»։			^[39]
Աննման	իգ․	Հայերեն աննման ածականից։			^[40]
Անպետ	ար․	Հայերեն անպետ «անպետք, անպիտան» բառից և կամ անպետ «անգլուխ, անիշխան, անտեր» բառից։ Առաջինն ավելի հավանական է, որովհետև կա Անպետքյան ազգանունը։			^[41]
Անուշավան^{[Ն 1]}	ար․	Հայերեն անուշ և ավագ բառերից, իբր «սիրուն գյուղ»։			^[42]
Ապավ	ար․	Հնարավոր է, որ ծագել է Ապով անունից։		Ապով, Աստվածապով	^[43]
Ապով	ար․	Տես Աստվածապով։		Ապավ, Աստվածապով	^[44]
Ապուշ	ար․	Հայերեն ապուշ բառից։		Հիմար	^[45]
Ապրես	ար․	Հայերեն ապրես «կեցցես» բառից։			^[46]
Ապրիլուս	ար․	Հայերեն ապրիլ և լույս բառերից, իբր թե «լույսով կամ լուսավոր կյանքով ապրի»։			^[46]
Ապրիկ	ար․	Հայերեն ապրել բայից։			^[46]
Ապրշում	ար․	Հայերեն ապրշում «մետաքս» բառից, որը իրանական փոխառություն է։			^[46]
Առաջպարոն	ար․	Հայերեն առաջ և պարոն բառերից, իբրև «պարոններից առաջ»։			^[47]
Առաքել	ար․	Հայերեն առաքել «ուղարկել» բայի անցյալ դերբայ առաքյալ ձևից, որ նշանակում է «ուղարկված»։	արաբ․՝ رسول‎‎, հուն․՝ Απόστολος	Առաքյալ, Քալի	^[48]
Առյուծ	ար․	Համանուն կենդանու անունից։	հուն․ Ղևոնդ, լատ․ Լևոն, արաբ․ Ասադ, Հայդար, թրք․ Ասլան ռուս․ Լև	Կորյուն, Առյուծիկ	^[49]
Առնակ	ար․	Հայերեն այր բառի սեռական առն ձևից։			^[50]
Ասապա	ար․	Տես Աստվածապով։			^[51]
Ասապով	ար․	Տես Աստվածապով։			^[51]
Ասատուր	ար․	Հայկական Աստվածատուր անվցան կրճատ ձևն է։		Ասծատուր, Ասվատուր, Ասպատուր, Աստվածատուր, Աստուր, Աստիկ, Ասո․ Ծատուր, Ծատի, Տատուր, Տատ, Աստվածատրիկ, Զատեր	^[52]
Ասլիպարոն	ար․	Արաբերեն ասլի «բուն» և հայերեն պարոն բառերից, որ նշանակում է «նա, ում բուն ցեղը պարոններից է»։			^[53]
Ասպետ	ար․	Հայերեն ասպետ «ձիավոր իշխան» բառից, որ իրանական փոխառություն է։			^[54]
Աստղիկ	իգ․	Հայերեն աստղ բառից։		Ասղիկ, Աստղ, Աստո	^[55]
Աստնվոր	ար․	Գավառական աստնվոր կամ աստվոր բառերից, որ նշանակում է «աշխարհ, այս աշխարհը»։			^[55]
Աստվածապով	ար․	Հայերեն աստված և գավառական ապով «հուսով, հուսացած, մեկի վրա ապավինած» բառերից։ Վերջինը գրաբարի ապահով բառն է։	ֆր.՝ Espérandieu	Ասծապով, Ասապով, Ասապա, Ապով, Աբով	^[55]
Աստվածասեր	ար․	Հայերեն Աստված և սեր բառերից․ նշանակում է «Աստծուն սիրող»։	գերմ.՝ Gottlieb, հուն․՝ Θεόφιλος		^[56]
Աստվածատուր	ար․	Հայերեն Աստված և տուր բառերից, իբրև «Աստծու տվածը»։		Ասծատուր, Ասվատուր, Ասպատուր, Ասատուր, Աստուր, Աստիկ, Ասո․ Ծատուր, Ծատի, Տատուր, Տատ, Աստվածատրիկ, Զատեր	^[56]
Աստվածատրիկ	ար․	Աստվածատուր անվան փաղաքշական ձևը։			^[57]
Ավագ	ար․ և իգ․	Հայերեն ավագ «մեծ, երեց, անդրանիկ» բառից։	լատ.՝ Maximus, գերմ.՝ Max	Ավագիկ	^[58]
Ավագեր	իգ․	Հայերեն ավագ «մեծ, երեց, անդրանիկ» բառից․ Համարվում է «ավագ էր» ձևից։		Ավգեր	^[59]
Ավագիկ	ար․	Ավագ անվան փաղաքշական ձևը։			^[60]
Ավագխաթուն	իգ․	Նույն Ավագ անունից + խաթուն։			^[60]
Ավագշահ	ար․	Կազմված է հայերեն Ավագ անունից և պարսկերեն՝ شاه, շահ «թագավոր» բառից։			^[60]
Ավագուհի	իգ․	Հայերեն ավագ բառից, ուհի իգական մասնիկով։			^[60]
Ավագպարոն	ար․	Հայերեն ավագ և պարոն բառերից։			^[60]
Ավագտեր	ար․	Հայերեն ավագ և տեր բառերից։		Տիրավագ	^[61]
Ավագտիկին	իգ․	Հայերեն ավագ և տիկին բառերից։			^[61]
Ավատար	ար․	Հայերեն գավառական հավատար «ընկեր, հավատարիմ բարեկամ, պաշտպան» բառից։			^[62]
Ավգեր	ար․	Ավագեր անվան կրճատ տարբերակը։			^[63]
Ավետաբեր	ար․	Հայերեն ավետաբեր «ավետիս բերող» բառից։			^[64]
Ավետավոր	ար․	Հայերեն ավետավոր «բարի լույս բերող» բառից։			^[64]
Ավետիք	ար․	Հայերեն ավետիք «բարի լուր» բառից։	։ Բաշարաթ	Ավետիս, Ավետյաց, Ավտիս, Վիտիս, Վիտի, Ավիս, Ավետ, Ավո	^[64]
Ավետում	ար․	Հայերեն ավետում բառից (ի հիշատակ Աստվածածնի Ավետման տոնի)։			^[65]
Արեգի	իգ․	Հին Հայոց ամսանուններից մեկն է, որ ծագում է հայերեն արեգ «արև» բառից։			^[66]
Արեգնազան	իգ․	Հայերեն արեգ «արև» և նազանք բառերից։			^[66]
Արև	ար․	Հայերեն արև «արեգակ» բառից։			^[67]
Արևգույն	ար․	Հայերեն արև և գույն բառերից, իբրև «արևի գույն ունեցող»։			^[67]
Արևթագուհի	իգ․	Հայերեն արև և թագ բառերից՝ ուհի իգական մասնիկով։			^[67]
Արևիկ	ար․ և իգ․	Արև անվան փաղաքշականն է։			^[67]
Արևլույս	իգ․	Հայերեն արև և լույս բառերից։			^[68]
Արևհար	ա՞ր․	Հայերեն արև և հար բառերից։			^[68]
Արևշահ	ար․	Հայերեն արև և պարսկերեն՝ شاه, շահ «թագավոր» բառերից, վերջինս գրեթե իբր մասնիկ կցվում է շատ անունների վրա։			^[68]
Արևշատ	ար․	Հայերեն արև և շատ բառերից, այսինքն՝ «կյանքը երկար»։		Շատարև	^[68]
Արևտիկին	իգ․	Արև անվան իգական ձևն է։			^[68]
Արևքո	ար․	Հայերեն արև և քո բառերից, իբր քո արև։			^[68]
Արթուն	ար․	Հունարեն Գրիգոր անվան թարգմանությունն է։	հուն․՝ Γρηγόριος		^[69]
Արծիվ	ար․	Համանուն կենդանու անունից։			^[70]
Արծվիկ	իգ․	Հայերեն արծիվ բառի փաղաքշականն է։			^[70]
Արձան	ար․	Հայերեն արձան բառից։			^[70]
Արմանուշ	իգ․	Արմեն և անուշ բառերից, իբր «Արմենի դուստր»։			^[71]
Արմավենի	իգ․	Համանուն ծառի անունից։			^[71]
Արշալույս	ար․ և իգ․	Հայերեն արշալույս բառից։			^[72]
Արուսյակ	իգ․	Վեներա մոլորակի հայերեն արուսյակ ձևից։			^[73]
Արջուկ	ար․	Հայերեն արջ բառի փաղաքշականից։	լատ.՝ Ursula		^[74]
Արտույտ	ար․	Համանուն թռչունի անունից։			^[75]
Արփենիկ	իգ․	Հայերեն արփի «արև» բառից։		Արփիկ	^[75]
Արփինե	իգ․	Հայերեն արփի «արև» բառից -ինե վերջավորությամբ։			^[76]
Արքա	ար․	Հայերեն արքա «թագավոր» բառից։	արաբ․՝ باسل‎‎, հուն․՝ Βασίλειος, Βασιλική	Արքայիկ, Թագավոր, Թագվոր	^[76]
Արքայություն	ար․	Հայերեն արքայություն «թագավորություն» բառից։			^[76]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Բազա	ար․	Բազե թռչնի հայերեն անվան բազա ձևից, որն իրանական ծագում ունի։			^[77]
Բազուկ	ար․	Հայերեն բազուկ «թև» բառից։		Թաթուլ, Ձեռես, Թաթ, Թաթիկ	^[78]
Բաթիկ	ար․	Հայերեն բադ բառի փաղաքշական ձևից։		Բադիկ	^[79]
Բալաս	ար․	Բալասան անվան կրճատ ձևը։		Բալա	^[80]
Բալասան	ար․	։		Բալաս, Բալա	^[80]
Բախտ	?	Հայերեն բախտ բառից։			^[81]
Բախտաղեկ	իգ․	Հայերեն բախտ և աղեկ բառերից, իբր «որի բախտը լավ է կամ որ լավ բախտ ունի»։			^[81]
Բախտավոր	իգ․	Հայերեն բախտավոր բառից, որ իրանական ծագում ունի։			^[82]
Բամբիշ	իգ․	Հայերեն բամբիշ «թագուհի» բառից։		Թագուհի, Դշխուն, Դշխու, Դժխո, Դժխու, Դշխոն, Դշխուհի, Դշխո, Թագուկ, Թագուշ, Թագու, Թագուն, Թագուհիցա	^[83]
Բամբկիկ	իգ․	Հայերեն բամբակ բառի փաղաքշական ձևից։	թուրք․՝ Փամպուխ		^[84]
Բամկոց	ի՞գ․	Բաբկոց (<բամբակ) ձևից։			^[85]
Բարեմանուկ	ար․	Հայերեն բարի և մանուկ բառերից։			^[86]
Բարետիկին	իգ․	Հայերեն բարի և տիկին բառերից։			^[86]
Բարի	իգ․	Հայերեն բարի բառից։			^[87]
Բարիլույս	ար.	Հայերեն բարի և լույս բառերից։			^[88]
Բարիխաթուն	իգ.	Հայերեն Բարի անձնանունից + խաթուն։			^[88]
Բարիփաշա	ար.	Հայերեն բարի և թուրքերեն Paşa բառերից։			^[88]
Բարձր	ար.	Հայերեն բարձր բառից։	արաբ.՝ علي, Ալի		^[89]
Բարձրեխաթուն	իգ.	Հայերեն բարձր և խաթուն բառերից։			^[89]
