Էնրիկո Դանդոլո

Էնրիկե Դանդոլոն ծագում է վենետիկյան ազդեցիկ ընտանիքից։ Նրա հայր՝ Վիտալե Դանդոլոն Վենետիկի հանրապետության 38-րդ դոժ Միհել Վիտալե II-ի խորհրդականն էր։ Նրա անվանակից հորեղբայրը Վենետիկի գերագույն եկեղեցական պաշտոնյան էր։ Մինչև վաթսունամյա հասակը ապագա դոժը իր ազգականների ստվերում էր։

Առաջին նշանավոր դերը պատմության մեջ Դանդոլոն խաղաց 1171-1172 թվականներին, երբ Բյուզանդական կառավարությունը բանտարկեց հազարավոր վենետիկցիների։ Վենետիկի հանրապետությունը պատրաստվում էր պատասխան ռազմական գործողությունների, սակայն պատերազմ տեղի չունեցավ ժանտախտի տարածման վտանգի պատճառով։ Փոխարենը Կոստանդնուպոլիս ուղարկվեցին երկու դեսպաններ, որոնցից մեկը Դանդոլոն էր։ Մի քանի տարի շարունակ Դանդոլոն դիվանագիտական առաքելություն էր կատարում, իսկ 1183 թվականին նա նորից ուղարկվեց Կոստանդնուպոլիս քաղաքում Վենետիկյան թաղամասի վերականգնման հարցով բանակցելու համար։

Հայտնի է, որ Դանդոլոն կուրացել է մինչև դոժ դառնալը։ Ներկայումս շրջանառվում է երկու վարկած նրա կուրացման վերաբերյալ, ըստ առաջինի՝ նրան ապակով կուրացրել է բյուզանդական կայսր Մանուիլ I Կոմնենոսը՝ 1171 թվականի դիվանագիտական առաքելության ժամանակ^[1], իսկ ըստ երկրորդի՝ Դանդոլոն տեսողությունը կորցրել է գլխին ստացած հարվածի պատճառով։

Այնուամենայնիվ 1192 թվականին Էնրիկե Դանդոլոն ընտրվում է Վենետիկի հանրապետության դոժի պաշտոնում։

Սակայն նրան պատմական ճանաչում բերեց Չորրորդ խաչակրաց արշավանքում ունեցած մասնակցությույնը։ 1202 թվականին Վենետիկում հավաքվել էին մեծաթիվ խաչակիրներ, ովքեր պատրաստվում էին արշավել Եգիպտոս կամ Պաղեստին։ Ծովային ճանապարհով արևելք հասնելու համար խաչակիրները չունեին բավարար քանակությամբ միջոցներ, իսկ խաչակիրների մի մասը անգամ մեծ պարտքեր էր կուտակել Վենետիկում։ Դանդալոն խաչակիրներին ուղորդեց Դալմաթիա, որտեղ 1202 թվականի նոյեմբերի 23-ին պաշարեց։ Միջերկրածովյան առևտրում Վենետիկի գլխավոր մրցակից Զառա քաղաքը գրավվեց։

Որոշ ժամանակ անց Դանդոլոյին և խաչակիրների առաջնորդներին դիմեց բյուզանդական գահընկեց արված կայսր Իսահակ II-ի որդի Ալեքսիոս IV-ը։ Վերջինիս հաջողվում է համոզել խաչակիրներին գրավել Կոստանդնուպոլիսը։ Այսպիսով Խաչակրաց արշավանաի սկզբնական նպատակները փոխվեցին հօգուտ Դանդալոյի։

1204 թվականի ապրիլի 13-ին Կոստանդնուպոլիսը գրավվեց և թալանվեց։ Նույն թվականին կազմավորվեց Լատինական կայսրությունը՝ Կոստանդնուպոլիս մայրաքաղաքով։ Վենետիկը ստացավ զգալի գաղութային տարածքներ ինչը էլ ավելի բարելավեց հանրապետության տնտեսական իրավիճակը։

1204 թվականի մայիսին Կոստանդնուպոլսում 97 տարեկան հասակում Էնրիկո Դանդոլոն հիվանդացավ և վախճանվեց։ Նրա մահվան մասին լուրերը հասան Վենետիկ 1205 թվականի հուլիսի 20-ին։

Դոժին թաղեցին Կոստանդնուպոլսի Սուրբ Սոֆիայի տաճարում։ Նրա գերեզմանը հասել է մեր օրեր։

Դանդալոյի անունով է կոչվում Իտալիայի նավատորմի զրահակիրներից մեկը։

• Էնրիկո Դանդոլոն հանդիսանում է մահվան պահին ղեկավարած պաշտոնը զբաղեցնոց աշխարհի ամենատարեց կառավարիչը (բոլոր նրանց մեջ ում ծննդյան տարեթիվը հայտնի է)։
• Դանդոլոն Իտալիայի ամենատարեց դոժը կամ կառավարիչն է։

• Thomas F. Madden. Venice and Constantinople in 1171 and 1172: Enrico Dandolo’s Attitude towards Byzantium. In Mediterranean Historical Review 8, 1993, S. 166—185.
• Thomas F. Madden. Enrico Dandolo and the Rise of Venice. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2003, ISBN 0-8018-7317-7.
• Karl-Hartmann Necker. Dandolo. Venedigs kühnster Doge Enrico Dandolo. Wien 1999.
• Gerhard Ellert. Der blinde Löwe von San Marco. (Roman) Speidel Verlag, Wien 1966