Էպիմետեյ (արբանյակ)

Անունն ստացել է հին հունական դիցաբանության հերոսներից Պրոմեթևսի եղբայր Էպիմեթևսի պատվին։

1966 ֆրանսիացի աստղագետ Օդուեն Դոլֆյուսը (ֆրանսերեն` Audouin Dollfus) հետևելով Սատուրնի արբանյակներից մեկին, նրա անունը դրեց Յանուս։ Երեք օր անց Ռիչարդ Ուոքերը (անգլերեն` Richard L. Walker) նույնպես հետևում էր այդ ուղեծրով շարժվող օբյեկտին։ Այդ ժամանակ ենթադրվում էր, թե դա միևնույն արբանյակն է։ Սակայն, տասներկու տարի անց 1978 թ. հոկտեմբերին Սթիվեն Լարսոնն ու Ջոն Ֆաունթինը (անգլերեն` John W. Fountain) բացահայտեցին, որ իրականում դրանք շատ մոտ ուղեծրերով շարժվող երկու տարբեր օբյեկտներ են։ Այդ բանը հաստատվեց «Վոյաջեր-1» կայանի ուղարկած տվյալներով։

Էպիմեթևսի ու Յանուսի ուղեծրերը չափազանց մոտ են։ Յանուսի ուղեծրի շառավիղն ընդամենը 50 կիլոմետրով է փոքր Էպիմեթևսինից։ Այս տարբերությունն անհամեմատ փոքր է այս երկու արբանյակների չափսերից։ Չորս տարին մեկ այս երկու արբանյակները փոխանակում են իրենց ուղեծրերը։ Նրանց վերջին մոտեցումները կայացել են 2006-ի հունվարի 21-ին և 2010-ին, երբ Յանուսի ուղեծիրը փոքրացավ ~20 կմ-ով, իսկ Էպիմեթևսինը մեծացավ ~80 կմ-ով։ Յանուսի ուղեծիրն ավելի պակաս չափով է փոփոխվում, քանի որ Էպիմեթևսից չորս անգամ ավելի զանգվածով է։ Ըստ եղած հավաստի տվյալների այս հարմարվածությունը եզակի երևույթ է Արեգակնային համակարգում։

Էպիմեթեսն ունի 30 կմ-ից մեծ մի քանի խառնարան։ Խառնարանների առատությունն ապացույց է այն բանի, որ այս արբանյակը բավականին տարիքով է։ Հնարավոր է, որ Յանուսն ու Էպիմեթևսն առաջացել են միևնույն մարմնի ճեղքումից, սակայն, եթե այսպիսի բան եղել է, ապա` արբանյակների համակարգի պատմության վաղ շրջանում։ Էպիմեթևսի շատ փոքր խտությունից, որը ցածր է ջրինից և ~0.69 գ/սմ³ է և բարձր ալբեդոյից հնարավոր է հետևություն անել, որ ունի շատ ծակոտկեն սառցե կառուցվածքով մարմին։