Բարունակ	ար.	Հայերեն բարունակ «ճյուղ, ոստ» բառից։	հուն.՝ Թաղիանոս, Եվթաղ, թուրք.՝ Բուդաղ	Ջաջուռ	^[90]
Բավական	իգ.	Հայերեն բավական բառից։	թուրք.՝ Եթար		^[91]
Բերդակ	ար.	Հայերեն բերդ բառի փաղաքշականից։			^[92]
Բերկրուհի	իգ.	Հայերեն բերկրել, բերկրանք բառից -ուհի մասնիկով։			^[92]
Բյուրեղ	իգ․	Հայերեն բյուրեղ բառից ։	թուրք․՝ Պիլլոր	Բյուրեղիկ	^[93]
Բույս	ար․	Հայերեն բույս բառից։		Բուսիկ	^[94]
Բունիկ	ար․	Հայերեն բունիկ «փոքրիկ բույն» ձևից։			^[95]
Բուսիկ	ար․	Հայերեն բույսիկ «փոքրիկ բույս» բառից․ Բույս անվան գգվականն է։			^[95]
Բուրաստան	իգ․	Հայերեն բուրաստան «ծաղկանոց» բառից։			^[96]
Բռնավոր	ար․	Հայերեն բռնավոր բառից։			^[97]
Բրաբիոն	իգ․	Հայերեն բրաբիոն բառից, որ նշանակում է «հաղթության մրցանակ, պսակ, մի տեսակ անուշահոտ ծաղիկ», որ սակայն փոխառյալ է հունարենից ։			^[98]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Գագտուր	?	Գագ (Գագա Սուրբ Սարգիս վանքի անունից) և -տուր բառերից իբրև «Գագի տվածը»։			^[99]
Գազան	ար․	Հայերեն գազան բառից։			^[100]
Գալիկ	ար․	Հայերեն Գալուստ անվան փաղաքշականն է։		Գալուստ	^[101]
Գալոց	ար․	Այսպես կոչված ի հիշատակ Քրիստոսի երկրորդ գալստյան։			^[101]
Գալուստ	ար․	Կրճատված է հայերեն հոգեգալուստ բառից։	իտալերեն՝ Bonaventura	Գալիկ	^[102]
Գալստան	ար․	Հայերեն հոգեգալստյան, գալստյան ձևից։			^[103]
Գայլ	ար․	Համանուն կենդանու անունից։		Գայլուկ	^[104]
Գայլձագ	ար․	Հայերեն գայլ և ձագ բառերից։			^[104]
Գայլուկ	ար․	Հայերեն գայլ բառի փաղաքշական ձևից։		Գայլ	^[104]
Գանձի	ար․	Հայերեն գանձ բառից։			^[105]
Գառնիկ	ար․	Հայերեն գառն բառի փաղաքշականն է։		Գառնուկ	^[105]
Գարուն	իգ․	Հայերեն գարուն բառից։	պարսկերեն՝ Բահար		^[106]
Գարունիկ	ար․	Հայերեն գարուն բառի փաղաքշականից։			^[106]
Գավազան	ար․	Հայերեն գավազան բառից (իբր թե հոր ծերության գավազանը)։			^[107]
Գդուրիկ	ար․	Հայերեն ժողովրդական գտնուրիկ, գտածուրիկ «գտնված» բառից։		Գտա	^[107]^[108]
Գեղանուշ	իգ․	Հայերեն գեղ և անուշ բառերից։		Գեղուշ, Ղուշիկ	^[109]
Գեղեցիկ	իգ․	Հայերեն գեղեցիկ բառից։	ռուս.՝ Люба		^[109]
Գեղուհի	իգ․	Հայերեն գեղուհի «գեղեցկուհի» բառից։			^[109]
Գեշ	ար․	Հայերեն գեշ «վատ, տգեղ» բառից։		Գիշուկ	^[110]
Գինեվարդ	իգ․	Հայերեն գինեվարդ բառից, որ նշանակել է մի տեսակ վարդ՝ գինու գույնով։		Գինե	^[111]
Գիներբուկ	իգ․	Հայերեն ժողովրդական գիներբուկ բառից, որ «Հաճելի և անուշահոտ բուրմունքով կապտակարմիր գույնով մի տեսակ վայրի ծաղիկ է»։			^[111]
Գինով	ար․	Ժողովրդական գինով «հարբած» բառից։			^[111]
Գինոց	իգ․	Հայերեն գին բառից, իբր «թանկագին»։			^[112]
Գիշուկ	ար․	Հայերեն գեշ «վատ, տգեղ» բառից։			^[113]
Գիսակ	ար․	Հայերեն գիսակ «վարս» բառից։			^[113]
Գյուտ	ար․	Հայերեն գյուտ «գտնված բան» բառից։		Գյուտիկ	^[114]
Գյուտիկ	ար․	Գյուտ անվան գգվականն է։		Գյուտ	^[115]
Գնդիկ	իգ․	Հայերեն գնդիկ «թմբլիկ, կլորիկ» բառից։			^[116]
Գնել	ար․	Հայերեն գնել բառից։			^[116]
Գոհար	իգ․	Հայերեն գոհար բառից։		Գոհարիկ	^[117]
Գոհարինե	ար․	Գոհար անունից և ստացել է հունարեն -ինե վերջավորությունը, որ իգական է։		Գոհարինոս, Գոհարմելիք	^[118]
Գոհարխաթուն	իգ․	Հայերեն գոհար և խաթուն բառերից։			^[119]
Գոհարիկ	իգ․	Հայերեն Գոհար անունից։		Գոհար	^[120]
Գոհարմելեք	իգ․	Հայերեն գոհար և արաբերեն melek բառերից։			^[120]
Գոհարմելիք	ար.	Հայերեն գոհար և արաբերեն melik բառերից։		Գոհարինե, Գոհարինոս	^[120]
Գոհարնազ	իգ․	Հայերեն գոհար և նազ բառերից։			^[120]
Գոհարշահ	իգ․	Հայերեն գոհար և պարսկերեն sāh՝ շահ բառերից, իբր «գոհարների թագավոր, թագավորական գոհար»։			^[121]
Գոհարշատ	իգ․	Հայերեն գոհար և շատ բառերից։			^[122]
Գոհարվարդ	?	Հայերեն գոհար և վարդ բառերից, իբրև վարդի մի տեսակը (գոհարավարդ)։			^[122]
Գոհարտիկին	իգ․	Հայերեն գոհար և տիկին բառերից։			^[122]
Գոհություն	իգ․	Հայերեն գոհություն բառից։			^[122]
Գոռ	ար.	Հայերեն գոռ «հպարտ» բառից։		Գոռակ	^[123]
Գոռակ	ար․	Հայերեն գոռ «հպարտ» բառից. ըստ Հրաչյա Աճառյանի՝ կազմվել է Մովսես Խորենացու կողմից իբրև Գոռ անվան փաղաքշական ձև։			^[123]
Գուլոսկի	իգ․	Պարսկերեն gul և հայերեն ոսկի բառերից, իբր «ոսկեվարդ»։	պարսկերեն՝ Գուլիզար		^[124]
Գուլուլ	իգ․	Հայերեն ժողովրդական գլուլ, գուլուլ «կլորիկ, գնդլիկ» բառից։			^[124]
Գուլվարդ	իգ․	Պարսկերեն gul և հայերեն վարդ բառերից։			^[125]
Գուսան	ար․	Հայերեն գուսան երգիչ բառից, որ իրանական ծագում ունի։			^[126]
Գռզիկ	ար․	Ըստ Հրաչյա Աճառյանի ոչ թե անուն, այլ մականուն է, իբրև գռուզիկ «գռուզ մազերով» կամ ժողովրդական գռզիկ «դաշտային բույսի տեսակ» բառից։			^[108]
Գտա	իգ․	Հայերեն գտա «գտել եմ» բայից։		Գդուրիկ	^[108]
Գրիգորատուր	ար․	Գրիգոր և տուր բառերից, իբր Գրիգորի տված։			^[127]
Գրոց	ար․	Հայերեն գիր, գրոց բառից։			^[128]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Դալար	ար․ և իգ․	Հայերեն դալար «կանաչ» բառից։		Դալալ	^[129]
Դամոն	ար․	Հայերեն դամոն «սալորի տեսակ» բառից, որ սակայն ժողովրդական լեզվում «չար մարդ» իմաստն է ստացել։			^[130]
Դասապետ	ար․	Հայերեն դաս և պետ բառերից։			^[131]
Դասիկ	ար․	Հայերեն դաս բառից։			^[131]
Դարման	ար․	Հայերեն դարման «դեղ, ճար, հնար, միջոց» բառից, որ իրանական փոխառություն է։			^[132]
Դեղ	ար․	Հայերեն դեղ «դարման բառից»։		Դեղիկ, Ճար	^[133]
Դեղիկ	ար․	Դեղ անվան փաղաքշական ձևը։		Դեղ, Ճար	^[134]
Դեղին	ար․	Հայերեն դեղին «դեղնագույն» բառից։	թուրք․՝ Սարը, Սարի		^[134]
Դեղձանիկ	իգ․	Համանուն թռչնի անունից։			^[134]
Դերենիկ	ար․	Դերեն բառի փաղաքշականն է, որ նշանակում է «որդի վանաց, ուխտական զավակ»։		Դերո	^[135]
Դշխո	իգ․	Հայերեն դշխո «թագուհի» բառից։		Թագուհի, Դշխուն, Դշխու, Դժխո, Դժխու, Դշխոն, Դշխուհի, Թագուկ, Թագուշ, Թագու, Թագուն, Թագուհիցա	^[136]
Դշխոմելիք	իգ․	Հայերեն դշխո «թագուհի» բառից + մելիք։			^[137]
Դշխուհի	իգ․	Հայերեն դշխո «թագուհի» բառից։		Թագուհի, Դշխուն, Դշխու, Դժխո, Դժխու, Դշխոն, Դշխո, Թագուկ, Թագուշ, Թագու, Թագուն, Թագուհիցա	^[137]
Դոխիկ	ար․ և իգ․	Հայերեն դոխ «աղավնի» բառից։	իտալերեն՝ Colomba	Աղավնի, Աղավնիկ	^[137]
Դուստր	իգ․	Հայերեն դուստր «աղջիկ» բառից։		Դստրիկ	^[138]
Դպիր	ար․	Հայերեն դպիր բառից։			^[139]
Դստրիկ	իգ․	Հայերեն դուստր բառի փաղաքշական ձևից։		Դուստր	^[139]
Դրախտուհի	իգ․	Հայերեն դրախտ բառից։			^[139]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Եզնիկ	ար․	Հայերեն եզն բառից։			^[140]
Եկավ	ար․	Հայերեն եկավ բայից։			^[141]
Եղավ	ա՞ր․	Հայերեն եղավ բայից։			^[141]
Եղբայր	ար․	Հայերեն եղբայր բառից։	արաբ․՝ Ախի, Ախիկ, Ախիջան, հուն․՝ Αδελφος	Աղբայր, Եղբայրիկ, Աղբայրիկ, Աղբայրանի, Աղբերանի, Աղբրաց, Եղբայրոս	^[141]
Եղբայրիկ	ար․	Հայերեն Եղբայր անվան փաղաքշական ձևից։	արաբ․՝ Ախի, Ախիկ, Ախիջան, հուն․՝ Αδελφος	Աղբայր, Եղբայրիկ, Աղբայրիկ, Աղբայրանի, Աղբերանի, Աղբրաց, Եղբայրոս	^[141]
