Լուծիչ
Լուծիչ, պինդ, հեղուկ և գազային նյութեր լուծող հեղուկ, գազային կամ պինդ նյութ։ Սովորաբար օգտագործվում են, որպես օրգանական լուծիչ՝ քիմիակական մաքրման համար (ացետոն, սկիպիդար), սոսինձների և լաքերի հեռացման համար (ացետոն, մեթիլ սպիրտ), լվացող միջոցներում (ցիտրուսային տերպեններ) և քիմիական սինթեզում։ Սովորաբար լուծվող նյութը և լուծիչը նույն բնույթի են՝ նմանը նմանի մեջ է լուծվում, այսինքն՝ բևեռացված լուծիչով լուծվում են բևեռացված նյութերը։
Դասակարգում խմբագրել
Գոյություն ունի լուծիչների դասակարգման սկզբունք՝ ըստ նրանց բնույթի․
- օրգանական և ոչ օրգանական։
- հեղուկ և պինդ։
- ապրոտոն (ոչ ակցեպտոր, ոչ դոնոր) և պրոտոֆիլային (և ակցեպտոր, և դոնոր)։
Գոյություն ունի նաև որակական և կիսաորակական դասակարգում։
Հաճախ, մանավանդ օրգանական քիմիայում, անհրաժեշտություն է առաջանում լուծիչները համեմատել և օպտիմալ տեսակ ստանալ։ Բևեռացումը բնութագրող բացարձակ որակական ցուցանիշ չկա։ Հաճախ նրանց գնահատում են դիէլեկտրիկ թափանցելիությամբ, երկբևեռ մոմենտով[1]։ Գոյություն ունի նաև լուծիչի բևեռացման յուրատեսակ գնահատման ձև, օրինակ, լուծիչի բևեռացման ունակությունը, էթանոլի 80 % ընդունվում է 0[2]։
Գունավոր տպագրության մեջ նույնպես հանդիպում է «էլյուոտրոպային շարք» հասկացությունը[3]։
Ֆիզիկական հատկություններ խմբագրել
| Լուծիչ | Քիմիական բանաձև | Եռման ջերմաստիճան[4] (°C) | Դիէլեկտրիկ թափանցելիություն[5] | Խտություն (g/mL) | Երբևեռ մոմենտ (D) |
|---|---|---|---|---|---|
Ոչ բևեռացված լուծիչներ խմբագրել | |||||
| Պենտան | CH3CH2CH2CH2CH3 | 36 | 1.84 | 0.626 | 0.00 |
| Ցիկլոպենտան |  C5H10 | 40 | 1.97 | 0.751 | 0.00 |
| Հեքսան | CH3CH2CH2CH2CH2CH3 | 69 | 1.88 | 0.655 | 0.00 |
| Ցիկլոհեքսան |  C6H12 | 81 | 2.02 | 0.779 | 0.00 |
| Բենզոլ |  C6H6 | 80 | 2.3 | 0.879 | 0.00 |
| Տոլուոլ | C6H5-CH3 | 111 | 2.38 | 0.867 | 0.36 |
| 1,4-դիօքսին |  C4H8O2 | 101 | 2.3 | 1.033 | 0.45 |
| Քլորոֆորմ | CHCl3 | 61 | 4.81 | 1.498 | 1.04 |
| Դիէթիլ եթեր | CH3CH2-O-CH2CH3 | 35 | 4.3 | 0.713 | 1.15 |
| Դիքլորմեթան(DCM) | CH2Cl2 | 40 | 9.1 | 1.3266 | 1.60 |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ Днепровский А. С., Темникова Т. И. Теоретические основы органической химии. Л.: Химия, 1991. С. 242
- ↑ Лабораторное руководство по хроматографическим и смежным методам. / Ред. О. Микеш. М.: Мир, 1982. С. 184
- ↑ Solvent Properties – Boiling Point Արխիվացված 14 Հունիս 2011 Wayback Machine. Xydatasource.com. Retrieved on 2013-01-26.
- ↑ Dielectric Constant Արխիվացված 4 Հուլիս 2010 Wayback Machine. Macro.lsu.edu. Retrieved on 2013-01-26.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
| Տես՝ solvent Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս |
- "European Solvents Industry Group - ESIG - ESIG European Solvents Industry Group" Solvents in Europe.
- Table and text O-Chem Lecture
- Tables Properties and toxicities of organic solvents
- CDC – Organic Solvents – NIOSH Workplace Safety and Health Topic
- EPA - Solvent Contaminated Wipes
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լուծիչ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 677)։  |