Գլխոտանիներ

Մարմինը երկսիմետրիկ է, 1-ից մինչև 18 մ երկարությամբ։

Հայտնի է մոտ 600 տեսակ։ Ունեն կատարելագործված արյունատար համակարգ և գլխուղեղ՝ շրջապատված կռճիկային գանգով։ Աչքերը լավ են զարգացած։ Շնչառությունը կատարվում է 1-2 զույգ փետրաձև խռիկներով։ Բերանի շուրջ ունեն

Խեցիներ չունեն, բայց ունեն ոտքերին փոխարինող շոշափուկներ, որոնք տեղադրված են գլխին։ Երբ ութոտնուկը քնած է, նրա 6 շոշափուկներն անշարժ են, իսկ 2-ը, շարունակ շրջանակներ գծելով, պահպանում են նրան։ Խոշոր ութոտնուկի յուրաքանչյուր շոշափուկի վրա կա 300 ծծիչ, որոնցից յուրաքանչյուրը կարող է բռնած պահել մի քանի կիլոգրամ ծանրության բեռ։

Կաղամարը հայտնի է նրանով, որ ունի «ռեակտիվ շարժիչ». նրա կաշվե թիկնոցի տակ ջուր է լցվում, և նա, մկանները կծկելով, ջուրը դուրս է մղում ձագարաձև խողովակով և հրման ուժի ազդեցությամբ «հրթիռի» պես սլանում է առաջ՝ ժամում 40 կմ արագությամբ։ Վտանգի դեպքում նա թանաքի իր պարկից նաև հեղուկ է արտազատում և պղտորում ջուրը՝ «ծխածածկույթ» ստեղծելով։

Գլխոտանիները տարածված են բոլոր օվկիանոսների խորքերում, սակայն նրանց մեծ մասը նախընտրում է ապրել ներքևի շերտում։ Նրանք ապրում են աղի ջրամբարներում։ Բայց կան բացառություններ։ Lolliguncula brevis կալմարը, հայտնաբերվել է Չեսապիսկի ծովածոցում, որը կարող է ապրել աղի ջրում՝ աղայնության - մինչև 17 պրոմիլե^[2][3]։

• Դաս. Cephalopoda
  • Ենթադաս. Аммоноидеи (Ammonoidea),
  • Ենթադաս. Nautiloidea,
  • Ենթադաս. Belemnitida.
  • Ընտանիք. Nectocarididae
    • Տեսակ. Nectocaris
    • Տեսակ. Petalilium
    • Տեսակ. Vetustovermis

• Barskov, I.S., M.S. Boiko, V.A. Konovalova, T.B. Leonova & S.V. Nikolaeva (2008). «Cephalopods in the marine ecosystems of the Paleozoic». Paleontological Journal. 42 (11): 1167–1284. doi:10.1134/S0031030108110014.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) A comprehensive overview of Paleozoic cephalopods.
• Campbell, Neil A., Reece, Jane B., and Mitchell, Lawrence G.: Biology, fifth edition. Addison Wesley Longman, Inc. Menlo Park, California. 1999. ISBN 0-8053-6566-4.
• Felley, J., Vecchione, M., Roper, C. F. E., Sweeney, M. & Christensen, T., 2001-2003: Current Classification of Recent Cephalopoda. National Museum of Natural History: Department of Systematic Biology: Invertebrate Zoology: Cephalopods
• N. Joan Abbott, Roddy Williamson, Linda Maddock. Cephalopod Neurobiology. Oxford University Press, 1995. ISBN 0-19-854790-0
• Marion Nixon & John Z. Young. The brains and lives of Cephalopods. Oxford University Press, 2003. ISBN 0-19-852761-6
• Hanlon, Roger T. & John B. Messenger. Cephalopod Behaviour. Cambridge University Press, 1996. ISBN 0-521-42083-0
• Martin Stevens & Sami Merilaita. Animal camouflage: mechanisms and function. Cambridge University Press, 2011. ISBN 0-521-19911-5
• Rodhouse, P. G.; Nigmatullin, Ch. M. (1996). «Role as Consumers». Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 351 (1343): 1003–1022. doi:10.1098/rstb.1996.0090.
• Classification key to modern cephalopods: ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/009/a0150e/a0150e03.pdf(չաշխատող հղում)

• CephBase – cephalopod database Արխիվացված 2006-01-18 Wayback Machine
• TONMO.COM – The Octopus News Magazine Online – cephalopod articles and discussion
• Tree of Life Web Project – Cephalopoda Արխիվացված 2012-03-24 Wayback Machine
• Mikko's Phylogeny Tree Արխիվացված 2007-01-06 Wayback Machine
• Fish vs. Cephalopods

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գլխոտանիներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գլխոտանիներ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 99)։