Եղբայրոս	ար․	Հայերեն եղբայր բառից հունական ոս վերջավորությամբ։	արաբ․՝ Ախի, Ախիկ, Ախիջան, հուն․՝ Αδελφος	Աղբայր, Եղբայրիկ, Աղբայրիկ, Աղբայրանի, Աղբերանի, Աղբրաց, Եղբայրոս	^[142]
Եղնար	իգ․	Հայերեն ժողովրդական եղնար «էգ եղնիկ» բառից։		Հեղնար	^[143]
Եղներ	իգ․	Հայերեն եղն «եղնիկ» բառի հոգնակին է։			^[143]
Եղնիկ	իգ․	Համանուն կենդանու անունից։			^[143]
Եղվարդ	ար․	Կամ գյուղի անունից է կամ և ավելի հավանաբար եղ և վարդ բառերից։			^[144]
Երանյալ	ար․	Հայերեն երանյալ բառից։	հուն․՝ Մակար	Երանել, Երանելին	^[145]
Երանյակ	իգ․	Հայերեն երանի, երանիկ «երջանիկ» բառից։		Երանուհի	^[145]
Երանի	ար․	Հայերեն երանի «երջանիկ, բախտավոր» բառից։			^[145]
Երանիկ	իգ․	Հայերեն երանի «երջանիկ» բառից։			^[145]
Երանուհի	իգ․	Հայերեն երանի «երջանիկ» բառից՝ իգական ուհի մասնիկով։		Երան, Երանիկ	^[146]
Երեսխի	իգ․	Երասխ գետի անունից։			^[147]
Երևան	ար.	Համանուն քաղաքի անունից։			^[147]
Երևում	ար.	Հայերեն երևումն բառից։			^[147]
Երեց	ար.	Հայերեն երեց բառից։			^[147]
Երեցտիկին	իգ.	Հայերեն երեց և տիկին բառերից, իբրև «երիցակին»։			^[148]
Երիցակ	ար.	Հայերեն երեց «քահանա» բառի նվազականից։			^[148]
Երծաթ	ար.	Հայերեն արծաթ բառից ձևափոխված։			^[148]
Երկաթ	ար.	Հայերեն երկաթ բառից։		թաթարերեն՝ Թիմուր, Թամուր	^[148]
Երկայն	ար.	Հայերեն երկայն «երկար, բարձրահասակ» բառից։			^[149]
Երնջիկ	իգ.	Հայերեն երինջ բառից։			^[149]
Երջանիկ	ար․ և իգ.	Հայերեն երջանիկ բառից։			^[150]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Զամեն	իգ.	Զամենտիկին անվան կրճատ տարբերակը։		Զամենտիկին	^[151]
Զամենտիկին	իգ․	Հայերեն ամեն և տիկին բառերից, իբր «ամենից մեծ տիկին»։		Ամենտիկնի, Զամեն	^[151]
Զանազան	իգ․	Հայերեն զանազան բառից, որ թեև այժմ «տեսակ-տեսակ» իմաստն ունի, բայց Ոսկեդարյան հայերենում նշանակում էր «գեղեցիկ, չքնաղ», և այս իմաստն է որ ներկա է նաև այս անվան մեջ։		Զանի, Զանուն	^[152]
Զանի	իգ․	Զանազան անվան կրճատ կամ փաղաքշական ձևն է։		Զանուն, Զանազան	^[153]
Զատեր	ար․	Համարվում է Ծատուր անվան տարբերակներից, որ Աստվածատուր անվան կրճատ տարբերակն է։		Ասծատուր, Ասվատուր, Ասպատուր, Ասատուր, Աստուր, Աստիկ, Ասո․ Ծատուր, Ծատի, Տատուր, Տատ, Աստվածատրիկ, Աստվածատուր	^[154]
Զատիկ	ար․ և իգ․	Հայերեն զատիկ «հարության տոն» բառից։			^[154]
Զարդար	իգ․	Հայերեն զարդար բառից։		Զարդ, Զարդարիկ	^[155]
Զարդարիկ	իգ․	Զարդար անվան փաղաքշականն է։			^[155]
Զարդխաթուն	իգ․	Հայերեն զարդ և խաթուն բառերից։			^[155]
Զարմայր	ար․	Հայերեն զարմ(անալ) և այր բառերից, իբր թե «զարմանալի այր»։			^[156]
Զարմանազան	իգ․	Հայերեն զարման(ալի) և զան «ցեղ, սերունդ» բառերից։		Զարմազան	^[157]
Զարմանուհի	իգ․	Հայերեն զարման(ալ) բառից՝ իգականակերտ ուհի մասնիկով։			^[158]
Զարմուհի	իգ․	Ձևավորված է Զարմանդուխտ անունից և կամ իբրև իգական Զարմայր անվան։ Ձևապես զարմ «ցեղ, ազնիվ սերունդ» բառի իգականն է։			^[159]
Զգոն	ար․	Հայերեն զգոն «խելոք, իմաստուն» բառից։	պարսկերեն՝ Զիրաք		^[160]
Զեփյուռ	իգ․	Հայերեն զեփյուռ «քաղցրաշունչ քամի» բառից, որ հունական ծագում ունի։			^[161]
Զինավոր	ար․	Հայերեն զինավոր բառից։			^[162]
Զմրուխտ	իգ․	Զմրուխտ թանկագին քարի անունից։		Զմրութ	^[163]
Զվարթ	իգ․	Հայերեն զվարթ «ուրախ» ածականից։	պարսկերեն՝	հայերեն՝ Ուրախ (ար․)	^[164]
Զուզա	իգ․	Հայերեն զուզա, որ արծաթե դրամի տեսակի անուն է։			^[164]
Զորավար	ար․	Հայերեն զորավար բառից։		Զօրիկ	^[165]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Ընծա	իգ․	Հայերեն ընծա «նվեր» բառից։		^[167]
Ընձակ	ար․	Հայերեն ինձ «վագր» բառի նվազականից։	Ընձաք, Ընծաք, Ընծակ	^[168]
Ընձեր	ար․	Հայերեն ինձ բառի հոգնակի ընձեր ձևից։		^[168]
Ընձուղ	ար․	Հայերեն ընջուղ «երինջ» բառից։	Ընջուղ	^[169]
Ընջուղ	ար․	Հայերեն ընջուղ «երինջ» բառից։	Ընձուղ	^[169]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Թագոսկի	իգ․	Հայերեն թագ և ոսկի բառերից, իբրև թե նա «ով ոսկի թագ ունի գլխին» (ակնարկելով մազերի ոսկենման դեղնավուն գույնը)։			^[170]
Թագուհի	իգ․	Հայերեն թագուհի բառից։	լատ.՝ Regina, հուն․՝ Վասիլիկ	Թագուհի, Դշխուն, Դշխու, Դժխո, Դժխու, Դշխոն, Դշխուհի, Դշխո, Բամբիշ, Թագուկ, Թագուշ, Թագու, Թագուն, Թագուհիցա	^[170]
Թագվոր	ար․	Հայերեն թագավոր բառից։	արաբ․՝ باسل‎‎, հուն․՝ Βασίλειος, Βασιλική	Արքա, Թագավոր	^[171]
Թագվորշահ	ար․	Հայերեն թագավոր և պարսկերեն՝ شاه, շահ բառերից։			^[172]
Թաթ	ար․	Հայերեն թաթ «ձեռք» բառից։		Թաթուլ, Բազուկ, Ձեռես, Թաթիկ, Թև, Թևիկ	^[173]
Թաթիկ	ար․	Հայերեն թաթ «ձեռք» բառի փաղաքշականից։		Թաթուլ, Բազուկ, Ձեռես, Թաթ, Թև, Թևիկ	^[174]
Թաթուլ	ար․	Հայերեն թաթուլ «անասունների առջևի թաթը» բառից։		Թաթիկ, Բազուկ, Ձեռես, Թաթ, Թև, Թևիկ	^[174]
Թանգ (Թանկ)	ար․ և իգ․	Հայերեն թանկ «թանկագին, արժեքավոր» բառից։	թուրք․՝ Բահալու	Թանգիկ, Թանգեր, Թանգի	^[175]
Թանգագին	իգ․	Հայերեն թանկագին բառից։			^[176]
Թանգազիզ	իգ․	Հայերեն թանկ և արաբերեն ազիզ «սուրբ, նվիրական» բառերից։			^[176]
Թանգեր	իգ․	Հայերեն թանգ բառի հոգնակի ձևից։		Թանգիկ, Թանգ, Թանկ, Թանգի	^[176]
Թանգի	ար․	Կրճատված է փաղաքշական Թանգիկ ձևից։		Թանգիկ, Թանգ, Թանկ, Թանգեր	^[176]
Թանգիկ	իգ․	Թանգ անվան փաղաքշականն է։		Թանգի, Թանգ, Թանկ, Թանգեր	^[176]
Թանգխաթուն	իգ․	Թանգ անունից և խաթուն բառից, որ այս դեպքում ծառայում է իգականը արականից զանազանելու համար։			^[176]
Թանգմամա	իգ․	Հայերեն թանգ և մամա «մայր» բառերից։		Թանգմայր	^[177]
Թանգմայր	իգ․	Հայերեն թանգ և մայր բառերից։		Թանգմամա	^[177]
Թանգմելիք	իգ․	Հայերեն թանգ և արաբերեն մելիք բառերից։			^[177]
Թանգոց	իգ․	Հայերեն թանգ բառից՝ ոց մասնիկով, իբր «թանգանոց»։			^[177]
Թանգտիկին	իգ․	Հայերեն թանգ և տիկին բառերից։			^[178]
Թանգո	իգ․	Հայերեն Թանգ կամ Թանգիկ անունից կոչականի ո մասնիկով։			^[179]
Թառխաթուն	իգ․	Հայերեն թառ և խաթուն բառերից․ առաջինը կրճատված է Անթառամ անունից։			^[180]
Թափիչ	ար․	Հայերեն թափիչ «լվացարար» բառից։			^[181]
Թև	ա՞ր․	Հայերեն թև բառից։		Թաթուլ, Բազուկ, Ձեռես, Թաթիկ, Թաթ, Թևիկ	^[182]
Թևիկ	ար․	Թև անվան փաղաքշական է։		Թաթուլ, Բազուկ, Ձեռես, Թաթիկ, Թաթ, Թև	^[183]
Թիթեղնիկ	իգ․	Հայերեն թիթեղն «թիթեռնիկ» բառի փաղաքշական է։			^[184]
Թոռն	ար․	Հայերեն թոռն բառից։		Թոռնիկ, Թոռուն	^[185]
Թոռնիկ	ար․	Հայերեն թոռն բառից։		Թոռուն, Թոռն	^[185]
Թութակ	իգ․	Համանուն թռչնի անունից։			^[186]
Թուխայր	ար․	Հայերեն թուխ և այր «տղամարդ» բառերից։			^[187]
Թուխիկ	ար․ և իգ․	Հայերեն թուխ բառից։			^[188]
Թուխծամ	իգ․	Հայերեն թուխ և ծամ բառերից, որ նշանակում է «սևահեր»։			^[188]
Թուխմանուկ	ար․	Հայերեն թուխ և մանուկ բառերից բարդված․ (բառարաններում թուխմանուկ նշանակում է «նոր հայտնված կամ անանուն սրբի գերեզման, որի վրա մի փոքրիկ տնակ են շինում՝ իբրև ուխտատեղի»)։			^[188]
Թփիկ	?	Հայերեն թուփ բառի գգվականն ձևն է։			^[189]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Աղբյուր
Ժամխաթուն	իգ.	Հայերեն ժամ «եկեղեցի» և խաթուն բառերից․ իմաստն է «եկեղեցասեր կին»։	^[189]
