Իգուասու (ջրվեժ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Իգուասու (այլ կիրառումներ)
Իգուասու (իսպ.՝ Cataratas del Iguazú գուարանի Chororo Yguasu պորտուգալերեն պորտ.՝ Cataratas do Iguaçu), ջրվեժ Արգենտինայի Միսիոնես նահանգի և Բրազիլիայի Պարանա նահանգի սահմանին։ Այն լայնությամբ աշխարհի ամենամեծ ջրվեժն է[1]։ Ջրվեժը գետը բաժանում է 2 մասի՝ Վերին և Ստորին Իգուասու։ Իգուասու գետը սկիզբ է առնում Կուրիտիբա քաղաքի մոտ։ Գետի հունի մեծ մասը գտնվում է Բրազիլիայում, սակայն ջրվեժի մեծ մասը Արգենտինայի տարածքում է։
| Իգուասու | |
|---|---|
| Cataratas del Iguazu | |
 | |
| Տեսակ | ջրվեժ, տեսարժան վայր և horseshoe waterfall? |
| Երկիր | Արգենտինա |
| Վարչատարածքային միավոր | Միսիոնես և Պարանա |
| Աշխարհագրական տեղադրություն |  Արգենտինա Բրազիլիա |
| Մասն է | Իգուասու |
| Ջրածախս | 1756 մ³/վ |
| Բարձրություն (ԲԾՄ) | 180 մետր |
| Հարաբերական բարձրություն | 82 մետր |
| Երկարություն | 82 |
| Լայնություն | 4000 |
| Պահպանման տարածք | Իգուասու և Իգուասու |
  | |
 | |
«Իգուասու» անունը ծագել է տուպի-գուարանի լեզվի «y» բառից, որը նշանակում է ջուր, և «ûasú» բառից, որը նշանակում է մեծ[1]։ Ըստ լեգենդի՝ մի աստված պատրաստվում էր ամուսնանալ Նաիպի անունով մի գեղեցիկ կնոջ հետ, ով իր մահկանացու սիրեցյալի՝ Տարոբայի հետ մակույկով փախչում է։ Կատաղությունից աստված գետը մասնատում է՝ ստեղծելով ջրվեժներ, և սիրեցյալներին դատապարտում է հավերժ անկման։ Ջրվեժն առաջին անգամ հայտնաբերել է իսպանացի նվաճող Ալվար Նունես Կաբեսա դե Վական 1541 թվականին։
Աշխարհագրական դիրք խմբագրել
Իգուասու ջրվեժը գտնվում է այն վայրում, որտեղ Իգուասու գետը Պարանա բարձրավանդակի վրայից 23 կմ բարձրությունից կտրուկ թափվում է Պարանա գետի վրա[2]։ Բազմաթիվ կղզիներ ջրվեժը բաժանում են մանր ջրվեժների, որոնց թիվը տատանվում է 150-300-ի սահմանում։ Գետի հոսքի գրեթե կեսը թափվում է «Սատանայի կոկորդ» կոչվող նեղ անդունդի մեջ։ «Սատանայի կոկորդ»-ը Ս- աձև տեսք ունի։ Փոքր ջրվեժներից որոշներին տրվել են տեղանուններ, ինչպես օրինակ՝ Սան Մարտինի ջրվեժ, Բոսսետտի ջրվեժ և այլն։
Արգենտինայի և Բրազիլիայի միջև ջրվեժի բաշխումը խմբագրել
Բրազիլիայի և Արգենտինայի միջև սահմանը անցնում է «Սատանայի կոկորդ» կոչվող անդունդով։ Աջ կողմում՝ Բրազիլիայի սահմանի վրա է գտնվում ջրվեժի մոտ 20%-ը, իսկ ձախ կողմը՝ ջրվեժի մոտ 80%-ը գտնվում է Արգենտինայի տարածքում։
Զբոսաշրջություն խմբագրել
Իգուասու ջրվեժի մոտակայքում գտնվում են 2 խոշոր օդանավակայաններ՝ Արգենտինայի Կատարաս դել Իգուասու միջազգային օդանավակայանը և Ֆոս դու Իգուասու միջազգային օդանավակայանը։ Արգենտինայի օդանավակայանը գտնվում է Իգուասու քաղաքից մոտ 25 կմ հեռավորության վրա, բայց ջրվեժի մոտ գտնվող հյուրանոցներին ավելի մոտ է, քան Բրազիլական կողմը[3]։ Օդանավակայանում տաքսու և ավտոբուսի ծառայություններ կան։ Բրազիլիայի օդանավակայանը գտնվում է Բրազիլիայի, ջրվեժի և Ֆոս դու Իգուասու օդանավակայանի միջև[4]։
Հասանելիություն խմբագրել