Ժամհայր	ար․	Հայերեն ժամ և հայր բառերից։ Երևի նշանակում էր «եկեղեցասեր մարդ»։	^[190]
Ժիրայր	ար․	Հայերեն ժիր և այր «մարդ» բառերից և նշանակում է «ժիր տղամարդ»։	^[190]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Իգիշուկ	ի՞գ․	Հայերեն էգ և իշուկ բառերից։			^[191]
Իմաստուհի	իգ․	Հայերեն իմաստ(ուն) բառից, ուհի մասնիկով։	հուն․՝ Սոփիա		^[192]
Իշխան	ար․	Հայերեն իշխան բառից։	արաբ․՝ Մոլիք, պարսկերեն․՝ Խոսրով, հուն․՝ Վասիլ	Իշխանիկ, Իշխանակ, Արքա, Թագվոր	^[193]
Իշխանուհի	իգ․	Հայերեն իշխան բառի իգականից։			^[194]
Իսկուհի	իգ․	Հայերեն իսկուհի բառից, որ նշանակում է «իսկական տիրուհի»։		Ուսկուհի, Ուսկուկ, Ուսկուն, Ուսկում	^[195]
Իրավափառ	ար․	Հայերերն իրավ և փառք բառերից բարդված։	հուն․՝Θεμιστοκλῆς		^[196]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Լավհալ	իգ․	Հայերեն լավ և արաբերեն حال «վիճակ, կացություն» բառերից։			^[197]
Լույս	ար․	Հայերեն լույս բառից։			^[198]
Լույսխաթուն	իգ․	Հայերեն լույս և խաթուն բառերից։			^[199]
Լույսպարոն	ար․	Հայերեն լույս և պարոն բառերից։		Պարոնլույս	^[199]
Լորիկ	իգ․	Համանուն թռչնի անունից։			^[200]
Լուսաբեր	ար․ և իգ․	Հայերեն լուսաբեր «լույս բերող բառից» բառից, ակնարկությամբ Արուսյակի։			^[201]
Լուսանուշ	իգ․	Հայերեն լույս և անուշ բառերից։			^[201]
Լուսբիքա	իգ․	Հայերեն լույս և թաթարերեն bika «տիկին» բառերից։			^[201]
Լուսդիհի	ար․	Կազմված է հայերեն լույս բառից սակայն դիհիի իմաստն անհայտ է։			^[201]
Լուսեղեն	ար․	Հայերեն լուսեղեն «լույսից շինված» բառից։	հուն․՝ Φωτεινα		^[201]
Լուսեր	ար․	Կամ հայերեն լույս բառի հոգնակին է, կամ Լուսերես ձևի կրճատ տարբերակը։		Լուսերես?	^[202]
Լուսերեց	ար․	Հայերեն լույս և երեց բառերից։			^[202]
Լուսիկ	ար․ և իգ․	Հայերեն լույս բառի գգվական լուսիկ ձևից։			^[202]
Լուսին	իգ․	Հայերեն լուսին բառից։			^[203]
Լուսնայ	իգ․	Հավանաբար հայերեն լուսին բառի սեռականից։			^[203]
Լուսնթագ	իգ․	Համանուն մոլորակի անունից։		Լուսո	^[203]
Լուսոտ	ար․	Հայերեն լույս բառից ոտ մասնիկով, իբր լուսոտ «լուսավոր»։		Լույսոտ, Լիսոտ	^[204]
Լսուտար	ար․	Հայերեն լույս բառից, իբր «լսու (լույսի) տե՞ր»։			^[205]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Խադ	ար․	Հայերեն խադ «թուր, սուր» բառից։		Սուր	^[206]
Խաթունիկ	իգ․	Խաթուն անվան հայաձև գգվականն է։			^[207]
Խաթունմամ	իգ․	Հայաձև բարդություն, որ կազմված է խաթուն և մամ «տատ, մեծ մայր, հանիկ» բառերից։			^[207]
Խաժիկ	իգ․	Հայերեն խաժ բառից (աչքերի գույնից առնված)։			^[208]
Խալերես	ա՞ր․	Հայերեն խալ և երես բառերից, իբր «երեսին խալ ունեցող»։			^[209]
Խաղաղություն	ար․	Հայերեն խաղաղություն բառից։	հուն․՝ Սուքիաս		^[210]
Խանապետ	ար․	Բարդված է պարսկերեն խան և հայերեն պատ բառերից, իբր «խաների պետը»։			^[211]
Խանատուր	ա՞ր․	Բարդված է հայկական ձևով՝ պարսկերեն խան և հայերեն տուր բառերից, իբր «խանի տվածը կամ պարգևը»։			^[211]
Խաչաբաբա	ար․	Հայերեն խաչ և թուրքերեն baba «հայր» բառերից։			^[212]
Խաչազիզ	ար․	Հայերեն խաչ և արաբերեն عزيز «սուրբ» բառերից։			^[212]
Խաչանես	ար․	Հայերեն խաչ բառից, բայց ազդված է Հովհանես, Վրթանես անուններից։			^[212]
Խաչանուն	ար․	Հայերեն խաչ և անուն բառերից։			^[212]
Խաչատուր	ար․	Հայերեն խաչ և տուր բառերից, իբրև «խաչի տվածը»։		Խաչիկ, Խաչուկ, Խաչո, Խեչո, Խաչի	^[212]
Խաչո	ար․	Խաչատուր կամ Խաչիկ անվան կրճատումը։			^[213]
Խաչգունդ	ար․	Հայերեն խաչ և գունդ բառերից, այն է խաչվառի և խաչալամի վրայի գունդը։			^[214]
Խաչգռուզ	ար․	Հայերեն խաչ և գռուզ «գանգուր» բառերից, բայց անհասկանալի է թե ինչ կապ ունի գռուզը խաչի հետ։			^[214]^[215]
Խաչյան	ար․	Հայերեն խաչ բառից յան մասնիկով։		Խեչան	^[214]
Խաչելիս	ար․	Հայերեն խաչ բառից, բայց մնացյալը անհայտ է։			^[214]
Խաչեղբայր	ար․	Հայերեն խաչ և եղբայր բառերից (Հայաստանում խաչեղբայրը կնքահոր օգնականն է՝ պսակի արարողության ժամանակ)։			^[214]
Խաչենիկ	ար․	Հայերեն խաչ բառից՝ ճիշտ այն ձևով, ինչպես Սաթենիկ, Վարսենիկ, Արփենիկ, Նազենիկ անունները։			^[214]
Խաչեր	ար․	Հայերեն խաչ բառի հոգնակին է կամ Խաչերես անվան կրճատումը։		Խաչերես	^[214]
Խաչերես	ար․	Հայերեն խաչ և երես բառերից։		Խաչե՞ր	^[216]
Խաչեվարդ	ար․	Հայերեն խաչ և վարդ բառերից։			^[217]
Խաչիկ	ար․	Հայերեն խաչ բառի նվազականն է, որ գործածվում է իբրև Խաչատուր անվան փաղաքշականը։		Խաչատուր	^[217]
Խաչիկա	ար․	Հայերեն խաչ բառից, ինչպես ունենք աչիկա, լուսնկա, պարզկա։			^[218]
Խաչիպապ	ար․	Հայերեն խաչ և պապ բառերից։			^[218]
Խաչխաթուն	իգ․	Հայերեն խաչ և խաթուն բառերից։			^[218]
Խաչման	ար․	Հայերեն խաչ և մանուկ բառերից։			^[219]
Խաչմելիք	իգ․	Հայերեն խաչ և արաբերեն melĩk՝ թագավոր կամ melek՝ հրեշտակ բառերից։			^[219]
Խաչոտ	ար․	Հայերեն խաչ բառից, բայց անհայտ է թե ի՞նչ է ոտ վերջավորությունը։			^[219]
Խաչուկ	ար․	Հայերեն խաչ բառից՝ այլ ձևով փաղաքշական, իբրև Խաչիկ։		Խաչոկ, Խաչիկ	^[219]
Խաչում	ար․	Հայերեն խաչում «խաչելություն» բառից։		Խեչում	^[220]
Խաչպապ	ար․	Հայերեն խաչ և պապ բառերից։		Խաչպապա, Խաչիպապ	^[220]
Խաչքո	ար․	Հայերեն Խաչիկ անունից, լեհական ko փաղաքշական մասնիկով։		Խաչիկ	^[220]
Խարտյաշ	ար․ և իգ․	Հայերեն խարտյաշ բառից։			^[221]
Խելոք	?	Հայերեն խելոք «իմաստուն» բառից։	հունարեն՝ Սոֆիա (իգ․)	Իմաստուհի (իգ․)	^[222]
Խեր	իգ․	Խերխաթուն անվան կրճատ ձևն է։		Խերխաթուն	^[223]
Խերբեգ	ար․	Ժողովրդական խեր «հայր» և թուրքերեն beg «իշխան» բառերից, իբր «բեգի որդի»։			^[224]
Խերխաթուն	իգ․	Ժողովրդական խեր «հայր» և խաթուն բառերից, ամբողջը նշանակում է «հոր տիկինը, որ լինում է զավակի մայրը»։		Հերխաթուն, Խեր	^[224]
Խերխեր	ար․	Ժողովրդական խեր «հայր» բառից կրկնված, իբրև «հոր հայրը, պապ»։		Խեխե՞ր, Հերհեր	^[225]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Ծածուր	ար․	Աստվածատուր անվան կրճատումն է։		Տատուր, Աստվածատուր	^[236]
Ծաղիկ	ար․ և իգ․	Հայերեն ծաղիկ բառից։	թուրքերեն՝ Չիչաֆ (իգ․), լատիներեն՝ Ֆլորա (իգ․)		^[236]
Ծաղկանց	?	Հայերեն ծաղիկ բառի հոգնակի սեռականից։			^[236]
Ծաղկինե	իգ․	Հայերեն ծաղիկ բառից և -ինե վերջավորությամբ։			^[237]
Ծամ	իգ․	Հայերեն ծամ «մազ» բառից․ անշուշտ կրճատված է Ծամեր կամ Ծամոսկի անունից։		Ծամեր, Ծամիկ (ար․ և իգ․)	^[237]
Ծամեր	իգ․	Հայերեն ծամ «մազ» բառի հոգնակիից։		Ծամիկ (ար․ և իգ․), Ծամ	^[237]
Ծամիկ	ար․ և իգ․	Ծամ անվան փաղաքշականն է։		Ծամեր, Ծամ	^[237]
Ծամոսկի	իգ․	Հայերեն ծամ և ոսկի բառերից, այսինքն «ոսկեգույն մազեր ունեցող, ոսկեհեր»։			^[238]
Ծառ	ա՞ր․	Հայերեն ծառ բառից։		Ծառիկ, Ծառուկ	^[239]
Ծառայիկ	ար․	Հայերեն ծառա բառի փաղաքշականն է։			^[239]
Ծառիկ	ար․	Հայերեն ծառ բառից և Ծառ անվան փաղաքշականն է։		Ծառ, Ծառուկ	^[239]
Ծառուկ	ար․	Հայերեն ծառ բառից և Ծառ անվան փաղաքշականն է։		Ծառ, Ծառիկ	^[239]
Ծառպապա	ար․	Հայերեն ծառ և պապա «հայր» բառերից։			^[239]
Ծատուր	ար․	Աստվածատուր անվան կրճատումն է։		Աստվածատուր, Ծածուր, Տատուր, Տիրատուր, Տեառնտուր, Տերտուր, Ասծատուր, Ասվատուր, Ասպատուր, Ասատուր, Աստուր, Աստիկ, Ասո, Ծատի, Տատ, Աստվածատրիկ, Զատեր	^[239]
Ծեր	ար․	Հայերեն ծեր «ծերունի» բառից։		Ծերիկ, Ծերուկ, Ծերուն, Ծերոն, Հալվոր, Հալվորակ	^[239]
Ծերիկ	ար․	Հայերեն ծեր բառից և Ծեր անվան փաղաքշականն է։		Ծեր, Ծերուկ, Ծերուն, Ծերոն, Հալվոր, Հալվորակ	^[240]
Ծերուկ	ար․	Հայերեն ծեր բառից և Ծեր անվան փաղաքշականն է։		Ծեր, Ծերիկ, Ծերուն, Ծերոն, Հալվոր, Հալվորակ	^[241]
Ծերուն	ար․	Հայերեն ծերունի բառից։		Ծեր, Ծերիկ, Ծերուկ, Ծերոն, Հալվոր, Հալվորակ	^[241]
Ծերոն	ար․	Հայերեն ծեր բառից և Ծերուն անվան տարբերակն է։		Ծեր, Ծերիկ, Ծերուկ, Ծերուն, Հալվոր, Հալվորակ	^[242]
Ծիածան	իգ․	Հայերեն ծիածան բառից։			^[243]
Ծիծառնիկ	ար․	Հայերեն ծիծառն բառից։			^[243]
Ծով	ի՞գ․	Կրճատված է Ծովակ կամ Ծովիկ անունից։		Ծովակ (իգ․), Ծովիկ (իգ․)	^[244]
Ծովակ	իգ․	Հայերեն ծով բառի փաղաքշականից։		Ծով (ի՞գ), Ծովիկ	^[244]
Ծովիկ	իգ․	Հայերեն ծով բառից։		Ծով (ի՞գ), Ծովակ	^[244]
Ծովինար	իգ․	Հայերեն գավառական ծովինար «փայլակ» բառից։		Ծովո	^[244]
Ծովխաթուն	իգ․	Հայերեն Ծով անունից և խաթուն «տիկին» բառից։			^[244]
Ծոցիկ	ար․	Հայերեն ծոց բառի փաղաքշականից։			^[245]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Կայծակ	ար․	Հայերեն կայծակ բառից։		Փայլակ	^[246]
Կանանց	իգ․	Հայերեն կանանց բառից, որ կին բառի հոգնակի սեռական հոլովն է։ Կրճատված է Կանանցտիկին անունից։		Կանացտիկին	^[247]
Կանաչ	ար․	Հայերեն կանաչ բառից, իբրև թարմության և կենդանության նշան։			^[247]
Կապույտ	ար․	Հայերեն կապույտ բառից։		Կապուտիկ	^[248]
Կապուտիկ	ար․	Հայերեն կապույտ բառից։		Կապույտ	^[248]
Կատարյալ	իգ․	Հայերեն կատարյալ բառից։	արաբերեն՝ Թամամ		^[249]
Կատիկ	իգ․	Անհայտ։			^[250]
Կարապետ	ար․	Հայերեն կարապետ բառից, որ նշանակում է «առաջնորդ, թագավորի առջևից առաջից գնալով ճանապարհ բաց անող» (ակնարկությամբ Հովհաննես Մկրտչի)։		Կարպիս, Կրպե, Կրպո, Կարո, Կաբի, Կարապետիկ	^[251]
Կարապետիկ	ար․	Կարապետ անվան փաղաքշականն է։		Կարպիս, Կրպե, Կրպո, Կարո, Կաբի, Կարապետ	^[252]
Կարճիկ	ար․	Հայերեն կարճ բառի փաղաքշականն է։			^[253]
Կարմիր	ար․	Հայերեն կարմիր բառից։			^[253]
Կաքավ	ար․ և իգ․	Համանուն թռչնի անունից։			^[254]
Կենսաբեր	ար․	Հայերեն կենսաբեր «կյանք բերող» բառից։			^[254]
Կեչեղակ	ար․	Հայերեն կաչաղակ թռչնանվան ժողովրդական ձևից։			^[254]
Կեռաս	իգ․	Հայերեն կեռաս պտղանունից։		Կեռիաս	^[255]
Կեցուն	ար․	Հայերեն կեցուն «երկայնակյաց, մնացական» բառից։			^[256]
Կթուն	?	Հայերեն ժողովրդական կթուն բառից, որ Մուշի, Վանի և Նոր Բայազետի բարբառներում նշանակում է «նուշի, ընկույզի ևն միջուկը, որ կորիզի մեջ ծածկված է»։			^[257]
Կլոր	ի՞գ․	Հայերեն կլոր «գնդլիկ» բառից։		Կլորիկ	^[258]
Կոկոն	ար․	Հայերեն կոկոն բառից։			^[259]
Կույս	ար․	Հայերեն կույս բառից։			^[260]
Կոռնակ	ար․	Ըստ Հրաչյա Աճառյանի կորյուն բառի գգվականն է կամ հայերեն կռնակ «թիկունք» բառից։		Կռնակ	^[261]
Կորյուն	ար․	Հայերեն կորյուն «առյուծի ձագ» բառից։	լատիներեն՝ Լևոն, հունարեն՝ Ղևոնդ, թուրքերեն՝ Ասլան, պարսկերեն՝ Ջվանշիր, արաբերեն՝ Ասադ, Հայդար		^[262]
Կորկոտակ	ար․	Հայերեն կորկոտ «թեփահանած և ջարդված ցորեն» բառից։			^[263]
Կորնկան	ար․	Հայերեն կորնգան կամ կորնկան բառից, որ նշանակում է «առվույտի նման մի խոտ, onobrychis sativa»։			^[263]
Կուրտ	ար․	Հայերեն կուրտ «ներքինի» բառից (սակայն հավանաբար անձնանուն չէ)։			^[264]
Կտրիճ	ար․	Հայերեն կտրիճ «քաջ» բառից։			^[264]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Հազար	ար․	Կրճատված է Հազարապետ անունից։		Հազարապետ	^[265]
Հազարապետ	ար․	Հայերեն հազարապետ «հազար զինվորների պետ» բառից։		Հազար	^[266]
Հազարբեգ	ար․	Հայերեն հազար և թուրքերեն beg բառերից, իբրև հազարի վրա իշխող։			^[266]
Հազարդեղ	ար․	Հայերեն հազար և դեղ բառերից (իբր թե հազար ցավի դեղ)։			^[267]
Հազարմարդ	ար․	Հայերեն հազար և մարդ բառերից (իբրև թե նա որ հազար մարդ արժի)։			^[267]
Հազարջան	ար․	Հայերեն Հազար կրճատ անունից ջան գգվականով։			^[268]
Հազարվարդ	իգ․	Հայերեն հազար և վարդ բառերից, իբրև «հազար թերթով վարդ»։		Հազրավարդ, Հազավարդ	^[268]
Հալվոր	ար․	Հայերեն ալևոր բառի ժողովրդական հալվոր ձևից։		Ծեր, Ծերիկ, Ծերուկ, Ծերուն, Ծերոն, Հալվորակ	^[269]
Հալվորակ	ար․	Հալվոր անվան գգվականն է։		Ծեր, Ծերիկ, Ծերուկ, Ծերուն, Ծերոն, Հալվոր	^[269]
Հաղթուհի	իգ․	Հայերեն հաղթել բայից։	լատիներեն՝ Victoria		^[270]
Հաճություն	ար․	Հայերեն հաճություն (աստվածային հաճություն) բառից։	արաբերեն՝ Ռիզա	Հանութ	^[271]
Համակար	ար․	Հայերեն համակար բառից, որ մերթ նշանակում է «համազոր» և մերթ կրճատված է համարակար բառից։			^[272]
Համասպրուհի	իգ․	Հայերեն համասպրում ծաղկանունից՝ ուհի մասնիկով։			^[273]
Համասփյուռ	իգ․	Հայերեն համասփյուռ ծաղկի անունից։		Համաս, Համասիկ, Համասիա, Համասիե	^[273]
Համավար	ար․	Հայերեն համավար «մեկտեղ դրած, մեկտեղ խառնված» բառից։			^[273]
Համավոր	իգ․	Հայերեն համավոր բառից, որի բուն նշանակությունն է «համեղ, անուշ», բայց Պոլսի բարբառում նշանակում է «համեստ, պարկեշտ»։			^[274]
Համբարձում	ար․	Հայերեն համբարձում բառից, ակնարկությամբ Քրիստոսի համբարձումը։		Խամպարցիկ, Համփո, Համբար, Համփիկ, Բարցի	^[274]
Համեղ	իգ․	Հայերեն համեղ բառից։			^[274]
Համեստ	իգ․	Հայերեն համեստ «պարկեշտ» բառից։			^[274]
Հայաստան	իգ․	Համանուն երկրի անունից։			^[275]
Հայխաթուն	իգ․	Հայ և խաթուն բառերից։		Խայխաթուն, Խախաթուն, Խալխաթուն, Հալխաթուն	^[276]
Հայկազն	ար․	Հայկ և ազն «ցեղ, սերունդ» բառից։			^[277]
Հայկակ	ար․	Հայկ անունից՝ ակ փաղաքշական մասնիկով։			^[277]
Հայկանդուխտ	իգ․	Հայկ անունից և դուխտ «աղջիկ» բառից․ ան մասնիկը ավելորդ հավելված է, որ առաջացել է Հայկանուշ անվան նմանությամբ։			^[278]
Հայկանուշ	իգ․	Հայկ անունից և անուշ բառից, որ «աղջիկ» նշանակությունն ունի։			^[278]
Հայկասեր	ար․	Հայկ անունից և սեր բառից, իբր թե «Հայկի սերունդից, Հայկից սերված»։			^[278]
Հայկուհի	իգ․	Հայկ անունից՝ ուհի իգականակերտ մասնիկով։		Հայկուկ, Հայկուշ	^[278]
Հայոց	ար․ և իգ․	Հայ բառի հոգնակի սեռականից, իբր թե «Հայոց ազգից»։			^[278]
Հայր	ար․	Հայերեն հայր բառից։			^[279]
Հայրաձայն	ար․	Հայերեն հայր և ձայն բառերից, իբր թե «նա, որի ձայնը նման է հոր ձայնին»։			^[280]
Հայրան	ար․	Հայրանուն բառից կրճատված (քիչ հավանական է, որ ծագած լինի արաբերեն «հիացած, զարմացած» բառից)։		Հերան, Խերան	^[280]
Հայրանուն	ար․	Հայերեն հայր և անուն բառերից։		Հերան, Հայրան, Խերան	^[280]
Հայրանտոն	ար․	Հայերեն հայր բառից և Անտոն անունից։			^[280]
Հայրանց	իգ․	Հայերեն հայր բառից, իբր «հերանց, հերանց տնից»։			^[281]
Հայրապետ	ար․	Հայերեն հայրապետ «կաթողիկոս կամ վանահայր» բառից։		Հայրիկ, Հայրի, Հայրո, Խռպո, Հարպետ, Հերո, Խերու	^[281]
Հայրատեղ	ար․	Հայերեն հայր և տեղ բառերից, իբր «նա, ով իր հոր տեղն է բռնել կամ պիտի բռնի»։			^[282]