Ջրվեժ կարելի է հասնել 2 քաղաքների միջոցով, որոնք գտնվում են ջրվեժի երկու կողմերում։ Այդ քաղաքներն են Պուերտո Իգուասուն Արգենտինայում և Ֆոս դու Իգուասուն Բրազիլիայում։ Ջրվեժը կիսվում է Բրազիլիայի և Արգենտինայի ազգային պարկերի միջև։ Այդ երկու պարկերը ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս են դարձել համապատասխանաբար 1984 և 1987 թթ.[5]:
Բրազիլիայում ազգային պարկ ստեղծելու նպատակն էր հետագա սերունդներին չաղճատված մի վայր թողնել և պահպանել Իգուասու ջրվեժը։ Բրազիլական կողմում կիրճի երկայնքով դեպի «Սատանայի կոկորդ» տանող ճանապարհ կա։ Բրազիլիայում թույլատրվում են ուղղաթիռով պտույտները ջրվեժի վրայով, այն բարձրությունից տեսնելու համար, սակայն Արգենտինայում դա չի թույլատրվում, քանի որ համարվում է, որ ուղղաթիռը վնասում է բուսական և կենդանական աշխարհը[6]։ Ֆոս դու Իգուասու օդանավակայանից ջրվեժ կարելի է հասնել տաքսիով կամ ավտոբուսով, որոնք տանում են մինչև պարկի մուտքը։ Թե Բրազիլիայում և թե Արգենտինայում մուտքը վճարովի է։ Պարկի ներսում ևս կան ավտոբուսներ, որոնցով կարելի է ուղևորվել դեպի ջրվեժի ցանկացած կետ։ Արգենտինական կողմի պարկում կա գնացք, որը բավականին նման է Դիսնեյի կենդանիների թագավորությունում գործող գնացքին։ Գնացքը ուղևորներին տանում է մինչև «Սատանայի կոկորդ»-ի մուտքի մոտ, ինչպես նաև մինչև վերին և ստորին արահետներ։ Պասեո Գարգանտա դել Դիաբլոն 1 կմ երկարություն ունեցող արահետ է, որ տանում է դեպի «Սատանայի կոկորդ»-ի վրայով թափվող ջրվեժի մոտ։ Վերջինս Իգուասուի ամենաբարձր ջրվեժն է։ Արգենտինական կողմում կան նաև նավակներ, որոնք այցելուներին կարող են հասցնել ջրվեժին շատ մոտ։
Բրազիլական տրանսպորտային համակարգը թույլ է տալիս այցելուների քանակը մեծացնել՝ միևնույն ժամանակ պակասեցնելով շրջակա միջավայրին հասցվող վնասը, քանի որ այնտեղ գործող փոխադրամիջոցները մեծ չափեր ունեն և թույլ են տալիս միանգամից 72 ուղևոր տեղափոխել։ Ավտոբուսները երկհարկանի են, դրանց վերևի հարկը բացօթյա է, որն էլ թույլ է տալիս տեսնել ամբողջ շրջապատը, կենդանական և բուսական աշխարհը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Bonnie Hamre. «Iguazu Falls». About.com Travel. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 29-ին.
- ↑ «Iguaçu Falls». Encyclopædia Britannica (Encyclopædia Britannica Online Library ed.). 2011. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ «Travel to Puerto Iguazu». LATAM (English). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 19-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Travel to Foz Do Iguaçu». LATAM (English). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 19-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ UNESCO World Heritage Centre. «UNESCO World Heritage Centre - World Heritage List». unesco.org.
- ↑ «IguazuFalls.com Helicopter Ride». IguazuFalls.com. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իգուասու (ջրվեժ)» հոդվածին։ |