Հայրմելիք	իգ․	Հայերեն հայր և արաբերեն melik բառերից, իբր թե «նա, որի հայրը մելիք է»․ ըստ Հրաչյա Աճառյանի՝ ձևափոխված է Հայրմելեք (Խերմելեք) ձևից։			^[283]
Հայրուկ	ար․	Հայերեն հայր բառից՝ ուկ փաղաքշական մասնիկով։			^[284]
Հանիկ	իգ․	Հայերեն հանի բառի փաղաքշական հանիկ «մեծ մայրիկ, տատիկ» ձևից։			^[285]
Հատմելեք	իգ․	Հայերեն հատ և արաբերեն melek «հրեշտակ» բառերից։			^[286]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Աղբյուր
Ձագիկ	ար․	Հայերեն ձագ բառի փաղաքշականն է։	թուրքերեն՝ Եավրի, պարսկերեն՝ Բալա	^[307]
Ձայնիկ	իգ․	Հայերեն ձայն բառից։		^[311]
Ձորենի	ա՞ր․	1.Ձոր բառից, իբրև «ձորաբնակ» 2.Ծորենի «ծոր պտղի թուփը» 3.Ցորեն բառից։		^[311]
Ձուիկ	իգ․	Հայերեն ձու բառի գգվականից (Պոլսի բարբառով նշանակում է «թեթևսոլիկ»)։		^[311]
Ձոնիկ	ար․	Հայերեն ձոն «նվեր» բառից։		^[311]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Ճար	ար․	Հայերեն ճար «դեղ» բառից։	Դեղ, Դեղիկ	^[312]
Ճգնավոր	ար․	Հայերեն ճգնավոր բառից։		^[312]
Ճերմակ	ար․	Հայերեն ճերմակ «սպիտակ» բառից։		^[312]
Ճնճղուկ	ար․	Հայերեն ճնճղուկ թռչնանունից։		^[313]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Մագաղաթ	իգ․	Հայերեն մագաղաթ բառից, որ ասորական փոխառություն է։			^[314]
Մախազ	ար․	Հայերեն Մաղխազ «Հայ Արշակունիների թիկնապահ զորքի պետը (ժառանգաբար ընտրվում էր Խորխոռունիների տոհմից)» բառից սարքված։		Մաղխազ	^[315]^[316]
Մահտեսի	ար․	Հայերեն մահտեսի «Երուսաղեմ ուխտի գնացած» բառից, որ փոխառյալ է արաբերեն muqdasi հոմանիշից և հայերենում այսպես ձևափոխված։			^[317]
Մաղխազ	ար․	Հայերեն մաղխազ բառից։		Մախազ	^[318]
Մամա	իգ․	Հայերեն մամ «տատ կամ մայր» բառից։		Մամախաթուն, Մամատիկին, Մամաք, Մամքան, Մամուշ	^[318]
Մամադեդա	իգ․	Հայերեն Մամա անունից և վրացերեն՝ დედა deda «մայր» բառից։			^[319]
Մամախաթուն	իգ․	Հայերեն Մամա անունից՝ խաթուն պատվանունով։		Մամխաթուն, Մամատիկին	^[319]
Մամաջան	ար․	Հայերեն մամ «մայր» և պարսկերեն՝ جان «հոգյակ» բառից, իբր թե «մոր հոգյակը, շատ սիրելին»։			^[320]
Մամատատ	իգ․	Հայերեն մամ «մայր» և տատ բառերից, իբր թե «մոր տատ»։			^[320]
Մամատիկին	իգ․	Հայերեն Մամա անունից և տիկին բառից։		Մամխաթուն, Մամախաթուն	^[320]
Մամեր	իգ․	Հայերեն մամ «տատ» բառի հոգնակիից (այս անունը տվել են նորածին աղջկան, իբրև հիշատակ երկու տատերի)։			^[321]
Մամե	իգ․	Հայերեն մամ «տատ կամ մայր» բառից։			^[321]
Մամիկ	իգ․	Հայերեն մամ «մայր կամ տատ» բառի փաղաքշականից։			^[322]
Մամոց	իգ․	Հայերեն մամ «տատ» բառի հոգնակի սեռական հոլովից։			^[323]
Մամուկսթի	իգ․	Հայերեն մամուկ «տատիկ» և արաբերեն «տիկին» բառերից։			^[323]
Մամսթի	իգ․	Հայերեն մամ «մայրիկ» և արաբերեն «տիկին» բառերից։			^[324]
Մամփորիկ	?	Հայերեն մամ «մայր» և փոր բառերից, կամ նշանակում է «ամուսնու կենդանության ժամանակ հղիացած և նրա մեռնելուց հետո ծնված զավակ» կամ «երեխա, որի ծննդյան ժամանակ մայրն էլ մահանում է»։			^[324]
Մայրանուշ	իգ․	Հայերեն մայր և անուշ բառերից, իբր թե «մոր անուշ աղջիկը»։			^[325]
Մայրանուն	իգ․	Հայերեն մայր և անուն բառերից (այսպես են կոչել աղջկան, որովհետև զավակներին ծնողների անունը դնել սովորություն չէ հայերի մեջ)։			^[325]
Մայրապետ	իգ․	Հայերեն մայր և պետ բառերից։			^[325]
Մայրացյալ	իգ․	Հայերեն մայրանալ «մայր դառնալ» բայից։			^[325]
Մայրխաթուն	իգ․	Հայերեն մայր և խաթուն բառերից։		Մայրտիկին	^[326]
Մայրտատիկ	իգ․․	Հայերեն մայր և տատիկ բառերից։		Մերտատիկ	^[326]
Մայրտիկին	իգ․	Հայերեն մայր և տիկին բառերից։		Մայրխաթուն	^[326]
Մայրփաշա	իգ․	Հայերեն մայր և թուրքերեն փաշա բառերից։		Մերփաշա	^[326]
Մանա	իգ․	Կրճատված է Մանանա ձևից։			^[326]
Մանան	իգ․	Կրճատված է Մանանա ձևից։			^[327]
Մանանա	իգ․	Հայերեն մանանա «գազպեն» բառից։		Մաննա, Մանան, Մանա	^[327]
Մանանեխ	իգ․	Կամ հայերեն մանանեխ բառից կամ աղավաղված է մանանա բառից։			^[328]
Մանիշակ	իգ․	Հայերեն մանուշակ ծաղկանունից։		Մանուշակ	^[329]
Մանկասար	ար․	Հայերեն մանուկ և պարսկերեն sar «գլուխ» բառերից, իբր թե «մանուկների գլուխը, ուսուցիչ կամ վարժապետ»։		Մանգասար, Մանգի, Մանկավագ	^[330]
Մանկավագ	ար․	Հայերեն մանուկ և ավագ բառերից, իբր թե «մանուկների գլուխը, ուսուցիչ կամ վարժապետ»։		Մանգասար, Մանգի, Մանկասար	^[331]
Մանկիկ	ար․	Հայերեն մանկիկ բառից, որ մանուկ բառի փաղաքշականն է։ Համարվում է նաև Մանկասար անվան կրճատումը։		Մանկի, Մանկուկ	^[331]
Մանկլավ	ար․	Հայերեն մանկլավիկ «արքունի սպասավոր» բառի կրճատ ձևն է։			^[332]
Մանկուկ	ար․	Հայերեն մանուկ բառի գգվականն է։		Մանկիկ, Մանկի	^[332]
Մանկտավագ	ար․	Հայերեն մանկտի և ավագ բառերից, իբրև «մանուկների ավագ, ուսուցիչ կամ վարժապետ»։		Մանկավագ	^[332]
Մանուկ	ար․	Հայերեն մանուկ բառից։		Մանկիկ, Մանկուկ, Մանկի	^[333]
Մասներ	ար․	Հայերեն մասներ «մասունքներ» բառից։			^[334]
Մասուր	ար․ և իգ․	Հայերեն ժողովրդական մասուր (վարդի) բառից։		Մասպուռ (սեռն անհայտ), Մասփուր (իգ․), Մասուր (ար․)	^[334]
Մարախ	ար․	Հայերեն մարախ «մորեխ» բառից։	լատիներեն՝ Locusta		^[335]
Մարաս	ա՞ր․	Ամարաս ուխտատեղիի անունից կրճատված։			^[336]
Մարգ	ար․	Հայերեն մարգ «արոտավայր, մարգագետին» բառից։			^[336]
Մարգարե	ար․	Հայերեն մարգարե բառից։		Մարգար, Մարգարա, Մարգարան	^[336]
Մարգարիտ	իգ․	Հայերեն մարգարիտ բառից։		Մարգո	^[337]
Մարեմթագ	իգ․	Մարիամ անունից և հայերեն թագ բառից։		Մարիամթագ	^[338]
Մարեմտուր	?	Եբրայերեն Մարիամ անունից և հայերեն տուր բառից։			^[338]
Մարերի	իգ․	Իբր թե Հայկ նահապետի աղջիկներից մեկի անունն է, որից առաջացել է հայոց մարերի ամսանունը։			^[339]
Մարխաթուն	իգ․	Ըստ Հրաչյա Աճառյանի կրճատված է Հիմար-խաթուն ձևից։			^[340]
Մարտիկ	ար․	Հայերեն մարտիկ «մարտնչող, ռազմիկ, քաջամարտիկ» բառից։			^[341]
Մաքրինե	իգ․	Հայերեն մաքուր բառից։		Մակրինե, Մակրինա	^[342]
Մաքրուհի	իգ․	Հայերեն մաքուր բառից։		Մաքրիկ	^[342]
Մեխակ	ար․	Հայերեն մեխակ ծաղկանունից։			^[343]
Մեծառ	ար․	Հայերեն մեծ բառից, սակայն առ-ի նշանակությունը անհայտ է։			^[343]
Մեծատուր	ար․	Հայերեն մեծ և տուր բառերից։			^[343]
Մեծավագ	ար․	Հայերեն մեծ և ավագ հոմանիշներից։		Մեծերեց	^[344]
Մեծերեց	ար․	Հայերեն մեծ և երեց բառերից։		Մեծավագ	^[344]
Մեծխաթուն	իգ․	Հայերեն մեծ և խաթուն բառերից։		Մեծտիկին	^[344]
Մեծպարոն	ար․	Հայերեն մեծ և պարոն բառերից։	թաթարերեն՝ Uluxan		^[345]
Մեծտիկին	իգ․	Հայերեն մեծ և տիկին բառերից։	թաթարերեն՝ Ulubika	Մեծխաթուն	^[346]
Մեհեկի	ար․	Հայերեն մեհեկի ամսանունից․ իբր թե Հայկ նահապետի 7 որդիներից մեկն էր։			^[346]
Մեղուշ	իգ․	Հայերեն մեղր բառի փաղաքշական ձևից կազմված։			^[347]
Մեղրիկ	ար․	Հայերեն մեղր բառից կամ Մեղրի տեղանունից։			^[347]
Մենակեց	ար․	Հայերեն մենակյաց բառից։			^[347]
Մենիկ	իգ․	Հայերեն մենիկ «մենակ» բառից։			^[348]
Մենտիկին	իգ․	Հայերեն մեն «մինակ, մի հատիկ» և տիկին բառերից, իբր թե տիկին որ իր նմանը չունի։			^[348]
Մերիկ	իգ․	Հայերեն մայրիկ բառի ժողովրդական ձևից։			^[349]
Մեսրոպ	ար.
Միհրանուշ	իգ․	Հայերեն Միհրան անունից և անուշ բառից։			^[350]
Մին	իգ․	Հայերեն մին «միակ, մի հատիկ» բառից։		Մինիկ	^[351]
Մինիկ	իգ․	Հայերեն մին «միակ, մի հատիկ, աննման» բառից։		Մին	^[352]
Մինքույր	իգ․	Հայերեն մին «միակ, մի հատիկ» և քույր բառերից, իբր «միակ քույրը»։			^[352]
Մխիթար	ար․	Հայերեն մխիթար «սփոփանք, մխիթարանք» բառից։	Եբրայերեն՝ Նավում, Մանայեմ, Մանայեն, արաբերեն՝ Թասալու^[353]	Մխիթարիկ, Մխիթարուկ, Մխիկ, Խիթար, Մխիթարիչ	^[354]
Մխիթարիչ	ար․	Հայերեն մխիթար «սփոփանք, մխիթարանք» բառից։	Եբրայերեն՝ Նավում, Մանայեմ, Մանայեն, արաբերեն՝ Թասալու^[353]	Մխիթարիկ, Մխիթարուկ, Մխիկ, Խիթար, Մխիթար	^[355]
Մկրտիչ	ար․	Հայերեն մկրտել բայից, ակնարկությամբ Հովհաննես Մկրտիչի։		Մկըր, Միկիչ, Մակիչ, Մուկուչ, Մակի, Մակլի․ ռուսական ձևով՝ Նիկիտ	^[356]
Մկրտում	ար․	Հայերեն մկրտում բառից, ակնարկությամբ Հիսուսի մկրտության՝ Հորդանան գետում։			^[357]
Մնացական	ար․	Հայերեն մնալ բայից (մնացական լինի, երկար կյանք ունենա)։	թուրքերեն՝ Դուրսուն, Դուրասան, Դուրղան, Դուրղայա, Դուրալի, Դուրմիշ, Դուրմիշխան, Ղալասան, իտալերեն՝ Dante	Կեցուն, Մնաց, Մացակ, Մանցո, Մացո, Մնա՞կ	^[358]
Մշակ	ար․	Հայերեն մշակ «երկրագործ» բառից։	Հունարեն՝ Գեորգ		^[359]
Մոգապաշտե	ար․	Հայերեն մոգ և պաշտել բառերից, իբր «մոգերին ծառայող»։			^[359]
Մոմեղեն	ար․	Հայերեն մոմեղեն «մոմից շինված» բառից։			^[360]
Մոմիկ	ար․	Հայերեն մոմ բառի փաղաքշականից։		^[360]
Մուկն	ար․	Հայերեն մուկն բառից։			^[361]
Մունթիկ	ար․	Հայերեն մոնթ (ժողովրդական՝ մունթ) «փոքրավոր, աշակերտ» բառից։			^[362]
Մուշկ	ար․	Հայերեն մուշկ բառից։			^[363]
Մուրիկ	ար․	Հայերեն մուրիկ «մուրացիկ» բառից։			^[364]
Մոքոս	ար․	Հայերեն ժողովրդական մոքոս «մեծ, խոշոր» բառից։			^[365]
Մռավ	ար․	Արցախի Մռավ սարի անունից, որ հայերեն մառ «մթություն, մշուշ» բառից է և նշանակում է «մշուշոտ, մշուշապատ»։			^[365]
Մրգիկ	ար․	Հայերեն մրգիկ բառից, որ միրգ «պտուղ» բառի փաղաքշականն է։			^[366]
Մրջյունիկ	ար․	Հայերեն մրջյուն բառի նվազականից։			^[367]
Մորեհամ	ար․	Հայերեն մայր, մոր և համ բառերից, իբր թե «մոր համը տվող, մորը նման, մայրնմանակ»։			^[368]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Յուղ	ար․	Հայերեն յուղ բառից։	Հունարեն՝ Եղեոն, Մյուռոն		^[369]
Յուղաբեր	իգ․	Հայերեն յուղաբեր «եղ բերող» բառից, ակնարկությամբ այն կանանց, որոնք խունկ և յուղ բերին Հիսուսի գերեզմանին։		Օղաբեր, Յուղիկ	^[369]
Յուղիկ	իգ․	Հայերեն յուղաբեր «եղ բերող» բառից, ակնարկությամբ այն կանանց, որոնք խունկ և յուղ բերին Հիսուսի գերեզմանին։		Օղաբեր, Յուղաբեր	^[369]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Նազանի	իգ․	Հայերեն նազանի «նազելի» բառից։			^[370]
Նազելի	իգ․	Հայերեն նազելի ածականից։			^[371]
Նազենի	ա՞ր․	Հայերեն նազենի ձևով ածականից։		Նազենիկ	^[371]
Նազենիկ	իգ․	Հայերեն նազ բառից -ենի, -ենիկ մասնիկով։		Նազենի, Նազիկ	^[371]
Նազի	իգ․	Կրճատ ձևն է Նազիկ անվան։		Նազիկ	^[372]
Նազիկ	իգ․	Կրճատ ձևն է Նազենիկ անվան։		Նազենիկ	^[372]
Նազուկ	իգ․	Հայերեն նազ բառից՝ փաղաքշական ուկ մասնիկով։		Նազիկ	^[373]
Նազուտ	իգ․	Հայերեն նազ բառից՝ ուտ (ոտ) մասնիկով, իբր «նազով, նազելի»։			^[373]
Նախշուն	իգ․	Հայերեն նախշուն «նկարեն, զարդարուն, գեղեցիկ» բառից։			^[374]
Նահապետ	ար․	Հայերեն նահապետ բառից։			^[374]
Նահատակ	ար․	Հայերեն նահատակ բառից։			^[375]
Նաներ	իգ․	Հայերեն նան «տատ» բառի հոգնակին է, որով ծնողները հարգում են իրենց մայրերի հիշատակը։			^[376]
Նանիկ	իգ․	Հայերեն նան «տատ» բառի փաղաքշականն է։			^[376]
Նանուշ	իգ․	Հայերեն նան «մայր կամ տատ» բառի գգվականն է։			^[376]
Նապաստակ	ար․	Հայերեն նապաստակ բառից։			^[377]
Նարդուհի	իգ․	Հայերեն նարդոս ծաղկանունից՝ -ուհի մասնիկով։		Նարդիկ	^[378]
Նարեկ	ար․	Նարեկ գյուղի անունից, որով կոչվել է Գրիգոր Նարեկացին և իր Նարեկ աղոթագիրքը։			^[378]
Նարինջ	իգ․	Նարինջ պտղանունից կամ ուղղակի պարսկերեն անունից։			^[379]
Նավասարդ	ար․	Հայերեն նավասարդ ամսանունից, որ Հին Հայոց տոմարով Նոր տարին է։	պարսկերեն՝ Նավռուզ		^[380]
Նշան	ար․	Հայերեն նշան բառից, ակնարկությամբ խաչի նշանի։			^[381]
Նշանուհի	իգ․	Նշան անվան իգականից կազմված։			^[381]
Նորազն	ար․	Հայերեն նոր և ազն բառերից։			^[382]
Նորմայր	իգ․	Հայերեն նոր և մայր բառերից։			^[382]
Նորամիր	ար․	Հայերեն նոր և արաբերեն «իշխան» բառերից։		Նորապետ	^[382]
Նորայր	ար․	Հայերեն նոր և այր «մարդ» բառերից։	հունարեն՝ Νεανδρος		^[382]
Նորապետ	ար․	Հայերեն նոր և պետ բառերից։		Նորամիր	^[382]
Նորատունկ	ար․	Հայերեն նոր և տունկ բառերից։		Նորտունկ, Նորդուկմ Նորտուկ	^[383]
Նորարև	ար․	Հայերեն նոր և արև բառերից։			^[384]
Նորավագ	ար․	Հայերեն նոր և ավագ բառերից։		Նորապետ	^[384]
Նորես	ար․	Հայերեն նոր բառից՝ անհայտ -ես մասնիկով։			^[384]
Նորի	ար․	Հայերեն նոր բառից․ հավանաբար կրճատված է Նորիկ ձևից։		Նորի՞կ	^[384]
Նորիկ	ար․	Հայերեն նոր բառից՝ -իկ փաղաքշական մասնիկով։			^[384]
Նորին	ար․	Հայերեն նոր բառից՝ -ին մասնիկով?։			^[384]
Նորխաթուն	իգ․	Հայերեն նոր և խաթուն բառերից։		Նորտիկին	^[385]
Նորհատ	ար․	Հայերեն նոր և հատ (հատիկ) բառերից։			^[385]
Նորմանուկ	ար․	Հայերեն նոր և մանուկ բառերից։			^[385]
Նորշահ	ար․	Հայերեն նոր և պարսկերեն šāh՝ «թագավոր» բառերից։			^[385]
Նորուկ	ար․	Հայերեն նոր բառից, -ուկ փաղաքշական մասնիկով։			^[386]
Նորպարոն	ար․	Հայերեն նոր և պարոն բառերից։		Նորխաթուն (իգ․)	^[386]
Նորվարդ	ար․	Հայերեն նոր և վարդ բառերից։			^[386]
Նորտիկին	իգ․	Հայերեն նոր և տիկին բառերից։		Նորխաթուն	^[386]
Նվեր	ար․ և իգ․	Հայերեն նվեր բառից։		Պարգև, Ընծա	^[387]
Նունուֆար	ար․ և իգ․	Նունուֆար ծաղկանունից։			^[388]
Նուշիկ	իգ․	Ըստ Հրաչյա Աճառյանի նուշ «բադամ» բառից։		Նշե, Նշո	^[389]
Նուշուշար	?	Հայերեն նուշ և շարք բառերից, իբր թե «շարոցի համար թելի վրա շարված նուշի շարք»։			^[390]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Շահասպրամ	ի՞գ․	Համանուն ծաղկի անունից։		^[391]
Շահեր	ար․	Հայերեն շահ բառի հոգնակին է։		^[392]
Շահմամ	իգ․	Պարսկերեն šāh՝ «թագավոր» և հայերեն մամ «մայր, տատ» բառերից։		^[393]
Շահպարոն	ար․	Պարսկերեն šāh՝ «թագավոր» և հայերեն պարոն բառերից բարդված։		^[394]
Շահտիկին	իգ․	Պարսկերեն šāh՝ «թագավոր» և հայերեն տիկին բառերից, իբրև «շահի տիկին լինելու արժանի, թագուհի»։		^[395]
Շաղիկ	իգ․	Շաղոսկի անվան փաղաքշականն է։		^[396]
Շաղոսկի	իգ․	Հայերեն շաղ և ոսկի բառերից, իբր նա որի գլխին ոսկի է շաղած․ դեղին ոսկեգույն մազերի համար է ասված։		^[396]
Շամամ	իգ․	Հայերեն շամամ պտղանունից։	Շամի	^[397]
Շատաղեկ	ար․	Հայերեն շատ և աղեկ բառերից բառդված։		^[398]
Շատարև	ար․	Հայերեն շատ և արև բառերից․ բուն նշանակում է «երկարակյաց»։	Արևշատ	^[398]
Շատեմայր	իգ․	Հայերեն շատ և մայր բառերից, իբր «բազում երեխաների մայր»։		^[399]
Շատեր	?	Հայերեն շատ բառի հոգնակիից, իբրև շատ տարիներ ապրելու մաղթանք։		^[399]
Շատլույս	ար․	Հայերեն շատ և լույս բառերից, իբր թե ավետիք տալու պես, աչքդ լույս։		^[400]
Շատուկ	ար․	Շատլույս կամ Շատարև անվան կրճատ և փաղաքշական ձևն է։		^[400]
Շար	իգ․	Հայերեն շար բառից, որ Երևանի բարբառով նշանակում է «մրգի շարան կամ ընկույզի միջուկի շարան՝ շուջուխ պատրաստելու համար»։		^[400]
Շարմաղ	իգ․	Հայերեն շարմաղ բառից, այսպես կոչված դեմքի մաքուր սպիտակության պատճառով։		^[401]
Շարմիլելիկ	իգ․	Հայերեն գավառական շար մի լիլիկ «մանրիկ պտուղների մի շարք» բառակապակցությունից։		^[401]
Շարմիկ	իգ․	Շարմիլելիկ կամ Շարմաղ և կամ նման մի անվան գգվական ձևն է։		^[401]
Շաքար	ար․ և իգ․	Հայերեն շաքար բառից։		^[402]
Շերամ	ար․	Հայերեն շերամ «մետաքսի որդը» բառից։	Շարա՞մ	^[403]
Շերասաց (Շերասց)?	ար․	Հայերեն շերասաց «երգիչ, երգասաց» բառից։		^[403]
Շեկ	ար․	Հայերեն շեկ բառից։		^[404]
Շենտիկին	իգ․	Հայերեն շեն «ուրախ» և տիկին բառերից։		^[404]
Շիդար	ար․	Հայերեն շիդար «խենթ, գիժ» բառից։		^[404]
Շիրակ	ար․	Ենթադրաբար կազմված է Շիրակ տեղանունից։		^[405]
Շնորհավոր	ար․ և իգ․	Հայերեն շնորհավոր բառից։	Շնհավոր, Շնավհոր, Շնահվոր, Շնոհոր, Շնովոր, Շնոֆոր, Շնահվոր, Շնոխվոր, Շնոխոր, Շնֆոր	^[406]
Շորհավորշահ	ար․	Շնորհավոր անունից՝ շահ պատվանունով։		^[407]
Շնորհիկ	իգ․	Հայերեն շնորհ բառից -իկ փաղաքշական մասնիկով։	Շնորհք (ար․), Շնորհտիկին	^[407]
Շնորհտիկին	իգ․	Հայերեն շնորհ և տիկին բառերից։		^[407]
Շնորհք	ար․	Հայերեն շնորհք բառից։		^[408]
Շողակաթ	իգ․	Հայերեն շող և կաթել բառերից․ ակնարկությամբ համանուն տաճարի, որ շինվեց Վաղարշապատում, այնտեղ ուր Հռիփսիմյաց նահատակների վրա շող էր կաթել։	Շողիկ, Շողո	^[408]
Շողեր	իգ․	Հայերեն շող բառի հոգնակիից։		^[408]
Շողիկ	իգ․	Հայերեն շող բառից՝ -իկ փաղաքշականով։ Համարվում է մերթ առանձին անուն և մերթ Շողակաթ և Շողեր անունների գգվական ձևը։	Շողի	^[409]
Շողմելիք	իգ․	Հայերեն շող և արաբերեն melik «իշխան» կամ melek «հրեշտակ» բառերից։		^[409]
Շողտիկին	իգ․	Հայերեն շող և տիկին բառերից։		^[409]
Շուշան	իգ․	Հայերեն շուշան ծաղկանունից։	Շուշանիկ, Շուշիկ	^[409]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Ոսկան	ար․	Հայերեն ոսկի բառից, իբր ոսկեանք։		^[410]
Ոսկեակ	ար․	Հայերեն ոսկի բառի կամ անվան փաղաքշականն է։		^[411]
Ոսկեգույն	ար․	Հայերեն ոսկի և գույն բառերից (ելնելով մազերի գույնից)։		^[411]
Ոսկեթել	իգ․	Հայերեն ոսկի և թել բառերից, իբր թե «ոսկեթել մազերով»։		^[411]
Ոսկեթուփ	իգ	Հայերեն ոսկի և թուփ բառերից։		^[411]
Ոսկեծամ	իգ․	Հայերեն ոսկի և ծամ «վարս, մազ» բառերից։		^[411]
Ոսկեհան	իգ․	Հայերեն ոսկի և հան բառերից, իմաստը պարզ չէ։		^[411]
Ոսկեհատ	իգ․	Հայերեն ոսկի և հատ բառերից, իբր թե «ոսկու հատիկ, ճիշտ ոսկու նման»։	Ոսկիհատ	^[411]
Ոսկեհեր	ար․ և իգ․	Հայերեն ոսկի և հեր բառերից (ոսկեգույն դեղին մազեր ունենալու պատճառով)։		^[412]
Ոսկեվան	ար․	Հայերեն ոսկի և հավանաբար վան(ք) բառերից․ իմաստը որոշ չէ։		^[412]
Ոսկետիկին	իգ․	Հայերեն ոսկի և տիկին բառերից։		^[412]
Ոսկետունկ	ար․	Հայերեն ոսկի և տունկ բառերից։		^[413]
Ոսկի	ար․ և իգ․	Հայերեն ոսկի բառից։		^[413]
Ոսկիգուլ	իգ․	Հայերեն ոսկի և պարսկերեն gul «վարդ» բառերից։		^[414]
Ոսկիհատիկ	իգ․	Հայերեն ոսկի և հատիկ բառերից։	Ոսկեհատ	^[414]
Ոսկինանա	իգ․	Հայերեն ոսկի և թուրքերեն nana «մայրիկ» բառերից։		^[414]
Ոսկինար	իգ․	Հայերեն ոսկի և արաբերեն nar «կրակ» բառերից, իբր «սկեհուր»։		^[414]
Ոսկիտատիկ	իգ․	Հայերեն ոսկի և տատիկ բառերից, մանկիկը նման է եղել իր Ոսկի մեծ մորը։		^[414]
Ոսկում	ա՞ր․	Հայերեն ոսկի բառից, բայց վերջավորությունը անսովոր է։		^[414]
Ոստան	ա՞ր․	Հայերեն ոստան «արքունի» բառից։		^[414]
Ոստանիկ	ար․	Հայերեն ոստանիկ «արքունի, ազնվական» բառից։		^[414]
Ոստիկ	ի՞գ․	Հայերեն ոստ «ճյուղ» բառի փաղաքշականից։		^[414]
Ովսաննա	իգ․	Հայերեն ովսաննա «օրհներգություն» բառից։	Օսան, Օսիկ	^[414]
Ոտնամուր	ար․	Հայերեն ոտն և ամուր բառերից։		^[415]
Որդյակ	ար․	Հայերեն որդյակ բառից, որ որդի բառի փաղաքշականն է։	Որդի, Որդիք, Որդոց	^[415]
Որդի	ար․	Հայերեն որդի բառից։	Որդյակ, Որդիք, Որդոց	^[416]
Որդիք	ար․	Որդի անվան հոգնակի ձևից։	Որդյակ, Որդի, Որդոց	^[416]
Որդոց	ար․	Հայերեն որդի բառի հոգնակի սեռականից։	Որդյակ, Որդիք, Որդի	^[416]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Պաճույճ	ար․	Հայերեն պաճույճ «զարդ, զարդարանք» բառից։		Զարդար (իգ․), Զարդարիկ (իգ․)	^[418]
Պայծառ	իգ․	Հայերեն պայծառ «լուսավոր, փայլուն» բառերից։	լատիներեն՝ Clara, ֆրանսերեն՝ Claire, իտալերեն՝ Chiara, Chiaretta, ռուսերեն՝ Светлана	Պայծիկ	^[418]
Պապանուն	ար․	Կազմված է հայերեն պապ և անուն բառերից, իբր թե երեխան կոչվել է պապի անունով։			^[419]
Պապի	ար․	Հայերեն պապ «հայր կամ մեծ հայր» բառից՝ կոչական ձևով։		Պապիկ	^[420]
Պապիկ	ար․	Հայերեն պապ «մեծ հայր» բառի փաղաքշականն է։		Պապի	^[420]
Պապղուլ	ար․	Հայերեն պապ և թուրքերեն qul «ծառա, ստրուկ» բառից։			^[421]
Պապուկ	ար․	Հայերեն պապ «մեծ հայր» բառի փաղաքշականն է։		Պապիկ	^[421]
Պապում	ար․	Հայերեն պապ «մեծ հայր» բառից և թուրքերեն -um ստացական մասնիկից։			^[421]
Պառավ	ար․	Հայերեն պառավ բառից։		Հալևոր	^[421]
Պաստեղ	ա՞ր․	Հայերեն պաստեղ բառից։			^[422]
Պատվական	ար․ և իգ․	Հայերեն պատվական բառից։			^[422]
Պատրիարք	ար․	Հայերեն պատրիարք բառից։			^[423]
Պատրիկ	ար․	Հայերեն պատրիկ (իշխանական աստիճան) բառից։			^[423]
Պատրոն	ար․	Հայերեն պատրոն բառից։		Պատրոնիկ	^[424]
Պատրոնիկ	ար․	Հայերեն Պատրոն անվան փաղաքշականն է։		Պատրոն	^[424]
Պարգև	ար․	Հայերեն պարգև բառից։		Ընծա	^[424]
Պարգևիցա	իգ․	Հայերեն Պարգև անունից՝ -իցա իգականակերտ մասնիկով։			^[425]
Պարզիկ	իգ․	Հայերեն պարզ բառից, իբրև «պարզասեր աղջիկ»։			^[425]
Պարետ	իգ․	Հայերեն պարետ «վերակացու, հսկա» բառից։			^[425]
Պարթև	ար․	Պարթև ազգի անունից, որ հայերենում դարձել է ածական՝ «բարձրահասակ, հաղթանդամ, հաղթահասակ» իմաստով։			^[425]
Պարկեշտ	ար․	Հայերեն պարկեշտ «համեստ» բառից։			^[426]
Պարկճակ	ար․	Հավանաբար հայերեն պարկուն «կճեպ, կեղև» բառի նվազականից։			^[426]
Պարույր	ար․	Հայերեն պարույր «շրջան, պտույտ» բառից։			^[426]
Պարոն	ար․	Հայերեն պարոն բառից։		Պարոնիկ, Պարոնակ	^[427]
Պարոնակ	ար․	Պարոն անվան փաղաքշականն է։		Պարոն, Պարոնիկ	^[428]
Պարոնաղա	ար․	Պարոն անունից՝ աղա պատվանունով։			^[428]
Պարոնավագ	ար․	Հայերեն պարոն և ավագ բառերից։			^[428]
Պարոնբաբա	ար․	Պանրոն անունից և թուրքերեն baba «հայր, հայրիկ» բառերից։			^[428]
Պարոնբեգ	ար․	Պանրոն անունից և թուրքերեն beg «իշխան» բառերից։			^[428]
Պարոնիկ	ար․	Պարոն անվան փաղաքշականն է։		Պարոն, Պարոնակ	^[428]
Պարոնլույս	ար․	Հայերեն պարոն և լույս բառերիցծ։		Լույսպարոն	^[429]
Պարոնխաշ	ար․	Հայերեն պարոն և պարսկերեն «քաղցր, անուշ» բառից։			^[429]
Պարոննան	իգ․	Հայերեն պարոն (իբրև տիտղոս) և նան «տատ» բառերից։			^[429]
Պարոնշահ	ար․	Հայերեն պարոն և պարսկերեն šāh՝ «թագավոր» բառերից։		Շահպարոն	^[429]
Պարոնպապ	ար․	Հայերեն պարոն և պապ «մեծ հայր» բառերից։		Պարոննան (իգ․)	^[430]
Պարոնսեթ	ար․	Հայերեն պարոն պատվանունից և եբրայական Սեթ անունից։			^[430]
Պարոնվարդ	ար․	Հայերեն պարոն և վարդ բառերից։			^[431]
Պարոնտեր	ար․	Հայերեն պարոն և տեր բառերից։			^[431]
Պետևան	ար․	Հայերեն ժողովրդական պիտևան (պիտու, պիտանի) բառից, որ նշանակում է «պիտանի, պետք եկող»։			^[432]
Պերճ	ար․	Հայերեն պերճ «փառավոր» բառից։		Պերճուհի (իգ,), Պերճիկ (իգ․)	^[433]
Պերճանուշ	իգ․	Պերճ անունից՝ անուշ իգականակերտ բառով․ նշանակում է «Պերճի դուստր»։			^[434]
Պերճիկ	իգ․	Պերճ անունից՝ -իկ մասնիկով և փաղաքշականն է թե՛ Պերճուհի, թե՛ Պերճանուշ անունների։			^[434]
Պերճուհի	իգ․	Պերճ անունից՝ -ուհի իգականակերտ մասնիկով։			^[434]
Պզտիկ-տատիկ	իգ․	Հայերեն պզտիկ «փոքր» և տատիկ «մեծ մայր» բառերից։			^[435]
	ար․	Հայերեն ժողովրդական պիտենալ «պիտանի լինել, պետք գալ» բայից։		Պիտևան	^[436]
Պիտևան	ար․	Հայերեն ժողովրդական պիտևան «պիտանի, պիտու» բառից։			^[436]
Պլիկ	ար․	Պլիկ բառից, որ Վանի բարբառով նշանակում է «փոքր դրամ»։			^[436]
Պսակ	ար․	Հայերեն պսակ բառից։	Հունարեն՝ Ստեփանոս		^[437]
Պսակուհի	իգ․	Պսակ անվան իգականն է։			^[438]
Պստիկ	ար․	Հայերեն պստիկ «փոքր» բառից։		Փոքրիկ	^[438]
Պստիկ-խաթուն	իգ․	Նույն է ինչ որ Փոքր-տիկին։			^[438]
Պտուղ	ար․	Հայերեն պտուղ բառից։			^[438]
Պտում	ար․	Հայերեն բտում կամ պտում բառից, որ նշանակում է «բեվեկնի ծառ, pistacia terebinthus L»։			^[438]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Ջաջուռ	ար․	Հայերեն ջաջուռ «նորածիլ բույս» բառից։		^[439]
Ջնդիկ	իգ․	Միջին հայերենի ճնդիկ բառից, որ նշանակում է «զուտ սև»։		^[440]
Ջոջիկ	ար․	Հայերեն ժողովրդական ջոջ «մեծ» բառից։	Ավագ	^[441]

Անուն	Սեռ	Ստուգաբանություն	Համապատասխան ձևերը այլ լեզուներով	Այլ ձևերը	Աղբյուր
Ռամ	իգ․	Միջին հայերեն ռամ «կախարդություն, կախարդանք, հողահմայություն» բառից։			^[442]
Ռեհան	իգ․	Ռեհան ծաղկանունից։			^[443]